Morgunblaðið - 10.12.1943, Page 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudag’ur 10. des. 1943.
Akureyrarbrjef
Nýju skattarnir
ræddir á Alþingi
HIÐ NÝJA skattafrumvarp ríkisstjórnarinnar kom til
1. umræðu í neðri deild í gær.
Húsabyggingar.
Margar opinberar bygging-
jar eru nú í smíðum b.jer á
Akureyri, miðar þeim yfirleitt
Jiregt áf'ram vegna styrjaldar-
iástandsins. Byggingu Cfagn-
fræðaskólans er þó það vel á
veg koniið, að kensla er hafin
í húsinu.lþróttahöllin en enn
í smíðum, og byrjað er á IIús-
jnæðraskólanuni. Yerður hrís
hans trílyft með kjallara,
23,75x13 m. að stærð. Póst-
pg símahús er í smíðum, en
tillaga Sig. E. Illíðar um auk-
Jð framlag úr ríkissjóði til
Jjeirrar bvggingar var nýlega
feld á Alþingi meö jöfitum
atkv. Bygging nýs sjúkrahús,
sem nú er meira aðkallandi en
nokkuð annað, dregst enn á
Janginn. Einnig er bygging
iMatthíasarbókhlöðu knýj andi
nauðsyn. Tvö stór gistihús
eru hjer í byggingu, annaði
eign Kaupfjelags Eyfirðinga’
en hitt eign Karls Friðriks-
eonar kaupmanns. Allmörg
Sbiiðarhús eru einnig í bygg-
jngu eða nýbygð, en lítið rakn
íii' úr húsnæðisvandræðunum
fyrir því.
Hýtt iönaðarfyrirtæki.
Nýlega hefir verið stofnað
Iilutafjelag lijer í bæ, sem
nefnist II. F. Vjelabókbandið.
Tiigangur þess er að annast;
nilskonar bókband og pappírs-
Sðnað. Stofnendur voru Þor-
Bteinn Thorlacius bóksali, Sig-
mrður 0. Björnsson prent-
smiðjustjóri, Þór 0. Björnsson
yerslunarstjóri, Jakob Frí-
ynannsson kaupfjelagsst jóri,
og Vilhjálmur Þór ráðherra.
Jliutafje .100 })úsund krónur.
Eekur fjelag þetta stóra bók-i
liandsvinnustofu í Iíafaar-
stræti 89. Aðra stóra bók-,
fjansvinnustofu rekur Arni;
Bjarnason bókaútgefandi í
Hafnarstræti 96. Iíefir bók-
þaridsvinna aukist hjer stór-
kostlega á þessu ári.
Eeglubundnar póstferðir.
Iljer á Akureyri og í ná-
grenni er almenn ánæg.ja ríkj-
andi yfir þeirri ákvörðun;
póststjórnarinnar að halda
mppi reglubundnum póstfero-
Uim í vetur milli Akureyrar og
Iteykjavíkur, því að óregia
«ú, sem ríkt hefir í þeim mál-
«un undanfarna vetur, hefir
verið mjög bagaleg. Þó aö
ferðir þessar verði aðeins
íeinu sinni í viku, þá er það
til mikla bóta frá þvi sem
jáður var. Með ferðum v/s.
Víðis milli Akureyrar og,
Hauðárkróks er jafnframt
Jjætt úr samgöngumálum Sigl
firðinga og sjóþorpanna við
Eyjafjörð. I’átar þeir, sem
Jungað til hafa annast ferðir
jnilli smáhafnanna á Eyja-
firði og Skagafirði, hafa
■verið litlir og óvistlegir íyrir
farþega, svo að neyðarúrræði
var að nota þá til fólksíiutn-
inga að vetrarlagi. VVíði
sinni í viku hraðferð milli Ak-
ureyrar og Sauðárkróks mcð
viðkomu á Siglufirði, þanu
dag, sem bifreiðar koma að
sunnan til Sauðárkróks með
póst og farþega. Verður syó-
ferð á góðum háti frá Sauö-
árkróki til Akureyrar að s.jálf
sögðu betri fyrir farþega en
ferð á hestbaki vestan úr
Blönduhlíð, yfir Oxviadals-
heiði og niður í miðjan Oxna
dal. Slík ferðalög að vetrar-
lagi eru varla fær nema heaiist
um karlmönnum.
