Morgunblaðið - 10.12.1943, Qupperneq 5

Föstudag’ur 10. des. 1943.
MORGUNBLAÐIÐ
5
Jakob Möller og Ólafur Thors svara
Framh. af 4. síðu.
um, með leynd þeirri, sem á
þessu hafi orðið að vera, en í
hinu telja það upplýst, að við
höfum borið málið undir flokks
fund að viðstöddum Arna Jóns
syni? Og ef þeir ætla sjer að
halda áfram að bera fyrir sig
framburð Árna Jónssonar, um
það, að við höfum á þessum
fundi sagt flokksmönnum frá
því, að Framsóknarflokkurinn
hefði gert þá kröfu, að Sjálf-
stæðisflokkurinn fjelli frá „af-
greiðslu kjördæmamálsins á
þinginu“, geta þeir ekki komist
hjá að gera einhverja grein fyr
ir því, hvaða fregnir við höfum
flutt þeim morguninn eftir af
undirtektum fundarins undir
þá kröfu. Það er að vísu skilj-
anlegt, að þeir hafi hingað til
reynt að hliðra sjer hjá því,
vegna þess, að þeim er auðvit-
að alveg ljóst, að þær undir-
tektir hefðu ekki getað verið
nema á einn veg, að kröfunum
hefði verið hafnað, og þá var
náttúrlega sagan um dreng-
skaparheitið, sem við hefðum
þá átt að gefa eftir að hafa
fengið vitneskju um undirtekt-
ir flokksmanna, og eftir að þeim
Eysteini og Hermanni var einn-
ig orðið kunnugt um þær und-
irtektir, orðin svo fáránleg og
ólíkleg, að hún hefði verið al-
veg óframbærileg á opinberum
yettvangi.
9. Þá vitna þeir í ræðu, sem
annar okkar (J. M.) flutti á
Alþingi við 1. umræðu um kjör
dæmamálið, þar sem talin sjeu
öll tormerki á því að afgreiða
það mál í þinginu. Ræða þessi
er nú þegar prentuð í þingtíð-
indum og því varasamt að rang
færa nokkuð úr henni. Það gera
greinarhöfundarnir heldur eklti
beinlínis, en óbeinlínis gera
þeir það, með því að birta úr
henni aðeins eina setningu,
slitna út úr samhengi. Þá setn-
ingu ætlast þeir til, að menn
skilji þannig, að ræðumaður
hafi talið það stórhættulegt að
ganga til kosninga um kjör-
dæmamálið, af því hvernig allt
væri „í pottinn búið“, bak við
tjöldin, að manni skilst. En sann
leikurinn er sá, að tilefni ræð-
unnar var ádeila eins þing-
manns á ríkisstjórnina, fyrir
það, að hún hefði ekki lagt fyr-
ir þingið frumvarp til pýrra
stjórnskipunarlaga, (ekki að
eins um breytingu á kjördæma-
skipuninni) og benti J. M. í
því sambandi á það, að enn
stæði óhögguð ákvörðun Alþing
is um frestun alþingiskosninga
og um að fresta stjórnarskrár-
breytingu, jafnvel allt til ófrið
arloka. Og að aðalefni er ræðan
flutt sem rökstuðningur fyrir
því, að af þessum sökum hefði
ekki getað komið til mála, að
ríkisstjórnin bæri fram frum-
varp um breytingar á stjórnar-
skránni á því þingi. En í ræð-
unni segir hinsvegar meðal
annars: „Að öðru leyti er ekki
nema gott eitt um það að segja,
að slíkt frumvarp komi fram,
eins og það, sem hjer liggur fyr
ir frá einstökum þingmönnum,
því að þeir eru ekki, eins og
ríkisstjórnin bundin af fyrri á-
kvörðunum þingsins“. Og enn-
fremur: „En frá sjónarmiði
Sjálfstæðisflokksins út af fyrir
i sig, þá er ákaflega fjarri því,
að hann geti amast við því að
slíkt frumvarp sem þetta komi
fram“. Og hvernig er nú mögu
legt að draga þá ályktun af
þessum ummælum, að ræðu-
maður hafi talið sig eða Sjálf-
stæðisflokkinn skuldbundinn
um það, að koma í veg fyrir af-
greiðslu málsins? Hitt er svo
aftur rjett, að í ræðunni er, í
samræmi við afstöðu Sjálfstæð
isflokksins, lögð áhersla á það,
að allt kapp beri að leggja á
það, að efla friðsamlegt sam-
starf,, sem öllum mætti ljóst
vera, að hlyti mjög að fara út
um þúfur, ef almennar kosn-
ingar ættu að fara fram. En við
höfum aldrei farið dult með það,
að við vorum mótfallnir því, að
horfið yrði frá kosningafrestun
inni, af því að okkur var ljóst,
hvað af því mundi geta hlotist.
