Morgunblaðið - 23.02.1940, Blaðsíða 5

FSstudagur 23. febrúar 1940.
<35
Útgef.: H.f. Áryakttr, Rajkjavfk.
Rltatjðrar:
J6n K'jartanaaon,
Valtýr 9tef&naaon (á.byr*Baraa.).
AUKlýsingar: Árnl Óla.
JUtatjðrn, auglýalngar of afaralBala:
Austuratræti 8. — fllml 1(00.
Áakriftargjald: kr. 8,00 á mánuOi.
f lausasölu: 15 aura elntaklO,
25 aura aaeO Leabðk.
Hlutleysi Balkanríkjanna
- eftir Skúla Skúlason, ritstjóra
Fjárlagaírumvarpið
Það lítur út fyrir, að skoð-
anir manna verði ærið
skiftar Um fjárlagafrumvarpið
fyrir 1941, sem fjármálaráð-
herrann hefir lagt fyrir Alþingi.
Sjálfsagt er að viðurkenna
l>að höfuðsjónarmið ráðherr-
>ans, að fjárlög sjeu afgreidd
tekjuhallalaus.
En það er annað en gaman,
að fá tekjuhallalaus fjárlög,
|iegar það kemur í ljós, að
iekjumegin vantar yfir miljón
krónur, til þess að jöfnuður
náist milli tekna og gjalda. En
þannig lá dæmið fyrir hjá fjár-
málaráðherranum.
Til þess að ná jöfnuði á fjár-
lagafrumvarpinu, leggur ráð-
T talir voru fljótir að sýna
lit begar Rússar rjeðust
á Finnland. Þeir halda enn
fast við andstöðuna gegn
bolsjevismanum, jafnvel þó
frumherji öxulbandalagsins,
von Ribbentrop, telji bað
ibestu lífsvon Þjóðverja að
halda sem innilegustu vin-
fengi við Rússa og efla það,
— vitandi þó, að það kostar
vináttuslit Þjóðverja og It-
ala.
Annars ern valdamenn nazista
ekki sammála um stefnuna gagn-
vart. Rússlandi og Italíu. Von
Ribbentrop dregur taum Rússa,
en Göring er mikill Italavinur og
var mótfallinn rússnesku samn-
ingunum. Það er enn ósjeð, hvor-
um Hitler gegnir betur.
En hitt er vitað, að úr því sem
komið er fer Italía aldrei í stríð-
ið með Þjóðverjum. Þeir lýstu
yfir hlutleysi sínu þegar í fyrra-
haust og það var talið, að Þjóð-
.verjum væri enginn hagur í hjálp
þeirra þá. Eða rjettara sagt: Þeir
gætu hjálpað þeim þetur hlutlaus-
hana landi að Grikklandshafl
(Egeahafi). Nú á hún ekki land
að öðrum sjó en Svartahafinu. Ilún
krefst því að fá Suður-Dobrusja
hjá Rúmenum og Dedagach frá
Grikkjum, en líka gerir hiín kröf
ur til Makedoníu á hendur Jngo-
slövum. Búlgaría er eina Balkan-
landið, sem hefir hallast að Rúss-
landi, og stafar það af kröfnm
Utanríkismálaráðherrar Balkanríkjanna. Talið frá vinstri: Marko- þeirra gegn Rúmenum. Ef Rúss®r
witch, Jugoslafa, Metaxas, forsætis og utanríkismálaráðherra Grikkja, fá Bessarabíu hjá Rúmenum, gera
dherrann það til, að lækka veru-
lega ýmsa stóra útgjaldaliði í
16. gr. Mest ber þar á lækkun
. jarðabótastyrksins, 380 þús. kr.
«g 190 þús. kr. lækkun á fram-
lagi vegna mæði- og garnaveik-
innar. Við niðurfærslu beggja
þessara útgjalda hefir ráðherr->
ann stuðst við umsögn Búnaðar-
itjelags íslands og framkvæmda
stjóra mæðiveikinefndar.
Þessar lækkanir og ýmsar aðr
ar á 16. gr. munu án efa valda
miklum ágreiningi á Alþingi,
fjví að enda þótt ýmsir gjalda-
jiðir, sem þarna er höggið skarð
í, hljóti að lækka eitthvað
vegna hins ríkjandi ástands, er
hæpið að svona stórfeldar lækk-
anir geti komið til greina, án
jþess að eitthvað annað komi í
staðinn til stuðnings og styrkt-
ar þeim, sem hjer eiga hlut að
máli.
