Morgunblaðið - 29.02.1940, Blaðsíða 5

JFImtudagur 29. feteúar 1940
*
I
orgwnHaíiift
Öt*ef.: H.f. Árraknr, Raykjavlk.
Ritatjörar:
Jðn Kjartanaaon,
Valtýr Stefánaaon (4byr*0
Araglýslngar: Árnl Óla.
JUtatjörn, au*lýaln*ar o* af*relðala:
Auaturatraetl S. — Btaal 1(00.
Áakrlftargjalff: kr. t,00 4 mknnOL
1 lausasölu: 15 aura elntakiB,
25 aura Leabðk.
Hvers vegna að deyja ungur?
Fáninn
Einkennilegur misskilningur
hefir komist á loft um það,
að rauði krossinn í íslenska fán-
anum hafi þar v,erið settur til
þess á þann hátt að tákna sam-
,band íslands og Danmerkur.
En þetta er alveg úr lausu lofti
gripið.
Horfið var frá bláhvíta fánan-
sum, sem hjer var notaður í
nokkur ár, af þeirri ástæðu, að
hann í reyndinni þótti vera of
Ukur sænska fánanum. Einkum
norðanlands á sumrin, þar sem
mikið var um sænsk skip, höfðu
menn þetta að kalla daglega
fyrir augum. Undir eins og blá-
hvítu fánarnir fóru að velkjast,
þá var úr fjarlægð ekki hægt
að greina það 'í sundur, hvort
um íslenskan eða sænskan fána
var að ræða.
Það þótti líka ókostur
hve gríski landfáninn var
líkur hinum bláhvíta, sem hjer
var mikið notaður um skeið. Sá
er mismunurin'n, að á gríska
fánanum er lóðrjetta hvítarönd-
in í miðjum fánanum, og allir
fjórir bláu reitirnir jafnstórir.
En um þetta var minna skeytt í
þá daga, því þá áttu íslendingar
engin millilandaskip, og þá var
vart við því búið, að grísk og
íslensk skip yrðu á sömu slóð-
um.
En nú er þetta öðru vísi. Nú
sigla íslensk skip jafnvel til
Grikklands og grísk skip koma
hingað, eins og til dæmis í
haust, er menn sáu bláhvíta
íánann málaðan á síður á grísku
skipi, er hjer var.
★
Nefnd sú, er hafði fánamálið
til rannsóknar árið 1914, samdi
mjög ítarlegt álit, sem kunnugt
er. Þar er gerð grein fyrir rann-
sóknum hennar. Nefndarmenn
voru yfirleitt hlyntir bláhvíta-
fánanum. En við athugun máls-
ins komust þeir að þeirri niður-
stöðu, að sú fánagerð dugði ekki
af praktískum ástæðum. Sem ný
siglingaþjóð og lítt kunn smá-
þjóð þurftum við sjerkennileg-
an fána, sem aldrei yrði brengl-
að saman við aðra þjóðfána. Af
þeim ástæðum var sprottin nið-
urstaða nefndarinnar, er Al-
þingi síðan fjelst á.
Það er engin ástæða til að
blanda fánagerðinni saman við
sambandsmálið. Þar er um tvö
• óskyld mál að ræða. Menn geta
kítt um gerð íslenska fánans í
það óendanlega, og óskað þess,
að hann væri af alt annari gerð
* en hann er. En að hugsa sjer að
rjúka til og breyta gerð fánans
* eftir 25 ár, og finna upp ýmis
I Tkonar tylliastæður til þess, er
bamaleg nýungagirni, sem yrði
' vansæmd að.
Eftirfarandi grein er mið-
uð við ameríska reynslu,
en þó má margt af henni
læra hjer á landi. Hún
birtist í sumar í heilsu-
fræðitímaritinu „Hygeia“
í Chicago.
Pað er staðreynd, að meðal-
æfin hefir yfirleitt lengst
nálægt 20 ár á síðustu öld, en
þetta er nær eingöngu að þakka
minkandi ungbarnadauða. Eft-
ir 35 ára aldur hefir meðalæfin
ekki lengst eitt einasta ár síð-
ustu tvo mannsaldrana. Á aldr-
inum 50—70 ára eru dauðsföll-
in fleiri en þau voru fyrir 100
árum, þrátt fyrir hinar miklu
framfarir læknisfræðinnar. —
Hvaða skuggavöld eru það þá,
sem sitja um líf okkar? Eða
öllu fremur: Hvað getum við
gert til þess að verjast þeim?