laust þeim Eysteini og Her- ’aðeins hefðu sjeð sjer það fært
manni. [ eða talið nokkura von um, að
11. Við bentum á það, í svari slíku tilboði hefði verið tekið.
okkar 9. nóvember, að ef sam- j jj.n þð ag margt sje furðulegt
starf Sjálfstæðisflokksins og j þessum drenskaparskrifum
Framsóknarflokksins hefði rofn drenskaparmannanna Eysteins
að í janúar 1942, þá hefði hags- ' Jónssonar og Hermanns Jónas-
munum Framsóknarflokksins sonar> eins og sýnt hefir verið
verið því ver borgið, sem þá fram á hjer að framan! þa eru
hefði mátt telja alveg fullvíst, þá aðai gullkornin enn ótalin.
að allir andstöðuflokkar hans, I
. . 12. Þeir segja, að við höfum
þnr, murtdu taka hondum sam- ' ’
an um að afgreiða kjördæma- búið tJ1 SÖSU um’ að þelr hafl
málið á því þingi, sem þá fór skýrt frá á miðstjornar-
í hönd, og hefði því samvinnan fundi Framsóknarflokksins 17.
við Sjálfstæðisflokkinn mátt janúar’ bar sem Hermann Jon-
teljast nokkurt hálmstrá fyrir
Framsóknarflokkinn að halda
asson lýsti því yfir, að þeirra
eigin sögn „að trygt væri, að
í, í þeirri von, að afgreiðsla kjördæmamálið næði ekki fram
að ganga“. En hvað ber þá á
kjördæmamálsins kynni þá að
farast fyrir, ef sú samvinna
hjeldist. Um þetta segja höfund blaðinu 9’ núvember, að þeir
milli? Við segjum í Morgun-
ar drenskaparspjallsins frá 20.
hafi staðhæft það á þessum
10. Þeir halda því fram, Ey-
steinn Jónsson og Hermann Jón
asson, að það hafi verið ófrá-
víkjanleg krafa Framsóknar-
flokksins, að við gerðum skrif-
legan samning um það, fyrir
hönd Sjálfstæðisflokksins, að
flokkurinn „sæi um, að kjör-
dæmamálið yrði ekki afgreitt
á þinginu“ 1942. Þeir bregðast
hinir verstu við því, að við hjeld
um því fram í Morgunblaðinu
9. nóvember, að þetta væri ekki
ákaflega líklegt. Og í dreng-
skaparspjalli sínu í Tímanum,
20. nóv. segja þeir, að það verði
„fremur lítið úr svona rökum“,
þegar forsaga þessara mála sje
athuguð. Og forsögu þeirra
mála segja þeir á þessa leið:
„Við höfðum gert munnlegan
samning um kosningafrestun.
Sá samningur var rofinn, og
hörmuðu það þá margir, að
hann hafði ekki verið skrifleg-
ur. Samkomulag hafði náðst um
verðfestingarfrumvarpið haust
ið 1941......Sjálfstæðismenn
gengu þá sem einn maður á
móti frumvarpinu ....... þarf
að telja fleira? Svona vinnu-
brögð er hægt að endurtaka, en
ekki alveg endalaust ........
munu víst flestir telja það næsta
undarlegt og ósennilegt, ef við
hefðum ekki sett fram þá kröfu,
að í þetta sinn yrðu samningar
allir milli flokkanna skrifleg-
ir“. — En það er einmitt það,
sem við staðhæfum, að í þetta
sinn hafi allir samningar verið
skriflegir. Það eru þeir Eysteinn
Jónsson og Hermann, sem stað
hæfa, þvert ofan í röksemda-
færslu sína, að svo hafi ekki
verið. Það eru þeir, sem halda
því fram, að þeir hafi látið sjer
nægja munnlegt drengskapar-
loforð okkar viðvíkjandi kjör-
dæmamálinu, sem þeir telja
höfuðatriði samninganna, þrátt
fyrir öll „svikin“, sem þeir
þykjast hafa verið búnir að þola
af okkar hálfu. Við þverneit-
l m því, að við höfum gefið þetta
munnlega drengskaparloforð.
