Morgunblaðið - 18.08.1940, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 18. ágúst 1940.
e
Viðureignin í Dofrafjöllum
Kvlkrayndahúsin
Tvær sýningar
alla daga
Byrjað að sýna textalausu myndirnar:
Breytingar á aðgöngumiðasðlu í Gamla Bíó
KVIKMYNDAHÚSIN hafa ákveðið að hafa
tvær sýningar alla daga vikunnar í framtíð-
inni, kl. 7 og kl. 9. Gamla Bíó er þegar byrj-
a<5 að hafa tvær sýningar á dag, en hin nýja tilhögun mun
verða tekin upp hjá Nýja Bíó frá 20. þ. m.
1 kvöld byrja bæði kvikmyndahúsin að sýna með nýjum
sýningartækjum, sem verkfræðingur frá „Western Elec.tric“-
fjelaginu hefir verið að setja upp. Eru þetta sýningartæki af
nýjustu gerð og eiga að taka hinum eldri mikið fram hvað snert-
ir tón og ljós. Mun síðar verða tækifæri til að skýra frá tækjum
þessum hjer í blaðinu.
Gamla Bíó sýnir í kvöld ,,Beu
Geste“, kvikmynd um útlend-
ingahersveit Frakka í Marokkó.
Er þetta ný kvikmynd, sem
Gary Cooper leikur aðalhlut-
verkið í. Áður hefir verið sýnd
hjer kvikmynd gerð eftir sömu
sögu og Ijek Ronald Colmann
aðalhlutverkið í þeirri mynd.
„Beu Geste“ er fyrsta ame-
ríska kvikmyndin, sem Gamla
Bíó sýnir textalausa. — Vegna
þeirra mörgu, sem ekki skilja
ensku, verður gefið út „pro-
gram“ og ættu þeir, sem ekki
skilja málið, að kaupa „pro-
gram“.
Nýja Bíó sýnlr í kvöld kvik-
myndina „Frúin, bóndinn og vin
konan“. Er sú mynd með dönsk-
um texta, en fátt mun nú vera
eftir af kvikmyndum með
dönskum texta.
Kvikmyndahús bæjarins
hafa lent í nokkrum vanda
vegna hinnar auknu aðsóknar
að kvikmyndahúsunum og þar
sem búast má við, að vandamál-
in verði enn erfiðari viðfangs,
þegar fjölga fer í bænum, með
haustinu, hefir Gamla Bíó á-
kveðið að gera nokkrar breyt-
ingar á tilhögun aðgöngumiða-
sölu.
Eftir því, sem Garðar Þor-
steinsson hrm. hefir skýrt blað
inu frá fyrir hönd Gamla Bíó
hefir þótt nauðsynlegt að gera
eftirfarandi breytingar:
1) Kvikmyndasýningar verða
venjulega tvær á hverju kvöldi
rúmhelga daga, kl. 7 og kl. 9.
2) Húsið verður opnað kl. 1
e. h .og hefst þá aðgöngumiða-
salan. Pantaðir aðgöngumiðar
verða að sækjast fyrir kl. 6
a,ð kvöldi og verða eftir þann
tíma seldir öðrum.
Til þessara breytinga liggja
eðlilegar orsakir og munu kvik
myndahússgéstir vafalaust
taka þeim vinsamlega, er þeir
hafa sjeð, að breytingarnar eru
gerðar einmitt til að þóknast
almenningi, en aðalástæðurnar
fyrir breytingunum eru þessar:
Eftir að útlendingum fjölg-
aði í bænum hefir aðsóknin
aukist mjög að kvikmyndahús-
unum. Mörgum hefir fundist
óþægilegt að sitja milli útlend-
inganna, ekki vegna þess að
þeim sje neitt ver við þá en
aðra ókunnuga menn eða hafa
á þeim sjerstakan ímigust,
heldur einkum vegna vopna
þeirra, er þeir bera með sjer.
Kvikmyndahúsin hafa reynt
að stilla svo til, að útlendingar
sætu sem mest sjer, en varast
verður vitanlega að móðga
þessa viðskiftavini frekar en
íslenska viðskiftavini, því vit-
anlega eru allir, sem kaupa sig
inn á sýningar, jafn velkomnir
og eiga sömu kröfu til að kurt-
eislega sje komið fram við þá.
