Morgunblaðið - 16.12.1941, Síða 5

!»rið3udagur 16. des. 1941
6
jPl0OTgtfttf&t$&
Útgef.: H.f. Árvakur, Heykjavlk.
Ritstjórar:
J^n Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgTÍar*.).
A.uglýsing-ar: Árni Óla.
Ritstjárn, auglýsingar og: afgrreibsla:
Austurstræti 8. — Slml 1600.
Áskriftargjald: kr. 4,00 á mánutti
innanlands, kr. 4,50 utanlands.
í lausasölu: 25 aura eintakib,
30 aura meö Lesbök.
Sami sónninn
l-v AÐ er segin saga, í hvert
*■ skifti er einhver hreyfing
kemst á hitaveitumálið, þá
'koma ónot og dylgjur frá þeim
lorkólfum Alþýðuflokksins. —
Andúðin gegn fyrirtækinu er
svo rótgróin í hugum þessara
Txianna, að þeir geta ekki á sjer
setið að kasta hnútum til
þeirra, sem vinria að fram-
: gangi málsins, í hvert sinn sem
oitthvað rofar til.
Nú síðast eru þessir herrar
rneð dylgjur og ónot yfir því,
..að ekki skyldi hafa verið gert
alment útboð í Ameríku í stál-
pípurnar í aðalleiðsluna frá
Reykjum og fleira efni, heldur
skyldi það ráð tekið að semja
við eitt firma aðallega, um
kaup á þessu efni.
Reykjavíkurbær hafði sent
menn vestur, til þess að reyna
að sjá um útvegun á efni, sem
vantar til þess að fullgera Hita-
veituna. Sendimennirnir hafa
símað, að ,,kringumstæður“
væru þannig, að ekki væri hægt
að hafa alment útboð á efninu.
Þeir geta ekki um hverjar þess-
ar kringumstæður éfu, en þær
geta vitanlega verið margar á
þessum tímum.
En er þá tilboðið, sem kom
— aðallega frá einu firma —
svo óhagstætt, að ástæða sje
fyrir bæjarstjórn að kvarta?
JSTei, vissulega ekki. — Tilboðið
virðist einmitt vera mjög hag-
stætt. Efnið, sem um ræðir á
að kosta 3 milj. króna og sam-
svarar það 214 milj. kr. verði á
sambærilegu efni, er liggur í
Danmörku. Hækkunin er m. ö.
■ o. 20%. En þar sem hjer er að-
- allega um að ræða stálpípur, þ.
• e. vörur úr efni, sem mjög er
eftirsótt í stríðinu, verður ekki
annað sagt, en að þetta sjeu
"kostakjör og að við fáum mjög
hagkvæm kaup á þessu dýr-
mæta efni.
Eftir að allir möguleikar á
því að fá hitaveituefnið frá
Ðanmörku lokuðust og bæjar-
stjórn ákvað að þreifa fyrir sjer
um efniskaup annarsstaðar,
:gengu menn að sjálfsögðu út
frá því sem gefnu, að þetta efni
yrði miklu dýrara en hitt, er
búið var að kaupa fyrir stríð.
Samt var bæjarstjórn einhuga
i því, að gera alt sem unt væri
til þess að fá Hitaveituna full-
. gerða.
Hitaveitan verður svo arð-
samt fyrirtæki, að sjálfsagt er
að halda henni áfram, þótt
stofnkostnaður verði nokkuð
meiri en ráðgert var upphaf-
!ega. Nú ætti einnig að ver,a
T.leift að fá hagkvæmt lán til
ryrirtækisin^. til langs tíma og
'það Ijetfir byrðina.
Vetrarhjálpin hefir
í mörg horn að líta
Samtal við Stefán A. Pálsson
E
INS OG kunnugt er af ávarpi því, sem Vetrar-
hjálpin hefir birt hjer í blaðinu, hefir hún nú
þegar hafið starf sitt.
Sneri blaðið sjer í gær til Stefáns A. Pálssonar, sem eins og áð-
ur er franikvæmdastjóri hennar, og leitaði frjetta hjá honum um fyr-
irhugað starf Vetrarhjálparinnar að þessu sinni.
— Telur þú þörfina fyrir starf
Vetrarhjálparinnar eins ríka nú
og áður?
