Morgunblaðið - 10.02.1944, Blaðsíða 4

4
M ORÖUNBL A Ð I Ð
Fimtudagnr 10. febrúar 1944
- ÖRYGGIÐ Á SJÓNUM -
(Hallfieður Guðmundsson,
stýrimaður á Akranesi, hefir
sent blaðinu eftirfarandi grein.
Hefir hann stundað sjómensku
á íslenskum og enskum skipum
um 33 ára skeið og verið stýri-
maður nær helming þess
tíma).
Útaf þeim hörmunga atburð
um, er skeð hafa á sjónum und-
anfarið, hefir mörgum orðið tífj
rætt um öryggið á sjónum.
Margt af því, er þar kemur
í ljós, er löngu tímabært að
vera rætt á opinberum vett-
vangi, og má merkilegt heita
að það skuli ekki hafa verið
tekið til athugunar fyr, enda
þótt ýmsir hafi löngu bent á,
í hvaða óefni stefndi í þessum
málum. Það kemur fram í skrif
um manna, að sumum finst
vanta ný og strangari lagaá-
kvæði, öðrum þykir slælega
fylgt þeim lagaákvæðum, sem
fyrir hendi eru í þessum efn-
um.
Sjálfsagt hefir hvorutveggja
við rök að styðjast, en í þessum
málum sem öðrum mun fara
best á því, að það eitt sje sett
í lög, sem framkvæmanlegt er,
og því framfylgt án nokkurar
tindanþágu.
Hitt, að setja lög og reglur,
sem eru ótímabærar og lítt
framkvæmanlegar, er til þess
eins að vekja virðingarleysi
manna fyrir að halda þau, og
af slíku finst mjer komið nóg
í íslenskri löggjöf.
Stækkun fiskilesta í
togurum.
Það er mikið rætt um stækk-
un þá, er fram hefir farið á
fiskilestum togarana.
Að mínu áliti munu flescii
Togaranna vera jafn sjófærir
eftir sem áður og nokkrir þeirra
jafnvel betri, en auðvitað mcð
því skilyrði að þeir sjeu rklti
fyltir að framan, enda þótt áð
í þá sje látinn meiri fiskur en
áður.
Auðvitað er það algjörlega á
valdi skipstjóra í þessu tilfelli
sem öðru, hvernig hann hleður
skip sitt á meðan hann er að
veiðum, enda ætti hann sem
• slíkur að þekkja best hvað við
á, en það mun vera eins breyti-
legt og skipin eru mörg.
I þessu samabndi vildi jeg
benda þessum mönnum á, að
hafa hugfast orð eins aflasæl-
asta og merkasta skipstjórg
fiskiflotans, sem sagði:
„Jeg vil ekki hlaða skip mitt.
svo mikið, að jeg ekki geti kom
ist á því með ströndum fram,
en ætla svo öðrum að sigla því
á milli landa.“-
Hvað, sem segja má ura
stækkun fiskilestana og þá
hleðslu, sem kann að skapast
af .því, þá er jeg alveg fullviss
þess að annað er hættulegra
öryggi þeirra og það eru öll þau
ósköp sem búið er að hlaða
ofaná þau. Það þarf ekki að
telja það upp hjer, en við vit-
um að það nemur fleiri tonn-
um, umfram þa'ð sem gert hef-
ir verið ráð fyrir við smíði
skipsins.
Hjer er um að ræða þá hluti,
sem nauðsynlegast allra hluta
er að athuga.
Ekki síst þar sem það glap-
ræði hefir verið framið að kjöl
festa skipsins hefir verið mink-
[ftir Hailfred Guðmundsson stýrimann
uð um jafn mörg tonn og yfir-
byggingin hefir verið aukin.
Slíkri tilhögun við breytingar
á skipum þarf ekki að lýsa,
enda þegar sýnt sig árangur
þess. Um þessi atriði þarf að
setja Iög og þeim lögum þarf að
framfylgja.
Jeg veit að afsökun þeirra,
er þessu hafa ráðið er sú, að
margar af þeim breytingum, er
gerðar hafa verið á seinni tím-
um á yfirbyggingu skipanna,
sjeu beint kröfur almennings
til öryggis skipshöfnum undir
þeim kringumstæðum sem við
nú erum í.
En hörmung er til þess að
vita, að ráðamenn okkar í þess
um málum, skuli ekki hafa
verið framsýnni en það, að það
sem þeir hafa meint aukið ör-
yggi, hafi orðið að fullkomnu
öryggisleysi.
Sje bygging skipsins í rjett-
um hlutföllum upphaflega, til
þess að það geti talist gott sjó-
skip, þá fer ekki hjá því að
stóraukin yfirbygging á því út
heimtir aukna kjölfestu (eða
öfugt við það, sem sumsstaðar
hefir verið gert). En það myndi
aftur á móti þýða það, að ekki
mætti láta jafn mikin þunga í
skipið, og gert var áður. Og
komum við þá að einum an-
markánum ennþá. Það vita það
allir, sem vilja vita, að nauð-
synlegt er að koma sem mest-
um afla á markaðin í einu, til
þess að allir aðilar geti haft
viðunanléga lífsafkomu.