Auk hraðferðarinnar mun
v/s. Víði ætlað að far.i eina
ferð í viku milli Akureyrar
og Sauðárkróks með viðkomn
á öllum smáhöfnunum.
Útvarpið.
Flestir eru á einu máli um
það, að dagskrá útvarpsins
fari batnandi. Það er mikii
framför, að fá nú leikrit í
hverri vikn, þó að þess sje
mjög almennt óskað, að þau
væru flutt á einhverjum öðr-
um degi, en laugardegi. —■
Þeini dygi vikunnar, sem
fæstir hlusta á útvarp. Ilin-
ir þýddu leikþættir eru að
vísu misjafnir og mætti kosia;
nokkru til að fá innlenda
leikþætti við og við, sem sjer
staklega væru sniðnir fvrir
iitvarpsflutning. Leikritið
rMacbeth“ heyrði enginn
Akureyringur, en það va • ekki
útvarpinu að kenna heldnr
Rafveitu Akureyrar, sem tók
af þeim strauminn það kvöid
og nóttina eftir vegna hreyf-
inga í vjelasal Laxárstöðvar--
innar. Kvöldvökumar hafa
þatnað, og lestur „Mýrakors-
stelpunnar" hjelt hlustendnm
vel vakandi. En það. sem dag-
skrána skortir enn, er rneira
glens og .gaman. Hlustendur
fá aldrei að heýra gaman-
vísnasöng, síðan Bjarna
Björnsson leið, og mjög sj.eid-
an fjörugan söng. Er ekki
unt að fá Kling-Klang kvint-
ettinn í útvarpið, sem svo
mikið er látið af í Reykjavík?
Nafnið er að vísu ekki sem
þjóðlegast, en söngnr hans
kvað vera mjög hressaudi.
Tíðarfar. .
Yeturinn hefir verið sæmi-
lega mildur hjer um slóðir,
og er nýlega afstaðinn hiý-
indakafli. Þá tók snjó a: lág-
lendi og nokkuð úr fjöilum.
Iley hafa lítið verið gefin á
beitijörðum til þessa. En nú
er komið allmikið vetrarríki,
frost og snjór, og munu fjail-
vegir ekki færir bifreiðum
hjer norðanlands eins og sak-
ir standa.
24. nóv. 1943.
Jökull.
Smuts farinn heim.
Cairo í gærkveldi.
Smnts marskálkur, forsætis-
ráðherra Suður-Afríku, er
lagður af stað hjeðan, áleiðis
Reutér.
Aukið öryggi
við skipasmíði
Frá Farmanna- og Fiski-
mannasambandi Islands
hefir blaðinu bqrist eft-
irfarandi:
Farmanna- og fiskimanna-
samband íslands leyfir sjer hjer
með að fara þess á leit við hátt-
virta sjávarútvegsnefnd Nd. A1
þingis, að hún hlutist til um,
að flutt verði nú á yfirstand-
andi þingi, frumvarp til laga,
er skyldi skipasmíðastöðvar til
þess að rannsaka eða láta rann-
saka stöðugleika (Metacentric
stability) á nýjum skipum, sem
þær þyggja. Og einnig ef skip-
um er þreytt, svo að ætla má,
að breytingin hafi áhrif á sjó-
hæfni þeirra.
Skipaskoðun ríkisins sje fal-
ið að sjá um, að þessum ákvæð
um sje framfylgt.
í greinargerð segir m. a.:
Það er vitað mál, að allar
meiri háttar breytingar á skip-
um orsaka að jafnvægi skipsins
breytist að einhverju leyti frá
því sem áður var, og getur það
verið á ýmsa vegu, eftir því í
hverju bréj’tingin er fólgin. Hið
sama gildir einnig um skip, sem
bygð eru með nýju lagi, eða af
nýrri gerð. Jafnvægi þeirra get-
ur að ýmsu leyti verið gjörólíkt
eldri skipa af svipaðri stærð.
