Morgunblaðið - 20.09.1940, Qupperneq 3

Jtwtudagur 20. sept. 1040.
MORGUNBLAÐIÐ
3
Tveir íslenskir togarar að
biörgunarstarfi í Irlandshafi
Bjarga 3-400 manns
af sökkvandi skipi
TVEIR ÍSLENSKIR TOGARAR, Snorri goði og
Arinbjörn hersir, sem fyrir nokkru voru á
ferð í Irlandshafi, urðu fyrstir til að taka
þátt í því að bjarga hundruðum hermanna af brennandi
og sökkvandi skipi.
Stýrimaðurinn á Snorra goða, Magnús Runólfsson, er
var skipstjóri í þessari ferð, skýrir svo frá:
Við vorum á heimleið um nótt er við urðum varir við stórt
skip á siglingu nálægt okkur. Flugvjel steypti sjer úr háalofti
yfir skipið og ljet falla sprengju er hitti það. Ekki höfðum
við sjeð til ferða flugvjelarinnar fyrri en hún steypti sjer yfir
skip þetta.
Síðan beindu flugmenn fluginu til okkar og flaug vjelin
tvo hringi rjett yfir siglutoppa skips okkar og hvarf því næst út
í myrkrið.
■
Ávarp til íslensku
þjóðarinnar frá
skólastjórunum
Skólastjórarnir, sem setið hafa fund hjer í bænum
undanfarna daga, hafa birt ávarp til íslensku þjóðarinn-(
ar, sem hljóðar svo:
Undirritaðir skólastjórar, er að tilhlutun kenslu'málaráðherra
hafa komið saman í Reykjavík, til ráðagerða um þau
vándamál, er sökum hertökunnar steðja að skólum og æskulýð lands-
ins, beina eftirfarandi orðum til þjóðarinnar og einkum til foreldra
og vandamanna skólanemenda.
Nærfelt öld hefir íslenska þjóðin barist fyrir fullkomnu sjálfstæði
sínu og menningu, efnalegri og andlegri. Þótt stjórn og þing hafi lýst
yfir ævarandi hlutleysi voru, hefir erlendur her sest að í landinu.
Stjórn hinnar bresku þjóðar, sem knýtt er frá fomu fari vináttu-
böndum við ísland, hefir hátíðlega lýst yfir því, að frelsi íslands og
sjálfstæði skuli virt og herliðið sent heim jafnskjótt og friður verður
saminn. Islendingar hafa enga ástæðu til þess að efast um, að þetta
loforð verði efnt. En alt um það ber oss aS vera á verði og gæta í
hvívetna sæmdar þjóðar vorrar. Þessi skylda hvílir ekki síst á for-
ráðamönnnm skólanna, er húa eiga hina uppvaxandi kynslóð undir
framtíðina.
Sambýli lítillar, hernuminnar þjóðar við fjölmennan erlendan her,
hlýtur jafnan að hafa margvíslega hættu og örðugleika í för með sjer.
Viljum vjer því hrýna fyrir nemendum og foreldrum eða vandamönn-
um þeirra nokkur atriði, er vjer teljum mikils virði.
Vjer lítum svo á, að íslendingum beri að gæta sem mestrar var-
úðar í allri framkomu við hið erlenda setulið.
Vjer teljum að nú heri nauðsyn til að setja reglur, nákvæmari
en áður, um starf skólanna og framkomn nemenda. Verða þær birtar
í skólunum, er þeir taka til starfa.
Vjer teljum nauðsynlegt, að skólanemendur haldi skemtanir sín-
ar og aðrar samkomur algerlega út af fyrir sig.
Vjer teljum æskilegt að reistar verði skorður við útivist barna
og unglinga í kaupstöðum. Ilöfum vjer gert tillögur um það til ríkis-
stjórnarinnar.
Islendingum ber að sýna fullkomið hlutleysi í framkomu sinni,
vera kurteisir en þó einarðir, í þeim viðskiftum við setuliðið, er ekki
verður komist hjá. Er mikils virði, að æskulýð landsins sje bent á, að
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.
Skipið sem fyrir sprengjunni
varð, stóð í björtu báli mið-
skips. Sigldum við rakleitt
þangað til þess að bjarga skip-
verjum. Eins gerði Arinbjöm
hersir.
Nú urðu verkaskifti milli okk-
ar. Arinbjörn sigldi til björgun-
arbátanna, sem skipverjar
höfðu komið á flot og bjargaði
mönnunum úr þeim eftir því
sem til þeirra náðist og eins af
fljótandi flekum. Bárust bát-
arnir frá hinu brennandi skipi.