Hjer á ekki við að tala um
neitt gullæði. Jeg sje ekki að
íslenska ríkið hafi hlaðið neina
gullhauga og mun það þó hafa
fengið ríílega af verðmæti als
þessa mikla afla.
Það mun fara best á því að
stilla í hófi bæði athöfnum og
orðum um þessi mál sem önn-
ur. Hjer duga engin stór orð,
skilningur og vilji allra aðíla,
og fullkomin sameining um að
gera það sem rjettast er og
best, mun verða besta lausnin.
Brynvarnir skipanna.
Brynvarnir þær, er settar
hafa verið á yfirbyggingu skip
ana, munu að nokkru leyti hafa
náð tilætluðum tilgangi, þar
sem vel og haganlega er frá
þeim gengið.
En hæpið öryggi tel jeg, að
5 millimetra þykku járni þótt
úrgangsló úr ullarvinsluvjelum
sje sett á milli, ekki síst ef hún
er illa troðin og frágangur ekki
betri en svo, að stoppið drekk-
ur í sig alt vatn er til fellur og
eykur þar með þyngsli á yfir-
byggingunni.
Steypa sú, er sett hefir verið'
á brúartoppinn, er einnig til
töluverðs öryggis, en reynslan
hefir sannað, að fæst af skipum
þola hana án annara breytinga
(eins og áður er á minst). _
Björgunarflekar.
Það er í reglugerð um öryggi
skips í utanlandssiglingar, að
það hafi björgunarfleka á renni
brautum og tel jeg það til mik-
ils öryggis í sambandi við notk
un þeirra.
En sjálfsagt gera fæstir sjer
í hugarlund, sem ekki hafa
reynt, hversu feikna breytingu
þeir gera á velflestum skipum
til hins verra með sjóhæfni
þeirra.
Jeg álít, að ef það telst nauð-
synlegt að hafa nefndan útbún
iað á yfirbyggingu skipanna,
verði þau að fá aukna kjölfestu
Björgunarfleka tel jeg að mætti
hafa minni en fleiri og væri þá
auðveldara að koma þeim fyrir
víðar á skipinu.
Meðferð fisksins.
Þá hefir verið skrifað um
slæman fisk, lítinn ís, fáar hill
ur og óvöndun yfirleitt á fisk-
inum, samanborið við það, sem
áður var. Þetta er rjett.
„Islendingar fylgja lýðræðis-
þjóðunum að málum“
Ur ræðu Thor Thors
sendiherra í Sögufjelagi
New York-borgar
THOR THORS, SENDI-
HERRA í Washington flutti
í fyrradag ræðu á fundi í
einni af virðulegustu stofn-
unum Bandaríkjanna, •—
Sögufjelagi New York —
(New York Historical So-
ciety ). Fara hjer á eftir úr-
drættir úr ræðu sendiherr-
ans, samkvæmt heimildum
frá Upplýsingaskrifstofu
Bandaríkjanna:
„Vjer íslendingar óttumst
ekki um framtíð lands vors.
Vjer efumst ekki um, hver
verða úrslitin í þessari styrj-
öld, og vjer þráum þann dag,
er vjer getum hafið samvinnu
við aðrar þjóðir í heimi, þar
sem lýðræði ríkir.
Okkur er ljóst, hvílikar
fórnir Bandaríkin hafa fært til
þess að tryggja núlifandi og
komandi kynslóðum viðunandi
lífsskilyrði, og vjer fylgjum
málstað þeirra af heilum hug.
I heimi, þar sem friður ríkir,
munu Islendingar ávalt vera
frjálsir og óháðir. í heimi, þar
sem allskonar átroðningur er
látinn viðgangast, getur engin
þjóð eða einstaklingur verið
frjáls, því átroðningur byggist
á þrælkun innanlands og utan.
Kynni Islendinga og
Bandaríkjamanna.
Thor Thors hóf ræðu sína
með þessum orðum:
„Eitt af því fáa, sem ófriður
þessi hefir leitt af sjer til góðs,
er sú staðreynd, að Bandaríkja '
menn og íslendingar eru nú
orðnir mikið kunnari hvor öðr
um en áður. AmerLskir her-
menn hafa nú bækistöðvar svo
að segja um allán heim. í brjef
um sínum til ástvina sinna
heima fyrir lýsa þeir löndum
þeim, er þeir dveljast í. Jeg er
þess fullviss, að þetta hefir
treyst samband íslendinga og
Bandaríkjamanna og dregið
upp sannari mynd af íslandi
fyrir mörgum Bandaríkja-
þegni.
Til þess að fá gott yfirlit yf-
ir líðandi stund og reyna að
skygnast inn í framtíðina. er
nauðsynlegt að rifja upp liðna
tíma. Landnámsmenn Islands
voru norskir höfðingjar, er
flýðu undan kúgun konungs og
stefndu skipum sínum í vest-
urátt í leit að frelsi. I dag er
hið íslenska Alþingi elsta þing
í heimi.
