Morgunblaðið - 22.09.1942, Blaðsíða 6

c
M0R6UNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 22. sept. 1942.
Sjötug: Elín
Páisdóttir
Elín er fædd 22. sept. 1872.
Hún er af gúðu bergi
brotin, dóttir hjónanna Geir-
laugar Eiríksdóttir og Páls,
Andrjessonar, formans í Nýja-
bæ á Eyrarbakka, Magnús-
sonar alþingismanns frá Lang-
holti, og er það alkunn ætt.
EHn hefir alið allan sinn aldur á
Eyrarbakka. Hún ólst upp hjá for-
eldrum sínnm í Nýjabæ og giftist
þaöan rúmlega tvítug, Björgólfi Ól-
afssyní af Eyrarbakka, prýðilega
gefnum atorku og ágætismanni, en
misti hann 25 ára gömul frá tveim
komungum dætrum. J>á reyndi á þrek
ungu konunnar, en brátt sást hvað í
henni bjó. Hún tók að stunda sauma-
skap og vann með þeirri vinnu fyrir
heimili sínn í 7 ár — þar til að hún
giftist aftur, — og tókst það með
prýði, og er það vel gert með þeim
aðstæðum, sem þá voru til að bjarga
sjer fyrir efnalausar einstæðingskon-
ur. Enda var henni viðbrugðið fyrir
myndarskap og þótti hver maður vel
klæddur, sem hún hafði saumað fatn-
að á.
Árið 1905 giftist hún Þorbimi
Hjartarsyni frá Ausholtshjáleigu í
Ölfusi og hafa þau búið saman í far-
sælu hjónabandi síðan, þó að þar hafi
skiftst á skin og skúrir. L'im hafa
orðið fyrir miklum ástvinamissi og
oft hafa verið langvarandi veikindi á
heimili þeirra. En sárásta sorgin var
sú er þau mistu eldri son sinn, Hjört
27 ára gamlan af slysförum. En EHn
hefir vaxið við hverja raun og hefir
hún þar verið sjálfri sjer samkvæm
frá fjrrstu tíð.
EHn er vel gefin og bókhneigð, fylg
ist vel með öllu og lætur engar annir
aftra sjer frá að lesa blöð og góðar
bækur. Hún er mjög vinsæl kona,
gestrisin og glöð í viðmóti. Enn er
hún ljett í spori, upplitið bjart og
svipurinn hreinn. — Hálægt henni er
alltaf gott að vera.
Saga hennar er sága hverrar ágætr-
ar alþýðukonu, sem gerir fyrst og
fremst kröfur til sín, en ekki annara,
er sístarfandi og vakandi yfir velferð
heimilisins. — Jeg óska henní 'hjartan
lega til hamingju með afmælið og bið
guð að blessa ókomnu árim
GAMALL KUNNINGI.
Hugsunarhðttur
Framsóknar-
manna
Kosningadaginn 5. júlí s. 1.
var feitletruð fyrirsögn á
fremstu síðu Tímans á þessa
leið: „Það væri þjóðarsmán að
láta Ólafs Thors undirrita lýð-
veldisstjórnarskrá fslands“. —
„Það skal aldrei verða“.
Þessi orð skýra þetur en
margt annað að framkoma,1
Framsóknarmanna í sjálfstæð-
ismáli íslands á þessu sumri. —
Þeir gerðu ráð fyrir því, eins og
allir aðrir landsmenn, að lýð-
veldis stjórnarskrá Islands yrði
undirskrifuð fyrir áramótin
næstu. Þeir óttast það ekki og
þeir fagna því ekki. En það er
annað sem þeir óttast. Þeir ótt-
ast að Ólafur Thors undirriti
stjórnarskrána og þeir strengja
heit: ,,Það skal aldrei verða.“
Þetta er sami hugsunarháttur-
inn sem svo ákaflega oft hefir
speglast í orðum og framferði
Framsóknarmanna á undan-
förnum árum. Að koma í veg
fyrir það, að andstæðingum
þeirra í flokkabaráttunni geti
tekist að vinria verk sem allir
landsmenn hljóta að viður-
kenna sem nytjaverk. Á það
hafa þeir margsinnis lagt allt
kapp. Þeir kjósa mörgum sinn-
um heldur að verkin sjeu óunn-
in þó almenningur bíði við það
stórtjón.