— f hreinskilni sagt verður að
telja að sú nauðsyn sje nauinast
eins rík, þar sem alt vinnandi fólk
hefir nú nægilega atvinnn og á-
stæður þar af leiðandi það góðar,
að það ekki þarfnast hjálpar.
En engu að síður er í ýms önn-
ur horn að líta. Sjest það á því
einu, að nú þegar liafa , Vétrar-
um, sem litlu hafa af.að taka til
jólanna, bætta aðstöðu til þess að
njóta þeirra án Jfess að skuggi fá-
tæktar og skorts grúfi yfir þeim
um hátíðisdagana.
Reykvíkingar! Verum samtaka
um að gera för skátanna fyrir
Vetrarhjálpina sem glæsilegasta
og munið að engin gjöf er svo
lítil, að hún ekki komi að notum.
Kantötukór Ak-
ureyrar Ireldur
tvo hljómleika
Akureyri í gær.
Kantötukór Akureyrar hefir
haldið tvo samsöngva ný-
!ega undir stjórn Björgvins
Guðmundssonar tónskálds og
fóru þeir fram í samkomuhúsi
bæjarins.
Söngskráin var fjölbreytt og
lagði söngstjórinn sjálfur þar
til drjúgan skerf. Voru mörg
viðfangsefnin gamlir kunningj-
ar, er kórinn hefir farið með
áður. Einsöngvarar voru frú
Helga Jónsdóttir og Hermann
Stefánsson, en undirleik á hljóð
færið annaðist Jakob Tryggva-
son. Söngnum var vel tekið af
áheyrer.dum.
inni borist um 200 hjálpar-
beiðnir. Er það eingöngu frá eldra
fólki, sem orðið er óstarfhæft og
ekki hefir annað við að styðjast
en ellilaun og örorkubætur, sem
þó hrökkva það skamt, að þetta
fólk hýr við miklu lakari aðstæður
en 'áðrir vegna hinnar stórauknu
dýrtíðar.
Ennfremur eru það fyrirvinnu-
Íausar ekkjur með ung börn, sem
aðstoðar þarfnast.
Að síðustu eru ýms fjölmenn
barnaheimili, þar sem aðeins hús-
bóndinn einn vinnur fyrir heimil-
inu, sem erfitt eiga og styrktar
eru þurfi. GHlu þessu fólki þarf
Vetrarhjálpin að hlaupa undir
bagga með fyrir jólin.
— Hvernig verður svo starfsem-
inni hagað í ár?
— Aðallega þannig, að þeim, sem
hjálpað er, verður úthlutað mjólk,
öðrum matvælum og kolum. Hvað
fatnaðargjafir áhrærir er það að
segja, að við munum af fremsta
megni reyna að úthlnta þeim eft-
ir því, sem getan leyfir. En sök-
um skorts á vinnuafli og húsnæði
er mjög erfitt um vik í þessu efni.
— Hvert á fólk að snúa sjer
með gjafir til Vetrarbjálparinnar ?
— Við höfum fyrir skömmu opn
að skrifstofu í Bankastræti 7
(hjá Ráðningarskrifstofu Reykja-
víkurbæjar). Þangað geta þeir
smiið sjer, sem liðsinna vilja
þessu starfi. Símanúmer skrifstof-
uníiar er 4966.
Eiíis og að undanförnu hafa
skátar hæjarins reynst Vetrar-
hjálpinni haukar í horni. Munu
þeir tvö næstu kveld frá kl. 8—11
heimsækja hvert hiis í bænum og
veita viðtöku gjöfum.
Annað kveld (miðvikudags-
kveld) fara þeir um Miðbæ,
Vesturbæ og Skerjafjörð, og er
fólk í þessum bæjarhlutum beð-
ið að hafa gjafirnar tilbúnar
þegar þeir berja að dyrum.
Á fimtudagskveld mnnu þeir svo
heimsæjcja Austurbæinn.
Þær gjafir, sem að þessu sinni
henta best, eru peningagjafir.
