Morgunblaðið - 04.01.1940, Page 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
Fíintndagur 4. januar 1940t
Þessi mynd er tekin í bresku vir'ki „einhversstaðar á ströndum Bretlands“. Fallbyssan hefir verið
máhið skjöldótt í þeim tilgangi að erfiðara sje að koma auga á hana.
.<ifiiiiiiiiimiiitiiiiiiiiiiiiiiitiii|iiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiHiinimimrfert>mi(iiiiiiiiiiiiniiiiniiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiuiiiifiiiiiiiiir iimiiiiitmimmiNnMimiimiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiimr
Breskt sfrandvarnarvirki
Islenskur söngfugl með
vængjahaf á heimsmælikvarða
Eftirfarandi grein birtist
nýlega í Kaupmannahafn-
arblaðinu „Ekstrabladet“:
,aría Markan heitir hún
þessi stjarna, sem á einu
ári hefir stigið svo á festingu
þeirri, er nefnist óperuhiminn
— fögur, töfrandi íslensk kona
með skapgerð og manngildi, er
lýsir sjer í framkomu, augna-
ráði og máli.
hað er aðeins eitt ár Jiðið frá því,
«r jeg fór síðast frá Islandi, segir
María Markan og hve víða hefi jeg
ekki verið á því ári og nú lítur út
fyrir að jeg eigi að fara alla leið
hinumegin á hnöttinn. Sjáið hjerna,
eegir óperusöngkonan og rjettir oss
símskeyti.
Vjer lesum stutt og ljóst tilboð frá
Astralíu um 18 vikna söngferðalag,
lagt á stað frá Kanpmannahöfn í
miðjum janúar. Launatilboðið er mjög
ginnandi og þegar vjer sendum Maríu
Markan spyrjandi augnatillit, kinkar
hún sem svar.
Já, jeg tek því, hver getur staðist
elíkt? Ferðalagið, peningamir, skilmál-
arnir, alt saman freistandi og þó að
jeg hafi annað gott tilboð frá Cover.t
Garden, þá hugsa jeg að Covent Gard-
en verði ennþá til, þegar jeg kem aftur
frá Ástralíu. Hinsvegar veit maður ekk-
ert um hvernig verður með óperuna í
Englandi meðan stríðið stendur.
Uppgötvun Fritz Busch.
Þjer voruð með Fritz Busch í vor í
Crlyndeboume ?
Já, hinn dásamlegri og ágæti meist-
ari í tónlistinni hefri verið gæfu minn-
ar smiður. Buseh hefir uppgötvað mig.
Jeg söng hjer á Kgl. leikhúsinu í vetur
greifaynjuna í Brúðkaupi Figaros, síð-
ar söng jeg í útvarp hjer, og þar hlýt-
nr Fritz Busch að hafa heyrt til mín,
eða máske hefir hann sína föstu spæjara
við öll útvarpstæki. En hvað sem því
líður, þá gerði hinn mikli maður boð
eftir mjer og jeg söng fyrir hann í 2
klst.; hann er djúpsær, en návist meist-
arans, útaf fyrir sig, veitir innblástur.
Að vinna með honum er dásamlegt.
Og Buseh f jell söngur yðar vel í geð ?
Greifaynju ofsókn.
Já, hann rjeði mig, eða stakk upp
á mjer í hlutverk greifaynjunnar í
Brúðkaupi Figaros á Glyndebourne-
ópemnni í Englandi, en ópera þessi
stendur yfir aðeins 2 mánuði. Eritz
Busch sagði mjer, að það væri ætíð
erfiðast að skipa hlutverk þetta, og
þessvegna væri því venjulega ráðstafað'
síðast. Þetta er eiginlega ekki þakklátt
hlutverk; jeg hefi aldrei verið sjerlega
ánægð með það, en það hefir elt mig á
röndum. Hvað eftir annað hefir það
verið fengið mjer og nú liggur við að
mjer sje farið að þykja vænt um það.
Jeg lærði það í fyrstu á þýsku, svo
varð jeg að æfa það á dönsku og nú
vildi 'Glyndebourne hafa mig til að
syhgja það á ítölsku. Þessi fyrirmyndar
ópera krefst þess, að alt sje sungið á
frummálinu. Textinn við þessa Mozart-
ópem var upprunalega skrifaður á í-
tölsku eins og „Casi fan Tutte“ og„Don
Juan“. Buseh vildi ennfremur að jeg
æfði hlutúerkið á ítölsku hjá tilteknuin
kennara í Stokkhólmi og þá varð jeg
að fara til Svíþjóðar.
Ástralía eða Covent Garden.
Og í Glyndeboume?
Var jeg 2 dásamlega mánuði. Við
höfðum þar mikla yinnu, en samvistirn-
ar með þessum frægu listamönnum, sem
allir sýndu sig að vera ljómandi mann-
eskjur — frá Milano-óperunni, frá
Metropolitanópemnni, Covent Garden,
Bayeruth o. s. frv. — var viðburður.