Níu helstu dánarorsakirnar í
Bandaríkjunum eru: Hjarta-
sjúkdómar, krabbamein, heila-
jblóðfall, lungnabólga, slysfarir,
hýrnasjúkdómar, berklaveiki,
sykursýki og botnlangabólga.
Það einkennilega er, að gagn-
vart þessurn sjúkdómum er oft
hægt að verjast dauðanum í 5
—20 ár og stundum er hægt
að lækna þá að fullu.
Fyrsta jákvæða ráðið til þess
að verjast banvænum sjúkdómi
er fullnægjandi rannsókn. —
Margir sjúkdómar, svo sem syk-
ursýki og nýrnaveiki, geta búið
í manninum árum saman án
þess að gera vart við sig. Jafn
vel hjartveiki getur búið í mann
inum alla æfi, án þess að sjúk-
lingurinn viti af henni — þang-
að til úrslitaáfallið kemur.
Allir vita, að besta trygg-
ingin gegn sjúkdómum er sú,
að láta læknirinn skoða sig og
rannsaka ítarlega einu sinni á
ári, en fáir breyta eftir þeirri
vitneskju! Jeg komst að því ný-
lega, við athugun á 1 fjölda
manna í góðum efnum, að 20%
af þeim höfðu aldrei látið full-
komna læknisrannsókn fara
fram á sjer, og 42% höfðu ekki
látið lækni skoða sig í fimm ár.
En það er ábyrgðarlaust kæru-
leysi, að láta ekki lækni skoða
sig reglulega á hverju ári strax
frá barnæsku.
Læknisrannsóknin getur og
afstýrt bráðum dauða, með
því að við hana uppgötvast trufl
fleiri af hjartasjúkdómum en
nokkrum öðrum sjúkdómi. —
Hjartasjúkdómar og heilablóð-
föll taka jafnmörg mannslíf og
allir aðrir sjúkdómar til sam-
ans. Þetta mannfall er hægt að
stöðva, ef hægt er að nema á
burt tvær af meinfylgjum hú-
tímalífsins: ofreynslu og ofát.
Ef við aukum bæði hraðann
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiimiiiiimiiiiiiiiiuut
Eltir°Villiam!R. F. Emerson
mm ■
uiiuiiiuiunuuuniuiuuunuumuuiuiuinuiiuuiiuituiuimminiiiiiiiiiiniiiniiniiiimuniiiiiinnini
animar á líffærum mannsins'
þegar í byrjun. Ef t. d. þvag-
irannsókn sýnir af mikinn sykur,
fær læknirinn vísbendingu um
að þarna sje ef til vill sykur-
sýki á byrjunarstigi.Og þá getur
rjett mataræði haldið sjúkdóm-
inum í skefjum, Ef tilfellið er
alvarlegra, getur sjúklingurinn
samt lifað eðlilega æfi sína í
fullu fjöri, með því að nota in-
súlin. Ef þvagið sýnir of mikið
af albúmini og rauðum blóð-
kornum, starfa nýrun ekki ei'ns
og þau eiga að gera. Eitt til-
tfelli af slíku — Brights-sýkin
svonefnda — veldur að jafnaði
of miklum blóðþrýstingi, og
hann er altaf hættumerki, svo
að læknirinn tekur til sinna ráða
þegar blóðþrýstingurinn er of
hár.
★
Læknirinn finnur ef til vill
líka staðbundna smitun í
háskirtlunum eða blóðeitrunar-
sýkla í. tönnunum, stundum líka
hjartabilanir eða gigtarvott. —
Frumleg einkenni berklaveiki
og krabbameins er hægt að
finna með röntgengeislum, svo
að hægt sje að taka ráð við
þessum sjúkdómum í tíma og
verjast dauða fyrir aldur fram.
Hraði nútíma lífsins leggur
byrðar á hjartað og blóðrásina.
I Bandaríkjunum deyja þrefalt
og þyngd hlassins á ökuferð lífs-
ins, þá myndast eiturefni í lík-
anum. Og til þess að eyða þessu
eitri verður hjartað og æðarnar
að dæla meiri blóði um líkam-
ann en ella þyrfti. Blóðþrýst-
ingurinn hækkar við þetta og
mannvjelin stynur undir of-
hleðslu þangað til hún loksins
bilar. Það heitir hjartaslag eða
heiíablóðfalT, sem er dánaror-
sök í slíkum tilfellum.
