Morgunblaðið - 11.05.1940, Blaðsíða 1

HERTAKA ISLANDS:
„Ekki stundinni lengur en
stríðsnauðsyn krefur“
Sögulegur dagur, þegar
átök stórveldanna
náðu til Islands
DAGURINN í GÆR var sögulegur fyrir þjóð vora. Landganga hins
breska herliðs í Reykjavík og hertaka höfuðstaðarins. Dreifing hins
breska herliðs hjer um nærsveitirnar, þar sem Það býr um sig á ýms-
an hátt. Byrjun þessa nýja tímabils í æfi þjóðarinnar, sem enginn veit hve langt
verður og litlu verður spáð um hvernig verður.
Hjer skulu raktir aðalviðburðirnir í stórum dráttum:
HERSKIPIN KOMA.
Um klukkan þrjú aðfaranótt föstudags sást stór flugvjel á sveimi yfir bænum. Hún
var fyrsti boðberi þess er síðar kom fram.
Klukkan laust fyrir fjögur komu hin bresku herskip inn á ytri höfnina. Enginn vissi í
upphafi hverrar þjóðar þau voru — nema hvað ráðið varð af líkum.
Þeir, sem á ferli voru, en það voru ekki margir, urðu þess varir að ræðismenn Breta
voru á ferð niður á hafnarbakka. Þá þótti enginn vafi lengur um þjóðerni komumanna.
Herskipin sem hingað komu þessa nótt voru alls 7, 2 beitiskip og 5 tundurspillar. Sum
þeirra hurfu inn i Sund, en einn tundurspillir lagðist upp að hafnarbakkanum fyrir framan
Hafnarhúsið. Þá var klukkan 5. Þá gekk þar fyrsta herlið á land. Á hafnarbakkanum var
strjálingur af fólki. Nokkrir höfðu vaknað við ferðir flugvjelarinnar og því var þar fleira um
manninn. ,
Við landgöngubrúna stóðu hinir bresku ræðismenn. Þar átti tíðindamaður blaðsins tal
við Mr. Sephard aðalræðism. og spurði hann vað hjer væri um að vera, eins og getið var
um í blaðinu í gær, eða þeim hluta upplagsins, sem þessi stórtíðindi náðu til, en hann svaraði
því til, sem eðlilegt var, að það Væri ekki annað en hver maður sæi.
LIÐIÐ DREIFIST UM BÆINN.
Nú var fylkt liði á hafnarbakkanum. Én þegar þar voru komin nokkur hundruð manns
dreifðust liðsveitir víðsvegar um bæinn. — Allir voru hermenn þessir mjög vopnum búnir.
Þeir gengu hratt upp í bæinn og var sýnilegt að hver sveit hafði sitt ákveðna hlutverk að
vinna. Þegar upp í bæinn kom, tóku sumir liðsforingjarnir upp hjá sjer uppdrátt af bænum,
er þeir höfðu meðferðis, svo eigi yrði um vilst hvert haldið væri.
Á örskammri stundu var liðið dreift um allan Miðbæinn. Var hervörður á götuhornum
og fyrir framan símastöðina, pósthúsið og gistihúsin. En aldrei kom neinn hermaður inn á
lóð Stjórnarráðsins.
Ein af þeim liðssveitum, sem fyrst kom upp í bæinn gekk að Landsímastöðinni í Thor-
valdsensstræti. Reyndu hermennirnir fyrst að opna útidyrahurðina. En er það ekki tókst var
hurðin brotin umsvifalaust.
Nú verður ferðalag hermannanna um bæinn ekki rakið nánar, nema hvað þeir sneru
sjer strax að gistihúsunum og spurðu hvort þar væru nokkrir Þjóðverjar staddir.Varð einkum
nokkurt hik á því, að hermennirnir færu inn í gistihús Hjálpræðishersins.
Þjóðverjarnir sem í gistihúsunum voru, voru handteknir og þeir fluttir um borð í eitt her-
skipanna. Fleiri Þjóðverja sóttu hermennirnir víðsvegar í bænum og tóku þá höndum. Hefir
blaðið ekki fengið yfirlit yfir hverjir þeir voru.
ÞÝSKI RÆÐISMAÐURINN HANDTEKINN.
Einn hermannahópurinn fór upp í Túngötu og tók sjer stöðu umhverfis bústað þýska
ræðismannsins dr. Gerlach. Áður en bresku herskipin höfðu haft nokkurt samband við land,
sást mannaferð til aðsetursstaðar þýska ræðismannsins í Túngötu. Og áður en hið breska her-
lið bar þar að sást reykur koma þar út um glugga, svo mikill, að maður einn, sem á heima
þarna nálægt, og ekki hafði gert sjer grein fyrir hvað hjer var að gerast, ljet sjer detta í
hug að hjer væri um eldsvoða að ræða, svo tilkomu slökkviliðsins þyrfti við.
Um kl. 9 var þýski ræðismaðurinn dr. Gerlach, kona hans og böm flutt til hins breska
FRAMH. Á ANNARl SÍÐU,
Bresku fulltrúarnir koma úr stjómarráSmu um hádegi, eftir aú hafa veri'5
á fundi ríkisstjórnarinnar. Talið frá hægri: Mr. Howard-Smith, sendiherra, Mr.
Harris, formaður bresku viðskiftanefndarinnar og Mr. Shephard, aðalræðism-
Þýski ræðismaðurinn dr. Gerlach, var ásamt fjölskyldu sinni og starfs-
fólki ræðismannsskrifstofunnar fluttur í bíl um borð í tundurspillinn, sem lá
við hafnarbakkann. Á myndinni sjest ræðismaðurinn vera að stíga upp í bíl-
inn, umkringdur af breskum hermönnum.
Bresku beitiskipin tvö á ytri höfninni Frá v.: „Sheffield“ og Berwick".