Þjer skuluð ekki halda að æfingar
hætti að lokinni frumsýningunni á
Brúðkaupi Eigaros. Dag eftir dag var
æft til þess «ð gera alt fullkomnara,
mállega, sönglega, leiklega. Figaro varð
stórsigur, uppáhalds-ópera ieiktímabils-
ins og lauk með því, að jeg var beðin
að syngja hlutverk drotningar nætur-
innar í Töfraflautunni eftir Mozart
1940, sem jeg óneitanlega mundi hafa
longun til, en nú verður fyrst að sýna
sig hvort Glyhdebourne getur yfirieitt
starfað áfram ef stríðið heldur áfram.
Það er náttúrlega einnig í sambandi
við Glyndeboumeóperuna að jeg hafi
fengið tilboð frá Covent Garden og nú
þetta frá Ástralíu. Jeg get vel látið
mjer sæma að fara til hinnar fjarlægu
heimsálfu, því þar fæddist hin stóra
Melba. Lotte Lehmann var þar á söng-
för í íyrra. Kirstine Flagstad hefir
verið þar og margir aðrir stórir — og
þetta altsaman vegna þess að Fritz
Busch veitti rödd minni eftirtekt og tók
mig með til Glyndeboume.
Og að þeirri för lokinni?
Ritskoðunin og nóturnar.
Jeg ætlaðí mjer til Kaupmannahafn-
ar, því þar ér aðalbækistöð mín, en jeg
liafði fengið tilboð frá Beiiínaiútvarp-
inu. Jeg fór þessvegna til Berlínar og
söng, meðan jeg beið þar hjá kennara
mínum, Ella Sehmiicker, ásamt enskri
vinkonu minni, en þegar ekkert varð úr
þessum samningum, fórum við báðar til.
I.ondon, og hjá þessari vinkonu minui'
hefi jeg búið þangað til nú, fyrir viku!
síðan. Nú hefi jeg nokkrar ráðningar
hjer, einnig í útvarp, og ef til vill
held jeg konsert, en hin ensku stjóm-
arv'öld kyrsettu nóturnar mínar, stóra
bunka, og hvað getur maður án nótn-
anna? Á stríðstímum eiga allar nótur
að ganga í gegnum ritskoðunina, en
jeg vona í öllu falli, að ná þeim með
mjer til Ástralíu. Hjer í minni kæru
Khöfn ætla jeg nú að láta mjer líða
vel um jólin og fram yfir áramótin.
Til Islands get jeg ekki komist fyrst
um sinn — það er of fjarlægt .
Áttundi og síðasti sigurinn.
Menn mun að líkindum þar heima
gleðjast mjög yfir sigrum yðar?
Já, það jeg verið viss um. Jeg var
hið yngsta af 8 bamahóp; við syngjum
öll. Það liðu mörg ár þannig, að jeg
gat ekki fengði að heyra mín eigin
rödd í þeim kór. Islendingar eiga yfir-
ieitt hægra með að iáta tilfinningar
sínar í ijósi í söng en í ræðu. Hvar
sem aðeins þrír íslendingar eru samau
komnir, fara þeir að syngja. Ef til
vill á loftslagið eða tungan, sem liggur
framarlega í munninum, eins og ítalsk-
an, einhvem þátt í þroska sönggáf-
unnar. En hvað sem því líður þá er
mikið um góðar raddir á íslandi. —
Sofandi nær enginn söngfrægð. Jeg
hefi unnið baki brotnu í 10 ár, en
þegar eftir þriggja ára nám byrjaði
jeg að halda konserta, því að jeg varð
að vinna mjer eitthvað inn. En nú finn
jeg að jeg náigast markið, það er indæl
tiifinning, Erna.
Jón á Brúsastöðum:
Þingvallavatn
¥ Morgunblaðirm 10. og 11. nóv.
-*• birtust greinar eftir Guðmund
Davíðsson umsjónarmann á Þing-
völlum, um Þingvallavatn, lýsirig
á því, um fiskategundir þess, og
landslag og gróður umhverfis
vatnið. Er það vel farið að vekja
athygli á þessu gjöfula vatni og
hvetja bændiir og aðra til þess að
gefa því gaum að halda við fisk-
stofni þess.
Jeg hefi dvalist þrjátíu ár við
vatnið og veitt athygli því, er að
veiðiskap iýtur. Mjer virðist murtu
veiðin fult svo mikil síðari árin
sem fyrrum, en stórsilungsveiðin
heldur minni.
Ef dæma skal um það, hvort
veiðin minki, virðist mjer góður
mælikvarði, að athuga hversu mik-
ið veiðist í sama netjakost nú og
fyrrum. Eftir því, sem mjer er
kunnugt, virðist engu minna veið-
ast nú í álíka net en fyrr á ár-
um. Sumir halda því einnig fram,
aS murtan sje nú fulteins væn sem
áður. En það getur stafað af hag-
kvæmara. árferði og stendur einn-
ig í sambaridi við möskvastærð,
sem er mikilvægt atriði við veiði-
skapinn.