En jafnvægi skips er grund-
völlurinn undir sjóhæfni þess
og öryggi, og þess vegna þess
virði, að því sje gefinn náinn
gaumur í öllum slíkum tilfell-
um.
Því miður verður ekki sagt,
að svo hafi altaf verið hjer und
anfarin ár, og er það mörgum
sjómanninum alvarlegt áhyggju
efni, því enda þótt stöðugleiki
skips sje ekki eingöngu háður
smíðalagi þess, heldur og fyrir-
komulagi hleðslunnar, þá er þó
höfuðatriði málsins, að skipið
frá upphafi sje þannig úr garði
gert, að engin ástæða sje til þess
aðúttast ósjóhæfni þess af þeim
orsökum.
Hjer á landi er eftirlit með
skipum orðið all víðtækt, og að
því er vjer best vitum, þá er
þess vandlega gætt við allar ný
smíðar, að kröfum hins opin-
bera um styrkleik og traustan
útbúnað sje fylgt. Hinsvegar
vitum vjer ekki til að í slíkum
tilfellum sjeu gerðar neinar at-
huganir eða mælingar, í þeim
tilgangi, að fá upplýsingar um
jafnvægi skipsins, en að okkar
áliti væri slíkt mjög mikils
virði fyrir alla aðila.
Af framangreindum orsökum
viljum við benda á ,að við telj-
um það mjög æskilegt fyrir alla
aðila, að löggjafinn hlutaðist
til um, að jafnvægisathuganir
yrðu gerður á hverju nýsmíð-
uðu eða umbygðu skipi, eftir
nánari fyrirmælum og undir
eftirliti skipaskoðunar ríkisins.
NEW YORK: — Fyrir nokkru
síðan urðu allmikil uppþot í
bækistöðvum við Tule Lake,
Kaliforniu, þar sem japanskir
Bandaríkjaþegnar og Japanar,
sem voru í Bandaríkjunum, er
stríðið braust út, höfðust við.
Það voru nokkrir forsprakkar,
sem komu 6000 af föngunum til
þess að gera uppsteit, sem varð
æði alvarlegur.
Fjármálaráðherra, Björn Ól-
afsson, fyldi frv. úr hlaði með
örfáum orðum. Hann benti á,
að fjárlögin væru þannig af-
greidd frá þinginu, að þar væri
ekkert til dýrtíðarráðstafana,
og svo miklu á fjárlögin hlaðið,
að bersýnilegt væri, að ríkissjóð
myndi vanta auknar tekjur.
Stjórnin hefði því talið sig til
neydda, að leggja fyrir þingið
þetta nýja skattafrumvarp. Ráð
herrann áætlaði tekjuaukann af
þessum sköttum um 7 milj. kr.
— þ. e. 4 milj, af innflutningn-
um og 3 milj. álagið á tekju-
og eignaskattinn.
Fjármálaráðherra óskaði
þess, að fjárhagsnefndir beggja
deilda fjölluðu sameiginlega
um málið og að þær skiluðu
áliti fyrir annað kvöld (þ. e.
föstudagskvöld).
★
Að lokinni hinni stuttu fram-
söguræðu fjármálaráðherra hóf
ust miklar umræður og urðu
þær oft harðar.
Einar Olgeirsson talaði fyrst
og andmælti frv. mjög harð-
lega. Hann kvað hjer væri
stefnt í öfuga átt, að hækka
tolla í stað þess að lækka þá.
Og álagið^ á tekjuskattinn
myndi koma þyngst á lág- og
miðlungs launamenn. Hann
boðaði það, að ef þessir skattar
yrðu samþyktir, myndu verk-
lýðsfjelögin taka upp baráttu
fyrir hækkun grunnkaups og
leiðrjettingu á vísitölunpi.
London í gærkveldi.