Þessi hugsunarháttur er sá
spiltasti sem unt er að finna í
fjelagslífi og stjórnmálum. —
Það er ekki hugsunarháttur
heiðarlegra íýðræðis og þing-
ræðismanna. Það er hugsunar-i
háttur ofbeldismanna og ein-
veldissinna. Það munu margir
landsmenn hafa vonað að þessi
hugsunarháttur kæmi ekki
fram í verki, þegar um er að
ræða sjálfstæði þjóðar og
lands, en nú hefir reynslan sýnt
annað. Hún hefir sýnt að hlut-
aðeigandi flokkur hefir sýnt
alla viðleitni til að standa við
heitið sem opinberlega var gef-
ið á kosningadaginn síðasta.
Eftir er svo að vita hvort
kjósendur og fylgismenn þess-i
ara fórustumanna fylgja þeim
eftir sem áður.
Akri 15. sept. 1942.
Jón Pálmason.
Hjóriaband. í dag verða gefin
saman í hjónaband af síra Bjarna
Jónssyni ungfrú Sigríður Jafets-
dóttir (Jafets Sigurðssonar skip-
stjóra) og Ólafur Magnússon hús-
gagnasmiður frá Stykkishólmi. —
Heimili ungu hjónanna verður á
Bræðraborgarstíg 29.
Húseignin Tunga
við Laugaveg ásamt meðfylgjandi eignarlóð og erfða-
festulandi, er til sölu. Með eigninni fylgja stór útihús, sem
nota má til hvers konar iðnaðar eða verksmiðjureksturs.
3—5 herbergi og eldhús laus til íbúðar 1. okt. n.k.
Semja ber við
Sigurgeir Sigurjónsson Hrm., Aðalstræti 8.
Samningsrjetíur
verklýðsfjelaganna
Undanfarið hefir Alþýðubl.
og Þjóðviljinn rætt mikið
um svonefndan samningsrjett
verkamanná. Hafa þau haldið
því fram, að núgildandi vinnu-
löggjöf veiti verkamönnum ein
hver sjerstæð rjettindi í þessu
efni. Telja þau þessi rjettindi
svo víðtæk, að það sje brot á ís-
lenskum lögum, ef vinnuveit-
endur neita að ganga að þeim
kjörum, sem verkalýðsfjelögin
setja sem skilyrði fyrir samn-
ingum við vinnuveitendur og
ef vinnuveitendur síðan aug-
lýsa með hvaða kjörum þeir
vilji taka verkamann í vinnu.
Hefir þetta sjerstaklega kom
ið fram í sambandi við það, að
setuliðið hefir neitað að ganga
að kröfum Verkamannafjelags
ins Dagsbrúnar hjer í bænum,
en tilkynti taxta, sem það
myndi fara eftir um greiðslu
vinnulauna.
Hinsvegar hefir því ávallt
verið haldið fram af hendi
verkalýðsins, enda ekki mót-
mælt af v^nriuveitendum. að
það sje fullkomlega löglegt að
verkalýðsfjelögin auglýsi taxta
um kjör þau, sem verkamenn
setja að því er vinnulaun snert-
ir.
Afstaðan af hendi verkalýðs
ins í þessum málum er því sú,
að verkamenn hafi fullkominn
rjett til þess að auglýsa taxta,
en hinsvegar sje það lögbrot
ef vinnuveitendur auglýsa
taxta.
Þetta er hrein fjarstæða og
má ekki vera ómótmælt af
hendi vinnuveitenda.