Nú er það svo, að Reykvík-
ingar hafa komist upp á að
panta sjer aðgöngumiða. Á að
vera búið að sækja pantanir
fyrir klukkan 814.
En margir sækja ekki pant-
anir sínar og eru þær þá seldar
öðrum. Oft bíður fjöldi útlend-
inga eftir að fá aðgöngumiða
eftir að farið er að selja pant-
anir, og er þeir sjá, að Islend-
ingar fá aðgöngumiða eftir að
búið er að segja þeim að alt
sje uppselt, finst þeim sem far-
ið sje í manngreinarálit.
Aðrir eru þeir kvikmynda-
hússgestir, sem biðja sjerstak-
lega um að haldið sje eftir
pöntuðum aðgöngumiðum til
klukkan 9, eða um leið og við-
takandi kemur á sýningu. En
einnig sumir þessara manna af-
þakka pantanir á síðustu
stundu.
Vegna pantananna, sem af-
þakkaðar eru á síðustu stundu
eða eru ekki sóttar, leiðir það,
að afgreiðslufólki kvikmynda-
hússins reynist ókleyft að raða
í húsið þannig, að íslendingar
sjeu út af fyrir sig og útlend-
ingar fyrir sig, og af þessu
leiðir svo óánægju, oft hjá báð
um aðiljum.
1
Lokafrestur til að sækja
pantanir er kl. 614. Var tíminn
valinn með það fyrir augum,
að þá væri menn alment hætt-
ir vinnu fyrir góðri stund, en
ekki hægt að hafa þann tíma
seinna vegna þess að fyrri sýn-
ing hefst kl. 7 og úr því fara
útlendingar að streyma að til
að kaupa sjer aðgöngumiða.
FRAMH. AF ÞRIÐJU SÍÐU.
ismenn Vidkum Quislings svo fá-
ir, að okkur fanst flokkur hans
hlægilegur. Fylgismenn hans voru
að vísu flestir svo ungir að þeir
höfðu ekki náð kosningaaldri. Eu
9. apríl kom það í ljós, að þýski
herinn hafði rekið mjög nákvæma
njósnarstarfsemi í landinu. Þjóð-
verjar vissu greinilega um hvert
virki og hvert vopnabúr og gátu
gengið að öllu eins og þeir væru
heima hjá sjer. Þetta var þeim í
flestum tilfellum nóg.
✓
Símaslitin.
— Hvar voruð þjer að morgni
þess 9. apríl?
— Jeg var í Þrándheimi, og
vaknaði kl. 8 um morguninn við
þau tíðindi að búið væri að her-
taka borgina.
— Hvernig fór sú hertaka fram ?
— Þýsk herskip komu inn í
höfnina imeð herlið sem mun hafa
verið um 1000 manns. Þau komust,
eins og kunnugt er, fram hjá
Agdanesvirki, sem talið var eitt
hið sterkasti í Noregi, og Þránd-
heimsfjörður sá sem einna . best
var víggirtur.
En símalínurnar út í virkið
höfðu verið slitnar. Og menn mega
ekki gleyma því, að varðlið þarf
skipun, frá yfirmönnum sínum til
þess að hefja árás. Ekki síst með
þeirri þjóð, sem ekki hefír gripið
til vopna, og engu mannslífi
grandað í 126 ár.
f Þrándheimi var aðeins 24
manna varðlið. Svo það gat ekk-
ert aðhafst gegn innrásahernum.
Engin almenn
hervæðing.
Norsk herlög gera ráð fyrir því,
að til almennrar hervæðingar
þurfi 9 daga. Menn geta þvi
ímyndað sjer hvílíkum erfiðleikum
það var bundið að láta hervæðing
fara fram1, eftir að stærstu borg-
irnar og mörg hjeruð voru í hönd-
um innrásarhers, útvarp í óvina-
höndum og megnið af símalínum
landsins slitið.
Enda varð aldrei um neina al-
menna hervæðing að ræða, að
heitið gæti.
