Morgunblaðið - 20.07.1943, Blaðsíða 7

ÞriSjudagur' 20. júlí 1943.
MORGUNBLAÐIÐ
BARÁTTAN CEGN KAFBÁTUNUM
Enda þótt menn séu ekki
sjómenn, geta þeir auðveld-
lega skilið hina geysimiklu
þýðingu þess, að unt sé að
veita skipalestum nægilega
flugvjelavernd. Til þess að
kafbátur geti gert árás að
degi til þarf hann að kom-
ast fram fyrir skipalestina og
á þá leið, sem hún fer um,
áður en skipin eru komin
það langt, að þau geti evgt
hann. Þegar hann svo einu
sinni er þangað kominn, get-
ur hann kafað og komist svo
nálægt skipalestinni að hann
geti skotið tundurskeytum
sínum á hana. Ef kafbátur-
inn aftur á rnóti fer fyrr í
kaf, er útilokað að hann kom
ist þangað, svo hægt gengur
hann neðansjávar í saman-
burði jafnvel við seinfærustu
ofansjávarskip. Kafbátur,
sem er ofansjávar, er mjög
lágreistur og erfitt að koma
auga á hann langt til. Af
þeim sökuin geta kafbáts
mennirnir komið anga á önn-
ur skip, þótt kafbáturinn sje
ósýnilegur frá þeim. Þegar
kafbátur sjer skipalest getur
hann því haldið áfram ofan-
sjávar til þess staðar, sem
hann þarf að komast á, án
þess að skipalestinn eða
fylgdarskip hennar hafi
minstu hugmynd um nálægð
hans. Þegar ‘kafbátarnir. tóku
ofansjávar að ráðast í hóp-
um á skipalestir, beittu þeir
sömu aðferðum. Þeir urðu alt
fyrir það að komast til árás-
arstaðarins að degi til, ji. e.
a. s., þeir urðu að halda með
miklum hraða ofansjávar til
fyrirframákveðins staðar, en
þó svo fjarri skipalestinni, að
efgi væri auðið að sjá þá. Ef
þeir lieir þurfa að fara í kaf
á leiðinni, gat það tafið svo
för þeirra, að þeir næðuwals
ekki til árásarstaðarins fyr
en of seint.
FLUGVJELARNAR TEFJA
KAFBÁTANA.
Af þessu sjest, liversu þýð-
ingarmikil flugvjelaverndin
er. Þær geta kannað stór
svæði umhverfis skipalestina,
einmitt þar sem kafbátarnir
þurfa að fara um, ef árásir
þeirra eiga að hepnast. Ef
flugvjelarnar koma svo auga
á kafbát, geta þær annað-
hvort ráðist á hann sjálfar
og neitt hann til að kafa eða
þær geta gert fylgdarskipun-
um aðvart, ef þau eru nægi-
lega nálægt. Sjé flugvjela-
verndin nægilega öflug og
veðrið hagstæætt, — sem var
að vísu ekki fyrir hendi í
orustunni, er áður var r/inst
á — þá myndi vera nögulegt,
að veita skipalestum nægi-
lega vernd, enda þótt engum
kafbáti væri grandað.
Eftir H. G. Thursfield aðmírál
Síðari grein
minst á fjölgun flugvjela-
móðurskipa, er fylgi skipa-
lestunum.
FLUGV JELAMÓ ÐUR-
SKIPIN MUNU KOMA AÐ
GÓÐU GAGNI.
Sennilega mun seinni að-
ferðin bera meiri árangur.