En hvar á þá að lækka út-
ýgjöldin spyrja að sjálfsögðu
þeir, sem eru að glíma við að
fá jöfnuð á fjárlögin? Eða er
hin Itiðin fær, að auka tekjurn-
ar, leggja enn ,á nýja skatta?
Síðari spurningunni — nýjar
skattaálögur — má hiklaust
svara neitandi. Almenningur
rís ekki undir þyngri skatta-
hyrði.
En þá er það niðurskurður á
öðrum sviðum. Þar teljum við,
að þing og stjórn eigi mikið
verkefni óunnið. En það er, að
draga úr því mikla bákni, sem
húið er að hlaða utan um allan
rekstur ríkisbúsins. Allt þetta
hákn, öll skriffinskan, stofnan-
irnar mörgu og dýru, nefndirn-
ar; alt er þetta orðið svo um-i
fangsmikið og dýrt, að okkar
fámenna og fátæka þjóðfjelag
rís ekki undir. Hjer verður að
gera róttækar breytingar.
Má t. d. benda á, að síðasta
Alþingi fól ríkisstjórninni að
rannsaka, hvað spara mætti með
sameining verslunarfyrirtækja
ríkisins í eina heild. Hjer mætti
vafalaust spara stórfje. Eins er
Jietta víða, ef farið er að kryfja
málin til mergjar.
ir, en sem hernaðarþjóð. En þeg-
ar þetta var ráðið, var það ekki
énn komið fram, að Rússar ætluðu
að, nota samninginn við Þjóðverja
til þess að leggja undir sig lönd
- jafnvel ekki Pólland.
Þeir sátu kyrrir — þangað til
,Rússar fóru að draga lið að landa
mærum Rúmeníu og Ungverja-
lauds. Innlimun Galisíu í Rúss-
land breytti aðstöðunni mjog -
nú var Rússland orðið nábúi Ung-
verja, en þar liefir löngum verið
hatur á milli, alt frá því að Ung-
verjar hrintu af sjer einræðis-
stjórn kommúnistans Bela Kun.
En Ungverjar voru jafnframt í
óvináttu við Rúmena, vegna þess
að Rúmenar höfðu fengið bæði
Bukovinu, Transylvaníu og Banat
frá Austurríki-Ungverjalandi eft-
ir heimsstyrjöldina. En þeir
liöfðu líka fengið Bessarabíu frá
Rússum og máttu því vænta bú-
sifja af þeim líka, ef Rússar færu
á kreilc á annað borð. Löks höfðu
Rúmenar fengið Dobrudja-hjerað
frá Búlgaríu og því er kalt milli
Búlgara og Rúmena. Sömuleiðis
eru fáleikar milli Búlgara o
Grikkja, því að Grikkir fengu
skák af Búlgaríu eftir heims-
styrjöldina, Dedeagacb við Adría-
liaf. Ungverjar og Búlgarar hafa
því báðir krafist leiðrjettingar á
friðarsamningunum gömlu, aðal
lega á hendur Rúmenum og Rúss
ar Iiafa látið á sjer skilja, að þeir
hefðu ekki látið kröfuna til Bess-
arabíu niður falla. Um 31% af nú-
verandi íbúum Stór-Rúmeníu eru
útlendingar.
Jugoslafar hafa löngum: verið
andstæðir ftölum og áformum
þeirra á Balkan. Óvildin stafar
frá fornu fari, því að ítalir höfðu
fengið vilyrði um, að fá Dalmatíu
strönd eftir síðustu heimsstyrjöld,
en voru sviknir um það eins og
fleira. En um síðustu páska tóku
þeir Albaníu þegjandi og hljóða-
laust og urðu um leið Balkan-
þjóð. Þó að þeir ráði yfir minsta
ríkinu þar, þá telja þeir sig' kjörna
til þess að hafa afskifti af Balk-
Gafencu, Rúmenía og Saradjoglu, Tyrkland.
anmálunum — eigi síst eftir að
Rússar urðu nágrannar Ungverja.
