Morgunblaðið - 27.02.1940, Blaðsíða 5

í*riðjudagur 27. febrúar 1940
Ötgeí.: H.f. Árv&kur, Reykjavlk.
; RSt»t jðrar:
Jön K'jartanaaon,
Valtýr Stefánnon < ábyrjBarm.).
Anglýsíngar: Árnl ól&.
Sltatjörn, auglýalnjfar ok *f«rr»10»l&:
Austuratrntl 8. — fllml 1(00.
Áakriftargjald: kr. 8,00 A mánutjl.
1 l&usasölu: 15 aur& elnt&klB,
25 aura os«0 l.oabök.
Atvinnumálin
Breylingar á
§(jórn SIy§a-
va rnafjelags
p
Islandi
'T ræðu þeirri er Ólafur Thors
*■ atvinnumálaráðherra flutti
í útvarpinu í gærkvöldi, fá menn
mjög glögt yfirlit bæði yfir
ýmsa þætti atvinnulífsins og
íramþróun þeirra. En það, sem
setur svip sinn á alt athafnalíf
yort á þessum tímum, er hin
mikla óvissa um alt, er snertir
framtíðina. Það sýnir sig best í
ísfiskssölunni, sem eina vikuna
eða mánuðinn gefur nokkrar
liagnaðarvonir til þess svo, að
skömmum tíma liðnum að valda
stórtjóni.
En ræða atvinnumálaráðherr-
ans gefur marini hvergi nærri-
einhliða dapra mynd af atvinnu-
vegum landsmanna og framtíð
jþeirra, því samkvæmt yfirliti
hans höfum við á undanförnum
árum brotist gegnum erfiðleika
sem að óreyndu hefðu öllum
talist ófærir.
Ef einhver hefði sagt það fyr-
ir, árið 1934 eða 1935, að næstu
árin mistum við 15 miljóna
króna saltfisksmarkað á Spáni,
þá myndi sá spádómur hafa ver-
ið nefndur spá um algert efna-
hagslegt hrun íslenskrar útgerð-
ar.
En þetta hefir ekki reynst svo.
Að vísu hefir t. d. togaraútgerð-
in verið þess vanmegnug að end-
umýja flotann. Og fjárhagur
flestra útgerðarfyrirtækja hefir
verið mjög þröngur. En alt hef-
ir þetta baslast áfram ótrúlega
vel. Og kemur m. a. þá tvent til.
Þó hlálegt megi virðast, þá
hefir það í markaðsvandræðun-
um orðið okkar lán í óláni, að
afli hefir verið óvenjulega lítill
síðustu árin, því af tvennu jllu
var það skárra fyrir þjóðarbúið
að afla ekki nema það, sem
markaðir tóku, heldur en að
kosta stórfje í fisk, sem reyndist
óseljanlegur.
Síldaræfintýrið kom í staðinn.
Síldin er farin að gefa lands-
mönnum meiri björg í bú, en
jþorskurinn, þessi dutlungafulla
sjávarskepna, sem fyrir eina tíð
var fordæmd og alt sem henni
við kom, vegna þess, hve stopul
^eiðin er og áhættusamt alt var
sem snerti síldarverslun.
Þegar Spánarmarkaðurinn og
Selvogsbankaveiðin brugðust
samtímis, varð síldin hjalpar--
hellan.
Hvernig sá atvinnuvegur er,
lýsir sjer m. a. vel í því, sem at-
vjnnumálaráðherrann sagði í
ræðu sinni, að ef síldarverk-
•smiðjurnar hefðu í sumar haft
síld til vinslu í 50 daga — fimm
tíu daga — þá hefðu þær unnið
úr 1.610,000 síldarmálum, en
aflinn í ár sem fór í bræðslu
var helmingi minni en þetta,
780,000 mál og gaf bræðslusíld-
in þó í ár nærri 15 milj. króna.