Þegar fyrgreind blöð. eru að
tala um löghelgan samnings-
rjett verkalýðsfjelagánna í
þessu sambandi, munu þau eiga
við 5. gr. laga nr. 80, 11. júní
1938, um stjettakfjelög og
vinnudeilur, en þar stendur m.
a.:
„stjettarfjelög eru lögform-1
legur samningsaðili um kaup
og kjör meðlima sinna“.
Með þessu er í raun og veru
engin frekari rjettindi veitt en
stjettarfjelögin geta veitt sjer
sjálf með samþyktum sínum,
að þau hafi umboð til þess að
semja fyrir fjelagsmenn sína.
Hinn mjög rómaði lögtrygði
„samningsrjettur“ verkalýðs-
fjelaganna er nú ekki merki-
legri en þetta.
Hvorki í tjeðum lögum nje í
annari löggjöf landsins. eru
nokkur orð í þá átt að banna
vinnuveitendum að auglýsa
taxta. Þeir hafa auðvitað fullt
frelsi til þess að neita að gera
samninga við verkalýðsfjelögin
og fullt frelsi til þess að ákveða
sjálfir og auglýsa með hvaða
kjörum þeir vilja kaupa vinnu
verkamanna.
Þetta virðist svo sjálfsagt að
ekki ætti að þurfa að taka það
fram. Að til þessa skuli vera til
efni sýnir best ofstopa verka-
lýðsleiðtoganna í þessum mál-
um.
Reykjavík, 21. sept. 1942.
Eggert Claessen.
| Brjef |
^nmiiiiiimmiiiiiiimiiii
Tónííst tít-
varpsíns
Páll ísólfsson gat þess ein-
hverntíma í skemtilegu
og fyndnu erindi um brjef til
útvarpsins að einhver brjefrit-
ari hefði látið í Ijós þá skoðun,
að aldrei mundi nokkur maður
hafa haft nokkra ánægju af að
hlusta á nokkurt það tónverk,
sem hjeti symfónía. Hefir mjer
virst svo sem viðhorf margra,
eða jafnvel flestra hlustenda
gagnvart flutningi útvarpsins
á æðri tónlist, muni vera nokk-i
uð svipað því, sem lýsir sjer í
þessum orðum.
Flestir munu telja sjálfsagt,
að hlusta ekki þegar þeir heyra1
að þeir eigi von á einhverju:
sem heitir symfóní, sónata o. s.
frv. — Tel jeg þetta illi farið,
slík hugsvölun sem er að góðri
tónlist. Og jeg hygg að það
væri lafhægt að kenna íslensk
um almenningi að meta hana,
ef aðeins rjett aðferð væri
höfð. En það er að láta ekki
heyra annað en það sem er
verulega gott, og lofa mönnum
að heyra það nógu oft. — Það
væri t. d. auðvelt að kenna
íuhlustendum að meta 5. sym-(
fóníu Tsjaikowskys; 6. hljóm-
kviða sama tónskálds er ennþá
betri, en líklega þarf að heyra
hana oftar áður en menn; hafa
hennar full not. Þá eru hnotu^
brjótsdansar þessa mikla snill-
ings með því allra besta sem
til er, (en plöturnar með svana
vatnslögunum er óhætt að láta
hvíla sig). — Útvarpið á plöt-
ur eftir Haydn, Mendelssohn,
Schumann og fleiri ágæt tón-
skáld, sem altof lítið eru not-
aðar. Norræn tónlist verður
nokkuð útundan og þá ekki síst
Johan Svensen, sem mjer virð-
ist hafa verið jafnvel ennþá
meiri snillingur en Grieg. —
Jeg hefi verið að gæta að því,
hvort jeg mundi síður tillögm
fær í þessum efnum af því að
jeg hefði e. t. v. mætur á því,
sem öðrum þætti lítilsvert,
Mjer hefir virst þetta vera á
hinn veginn. Það sem mjer er
mest hugsvölun að heyra, reyn-
ist vanalega vera hin frægustu
verk hinna ágætustu tón-
skálda. Helgi Pjeturss.