Margir yfirmenn hersins, sem
ekkert símasamband höfðu, höfðu
enga möguleika til þess að koma
frá sjer herútboði, gátu ekkert
annað gert, en taka byssu sjer
í hönd og ganga til bardaga, þar
sem verkast vildi.
f Ondalsnesi.
— Hvar var bækistöð herdeild-
ar yðar?
— í Ondalsnesi. Jeg komst frá
Þrándheimi við 4. mann þ. 9. apríi
0g komumst við til Ondalsness
eftir mikla erfiðismuni á 24
klukkustundum. 'Gátum við þó
náð í bíl skamt utan við Þránd-
heim.
Jeg tilheyrði 11. regimenti fót-
gönguliðs, sem hafði bækistöð í
Ondalsnesi. Herútboð var út gefið
þar fyrir 3 bataljónir, eða um
2000 maans. En fylsta herútboð
þar átti að ná til 6 bataljóna, eða
.4000 manna. Á 4 dögum tókst að
útbúa þessi 2000 manns, sem boð
ið var út, og senda þá á víg-
stöðvarnar. Til Ondalsness komu
1000 manns að auki, sem gerðir
voru afturreka vegna þess að ekki
vanst tími til að búa þá út
í herinn þá daga, sem nokkrir
möguleikar voru á því þar vegna
loftárása.
Þrjá fyrstu dagana sem jeg var
í Ondalsnesi komu þýskar flug-
vjelar á hverjum degi og flugu
þar yfir, án þess að varpa niður
sprengjum. Því þá daga munu
Þjóðverjar hafa búist við því, að
við myndum þá og þegar gefa upp
alla vörn. En á 4. degi byrjuðu
þýsku flugmennirnir að varpa nið
ur sprengjum yfir bæinn. Þá
lögðu íbúarnir á flótta, en ekki
varð vært í bænum. íbúarnh- voru
2—3000 manns. Nú er ekkert
eftir af bænum, hann ekki ann-
að en malarbyngir með einstaka
reykháf, sem gnæfir yfir rúst-
irnar.
Þó miklum sprengjum væri varp
að þar niður, var það frekar af
eldi en sprengingum, að bærinn
var eyddur.
Fyrirliðar herdeildanna voru
hjer og þar um landið, t. d. í
Oslv, Bergen, Þándheimi. Margir
þeirra, sem komust til herbúð-
anna í Ondalsnesi, komust í hina
mestu hættu og mannraunir á.leið-
inni, urðh t. d. að smjúga gegn-
um herlínu Þjóðverja.
Manntjónið.
— Hvert fór þetta 2000 manna
lið frá Ondalsnesi?
— Við hjeldum með járnbraut-
Jnni upp í Dofrafjöll, til Dumbaas
Þangað höfdu verið fluttir um
300 þýskir fallhlífahermenn og
höfðu búið þar um sig er við
komum upp eftir, m. a. á járn-
brautarstöðinni þar.
Það tók okkur viku að vinna
bug á þeim. Var helmingur fall-
hlífaliðsins tekinn til fanga, en
hinir fjellu. Af Norðmönnum
ffjellu um 100 manns í þessari viku-
viðureign, og eru þá meðtaldir
50 manns af norskri sveit sem
send var frá Elverun í vörubílum
áleiðis til Duimbaas. Átti hún að
gæta járnbrautarstöðvarinnar. —
Þessir menn vissu ekki að Þjóð-
verjar væru komnir þangað á und-
an þeim í lofti. Skutu þýskir her-
menn á bílana á 70—80 metra
færi. Er 50 voru fallnir af okkar
mönnum voru hinir teknir til
fanga.
Svo skamt var komið fram á
vorið að mikil fönn var þarna á
hálendinu, alt að því tveggja
metra djúpur snjór.
Við Norðmenn vorum á skíðum
og höfðum yfir okkur hvítar
skikkjur, svo við komumst hraðar
yfir en Þjóðverjarnir. En þeir
höfðu aftur á móti betri skotfæri,
voru með vjelpístólur, mörg ný-
tísku hernaðartæki.
1000 sprengjur.