J\ aðalfundi Slysavarnafje-
** lags Islands í fyrradag
var kjörinn nýr forseti, Guð-
bjartur Ólafsson hafnsögu-
maður. Er hann fjórði for-
seti fjelagsins frá liví I>að
var stofnað.
Friðrik Ólafsson skipherra,
sem verið hefir forseti fjelagsins
undanfarin 2 ár baðst mjög ein-
dregið undan endurkosningu.
Tveir menn voru í forsetakjöri,
Þorsteinn Þorsteinsson, annar
forseti fjelagsins, sem verið hef-
ir ötull starfsmaður þess frá upp
hafi og Guðbjartur Ólafsson.
Aðrar breytingar á stjórninni
frá því, sem verið hefir, eru að
Kristján Schram verður fjehirð-
ir í stað Magnúsar Sigurðsson-
ar bankastjóra. Hverfur Magn-
ús úr stjórninni, eftir að hafa
verið í henni frá því að fjelagið
var stofnað. Ritari var kosinn
Hafsteinn Bergþórsson og með-
stjórnendur Friðrik Ólafsson og
Sigurj. Á. Ólafsson. Meðstjórn-
andi var áður Þorst. Þorsteins-
son, en hann hverfur nú með ö.llu
úr stjórn fjelagsins.
★
í skýrslu, sem fráfarandi for-
seti gaf á fundonum, upplýsti
hann, að í fjelaginu hefðu verið
um s.l. áramót, rúmlega 11 þús.
manns og deildir innan fjelags-
ins samtals 100.
Á árinu sem leið voru stofn-
aðar 22 nýjar deildir og mun
fjelagatala þeirra nema hátt á
annað þús. manns.
Frá því um áramót hafa 8
deildir verið stofnaðar.
1 skýrslu sinni komst forseti
svo að orði ,,að þessi mikla aukn
ing sje m. a. talandi vottur þess*
að Slysavarnafjel. virðist eiga
vísan stuðning almennings, ef
vinsælir áhugamenn taka sjer
fyrir hendur að tala máli þess“.
Forseti gaf eins og venja er til
skýrslu um slysfarir og bjarg-
anir frá druknun hjer við land
á s.l. ári. 25 menn druknuðu
hjer við land árið 1939 í sjó, ám
eða vötnum; af þeim voru 12
lögskráðir sjómenn. Síðan farið
var að birta skýrslur um þessi
efni, er þetta lang lægsta drukn-
anatalan, sem vitað er um, á
einu ári, hjá sjómannastjett
okkar.
Okkar fyrsti skipstapi á þessu
ári er v.b. Kristján, með fimm
manna áhöfn, sem nú er talinn
af. Skipskaðar urðu nokkrir á
árinu sem leið, þ.á.m. tveir all-
miklir, hinn fyrri þegar Hannes
ráðherra strandaði, og hinn síð-
ari, er vb. Unnur frá Akureyri
brann. Alls mistum við á árinu:
1 togara, 2 vjelskip, yfir 12 smá-
lestir og 2 vjelbáta undir 12
smálestum.
Af erlendum skipum fórust
hjer við land, 1 enskur togari
(Mohican) og 2 færeysk fiski-
skip. Enginn erlendur maður
fórst hjer við larid á árinu svo
vitjað sje.
Björgunarstöðvar á landinu
eru nú 37 alls.
Gjafir til fjelagsins voru svip-
aðar og á undanförnum árum,
og þó heldur meiri; þá hafa og
tillög frá deildum farið hækk-
andi með aukinni meðlimatölu.
Að lokum skýrði forseti frá
rekstri björgunarskipsins ,,Sæ-
björg“ og gat þess m. a., að
söfnunin, sem stofnað var til, til
útgerðar „Sæbjargar“ væri nú
komin upp í um 32 þús. krónur.
★
Eftir ,skýrslu forsetans gaf
fulltrúi slysavarna á landi, Jón
O. Jónsson, skýrslu um starf sitt
fyrir fjelagið, en það starf hefir
aukist að mun á árinu og nýtur
jnikilla vinsælda.