Spren^fum varpað
ék Tobiuk
CAIRO í gærkveldi.
Tobruk, aðalhirgðastöð Romm-
els, varð fyrir mikilli loft-
árás í fyrrinótt. Var það í sjö-
unda skifti á átta nóttum, sem
flugvjelar Bandamanna rjeðust á
borgina.
Árásin í fyrrinótt var gerð af
breskum sprengjuflugvjelum, og
var skvgni ekki gott og erfitt að
sjá árangur.
Ljettar sprengjuflugvjelar Suð-
ur-Afríkumanna gerðu árásir á
flugvelli Möndulveldanna, og eyði-
lögðu þar flugvjelar. Kviknuðu
eldar og sáust sprengingar. Einn-
ig var ráðist á Sollumsvæðið og
Mersa Matrult. — REUTER.
Gunnar Hallgrlmsson
golfmeistari Akureyrar
Frá frjettaritara vorum
á Akureyri.
Undanfarna daga hefir far-
ið fram á Akureyri golf- 4
keppi í meistaraflokki og 1.
flokki.
I meistaraflokki kepptu til
úrslita þeir Gunnar Hallgrims-
son tannlæknir og Sigtryggur
Júlíusson rakarameistari og
foru leikar svo, að Gunnar
vann, og er hann nú golfmeist
ari Akureyrar í annað sinn, því
hann vann einnig meistaratit-
ilinn í fyrra.
I 1. flokki kepptu til úrslita
þeir Stefáp Árnason káupmað-*
ur, sem varð meistari 1 fyrsta
ílokki í fyrra, og Pjetur Jóns-
son læknir.
Fóru leik^r þannig, að Pjet-
ur vann..
Straudhogg Rðssa
á Fiskimaonaskaga
BERLÍN í gærkveldi.
Þýska herstjómin segir frá
því, að aðfaranótt 17. sept.
hafi öflugar rússneskar hersveit-
ir lent við Motovska, bækistöðina
á Murmanskvígstöðvunum (Fiski
mannaskaga) suður af Rybaki, og
ráðist þar á Þjóðverja.
Sagt er að áhlaupi Rússa hafi
verið hrundið með gagnáhlaupi
og hafi þeir beðið mikið mann-
tjón. Þeir, sem eftir lifðu af land
gönguliðinu fóru aftur á skip sín
um morguninn, og var það endi.
þessa strandhöggs.
Herstjómin bætir því við, að
vopnaðir vjelbátar Rússa hafi
nálgast Liza flóa, til þess að setja
iið á land, en þeim var stökkt á
flótta með fallbyssuskothríð. —
REUTER.
Á stjórnin að sitja
eða ekki?
Iumræfiuimm um sjálfstæðis-
málið taldi Skúli Guðmunds-
son það firn mikil, að stjórnin
skyldi dirfast að sitja að völdum
áfram. Forsætisráðherra hefði
lýst því yfir, að Sjálfstæðisflokk-
urinn myndi beita sjer fyrir stofn-
un lýðveldis á þessu hausti. Nú
hefðu þau atvik gerst, er gerðu
þetta óvíst, og hefði það verið
bein skvlda stjórnarinnar að segja
þegar í stað af sjer þegar hún
komst að því, að þetta mál myndi
ekki ná fram að ganga.
En hvað á þá að segja uin
Framsóknarmenn ? Þeir horfa á
alt þetta sama, og lýsa því síðan
yfir, að stjórnin verði að‘ sitja
fram yfir næstu kosningar.
Egg'erl Claessen
Einar Asnmndsson
h»«tarj ettarmálaflntningfmenn
Ikrifstcfa í Oddfellcwhisiim.
(Inngangur nm anaturdyr),
Sími 1171.