Og öll röksemdafærsla þeirra
Eysteins og Hermanns styður
einmitt þessa neitun okkar, en
hrekur staðhæfingu þeirra. Og
það' er ekki aðeins þessi rök-
semdafærsla þeirra, sem styð-
ur okkar málstað, heldur hefir
það eitt stuðning beilbrigðrar
skynsemi, að við höfum ekkert
slíkt loforð getað gefið, enda
hefði það verið alveg gagns-
f. m„ að þetta sje hin versta fundi’ að kjördæmamálið mundi
firra, því að ef Framsóknar- ekki ná fram að ganga og flokk
flokkurinn hefði verið laus úr ,urinn hafi teklð það %út- Þetta
samstarfinu við Sjálfstæðis- er ekki ”sa§a“’ sem við höfum
flokkinn, þá hefði hann haft bulð tlf’Þvl að Þf"mg. S®^1St
„frjálsari hendur til samninga,
er á Alþingi kom“. Samanber:
„Alltaf má fá 'annað skip og
annað föruneyti“.
Fyr í þessu síðara dreng-
skaparspjalli þeirra Eysteins og
Hermanns (3. dálki, 4. línu að
ofan) segir svo um samvinnu-
möguleika þeirra við Alþýðu-
flokkinn: „Vegna þess hugar,
sem Stefán Jóh. Stefánsson bar
til stjórnarinnar, sökum gerðar
dómslaganna, og hann fór ekki
dult með, stafaði hættan í kjör
dæmamálinu frá Alþýðuflokkn
um“. En þegar komið er í 6.
dálk, neðarlega, eru höfundarn
ir búnir að gleyma þessari
hættu, sem frá Alþýðuflokkn-
um stafaði í kjördæmamálinu
og telja nú miklar líkur til þess,
að hann hefði verið orðinn fús
til samninga við Framsóknar-
flokkinn, þegar á þing hefði
komið, um að falla frá af-
greiðslu kjördæmamálsins, með
kosningar á næstu grösum! En
eitthvað hefði Framsóknarflokk
urinn þó væntanlega orðið að
láta koma á móti. Og hvað
hefði það átt að vera? Ef sá
„hugur, sem Stefán Jóh.
Stefánsson bar til stjórnarinn-
ar“, átti rót sína að rekja til
gerðardómslaganna, þá hefðu
samningar við Alþýðuflokkinn
væntanlega ekki kostað minna
en það, að þau lög væru numin
úr gildi. En var þá Framsóknar
flokkurinn reiðubúinn til þess
að fórna þeim lögum, þessu alls
herjarhjálpræði þeirra Eysteins
og Hermanns?
Ætli það verði nú ekki „frem
ur lítið úr svona röksemdum“,
þegar forsaga þeirra mála er
athuguð? En gaman væri nú
að því samt, að fá yfirlýsingu
þeirra Eysteins og Hermanns
um það, að þeir hefðu verið þess
albúnir að kasta út þessu mör-
siðri sínu.
Og, m. a. o„ reyndu þeir þá
ekki, þegar sýnt var, að Sjálf-
stæðisflokkurinn ætlaði að láta
kjördæmamálið ganga sinn
gang og þeir voru þannig bún-
ir að fá frjálsar hendur til að
semja við aðra flokka, reyndu
þeir þá ekki að „slá upp á(
þessum „hnífakaupum“ við A1
þýðuflokkinn? Til þess hefðu
þeim sjálfum frá í fyrri Tíma-
grein sinni, og þeir endurtaka
það í þeirri síðari. Ef þarna er
rangt frá sagt, þá eru það þeir,
sem skýra rangt frá. Við höfum
söguna eftir þeim. Hinsvegar
hefir það nú sannast, að þeir
hafa ofmælt á þessum miðstjórn
arfundi sínum 17. janúar, því að
það var ekki „tryggt“, og þeir
höfðu enga tryggingu fengið
fyrir því, að kjördæmamálið
næði ekki fram að ganga. Og
auðvitað bætir það ekkert úr
skák, þó að þeir síðar á mið-
stjórnarfundi 14. maí 1942, hafi
lagt fram eitthvert plagg, sem
þeir sjálfir höfðu skrifað á, að
við hefðum lofað, að viðlögðum
drengskap, „kl. 12.25 e. h. 17.
janúar 1942“, að breytingar á
stjórnarskrá eða kjördæma-
skipun skyldu ekki ná fram að
ganga á næsta þingi! Og það
skiftir engu roáli, hvort þetta
hefir verið skrifað á samning
þann, sem gerður var, á eftir
meginmáli samningsins og vænt
anlega á eftir undirskriftum
okkar, eða þá á sjerstakt blað.