Og svo höfðu þeir flugvjelaárás-
irnar sjer til framdráttar. Á hverj-
um degi voru þarna þýskar flug-
vjelar yfir okkur. Talið var að
þær hefðu varpað niður um 1000
sprengjum þessa daga þarna í
fjöllunum. Sprengjurnar voru frá
60—500 kílóa sprengjur. En tjón-
ið sem þær gerðu var minna en
ella vegna þess hve fönnin var
mikil. Því sprengjubrotin lentu
svo mikið í fönninni. Og okkur
þótti líka að þýsku flugmennirnír
ekki vera hæfnir. Þeir t. d. lögðu
megináherslu á að eyðileggja járn-
brautina niður til Ondalsness. En
þeir skemdu hana aldrei meira en
svo, að við gætum ekki gert við-
hana yfir nóttina og haldið uppi
járnbrautarsamgöngum.
Þeim tókst heldur ekki vel að
koma skotfærum til sinna liðs-
manna, vöruðu sig ekki á því hvar
norskt lið var og hvar ekki. Dag-
lega fluttu þeir skotfæri með sjer
og ljetu falla niður í fallhlífum.
En við náðum í mest af þessum
sendingum.
Lifandi brjóstvörn.
Erfiðleikar okkar voru mestir
vegna þess hve mikið Þjóðverj-
arnir tefldu fram okkar fólki á
bæjunum þar sem þeir bjuggust
til varnar. Siður þeirra var, að
taka fólkið höndum og hafa það
í haldi, svo við mættum vita, að
ef við, sem sóttum á, legðum
byggingarnar í rúst, þá myndi
það verða norsku fólki að fjör-
tjóni ekki síður en þýskum her-
mönnum.
Síðasti bardaginn í Dofrabygð-
.inni var á frægu bændasetri, sem
heitir Tofte. Þar tókum við 49
Þjóðverja til famga, sem ósærðir
voru og 13 særða.
A bænum voru 52 norskir fang-
ar á valdi Þjóðverja. Er við höfð-
um umkringt bæinn og sóttum að
honum sendu Þjóðverjarnir 18 ára
gamlan son bóndans út í vatns-
bólið til að sækja vatn. Það var
sama og senda hann í opinn dauð-
ann. Ekki sáu norsku hermennirn-
ir hver maðurinn var. Hann var
skotinn.
Þjóðverjarni bjuggu um sig í
gömlu fjósi. En veggirnir gildir
steinveggir og vígi þar gott. Em
hina 50 norsku fanga, sem vorn
bæði hermenn og heimafólk
á bænuim, höfðu þeir á timb-
urlofti yfir fjósinu, svo að
þeir væru í meiri lífshættu, er
árásin var gerð á bæinn. Af þeim
voru 4 fallnir er Norðmenn náðu
bænum á sitt vald, en margir
særðir.
Aðferðir þýskra hermanna komu
okkur Norðmönnum að ýmsu leyti
á óvart.
Einn kunningi minn fjell t. d.
á þann hátt, að hann og þeir sem
með honum voru höfðu sjeð þýska
hermenn veifa hvítu flaggi út um
glugga á húsi, þar sem þeir höfðu
búist um og varist. Þetta var álit-
ið merki þess að þeir hefðu lagt
niður vopn. Kunningi minn þessi
gekk því inn í húsið, og var skot-
inn. samstundis.
Þýska hermenn fundum við í
norskum einkennisbúningi. Var
talið að búningana hefðu þeir feng
ið frá þeim sem fjellu eða teknir
voru til fanga af flutningabílun-
um sem komu frá Elverum.
Þegar viðureigninni var lokið í
Dofrabygðinni vorum við sendir
niður í Guðbrandsdal. Þar höfðu
Þjóðverjar bryndreka óg fallbyss-
Jir, en við ekkert af því tagi. Svo
leikurinn var ójafn. Við máttum
okkar ekki mikils í þeirrj viður-
eign. Þegar við komum aftur upp
úr dalnum hafði fækkað um nál.
helming í okkar herdeild. Sumir
fjellu, sumir særðust, sumir höfðu
flúið, að jeg frjetti síðar, á fjöll
og hjeldu áfram dreifðum smá-
skæruhemaði.