En sakir elda í skipinu voru
þar margir björgunarbátar, sem
ekki hafði tekist að koma á flot.
Fjöldi manna hjekk í köðlum
og kaðalstigum utan á skipinu
og gáfu frá sjer neyðaróp.
Við settum út björgunarbát
okkar, það er vjelbátur. Var
honum lagt að hinu brennandi
skipi og fólkið tínt upp í hann.
Á björgunarbátnum voru 4 af
skipverjum okkar. Þeir skiftust
á að fara þessar ferðir. Þeir
höfðu alls farið átta björgunar-
ferðir þegar tundurspillir og
dráttarbátur kom á vettvang.
Það var sýnilega hætta að
nálgast hið brennandi skip. Því
altaf gat maður búist við því,
að sprenging yrði í skipinu. En
þetta gekk alt vel. Á meðan
menn okkar voru á ferðinni að
hinu sökkvandi skipi, náðum við
í allmarga menn, sem höfðu
bjargað sjer út á fljótandi fleka.
Tundurspillirinn ætlaði að
senda vjelknúinn björgunarbát
að hinu brennandi skipi. En þeg-
ar til kom var vjel bátsins í ó-
lagi. Því bað skipstjórinn okkur
að flytja mennina af hinu
brennandi skipsflaki yfir til sín.
Fór bátur okkar þrjár ferðir
með fólk yfir í tundurspillinn.
Þá var álitið, að bjargað hefði
verið öllum þeim, sem lifandi
voru í hinu brennandi skipi.
Beindi tundurspillirinn kast-
ljósi yfir á skipið og kom þá í
ljós, að 25—30 manns stóðu
enn aftast á þilfarinu. Það voru
blökkumenn. Þeim var síðan
bjargað.
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU
Flokksstarfsemi
SJðlfstæOis-
flokksins
FrásOgn erinðreka
1 flokksins
Erindreki Sjálfstæðisflokksins
er nýlega kominn úr ferða-
lagi um Skgafjörð og Vestur-
Húnavatnssýslu. Hefir hann látið
blaðinu í tje eftirfarandi frjettir
af flokksstarfseminni í þessum
sýslum. \
Úr Skagafirði; Sjálfstæðisflokk-
urinn hefir altaf átt traust og mik-
ið fylgi í Skagafirði og á það
vissulega enn. Það dettur engum
í hug að leggja of mikið upp úr
úrslitunum við síðustu alþingis-
kosningar, aðstæður voru á viss-
an hátt mjög annarlegar, en það,
sem rjeð baggamuninum og fleytti
frambjóðendum Framsóknar-
manna inn á þing, voru auðvitað
atkvæði sósíalista og kommúnista,
sem höfðu enga frambjóðendur í
kjöri af sinni hálfu.
Það var ákveðið á hjeraðsmóti
Sjálfstæðismanna í Skagafirði í
sumar, að halda trúnaðarmanna-
fundi í septemher og ræða þar
um skipulag flokksstarfseminnar
og undirbúning fyrir næstu al-
þingiskosningar. Þessir fnndir
voru nú haldnir, fyrir austustu
hreppana að Skálá, þ. 1. sept., en
aðra hreppa á Sauðárkróki, þ. 7.
sept. Fundirnir voru báðir mjög
vel sóttir, og fóru fram ítarlegar
umræður um stjórnmálaástandið
flokksstarfsemina. Ríkti einbeittur
áhugi fundarmanna fyrir því, að
nauðsyn bæri til að styrkja sam-
band flokksmanna inn á við í
sýslunni og skipulag starfseminn-
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU
Styrkur til sumar-
dvalarinnar
Afundi bæjarstjórnar í gær
var frá því skýrt að for-
stöðunefnd sumardvala barna
(Rauði Kross íslands og Barna-
verndarnefnd), færi fram á ca.
33 þús. króna styrk úr bæjar-
sjóði til starfseminnar, en kostn
aður nefndarinnar varð alls ea.
91 þús. krónur.
Bæjarstjórn hefir þegar veitt
kr. 10.000.00 til starfsins og í
gær var bæjarráði heimilað að
greiða enn 15 þús. krónur, en
jafnframt tók bæjarstjórn fram,
að bæjarráði bæri að ganga úr
skugga um, að þeir aðstandend-
ur barnanna, sem þess væru um
komnir, greiddu sjálfir fyrir
börn sín.
Síðar verður birt nákvæm
greinargerð um starfsemi nefnd
arinnar og kostnað við sumar-
dvalirnar.