Einkaskeyti til Morgunbl
frá Reuter.
Fimti herinn hefir enn unnið
nokkuð á í Appenafjöllunum
við hinar verstu aðstæður. Hef-
ir herinn nú allan Camino-
fjallahrygginn á valdi sínu, en
hann er nálægt þjóðveginum til
Róm. Erfiðleikar eru einkum
þeir á sókninni, að Þjóðverjar
hafa byggt vjelbyssubyrgi í
fjöllunum, og þau verða ekki
eyðilögð, nema með því að fall-
byssukúlur eða sprengjur komi
beint á þau. Er reft yfir byrgin
og þar á ofan mokað möl og
hrúgað grjóti. Af 17 slíkum
byrgjum á svæði eins herfylkis
hefir aðeins verið hægt að eyði
leggja 3, en sem komið er.
Þjóðverjar hafa gert nokkur
gagnáhlaup á stöðvar fimta hers
ins, en með misjöfnum árangri.
Flugvjelar beggja hafa haft sig
mikið í frammi og misstu banda
menn 7 flugvjelar í gær, en
skutu niður 4 þýskar. Flugvjel
ar bandamanna gerðu loftárás
á hafnarbæinn Civita Vecchia.
Frá áttunda hernuni hafa litl
Stefán Jóh. Stefánsson and-
mæiti einnig frv. og kvað Al-
þýðuflokkinn mundu snúast
gegn þvi.
Fjármálaráðherra kvaðst fyr,
ir sitt leyti fremur hefði kosið
aðra leið til tekjuöflunar, þ. e.
framlenging verðlækkunar-
skattsins. En frv. í þá átt hefði
verið felt í Ed., og fulltrúar
verklýðsflokkanna staðið að
því. Varðandi tollaleiðina (þ. e.
lækkun tolla til þess að vinna
bug á dýrtíðinni), sem Sósíalist
ar væru altaf að klifa á, væri
það að segja, að nýja sex manna
fiefndin hefði athugað þessa
leið og komist að þeirri niður-
stöðu, að lækka mætti á þanrt
hátt vísitöluna um 15 stig, en
það kostaði ríkissjóð 11—15
milj. króna í tekjumissi. Kvaðst
ráðherra telja þessa leið ófæra
með öllu.
Eysteinn Jónsson lýsti fylgi
sínu við frv., þar eð afgreiðsla
fjárlaganna væri þannig, að ó-
hjákvæmilegt væri að sjá rík-
issjóði fyrir auknum tekjum,
★
Á fundi sem hófst kl. 9 S
gærkvöldi, hjeldu umræður á-
fram.
Stóðu umræður sem hæst, er
komið var fram undir miðnætti
og ekki annað sjáanlegt en að
vökunótt væri framundan. —«
Voru það aðallega Sósíalistari
sem höfðu sig frammi við um-
ræðurnar.
ar fregnir borist, en vitað er þó,
að hann á í hörðum bardöguni
á Adriahafsströndinni, og gera
Þjóðverjar þar mörg gagná-
áhlaup. Áttunda hernum hefir,
tekist að bæta aðstöðu sína
fyrir sunnan þorpið Orzoina og
er nú kominn mjög nærri þorpi
þessu. Þjóðverjar beita bæði
eldslöngum og skriðdrekum í
bardögunum við áttunda her-
inn. Þjóðverjar segja sjálfir svo
frá, að ítalskar hersveitir berj-
ist nú gegn þeim með fimta
hernum. ,
Aikvæðagreiðsla
um fjárlögin
eftir helgi
ÞRIÐJU UMRÆÐU fjárlag-
anna lauk um kl. 3 í fyrrinótt.
Atkvæðagreiðsla um fjárlög-
in mun ekki fara fram fyr eiX
á mánudag. En eins og áður er
igetið liggja fyrir fjölmargar,
breytingartillÖgur, bæði frá
fjárveitingarnefnd og einstök-
um þingmönnum. J
anun nú ætlað að fara cinuheim til sín.
Fimti heriim sækir
imrn í Appennina-
fjöllum