Síðan hófust umræður
um tillögur til lagabreytingar,
sem sjerstök nefnd hafði samið,
og hafði Sigurjón Á. Ólafsson
crð fyrir nefndinni. Skýrði hann
í höfuðatriðum frá breytingum
þeim, sem nefndin óskaði eftir
að gerðar yrðu á lögum fjelags-
ins, svo sem að aðalfundir fje-
lagsins yrðu eftirleiðis fulltrúa-<
þing, sem hinar ýmsu deildir f je-
lagsins sendu fulltrúa til. Ýms
fleiri nýmæli komu fram frá
nefndinni, og voru fundarmenn
þeim yfirleitt fylgjandi, en þar
sem þetta eru mjög miklar breyt
ingar á skipulagi fjelagsins,
iþótti ekki rjett að samþykkja
þær fyr en búið væri að gefa
deildum úti é landi kost á að
kynnast þessum breytingum
nánar, og þess vegna tekinn
frestur um afgreiðslu lagabreyt-
inganna.
Tvær ályktanir komu fram á
fundinum. Önnur frá erindreka
fjelagsins, Jóni Bergsveinssyni,
um að skora á Alþingi að semja
sjerstök lög um talstöðvar í skip
ög báta. En hin frá Páli Þormar
um að skora á gjaldeyris- og
innflutningsnefnd og póst- og
símamálastjóra um að hlutasttil
um að ávalt verði fyrirliggjandi
efni í talstöðvar, en á því hefir
verið nokkur skortur undanfar-
ið. Báðar ályktanirnar voru sam
þyktar í einu hljóði.
Loks kom fram tilllaga frá
Friðrik Ólafssyni, Hafsteini
Bergþórssyni og Sigurjóni Á.
Ólafssyni um að fundurinn ljeti
í ljós þakklæti til Þorsteins Þor-
steinssonar og Magnúsar Sig-^
urðssonar fyrir mikið og óeig^
ingjarnt starf í þágu slysavarna-
málanna hjer á landi. Tillagan
var samþykt með lófaklappi.
Fundurinn stóð í 8 klst., með
matarhljei, frá kl. 4 e. h. til kl.
12 á miðnætti. Fundarstjóri var
Ólafur B. Björnsson, Akranesi,
: en fundarritarar Hafsteinn Berg
þórsson og Arnór Guðmundsson.
5
Fjelag íslenskra
símamanna
25 ára í dag
Vinnur sittveikán verkfalla
FJELAG ÍSLENSKRA SÍMAMANNA á 25 ára
afmæli í dag. Það mun vera elsta hagsmunafje-
lag opinberra starfsmanna hjer á landi.
Saga þess er að ýmsu leyti merklieg. Það fjekk einkennilega
vöggugjöf eða tannfje væri kannske hægt að kalla það. Alþingi tók
á móti þessu fjelagi með því að samþykkja lög um það, að opinber-
um starfsmönnum sje bannað að gera verkfall.
Nú hafði þetta fámenna og fá-
tæka fjelag aldrei gert neitt verk-
fall, þegar lög þessi voru samin.
En vera má að það hafi eitthvað
komið til orða.
Það þykir máske sumum ein-
kennilegt til frásagnar, sagði
A^drjes Þormar formaður Síma-
mannafjelagsins við mig í gær, að
lögin um verkfallsbannið hafa orð-
■ið fjelaginu mikið happ. Vegna
þess að aldrei hefir neitt verkfall
komið til greina, höfum við unn-
ið að hagsmunamálum okkar með
lipurð, og fengið þeim framgengt
með lipurð. Við höfum losnað við
allar æsingar, er verkföllum
fylgja. Og við höfum einmitt þess
vegna getað útilokað alla pólitíska
flokkadrætti úr fjelagi okkar. Það
hefir haft mikla þýðingu fyrir fje-
lagsskapinn, sagði Þormar og lagði
á það áherslu. Hann veit hvað
hann^ syngur. Hann hefir í mörg
ár verið formaður fjelagsins, og
unnið mikið fyrir þenna fjelags-
skap símamanna.