Annar skóla-
stjóraíundur
ákveðinn
að sumri
Skólastjórafundinum lauk
seins á miðvikudagskvöld.
Var þá um kvöldið gengið frá
ávarpi því, er fundurinn sendi
út og birt er á öðrum stað hjer í
blaðinu.
Á fundinum voru samdar
starfsreglur fyrir skólana, sem
eiða að gilda næsta skólaár.
Verða reglur þessar ekki birt-
ar að svo stöddu. Ennfremur
voru samþykt á fundinum til-
mæli til ríkisstjórnarinnar um
kvikmyndasýningu fyrir nem-
endur, um reglur viðvíkjandi
útivist barna og unglinga, og
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU
68°/o
verðhækk-
un á kjðti
Kjötverðlagsnefndin hefir
nú ákveðið haustverð og
flokkun á kindakjöti. Er verð-
ið kr. 2,10 pr. kg. í fyrsta verð-
flokki eða kr. 0,85 hærra held-
ur en í fyrra; — er hjer um að
ræða 68% verðhækkun.
Haustverð og flokkun á kindakjöti
er ákveðið þannig-'4 (samkvæmt skýrslu
k,jötverðlagsnefndar:)
I. Verðflokkun á nýju kjöti.
1. verðflakkur:
a) Kjöti af feitum dilkum með kropp-
þunga 12 kg. eða meira.
b) Kjöt af holdgóðum sauðum með
kroppþunga 24 kg. eða meira.
e) Kjöt af veturgömlu fje með kropp-
þunga yfir 20 kg. enda sje það vel
feitt.
d) Kjöt af algeldum ám 3 vetra og
yngri, sjeu þær með 24 kg. kropp-
þunga eða meira.
2. verðflokhutr:
a) Kjöt af dilkum með kroppþnnga
10—12 kg. svo og dilkum sem þyngri
eru en komast ekki í fyrsta verð-
flokk.
b) Kjöt af algeldum vænum ám, sauð-
um og veturgomlu f je, sem ekki nær
þunga í fyrsta verðflokki, sje það
vel feitt.
3. verðflokkur:
Kjöt af geldu fje, sem ekki nær því
að lenda í öðrum eða fyrsta flokk.
4. verðflokkur:
Kjöt af lambgotum, milkum ám, og
gömlum hrútum.
II Verðákvörðun á nýju kjöti.
Heildsöluverð er ákveðiö sem sjer
segir:
1. Á fyrsta verðflokk, kr. 2,10 pr. kg.
2. Á öðrum verðflokk kr. 2,00 pr. kg.
3. Á þriðja verðflokk kr. 1,85 pr kg.
Á fjörða verðflokk er ekki skráð
verð, enda er kjöt af honum ekki
verðjöfnunarskylt.
Heimilt er að veita alt af 2% afslátt
frá skráðu heildsöluverði til frvstihúsa
og verslana, sem kaupa minst 5000 kg.
í einu, og greiða við móttöku.
Heimilt er að selja einstaka heila
kroppa í sláturtíð með 5 aura fram-
færslu pr. kg. frá heildsöluverði.
Smásöluálagning á venjulega brytjað
súpukjöt má mest vera 15%. Þó má
smásöluverð í Reykjavík og Hafnarfirði
vei-a 2,42 pr. kg.
Að öðru leyti leggur nefndin ríka
áherslu á það, að smásöluálagning á
hverjum sbað sje ekki hærri ðn nauð-
syn krefur, og er trúnaðarmönnum fal-
ið að líta eftir því.
Verðjöfnunargjald er ákveðið 10 aur
ar pr. kg. í 1,—3. verðflokk, en fjórða
flokks kjöt er ekki verðjöfnunarskylt.
III Verðákvörðun á saltkjöti.
1. Spaðsaltað kjöt af holdgóðum dilk-
um með kroppþunga 12 kg. eða
meira, vamum algeldum ám, sauðum
og vænu veturgömlu fje, kr. 265,00
pr. 130 kg. tunnu (165 kr. 1939).
2. Spaðkjöt af dilkum með kropp-
þunga undir 12 kg, enda sje það
útflutningshæft, kr. 255,00 pr. 130
kg. tunnu.
3. Á framleiðslustað er heimilt að
selja 130 kg tunnu 10 kr .lægra.
4. Kjöt í smærri ílátum en 130 kg.
tunnum, sje jajnhátt pr. kg.. en
þó er þá heimilt að bæta við heild-
söluverðið, þeim aukakostnaði sem
leiðir af dýrari umbúðum og hærra
flutningsgjaldi.