Morgunblaðið - 30.11.1940, Blaðsíða 5

JLau^ardagur 30. növ. 1940.
Útgef.: H.f. Árvakur, Beykjavlk.
Hltetjórar:
J6n Kjartanseon,
Valtýr Stefánsaon (ábyrgQarm.).
Auglýsingar: Árni Óla.
Rltstjórn, augrlýsKgar og afgreiBsla:
Austurstræti 8. — Sími 1800.
Áskriftargjald: kr. 8,60 & mánuGl
innanlands, kr. 4,00 utanlands.
í lausasölu: 20 aura elntaklB,
25 aura meti Lesbök.
m
Lanös ambanö útvegs-
masí id gerir álvktanir
Nýju prestarnir
'¥-* að verður að teljast stór-
viðburður í Reykjavík,
;að nú á innan skamms að velja
fjóra nýja starfsmenn fyrir
kirkjuna. Má vænta margs góðs
..af þessum nýju starfskröftum,
*ef vel tekst valið á mönnunum,
en undir því er líka alt komið.
Hafa 16 prestar og kandidatar
sótt um stöðurnar og í hópi
þeirra eru menn, sem þegar
hafa unnið mikið og gott starf
í þágu kirkjunnar.
Sumir láta sig fátt um finn-
ast, að verið sje að fjölga
prestum hjer í höfuðstaðnum.
En hvar væri þörf á fjölgun
presta, ef ekki í höfuðstaðn-
um, þar sem um, þriðjungur
þjóðarinnar býr? Við höfum oft
undanfarið rætt nm uppeldis-
málin. En einmitt þessi má eru
mestu vandamál höfuðstaðar-
ins. Bærinn vex hröðum skref-
am, en það vantar mikið á, að
æskan fái þær leiðbeiníngar
og aðhald, sem henni er nauð-
synlegt, til þess að hún sje
búin undir lífsstarfið. Og eru
það ekki einmitt prestarnir,
sem hjer geta unnið mikið og
gott starf? Prests-starfið er
ekki eingöngu í því fólgið, að
flytja ræður af prjedikunar-
stóli. Til þess að verulegur ár-
angur náist af starfi prestsins,
þarf hann að komast í samband
við heimilin; en framar öllu á
hann að fylgjast með æskunni,
vera í senn leiðbeinandi hennar
og fjelagi. Á þessu sviði er e. t.
v. mikilvægasta starf prestsins,
sem þó hefir verið um of van-
rækt til þessa, einmitt vegna
þess að prestarnir hafa verið
ofhlaðnir öðrum störfum.
En alt er vitanlega undir því
komið, að presturinn ræki starf
sitt vel og að hann sje hæfur
starfinu. Hann. á að vera víð-
sýnn, með eldlegum áhuga á trú
og kirkjunnar málum. En um-
fram alt.á hann að láta sjer ant
um uppeldi æskunnar. Það fer
...áreiðanlega best á því, að þeir,
sem eiga nú að velja hina nýju
presta í höfuðstaðnum, taki
sjálfir ákvörðunina með rólegri
yfirvegun, en hirði ekki um á-
róður þann, sem þeir kunna að
verða fyrir utan frá. Það fer
aldi’ei vel á því, að verið sje
með áróður í prestskosningu,
síst pólitískan.
íslenska kirkjan á að vera
'frjálslynd og víðsýn. Færi vel
• á, að kirkja höfuðstaðarins bæri
, jafnan þetta merki hæst.
Næsta átakið í kirkjumálum
•okkar Reykvíkinga er, að koma
upp guðshúsum og þá fyrst og
fremst Hallgrímskirkju á Skóla
vörðuhasð. Það á að vera sam-
• eiginlegt áhugamál allra bæj-
: arbúa.
í úfvegsmálum
Landssamband íslenskra
útvegsmanna hjelt að-
alfund sinn í Kaupbings-
salnum fimtudaginn 28. þ.
m. Á fundinum voru mætt-
ir einstakir fjelagar sam-
bandsins svo og fulltrúar
frá deildum þess út um land
alt.