Þess er að vænta, að Reykvík-
ingar hi-egðist vel við kaili Vetr-
arhjálparinnar nú. Sjaldan hafa
ástæður manna alrnent verið jafn
góðar og nú. Það ætti því að vera
Ijett verk að Skapa þeim heimil-
Jóhanna Gnðrún Frí-
mannsdótlir 70 ára
dag er 70 ára þessi merka kona
hjer í Reykjavík, þótt mest hafi
hún unnið sitt mikla lífsstarf í kyr-
þey- —— Hún er fædd og uppalin í
Hvammi í Langadal í Húnavatnssýslu,
clóttir Frímanns Björnssonar bónda
þar. Stóðu að henni góðar bænda-
ættir, sem jeg kann þó ekki að rekja.
Árið 1894 giftist hún Ófeigi Ófeigs-
syni Ófeigssönar bónda á Fjalli og
er það kunnugt nafn. Er Ófeigur
kominn yfir áttrætt, og hefir verið
nokkur ár blindur, en gengur þó enn
milli húsa. Hann er. maður vel greind-
ur, stálminnugur enn og margfróður
og'gaman að heyra hann segja frá
mörgu. Þau hjónin bjuggu fyrst
nyrðra 4 ár, en fluttust þá á Suður-
nes, fyrst í Keflavík, en lengst bjuggu
þau í Ráðagerði í Leiru í 20 ár. Síð-
an árið 1926 hafa þau búið hjer í
Reykjavík. Þau hafa eignast 10 börn,
öll þau sem aldri náðu óvenjulega vel
gefin, en 3 dætur hafa þau mist, eina
uppkomna en 2 á barnsaldri. Á lífi
eru 5 synir og 2 dætur og eru þau
þessi: Tryggvi, togaraskipstjóri,
kvæntur Herdísi Ásgeirsdóttur Þor-
steinssonar frá Kjörvogi, Ólafur
Frímann, einnig togaraskipstjóri, var
kvæntur amerískri konu af íslenskum
ættum, sem er látin, Ófeigur J. starf-
andi læknir hjer, stundaði eftir há-
skólanám 4 ár framhaldsnám í Winni-
peg hjá hinum nafnkunnu Mio-bræðr-
um, Björn bókhaldári í Hafnarfirði,
kvæntur Jensínu Jónsdóttur, Guð-
lnundur Frímann skrifstofumaður, ó-
kvæntur. Dætur eru Jóhanna, nú sjúk
á Vífilsstöðum og Þórdís gift Birni
Snæbjörnssyni, kaupmanni. Sjest af
þessu, að dagsverk frú Jóhönnu hef-
ir ekki verið lítið og þau hjón auðg-
að þjóðina að nýtum borgurum, sem
hafa náð fremstu menningarstigum,
] ótt ekki hafi verið auði fyrir að fara
og er það ekki síst hennar kyrláta,
yfirlætislausa starfi að þakka. Hún
hefir verið fríð kona með frábærum
mannkostum, góð eiginkona, sem ann-
ast hefir heimilið rneð elju og alúð,
en einkanlega frábær móðir. Hún er
einlæg trúkona og hefir verið mesta
éhugamál hennar að kenna og inn-
ræta börnum sínum með hógværð
sinni allt það sem til dáða og dygða
má horfa, enda unna þau mjög sinni
ágætu móður. Þessi fáu orð eru eng-
in tæmandi æfisaga, enda er henni
áreiðanlega engin þægð í, að haft
sje hátt um hana. En jeg hef skírt
og fermt nokkur börnin hennar og er
injer ánægja að lýsa með þessu við-
kynningu minni við hana. Um leið og
jeg bið hana að afsaka, árna jeg henni
mikilla heilla á þessum minningardegi
og þeim hjónum allrar blessunar á
æfikveldinu og börnunum þeirra, er
jeg kann ekki betra að biðja, en að
þsu sæki sem mest til sinnar góðu
móður ekki síður en til síns mæta
föður. Þjóðin á margan dýrgrip í
góðum móðurhjörtum, sem nær þvi
tnginn veit af, en er þó einn aðal-
liornsteinninn í því besta, sem hún
getur hrósað sjer af.
Krístinn Daníelsson.
Bygð í Þjórsárdal
lagðist niður um
miðja 11. öld
Háskölafyrirlestur prófessors
Jóus Steffensen, um Þjórs-
dæli hina fornu, í Háskólanum á
sunnudaginn, var mjög vel sóttur.
Var hvert sæti skipað í hátíða-
salnum.