Leiðin yfir Atlandshafið er
um 3.000 mílur, og ef vernda
inu til staðar hvenær sem er,
og þurfa þær því eigi að
evða neinu bensíni á leiðinni
til ákvörðunarstaðarins. A
þeirn eru án efa Albacora og
jafnvel Sverðfisk-llugvjelar,
en langf luguflugvj elarna r
eru annaðhvort „fljúgandi
virki“, eða af Laneaster- eða
T.iberator gerð. Þessar litlu
fluffv.ielar geta einungis bor-
verið um að ræða, því að erf-
itt er að ímvnda sjer, að
nokkuð geti borið betri á-
angur gegn kafbátunum en
vel miðuð djúpsprengja, þeg-
ar hann er að fara í kaf, eða
vel miðuð byssukúla, þegar
hann er ofansjávar. Hvort
um sig getur fyllilega gert út
af við hvern kafbát og eigi
sýnist vera þörf fyrir neitt
nvtt voþn. Endurbætur á
leitartækjum myndu aftur á
r.lóti vissulega vera mikils-
gert oss kleift að gera ein-
faldara skipulagið í barátt-
unni um Atlantshafið. 1 lok
aprílmánaðar var skýrt frá
því, að breski og kanadiski
flotinn hefði tekið á sig á-
byrgð skipalestanna á Norð-
ur-Atlantshafi, en bandaríski
flotinn hefði ennþá á hendi
hernaðarlega ábyrgð á haf-
inu næst ströndum Ameríku
og hjeldi auk þess áfram að
veita breska og kanadiska
flotanum og flughernum að-
stoð við vernd skipalestanna.
Nýjar flotadeildir og flug-
sveitir hafa verið settar á
stofn til þess, að hafa á hendi
varðgæslu á þessum slóðum.
Merkjalínan milli kanadisku
og bresku eftirlitssveitanna,
j er vinna í nánu samstarfi
hvor við aðra, er „einhvers-
staðar á Mið-Atlantshafi“.
Auðnast hefir að skapa þessa
þróun vegna mikillar efling-
ar hins konungl. kanadiska
flota, sem hjer hefir í raun-
inni tekið að sjer gæslu, er
bandaríski flotinn hafði áður
með höndum. '
ÞfSKUM KAEBÁTI SÖKT.
kafbáti. Myndin var tekin
skal alt það flæmi með flug-
vjelum frá landbækistöðvum,
þurfa flugvjelarnar, er
vernda eiga skipin miðhluta
leiðarinnar, að fljúga. 1500
mílur, áður en þær ná til
eftirlitssvæðisins, o.g síðan
verða þær að í'ljúga sömu
vegalengd til baka að af-
Uoknu starfi. — Þetta er að
vísu engan veginn. ókleift
fyrir nútíma flugvjelar, þeg-
ar þær ekki þurfa að
flytja stórar birgðir vopna,
eins og á s.ier stað með Jiinar
langflugu flugvjelar, en Chur
chill mintist á. En þær eyða
á fluginu til staðarins og frá
miklum hluta þeirrá olíu, er
þeir hafa meðferðis, og hafa
því lítið aflögu til langra
verndarstarfa. Því skemur
sem hver einstök flugvjel get
ur verið að verki, því fleiri
fhigvjelar þarf til þess að
halda uppi stöðugri gæslu.
Aftur á móti eru flugv.iel-
arnar á flugvjelamóðurskip-
Nýlega söktu hersltipin Wheatland og Easton þýskum
frá Wheatland er kafbáturinn var að sökkva.
ið lítinn farm af sprengjum
og skotfærum, en þær geta
sótt mjög fr.am á skömum
tíma og hægt er að senda fá-
ar eða margar á loft eftir
þörfum. Ennfremur telja
margir foringjar, að hinar
nvjustu og liprustu Sverð-
fisk-flugvjelar séu einmitt til
valdar í baráttunni við kaf-
bátana, svo að flugvjelamóð-
urskipin eru augsýnilega
mjöp: þýðingarmikill liður í
vernd skipalestanna.
UMRÆÐUR UM
„LEYNIVOPN“.
f amerískum fregnum hef-
ir verið talað um nýtt „leyni
vopn“, er eigi sinn stóra þátt
í því, hversu vel hefir gengið
í seinni tíð í kafbátastríðinu,
og Ghurchill hefir bæði í
bandaríska og breska þing-
inu viðhaft orð, er benda í
sömu átt. Það er gaman að
reyna að geta sjer til um
hverskonar vopn hjer geti
ÓFARIR KAFBÁTANNA
! HALDA ÁFRAM I
verðar, því að miðuiiartækin JÚNÍMÁNUÐI.