Ráða nú fjelagsmenn sambands-
ins yfir rvimum 16 þúsund sniá-
lestum af fiskiskipaflota landsins
og nýir fjelagar og deildir bæt-
ast óðum í sambandiö. Hefir Jakob
Hafstein lögfræðingur verið ráð-
inn fran^kvæmdastjóri sambands-
ins frá 1. júní síðastliðnum. Pje-
lög útvegsmanna, sem mynda sam-
bandið, eru nú tólf í ýmsum hin-
um stærstu veiðistöðvum landsins,
auk margra einstakra fjelaga.
Formaður sambandsins, Kjartan
Thors forstjóri, setti fundinn.
Pundarstjóri var Ólafpr Björns-
son útgerðarmaður á Akranesi.
Yms mál um hagsmuni útvegs-
manna lágu fyrir fundinum, og í
sambandi við umræður þeirra
samþykti fundurinn eftirfarandi
tillögur:
Síldarútvegsmál.
Aðalfundur Landssambands ísl.
útvegsmanna telur rjett:
1. Að aukin verði löndunarskil-
vrði fyrir síldarflotann, sem nemi
10.000 mála vinsln á elag, annað
hvort með byggingu nýrra verk-
smiðja eða bvggingn kæliþróa fyr-
ir síldina.
2. Að reynd sje nú þegar al-
menn fjársöfnun til byggingarinn-
ar, fyrst og fremst á meðal út-
vegsmanna.
3. Að stofnaður verði fjelags-
skapur, þar sem allar síldarverk-
smiðjur landsins verði þátttakend-
ur, með því markmiði að koma
upp, svo fljótt sem kostur er á
og heppilegt þykir, hæfilega stórri
fullkominni hreinsunarstöð og
herslu á síldarlýsisframleiðslu
landsins.
4. Að ríkisvaldið veiti veruleg-
ar skattaívilnanir fyrir það fje,
\ sem varið verður til stofnunar fyr-
irtækja samkvæmt 1. og 3. tölidið.
5. Að ríkisvaldið greiði fyrir
stofnun þessara fyrirtækja á
hvern annan hátt, sem þörf krefur.
6. Að settur sjeu með samning-
um eða með lögum reglur um
sölu bræðslusíldar, sem miði að
því, að veiðiskipin fái sem hag-
kvæmasta losun og verksmiðjurn-
ar sem jafnast síldarmagn, lilut-
fallslega.
7. Að sett sjeu á næsta Alþingi
lög, sem hindra að erlend síld-
veiðiskip selji síld til síldarverk-
smiðja landsins svo til skaða sje
fvrir íslensk veiðiskip.
8. Að gihlandi reglur um mæl-
ingu og vog á bræðslusíld s.jeu
endurskoðaðar.
Beitusíld.
Þar sem komið hefir í ljós á
yfirstandandi hausti, að vöntun
hefír orðið á beitusíld í landinu,
sakir jjess, að útvegsmenn hafa
ekki á síðastliðnu sumri fengið
nauðsynlegt pláss hjá frystihús-
um landsins til frystingar beitu-
síldar, felur fundurinn stjórn
sinni að brýna fyrir deildum sam-
bandsins að tryggja sjer hið allra
fyrsta á ári hverju frystirúm fyr-
ir væntanlega beitusíld sína.
Pundurinn felur stjórn liands-
sambandsins að aðstoða deildir
þess í málum þessum eftir bestu
getu, þannig, að í framtíðinni
verði komist hjá slíkum beitusíld-
arskorti og sýnt hefir sig að vera
í landinu á yfirstandandi tíma.
Skattamál.
Aðalfundur Landssambands ísl.
útvegsmanna, haldinn í Kaup-
þingssalnum í Reykjavík fimtu-
daginn 28. nóv. 1940, felur stjórn
sinni að gæta rjettar og vera á
verði um hagsmuni útvegsmanm
varðandi skattaálagningu hius op-
inbera á atvinnuveg þeirra. Tel-
ur fundurinn að miða beri við
grundvöll þann ,sem lagður var
með lögum um skattfrelsi útgerð-
arinnar á Alþingi 1938, og að út-
vegsmönnum verði gert kleift að
reisa atvinnuveg sinn við úr erf-
iðleikum undangenginna ára.