Ofreynslu og þann aukna
blóðþrýsting, sem af henni leið-
ir, er hægt að lækna með því,
að sjúklingurinn fái reglu-
bundna hvíld. Þó ekki sje nema
það, að sjúklingurinn hvíli sig,
andlega og líkamlega, stutta
stund á undan hverri máltíð, þá
er það til mikilla bóta. Meðal
starfsfólksins hjá Aetna Life
Insurance Company yoru 78
manns, sem lækkuðu blóðþrýst-
ing sinn um 10% með þessu
eina húsráði.
Þeir sem jeta of mikið, rýra
ekki aðeins starfsþrek sitt, held-
ur myndast einnig eitur í lík-
amanum við það, að fæðan melt-
ist ekki að fullu. Við söfnun
fitu í stóra gúla yfir mjöðmun-
um og framan á magálinn. Og
því feitari, sem við verðum því
þyngri byrðar leggjum við á
hjartað, æðarnar og nýrun. —
Dauðinn færist skrefi nær. —
Óvenfuleg sfónl^MM

Via Appia, elsti og frægasti vegur Forn-Rómverja snævi þakinn, eftir hríðarveður, sem geysaði í
Rómaborg í kuldunum í vetur.
Eftir 35 ára aldur vex dánar-
talan um 1 % fyrir hvert pund,
sem maðurinn vegur fram yfir
eigindarþyngd sína.
Ef þjer eruð of feitur, þá
eigið þjer að biðja læknirinn að
fyrirskipa yður mataræði, þann-
ig, að þjer ljettist um pund á
viku, þangað til þjer hafið ljest
ofan í eigindarþyngd yðar. Sú
ráðstöfun er besta líftrygging.
Lungnabólga byrjar að jafnaði
með hrolli og hraðvaxandi sótt-
hita, jafnframt hósta og blóði í
hrákanum. Fyrrum var lungna-
bólgan hörð barátta með „krisis“,
og læknirinn stóð vopnlaus uppi
og reyndi aðeins að hjálpa hjart-
anu, svo að það stæðist aflrann-
ina. En á síðustu árum hefir fund-
ist blóðvatn, sem dugir svo vel
gegn sumum tegundum lungna-
bólgu, að dauðsföllin eru miklu.
færri en áður.
Það er því mikils umi vert, að
tekinn sje hráki frá fyrstu veik-
indadögunum og hann sendur á
rannsóknastofuna. Þar er bægt að
ákveða á stuttri stund, hvaða teg-
und lungnabólgu um er að ræða,
og fá blóðvatn, sem við á. Þegar
um er að ræða tegundirnar I og
II er hægt að bjarga helmingi
þeirra mannslifa, sem annars
mundu fara forgörðum, ef blóð-
vatn fæst í tæka tíð.
★
If yrir 30 árum var berklaveik-
■*" in — hvíti dauðinn svo-
nefndi — skæðasta banameinið í
ýBandaríkjunum. Nú ep hún sjö-
unda í röðinni og virðist munu
komast enn lægra. Besta ráðið er,
samkvæmt umsögn dr. Edward
Livingtrudeau, höfundi nýtísku
meðferðar berklaveiki, „að opna
gluggana, fara í bólið og vera í
góðu skapi“.
Þó að baráttan við hvíta dauð-
ann hafi fært læknavísindunum
ýmsa mestu sigra vorra tíma, þá
er berklaveikin ennþá skæður
morðingi og vegur sjerstaklega að
æskunni. Það þarf að temja
liverju barni að elska útivist í
góðu lofti og verjast ofreynslu í
leik eða starfi. Ef unglingur er
ljettari en hann á að vera, þá er
ástæðan að jafnaði alvarlegs eðl-
is. Með tuberkulin-rannsókn, rönt-
gen-Ijósmyndum og hrákarann-
sókn geta læknarnir þegar á
frumstiginn sjeð, hvort nm berkla
er að ræða, og fyrirskipað varn-
arráðstafanir.
Botnlangabólgan byrjar að jafu
aði með slæmri meltingn og verkj
um í maganum. Þegar slíkra ein-
kenna verður vart, skyldi hver
manneskja leita læknis þegar í
stað. Uppskurður, sem allra fyrst,
er eina örugga ráðið við þessum
sjúkdómi.
Það er ekki til neitt örugt með-
al gegn krabbameini, sem orðiS Or
rótgróið. Vörnin er í því fólgin,
að meinið uppgötvist á byrjun-
arstigi og að læknarnir geti tekið
til óspiltra málanna þá. Þess-
vegna skyldu allir fara til læknis
er þeir þjást af vaxandi blóðleysi
eða fá æxli eða hnúta. Frestið því
ekki þangað tii það er orðið ef
FRAMH. A 8JÖTTU SteU.