— Ilver var fyrsti formaður
fjelagsins? spyr jeg Þormar.
— Það var Ottó Arnar. Hann
var frumkvöðull fjelagsskaparins.
Hann var þá verkfræðingur við
símann. En í fyrstu stjórninni
voru þau með honum Kristjana
Blöndahl og Adolf Guðmundsson
loftskeytamaður.
Fjelagið var fáment fyrstu ár-
in — þetta 20—30 fjelagsmenn.
En nú eru fjelagsmenn og lronur
um 180.
I fjelaginu eru allir starfsmenn
símans, sem vinna við 1. flokks
stöðvarnar, sem nú eru skipaðir
og hafa laun sín öll frá símanum.
120 fjelagsmenn eru hjer í Rvík.
Nú veitir fjelagið svo mikil
hlunnindi, að allir starfsmenn sím
ans sem hafa rjett til þess, ganga
strax í fjelagið.
— Og hver eru þau hlunnindi,
sem fjelagið veitir meðlimum sín-
um?
— Við höfum komið okkur upp
sjúkrastyrktarsjóði, sem veitir
þeim er veikjast % laun í nokkra
mánuði. Auk þess veitum við út-
fararstyrk. Lánasjóð höfum við
líka, sem hefir stutt ýmsa fjelags-
menn til þess m. a. að byggja sjer
hús.
Mikið af starfsemi fjelagsins
hefir á síðustu árum beinst að því
að koma upp sumarbústöðum.
Höfum við sumarbústaði fyrir
símafólk í öllum landsfjórðung-
um. Hús okkar uppi við Vatns-
enda er nú nothæft bæði vetur og
sumar og þar geta menn hvílt sig
Andrjes G. Þormar.
og dvalið í vetrarfríum eins og á
sumrin.
— Hve há fjelagsgjöld hafið
þið ?
— Hæsta fjelagsgjald er 20 kr.
á ári. En fjelagsgjöldin eru snið-
in eftir tekjum manna, miðað m.
<a. við að menn borgi 50 aura af
hverjum 100 krónum grunnlauna.
En launakerfi símans er ákaflega
flókið, þó maður hafi ekki nema
2000 kr. í grunnlaun, geta bæst
við þau 5 eða 6 uppbætur. Það
þarf mikið reikningshöfuð til þess
að komast til botns í launamálum
símamanna.
— Ilverjir eru nú í stjórn með
þjer?
— Það eru þeir Magnús Magn-
ússon verkfræðingur, Kristján
Snorrason verkstjóri, Ágúst
Sæmundsson verkstjóri og Theodór
Lilliendahl símritari.
— Hver eru verkefni fjelagsins
í svipinn ?
— Þau gætu verið mörg. En jeg
tel, að fyrst og fremst sje það,
hvernig við símamenn eigum að
geta staðist hina sívaxandi dýr-
tíð.
tJr því jeg sem formaður Fjel.
ísl. símamanna segi nokkuð um
fjelagið, verð jeg, segir Andrjes
Þormar, að taka það sjerstaklega
fram, að alla tíð höfum við haft
ágæta samvinnu við stjórnarvöld
símans og eins hefir Alþingi altaf
mætt málefnum okkar með velvild
og skilningi. En þegar við minn-
umst á samvinnu við aðra, megum
við ekki gleyma verslunarstjett-
jnni. Meðal hennar höfum við alt
af átt ágæta vini og styrktar-
menn. Má segja, að samstarf okk-
ar símamanna við verslunarmenn
hafi altaf verið hið ánægjuleg-
asta, þessa mestu viðskiftamenn
símans. Dagblöð bæjarins hafa
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.