Um sölu bátafiskjar
á Englandsmarkað.
Aðalfundur Landssambands ísl.
útvegsmanna, haldinn í Kaup-
þingssalnum í Reykjavík fimtu-
daginn 28. nóvember 1940, telur
heppilegt, að í framtíðinni verði
unnið að því, að sölu bátafiskjar
í hinum ýmsu verstöðvum lands-
ins á Englandsmarkað verði komið
í farsælla og , fastara horf en
liingað til hefir verið.
Álítur fundurinn æskilegt, að
fjelög útvegsmanna taki bátafisk-
söluna algerlega í sínar hendur
með samvinnu við stjórn Lands-
sambandsins í Reykjavík á hverj-
um tíma, um öflun skipa til kaupa
á fiskinum, og fylgist þá stjórnin
daglega með því, hvernig háttað
sje um afla og fiskmagn í veiði-
stöðvunum.
Ennfremur skorar fundurinn á
stjórn L. í. Ú. að vinna að því
við útflutningsnefnd, að hún komi
því til leiðar að útvegsmannafje-
«r
lög eða bátaútgerðarmenn, er þess
óska, og ekki hafa sjálfir útflutn-
ing á ísfiski, fái tækifæri til þess
að njóta meiri hagnaðar af ís-
fisksölum, en þeir nú hafa, á eft-
irfarandi hátt:
1. Piskframleiðendur verði að-
stoðaðir um leigu á skipum til út-
flutnings á ísfiski, þannig, að út-
flutningsleyfi verði fyrst og
frernst veitt skipum þeirra, eða
leiguskipum þeirra.
2. Sett verði sem skilyrði fyrir
útflutningsleyfum á bátafiski, að
fiskeigendjir geti notið ágóða eða
halla af sölum, ef þeir óska.
Telur fundurinn, að slík skipu-
lagning á sölu bátafiskjarins muni
farsælust báðum aðilum, kaupend-
um og seljendum, og að jafn-
framt muni hún styrkja verulega
samvinnustarf úlK'egsmanna al-
ment. Pundurinn álítur rjett að
vinna að slíku fyrirkomulagi áður
en vetrarvertíð hefst.
Sambandið.
Aðalfundur Landssambands ísl.
útvegsmanna, haldinn í Reykjavík
28. nóvember 1940, felur stjórn
sSmbandsins að leita til næsta Al-
þingis um 10.000 þús. króna styrk
á fjárlögum til starfsemi sam-
bandsins. Telur fundurinn, að með
slíkri fjárveitingu viðurkenni
stjórnarvöld landsins opinber sam-
tök útvegsmanna, sem á hverjum
tíma geti veitt aðstoð og nauð-
synlegar upplýsingar í mikilsvarð-
andi málum, er snerta afkomu
sjávarútvegsins í landinu.
★
. Ríkti hinn mesti áhugi á meðal
fundarmanna um samstarf útvegs-
manna undir merki L. f. Ú.
Á fundinum flutti Trausti Ól-
lafsson efnafræðingur mjög fróð-
legt erindi um rannsóknir, sem
hann hefir gert um hreinsun og
herslu síldarolíu, og byggingu
slíkrar verksmiðju hjer á landi.
í stjórn sambandsins til næsta
árs voru kosnir: Kjartan Thors
forstjóri, Reykjavík; Hafsteinn
Bergþórsson útgerðarm., Reykja-
vík; Ásgrímur Sigfússon forstjóri,
Hafnarfirði; Elías Þorsteinsson út-
gerðarm., Keflavík; Ásgeir Stef-
ánsson forstjóri. Hafnarfirði;
Finnur Jónsson alþm., ísafirði;
Jóhann Þ. Jósefsson alþm., Rvík;
Guðmundur Pjetursson útgerðar-
maður, Akureyri; Þórður Einars-
son útgerðarm., Norðfirði.