Gerði prófessorinn við'fangsefni
sínu glögg skil og var fyrirlestur
hans hinn merkilegasti.
Ein eftirtektarverðasta niður-
staða lians var sú, að nm 30%
dauðsfalla meðal Þjórsdæla hefðu
orsakast af herklmn. Hallaðist
prófessorinn að þeirri skoðun
próf. Ólafs Lárussonar, að hygð
hefði lagst niður í dalnum um
miðja 11. öld.
Hæstirjettur
Deiit um þókn-
un fyrir útveg-
un iánstilboðs
Hæstirjettur kvað í gær upp
dóm í málinu: Adolpb
Bergsson gegn stjórn Bygging-
arsamvinnuf jelags Reykjavík-
ur og gagnsök.
Mál þetta er þannig til orð-»
io, að Adolph Bergsson fulltrúi,
sem er formaður Byggingar-
samvinnufjelagsins Fjelags-
garður ræddi einhverju sinni
kringum áramótin síðustu við
Guðlaug Rosenkranz, formann
Byggingarsamvinnuf jelags
Reykjavíkur um breyting á
sterlingspundalánum fjelag-
anna í hagstæðari innlend lán.
Hafði Adolph nokkru síðar
fengið tilboð um innlend lán, er
Byggingarsamvinnuf jelag
Reykjavíkur samþykti að taka.
Að vísu breyttist þetta síðar,
þannig að væntanlegir lánveit-*
endur leystu þá frá tilboðinu.
En A. B. áleit sig eiga kröfu til
bóknunar fyrir útvegun lánstil-
boðsins, alt að 5% af upphæð-
inni, sem var rúmar 700 þúsund
íslenskar krónur. Stefndi hann
itjórn byggingarsamvinnufje-
lagsins og karfði hana aðallega
im kr. 35.377,17 og til vara um
einhverja lægri upphæð, sem
dómarinn teldi hæfilega.
Undiji'jjettur (Theódór Lín-
dal, setudómari) tildæmdi A. B.
14' <: upphæðar lánstilboðájns
(25 þús. f eða kr. 655.500,00
ísl. kr.), eða kr. 1638,75.
Adolph áfrýjaði þessum
dómi og gerði fyrir Hæsta-
rjetti þá kröfu, að hann fengi
2% af upphæðinni, eða krónur
13812,00, eða lægri kröfu eftír
mati rjettarins.
Hæstirjettur tildæmdi
honum 2000 krónur og 500 ki.
í málskostnað.
í forsendum dóms Hæstarjett-
ar segir:
„Aðaláfrýjandi og formaður gagn-
áfrýjanda virðast snemma á þessu ári
fcafa orðið á það sáttir, að aðaláfrýj-
andi aflaði tilboða um lán handa gagn
áfrýjanda jafnframt tilraunum til ut-
vegunar láns handa fjelagi því, sem
aðaláfrýjandi svarar fyrir. Þetta tókst
aðaláfrýjanda, og samþykti gagn-
áfrýjandi að taka tilboði í þessa átt,
er fram kom fyrir atbeina aðaláfrýj-
anda. Formaður gagnáfrýjanda verð-
ur ekki talinn hafa haft næga ástæðu
til þess að ætla, að aðaláfrýjandi
ynni endurgjaldslaust að öflun láns-
tilhoða til handa gagnáfrýjanda, og
með því að gagnáfrýjandi gekk að
tilboðinu og hagnýtti sjer þannig
verk aðaláfrýjanda, enda þótt til-
boðsgjafi leysti gagnáfrýjanda síðar
undan samþykki hans, þá verður að
telja aðaláfrýjanda, sem ekki hefur
atvinnu af málflutningsstörfum, eiga
kröfu á hendur gagnáfrýjanda um
sanngjarna þóknun fyrir starf sitt,
sem þykir hæfilega ákveðin 2000 kr.
með 5% ársvöxtum frá 11. ágúst 1941
til greiðsludags.
Eftir atvikum þykir rjett, að gagr-
áfrýjandi greiði aðaláfrýjanda sam-
tals kr. 500,00 í málskostnað fyrir
báðum deildum“.
Adolph flutti sjálfur sitt m’.
en Guðmundur I. Guðmundsson
hrm. fyrir byggingarfjelagið.