eru als ekki óskeikul, enda' j>egar þessi orð eru rituð,
þótt þau geri ómetanlegt jiefjr verið leyft að skýra
frá því, að júnímánuður ætti
síst að verða oss óhagstæðari
í kafbátastyrjöldinni en maí-
gagn. Ef til vill væri unt að
hagnýta radiomiðanir í bar-
áttunni við kafbátana, en
ur nje endurbætur á stað- ,
setningartækjum neðansjáv- manuður. Ef unt reynist að
ar, væri með rjettu hægt að halda áfram á sömu biaut,
kalla nýtt vopn. Óvinirnir mun kafbátunum fara fækk-
nmnu revndar er tímar líða andi, enda þótt í smáum stíl
komast í náin kynni við þetta sje. En vjer verðum að vænta
nv.ja vopn, er því hefir verið betri árangurs. „Jeg hefi alt-
beitt gegn kafbátunum, sem af horft fram til þessa sum-
ars sem hagstæðs tímabils
svo komist undan og geta
flutt tíðindin heim. Þegar
betta verður,' mun án efa eitt
hvað verða gert opinskátt um
betta hjer á landi. og vjer
verðum því að leyna forvitni
vorri þangað til.
FJARLÆGÐIRNAR
TAKMARKA ENN
FLUGHERSINS f
BARÁTTUNNI.
STARF
Það er reyndar enn sem
komið er, víðáttumikið
svææði á miðhluta Atlands-
hafsins, sem er of fjarri land-
hækistöðvum flugvjelánna til
þess, að venjulegum flugvjel-
um verðj beitt þar. Þetta
svæði hefir verið víggirt á
tvennan hátt. Churchill
skýrði þingitiu frá því, að
sjerstákar mjög langfleygar
flugvjelar hefðu verið fitlnin-
ar til þess að bæta úr þess-
um vanda. Alexander flota-
málaráðherra, hefir einnig
LAGT AF STAÐ í NÆTURFLUGFERÐ
Eng-
Flugvellir sprengjuflugvjela, sém árásir gera á Þýskaland eru dreifðir víða lun
land. Það er mikið um að vera í breskri flugstöð skömniu áður en flugvjelarnar leggja
af stað í næturárás. Hjer á myndimn sjest Lancaster-sprengjuflugvjel, sem er í þann
veginn að leggja af stað í árásarleiðangur til Ruhr-hjeraðs.
fyrir oss“, sagði Churchill.
Jafnvel þótt skipatjónið
kunni á ný að verða í bili
geigvænlega mikið, — eins og
vel getur orðið, því að kaf-
bátarnir verða eigi sigraðir
á viku eða mánuði, nema með
VARNIRNAR Á ATLANTS- enn kröftugra átaki — þá
HAFI HAFA VERIÐ munum vjer sjá, að dánar-
ENDURBÆTTAR OG : tala kafbátanna hækkar
SKIPULAGÐAR. stöðugt. Gereyðing kafbát-
Aukinn herstyrkur ’.efir anna er takmarkið, sem ber
að stefna að, þótt að vísu sje
eigi nauðsynlegt að sökkva
hverjum eihasta kafbáti til
þess að vinna styrjöldina. en
það verður að minsta kosti
að eyðileggja nægilega marga
þeirra til þess að gera þeim,
sem eftir verða það ljóst, að
þeir eru að berjast vonlausri
jbaráttu. Þjóðverjinn veit,
! hvenær hann hefir beðið ó-
j sigur, að minsta kosti á haf-
inu, og þegar hann gerir sjer
það ljóst, þá missir hann
kjarkinn. Það er þó niikils-
jvert, að gerá sjer ljóst, að
ennþá erum vjer engan veg-
inn nálægt því takmarki. En
jvjer erum nú á leið mcð að
ná raunverulegum yfirráð-
! um á hafinu og hefðum þó
| ef til vill getað náð þeim fyr,
lef vjer hefðum verið raun-
sýnni og hefðum lært meir
j af revnslu sögunnar. Nú má
eigi hopa á hæli, og það má
ekki nota í öðru skyni þann
herstyrk, sem nauðsynlegur
er í baráttunni gegn kafbát-
unum fyrr en því starfi er
lokið.