1930 voru þúsund ár liðin
frá stofnun Alþingis. V'ið það
tækifæri afhenti Bandárikja-
þing fyrir hönd Bandaríkja-
manna Islendingum stórfeng-
legt likneski af Leifi Eiríkssyni
Hervernd Bandaríkjanna.
„Mikilvægasti viðburður síð
ari tíma sögu Islendinga var
landganga amerískra her-
manna á íslenska grund 7. júlí
1941. Þá tóku Bandaríkjamenn
við landvörnum á íslandi af
Bretum, samkvæmt samkomu-
lagi milli forseta Bandaríkj-
anna og forsætisráðherra ís-
lands. Samkomulag þetta var
síðar samþykt af Bandaríkja-
þingi og Alþingi Islendinga.
Þannig var það orðið milliríkja
samningur. Samkvæmt þessum
samningi hafa báðar hlutað-
eigandi þjóðir skuldbindingar
og rjettindi hvor gagnvart
annari.
Vjer Islendingar þurfum að-
eins að athuga aðstöðu frænd-
þjóða vorra, Dana og Norð-
manna, til þess að vera þakk-
látir fyrir aðstöðu vora í þess-
ari styrjöld. Um leið viðurkenn
um vjer, að ríkisstjórn Banda-
ríkjanna hefir sýnt sig verð-
uga trausti Íslendinga og að
sambandið, á milli þessara
tveggja þjóða hefir verið bygt
á skilningi og vinsemd.
Þótt Islendingar sjeu fár
Framh á 6. sí*u.
En íslendingar hafa énga for-
ustu í því að framleiða verri
vöru á stríðstímum en endra
nær, í því sem öðru verðum við
að fylgjasf með.
Það er síður en svo að jeg
sje mótfallin vöruvöndun, þvert
á móti hefi jeg og sjómenn yfir
leitt gert alt sem í okkar valdi
stendur til úrvöndunar, frá því
sem áður hefir verið.
Jeg vil aðeins benda mönn-
um á, að ef við ættum að fara
að hafa sömu aðferð og fyrir
stríð, um meðferð fískjarins,
þá væru öll smærri skipin úti-
lokuð frá að sigla, þar eð þau
rúmuðu svo lítið, að slíkt gæti
ekki borið sig.
Gagnvart skrifum enskra
blaða, um óvöndun á íslenskum
fiski, er það að segja, að það-
an hefir áður andað kalt í okk-
ar garð, og ættu íslensk blöð
síst að taka undir þau ummæli.
Það tel jeg ekki þjóðlegt.
Jeg hefi siglt bæði á ensk-
um og íslenskum togurum á
ísfiskveiðum, og er velkunnugt
um það, að íslenskir sjómenn
standa ekki öðrum þjóðum að
baki í kunnáttu um meðferð
fisksins.
Við vitum líka að brevting
frá því sem nú er um verkun
fiskins, verður að koma með
breyttum timum.
Lýsisgeynisla.
A allmörgum togurum hefir
verið komið fyrir tönkum með
öldustokknum til að geyma
lýsi í. Tel jeg þetta til stórbóta
frá því sem áður var, er skip-
ið var fult með tunnum að aft-
ap og jafnvel upp á bátadekki,
en auðvitað væri æskilegt að
hægt væri að koma fyrir lýsis-
geymslu neðandekks, helst í
botni skipsins. Ætti það að vera
vel vinnandi verk að endurbæta
í öllurn stærri fiskiskipum.
Ekki þarf að taka það fram að
þessi breyting væri til stórbóta
fyrir skipið, ekki síst þegar það
er orðið fult að framan.
Endurbygging skipa.
Mjer er ekki kunnugt um að
neinar reglur sjeu til um það,
hvaða breytingar hæfiíegt sje
að gera á gömlum skipum: en
sje svo, virðast þær harla etii-
kennilegar, ef eftir þeim er far-
ið.
Því í augum flestra sjómanna
eru sumar af þessum breyting-
um hreinasta vitfirring, nóg er
til ábendingar, þessu til sonn-
unar, ef tilefni gefst til frek-
ari umræðna um þessi mál síð-
ar. Um orðna hluti þýðir ekki
að fást. En trúlegt er að þessi
hættubrunnur verði birgður
áður en fleiri detta ofan í, en
orðið er.
Nýbygging skipa.
Um styrkleika á nýbyggðum
skipum, eru til reglugerðir,
sem farið er eftir og víðast hvar
langt fram yfir það, sem ákveð-
ið er, enda þarf engin að efast
um traustleika þeirra skipa,
er bygð hafa verið hjer á síð-
ari árum. Aftur á móti eru yf-
irbyggingar þessara skipa
ískyggilegar, og má mikið vera,
ef nokkurt skynsamlegt sam-
ræmi er í þeim við stærð sumrj.
þessara skipa....
H. G.