★
Og þessvegna er það, að
Mussolini hefir nú ráðist í
að sætta Balkanþjóðirnar (Ung-
verjar eru taldir með þeim hjer,
þó að það orki tvímælis). Prjettir
þær, sem borist hafa af fundi
þeirra Ciano og Czaki utanríkis-
málaráðherra ítala og Ungverja, í
Venezia í janúar, herma, að sam-
komulag' bafi náðst um það, að
ítalir sendu her til aðstoðar Ung-
verjum, ef þörf gerðist, og að
Jugoslavar leyfðu þeim her ,um-
ferð um landið. Ennfremur að
Ungverjar og Rúmenar láti allar
landadeilur niður falla um sinn —
þangað til betur árar — og að
Búlgarar geri liið sama, gegn lof-
orði um, að landamærin á Balkan
verði endurskoðuð síðar og bætt
xir mestu misfellunum.
Þessari frjett hefir að vísu ver
ið mótmælt bæði frá Ítalíu og
Ungverjalandi, en þan mótmæli
eru ekki tekin alvarlega. Það er
talið fullvíst, að Mussolini hafi
tekist að mynda „blokk“ gegn
Rússum á Balkan og að ftalir
sjálfir muni verða virkur aðili í
þeim hóp, ef Rússar sýna lit á að
fara suður yfir Karpatafjöll eða
að Dóná.
Nú liafa Bretar og Frakkar áð-
Ur ábyrgst friðhelgi Rúmeníu og
Hellas og eru því einnig aðilar að
þessu Balkanbandalagi Mussolin-
is, sem að vísu ekki er opinber
staðreynd ennþá.
- ★
iðureignin í Pinnlandi hefir
átt drjúgan þátt í þeim við-
búnaði, sem Balkanlöndin hafa
nú til þess að bjóða Rússum byi'g-
inn. Það er ekki ofmælt, að þau
hafi verið hrædd við Rússa áður,
en eftir að það varð kunnugt öll-
um heimi, að smáþjóðin finska gat
staðist hinum rauða her snúning
og jafnvel unnið stórsig-ra á hon-
uml fyrstu vikurnar eftir að hann
rjeðst inn í Finnland, þá hefir á-
litið minkað talsvert á hinum „ó-
vinnandi” vígvjelum Rússa.
Og andstaða Pinna hefir komið
Þjóðverjum óþyrmilega í koll,
ekki síst vegna þess, að Rússar
hafa ekki getað látið af hendi
olíu þá, sem þeir liöfðu samið um
að selja Þjóðverjum. Þeir þurfa
mikla olíu sjálfir — það kostar
t. d. mikið bensín að senda 400—
500 flugvjelar dag eftir dag til
flugárása á Pinnland, auk allrar
þeirrar olíu, sem hundruð af bryn-
reiðum þurfa. Pinska innrásin
hefir yfirleitt bakað Þjóðverjum
; Rússum ferlegt tjón. Rússar
ætluðu sjer að vinna þar úrslita-
Búlgarar kröfu til að fá Dobrusja.
,um leið.
En það eru þessar kröfur, sénl
Mussolini vill nú láta leggja á
hilluna í von um, að hægt verði
sigur á nokkrum dögum og Stalin að gera friðsamlegt samkomulag-
V
átti að fá landið í afmælisgjöf þ.
21. des., er hann varð sextugur.
En nú hafa Pinnár staðið svo vel
í Rússum, að þeir hafa ekki get-
að staðið við þá hjálp, sem þeir
hiifðu lofað Þjóðverjum — og
ekki heldur getað gert alvöru úr
því, að ráðast suður á bóginn eft-
ir olíu — hvorki til Rúmeníu og
því síður til Iran, Og það er sagt,
að sambandið m.ill Tyrkja og vest-
urríkjanna hafi styrkst stórum við
ósigra Rússa í Pinnlandi. Aðstaða
Tvrkja hefir verið erfið og jafn-
,vel fram að áramótum reyndu þeir
að þókliast Rússum í hvívetna,
þó að þeir væru bandamenn vest-
urríkjanna. Enda var það háttur
Breta og Frakka framan af, að
varast áð styggja Rússa á nökk-
‘urn hátt. Það er fyrst, eftir inn-
rásina í Pinnland og burtrekstur
Rússa úr Þjóðabandalaginu um
miðjan desember, að vesturríkin
og Rússland fara að senda hvert
öðru tóninn. 1
★
Ungverjaland og Búlgaría urðu
einna afskiftust allra landa
við friðarsamningana eftir síðustu
styrjöld. Ungverjar græddu um
stund á limlestingu og innlimun
Tjekkóslóvakíu — eftir Múnchen-
samningana fengu þeir 12.400 k’m.