í varastjórn: Jón J. Pannberg,
Olafur H. Jónsson forstjóri, Þórð-
ur Ólafsson útgerðarm., Ingvar
Vilhjálmsson titgerðarm., Finnbogi
Gúðmundsson, Gerðum, Loftur
Bjarnason, Hafnarfirði, Gunnar
Larsen, Akureyri, Ólafur Björns-
son, Akranesi, og Ölver Guðmunds
son, Norðfirði. .
Endurskoðendur voru endur-
kosnir þeir Yigfús Guðmundsson
frá Engey og G'eir Thorsteinsson.
Pundarmenn voru á einu máli
um, að efla sem mest og best sam-
tök sín til þess að geta sem best
verið á verið um afkomu og hags-
muni sjávarútvegsins í framtíð-
inni.
Jólastarfsemi Mæðrastyrksnefnd
ar er nú hafin, og er skrifstofa
nefndarinnar í Þingholtsstræti 18,
opin daglega frá kl. 4—6 síðdegis.
Þar er tekið á móti hverskonar
gjöfum, peningum, fötum og öðru
sem að gagni rná koma.
Haraldar
Níelssonar
fyrirlestur
Eins og tilkynt er á öðrum
stað í blaðinu, flytur dr. Sig-
urður Nordal kl. 5 í dag í hátíða-
sal Háskólans fyrirlestur um Trú-
arlíf síra Jóns Magnússonar.
Morgunblaðið hefir snúið sjer til
prófessorsins og beðið hann að
gefa lesendum blaðsins í fáum oro
um einhverja hugmynd um efni
erindisins. Honunl sagðist svo frá :
„Jeg get nærri því búist við, a<?
einhverjir af þeim áheyrendu m,
sem kunna að slæðast suður í Há-
skóla í dag, hneykslist á umræðu-
efni mínu. Síra Jón Magnússon
hefir yfirleitt sætt mjög ómildum
dómum hjá þeim fáu mönnum,
sem skrifað hafa um bók hans eða
lesið hana, fyrir hjátrúarofsa sinn
og vitfirringu. Og það mun ekki
þykja efnilegt til uppbyggingar
að tala um trúarlíf svo vankaðs
manns, þegar svo við það bætist,
að fyrirlesarinn er ekki meiri sjer-
fræðingur um trúmál en jeg er.
En — að mínu áliti er Píslar-
saga síra Jóns eitt af stórvirkjum.
íslenskra bókmenta, frumlegasta
rit, sem samið var í sundurlausu
máli hjer á landi um 350 ára
skeið. Og jeg tel alt það nokkurs
virði, sem getur orðið til þess að
skilja svo mikinn rithöfund betur
en'gert hefir verið. TJm baráttu
hans fyrir því að varðveita trú
sína og örvænta ekki, þegar hann
var undir djöflanna „ofurþungu
fargi kraminn og klestur, svo sem
þá maðkur er marinn eða ostnr
fergður" (eins og hann segir
sjálfur), — finst mjer öll frásögr,-
hans hin merkilegasta. Hún varp-
ar bæði ljósi á trúarlíf 17. aldar-
innar, aldar Hallgríms Pjeturs-
sonar, og ýmislegt í trúarlífi ís-
lendinga, bæði fyr og síðar. Það
eru ekki alt af heilbrigðustu
mennirnir, sem eru girnilegastir
til fróðleiks um sálarlíf og and-
lega hluti.
Hitt er annað mál, að jeg veir,
ekki, hversu vel mjer endist mín
litla guðfræði til þess að skýra
þetta. En það er erfitt að fást við
íslenskar bókmentir — alt frá
Sonatorreki og Völuspá til Einars
Benediktssonar — án þess að
reyna að gera sjer grein fyrir
trúarlegu efni þeirra. Þar verður
hver að tjalda því, sem hann á til.
Og jeg vona að minsta kosti, að
minn gamli kennari, samkennari
og vinur, Haraldur Níelsson, sem
þetta erindi er flutt til minning-
ax um, mundi ekki hafa hneyksl-
ast á þessari tilraun minni ti>
þess að sjá ljós í myrkri, ef hann
hefði mátt hlýða máli mínu. Og
það er mjer fyrir miklu“.
Skátar. Stúlkur og piltar mætið
öll í búning kl. 1 á sunnudagin”
hjá Miklagarði.