Þetta er skrifað af þeim Ey-
steini og Hermanni sjálfum og
undirskrifað af þeim einum og
sannar því ekkert annað en
það, að það var ekki hluti af
þeim samningi, sem við gerðum
við þá, en aðeins viðbót þeirra
sjálfra. Og í sjálfu sjer er þetta
tiltæki þeirra, að pára þetta aft
an við samninginn, svo barna-
legt og um leið svo vesaldarleg
tilraun til að búa sjer til mark-
laust sönnUnargagn, að það get
ur ekki annað en vakið með-
aumkun manna. Það skiftir þá
heldur engu máli, hvort það
er sannanlegt með mörgum eða
fáum vitnum, að þetta pár
þeirra hafi verið „til staðar” á
samningnum, þegar þeir lögðu
hann fram á miðstjórnarfundirt
um 14. maí, eins og þeir lýsa
svo hátíðlega yfir. Og því fer
að okkar dómi mjög fjarri, að
þetta tiltæki lýsi „fyrirhyggju“
af þeirra hálfu. Það lýsir engu
öðru en því, að þeim hafi fund
ist þeir standa ansi höllum fæti
gagnvart flokki sínum, þegar
þejr áttu að fara að gera grein
fyrir því, hvaða tryggingar þeir
hefðu haft fyrir því, að kjör-
dæmamálið næði ekki fram að
mönnum þeirra þetta góð trygg
ing? Um það segja þeir ekkert.
En skyldi þá engum þeirra
flokksmannanna hafa dottið í
hug, að ef þeir Eysteinn og Her
mann hefðu í raun og veru
fengið drengskaparloforð okk-
ar um ,að kjördæmamálið
skyldi ekki ná fram að ganga,
þá væri harla ólíklegt að þeim
hefði hugkvæmst sá barnaskap
ur, að pára það sjálfir á samn-
inginn, af því að þeir hefðu þá
verið svo öruggir um sannleiks
gildi orða sinna, að þeir hefðu
ekki þóst þurfa að bera fyrir
sig slík tyllisönnunargögn þeim
til stuðnings. •
★
Út af hugleiðingum Her-
manns Jónassonar og Eysteins
Jónssonar um það, að Sjálfstæð
isflokkurinn nái ekki samstarfi
við aðra flokka, vegna þess að
jafn miklir ódrengir og við sje-
um þar í forystu, þykir okkur
rjett að minna á þetta:
Við kosningarnar á siðasta
sumri, en einkum þó við haust-
kosningarnar lögðu þeir Her-
mann Jónasson og Eysteinn
Jónsson höfuð áherslu á að
hnupla nægjanlega mörgum
stefnumálum frá „vinstri“-
flokkunum, til þess að hægt
væri með sanni að fullyrða eft-
ir kosningar, að varðandi stefnu
mál bæri lítið milli Framsókn-
ar, Alþýðu og Sósíalistaflokks-
ins. Var ríkisstjóra og með þeim
rökum bent á, að rjett væri að
þessir flokkar sameinuðust um
stjórnarmyndun. Þegar þær til
raunir mistókust vegna „tíma-
skorts“ beittu þeir Hermann
Jónasson og Eysteinn Jónsson
sjer fyrir nýjum tilraunum. —
Eftir margra mánaða þóf fór
svo, að Framsóknarflokkurinn,
undir forystu Eysteins Jónsson
ar og Hermanns Jónassonar,
„sem stærsti stjórnmálaflokk-
urinn“ í þessari fylkingu, og
þess vegna sá flokkurinn sem
átti að „vera leiðandi“ „gat
engu samstarfi náð um nein já-
kvæð mál undir forystu þeirri,
sem hann nú hefir“.
Hvernig stóð á þessu?
Hvernig stóð á því, að Her-
mann Jónasson, sem Sósialistar
segja um, að „sje langt tií
vinstri við Kommúnista eða
langt til hægri við allt aftur-
hald, allt eftir því hvernig hann
heldur sig geta náð völdum“,
hvernig stóð á því, að þeir Her
mann Jónasson og Eysteinrv
Jónsson, sem búnir voru að
„tileinka sjer“ stefnu rauðu
flokkanna, „gátu engu sam-
starfi náð“?
Það stóð þannig á því, að þvi
fleiri sem kynnast samstarfinu
við þessa heiðursmenn, því
færri fást til þess að leggja sig
í það.
Jakob Möller. .Ólafur Thors.
Loftárásir á Indo-Kína
þeir haft nægan tíma, ef þeir ganga. En þótti þeim flokks-
LONDON í gærkveldi: —
Japanska frjettastofan hefir þá
fregn að færa í dag, að flug-
vjelar bandamanna hafi geri
loftárásir á tvær borgir í
franska Indo-Kína. Voru það
borgirnar Hanoi og Haipong.
— Bandamenn hafa enn ekkert
tilkynnt um slíkar árásir. —
Reuter. ,