sunnan af Slóvaldu og Karpato-
Ukraine. Þeir heimtuðu fá alt
Karpato-Ukraine, sem þá var gert
að sjerstöku ríki, og studdu Pól-
verjar þá í þeirri kröfu, því að
bæði vildu þeir fá landamæri að
Ungverjalandi og eins töldu þeir,
að það mundi vekja uppreisnar-
hug meðal sinna eigin Ukraine-
búa, að sjá nágranna sína og þjóð
bræður í sjálfstæðu landi. Þegar
Þjóðverjar svo gleyptu Tjekkíu,
þá fengu Ungverjar óskum sínum
fullnægt og lögðu undir sig alt
Karpato-Ukraine og fengu landa-
mæri upp að vinum sínum, Pól-
verjum. En sex mánuðum síðar
voru það Rússar, sem rjeðu aust-
an við landamærin, en ekki Pól-
verjar. Ungverjar höfðu áður
heitið á Þjóðverja sjer til trausts
og halds, en eftir að Þjóðverjar
gerðust vinir Rússa, var það hald
úr sögunni. Og þá var ekki nema
í eitt hús að venda: til ítala.
Búlgaría er hitt landið, sem
krefst leiðrjettinga á landamærun-
um. Hún hafði verið með Þjóð-
verjum í gömlu styrjöldinni og
var m a.. refsað með því, að svifta
um þær síðar, Það sem er fyrir
öllu, að áliti Mussolinis, er at5*
Rússar fái enga fótfestu á Balk-
an. Það eru ítalir, sem eiga a®
verða hin ráðandi þjóð í hinn
„órólega horni“ Evrópu, sem 45-
ur hefir verið kallað, en nú verð-
ur kannske rólega hornið.
En þessi viðleitni Mussolinia
Jtemur fleiri þjóðum bagalega en
Rússum. Hún er líka kreptur hneK
framan í Þjóðverja ,sem löngun*
hafa Iitið hýru auga til Balkan-
skagans. Með síðustu aðgerðum
sínum hefir Mussolini því brugð-
áð fæti fyrir bæði Rússa og Þjóð-
verja. Skúli Skúlason.
♦ *-*-
1
Notkfin
þjóðfánans
ónas JónssOn flytur svohljóð-
andi þingsályktunartillögu i
efri deild:
„Efri deild Alþingis ályktar aS
skora á ríkisstjórnina að safna
heimildum frá þeim þjóðum, sea»
eru skyldastar íslendingum og
lengi hafa notið fullkomins sjálf-
stæðis, um löggjöf og venjur þess-
ara landa um rjetta notkun þjóð-
fánans, og leggja síðan fyrir
næsta Alþingi niðurstöður þessam
rannsókna í frumvarpsformi,
liversu skuli farið með þjóðfána
jíslendinga".
I greinargerð segir m. a.:
„íslendinga skorti að vonum
reynslu til að eiga fána og nota
hann eingöngu á virðulegan hátt.
Þannig liggja ýms rök að þvi,
að hinn löggilti fáni Islands hefir
ekki ætíð átt að fagna þeirri me5
ferð, sem þjóðfáni lands á heimt-
ingu á. Mjög oft má sjá hjer á
landi íslenska fánann rifinn og
bættan. Menn flagga í tíma og-
ótíma, oft undir þeim kringum-
stæðum, sem ekki auka hróður
ýánans. Stundum hangir fáninn á
stöng alla nóttina, af því enginn
hefir munað eftir að draga hann
niður áður en kvöldaði. Eitt sinn
gat að líta í miðjum höfuðstaðn-
um tægjur af þjóðfánanum hang-
andi á stöng vikum saman bæði
dag og nótt. Slík meðferð á hinu
sameiginlega tákni þjóðarinnar á
að varða við lög og er talin mjög
vítaverð í löndum, þar sem menn
elska og virða þjóðfánann“.