Jafnvel þótt það sje augljóst
mái, að lifandi náttúran endurnýj-
ast án afláts án mannanna að-
stoðar að imeira eða minna ieyti,
þá eru dæmin deginum ljósari rim
það, bversu náttúruöflin eru einn-
ig störvirk til eyðileggingar ung-
viðinu. En mannshöndin getur víða
komið í veg fyrir tjón og hnignnn,
bæði í dýra- og jurta-ríkinu, og
margfaldað og þróað lífsskiiyrði
tegrindanna. Virðist mjer hofund-
urínn gera of lítið úr síðara at-
riðinu.
Eftir stórrok á hanstin hefi jeg
oft sjeð næstum hrannir af hrogn
um með löndunum, þar sem þau
hafa farið að forgörðum í miljóna-
tali og víst svo að tuguim, miljóna
skiftir. Hefir mjer runnið slík
eyðilegging til rifja og hugsað
með mjer, að mikill væri sljóleiki
manna að reyna ekki að rjetta
hjálparhönd til þess, að forða ein-
hverjn af þessu frá tortímingu.
Jeg tel því, að mikla nauðsyn
beri til þess, að gerðar sjeu sem
öflugastar ráðstafanir til þess að
reisa skorður við þeim stórkost-
legu vanhöldum, sem verða á
hrognum og smáseiðum á hverju
ári og virðist imjer það verða
lielstu úrræðin að rækja öflugar
klakstöðvar við vatnið, þar sem
hrogn og seiði hafi öruggan griða-
stað meðan hættan er mest. Og
þessarar skoðunar eru allflestir
hjer við vatnið, sem sannast af
því, að nú eru ræktar tvær klak-
stöðvar hjer. Vitanlega geta slík-
ar tilraunir orðið fyrir skakka-
föllum, einkanlega í byrjun. En
með þolinmæði og seiglu má vænta
mikils árangurs, og því meiri, sem
reynsla og kunnátta fer vaxandi.
Það er mjög miklum annmörk-
um bundið að takmarka netja-
fjölda á hverri jörð og annað hlið-
stætt. Mundi það kosta meira eft-
irlit, en við verður komið. En
möskvastærð mætti ákveða með
samþyktum og er það mikilvægt
vegna veiðinnar og hægra að koma
við eftirliti um hana.
Hagkvæmt getur verið að friða
einhverjar riðstöðvar í vatninn,
og verður þá að velja til þess
þá staði, þar sem skilyrði eru ör-
nggust gegn yfirvofandi eyðilegg-
ing af völdum náttúrunnar. En
ekki dugir, að „friða“ öll þau
svæði, þar sem hægt er að fá
hrygnnr til klakhúsanna. Þá yrði
klakstöðvarnar alveg dauðadæmd-
ar.
Klakfjelagið hefir fengið und-
anþágu til veiða á ákveðnum stað
fyrir Þingvallalandi þann tíma,
sem silungurinn veiðist, til þess að
afla hrogna til klakliússins. Finst
mjer umsjónarmaðurinn ekki
þurfa að amast við því sem skað-
semdarstarfi. Því að mikill munnr
virðist mjer á því, hvort leyfð er
veiði á friðlýstu svæði til þess að
afla hrogna til klaks, eða að veiða
á sama svæði einungis til þess að
fá í soðið.
Vera má, að saka megi oss sveit-
armenn um skaimmsýni og van-
hyggju; — greinarhöfundur hefir
verið einn af bændum víð vatnið
nm nokurn tíma og átt kost á
því að reka þessa drauga á dyr,
með því að ganga á nndan öðrnm
um það að veiða ekki í friðlýsta
svæðinu, sem hann telur svo mik-
ilvægt. — Þarf því varla um að
sakast.
Þó að margt fleira mætti segja í
samhandi við þetta mál, þá læt jeg
það hjá líða að sinni.
Jón Guðmnndsson.
MÁLÁFLUTNINGSSKRIFSTOFA
Pjetur Magnússon.
Einar B. Guðmundsson.
Guðlaugur Þorláksson.
Síraar 3602, 3202, 2002.
Austurstræti 7.
Skrifstofutími kl. 10—12 og 1—5.
Skiftafundur
í þrotabúi Sveinbjarnar Kristjáns-
sonar hyggingarmeistara, Hverf-
isgötu 39, verður haldinn í hæjar-
þingsstofunni föstudaginn 5. janú-
ar kl. 10 f. h. til þess að gera ráð-
stafanir um eignir búsins.
2. janúar 1940.
Lögmaðurinn í Reykjavík.
af allra bestu gerð, fyrir bakara,
lýsisbræðslu eða annað, einnig
dagskiftimaskína fyrir bakara, til
sölu. — Allar upplýsingar í síma
5239.
Þorst. Þórarinsson.