Morgunblaðið - 10.02.1944, Blaðsíða 7

Fimtudagur 10. febrúar 1944
MORGUNBLAfiiÐ
7
JÓL A CORREGIDOR
Eftir Manuel L. Quezon
Eftirfarandi grein er eftir forseta Fjjippseyja,
sem nú dvelur landflótta í Bandaríkjunum. Flest-
ir munu hafa heyrt getið um eyvirkið Corregidor,
þar sem setulið Bandaríkjanna varðist innrásarher
Japana af miklu harðfylgi.
Manuel Queson og fjölskylda hans.
í NÆSTUM fjórar aldir
hafa jólin verið aðalhátíð
ársins á Filipseyjum—bæði
trúar- og fjölskylduhátíð.
Hátíðin hefst níu dögum
fyrir jól. Messa er flutt
kiukkan fjögur að morgni,
og eru þá sungnir sjerstak-
ir gleðisöngvar vegna hinn-
ar væntu fæðingar frelsar-
ans. Á aðfangadagsskvöld
er svo flutt hámessa um mið
nættið. Eftir messuna safn-
ast fjölskyldan saman,
hvort sem ríkir eða snauðir
eiga í hlut, og neytir sameig
inlega smákvöldverðar. A
jóladag kemur svo öll fjöl-
skyldan — afi og amma, for
eldrar, börn og barnabörn
— saman á heímili elsta
meðlims fjölskyldunnar. —
Þótt erjur kimni að vera
innan fjölskyldunnar, og
sumir talist ekki við allan
ársins hring, þá sameinast
öll fjölskyldan á jólunum.
Jóladaginn ganga síðan
börnin hús úr húsi, og er
venja að gefa þeim smápen-
ing á hverjum stað. JcJin
eru stórfeldasti tími ársins.
En árið 1941 varð hörmu-
leg breyting. Hvem einasta
dag þessarar níu daga hátíð
ar ljetu Japanir sprengjum
rigna yfir Manila.
Allt fyrir þetta ástand
reyndum við að halda jól.
Elsta dóttir mín, Maria Áu-
roia, myndaði samtök me-ð
vinkonum sínum í því skyni
að safna gjöfum handa her-
mönnunum á vígstöðvunun
um, og bjugfm þær um gjaf
ir þessar í forsetahöllinni.
Var þar á degi hverjum fvr-
ir jólin hópur stúlkna frá
tólf til tuttugu og fjögurra
ára aldurs. Þegar sprengi-
flugvjelar Japana komu —
um hádegisbilið daglega —
hjeldu stúlkur þessar þarna
kvrru íyrir, og hinar yngri
beygðu knje sín í bæn, en
hávær/m raddir þeirra
hljómuðu um herbergin.
Hörfað til Corregidor.
Á AÐFANGADAGS-
MORGUN sendi Mac Art-
hur hershöfðingi, aðstoðar-
foringja sinn, með þau skila
boð til mín, þar sem jeg
dvaldi í Mariquina, heimili
mínu í útjaðri borgarinnar,
að tími væri nú kominn fyr
ir okkur að flytja yfir til
Corregidor. Höfðum við
Mac Arthur áður rætt
þetta mál. Eftir áð Manila
var lýst óvíggirt borg, vildi
jeg leita upp til fjallanna
og reka þaðan smáskæru-
hernað með lögreglu minni
°g borgurunum. En Mac
Arthur taldi að í baráttunni
yrði að beita her gegn her,
og áleit að ríkisstjórnin ætti
að hafa aðsetur þar sem
hernaðarbækistöð hans
væri. Ráðuneyti mitt var
sömu skoðunar. Jeg varð
því ekkert undrandi, þegar
aðstoðarforinginn sagði
mjer að vera ferðbúinn
klukkan þrjú síðdegis. Jeg
var að ná mjer eftir alvar-
leg veikindi, en var þó enn
sjúkur maður. Jeg hjelt þó
þegar í stað til hallarinnar
til þess að vera reiðubúinn,
er farartími kæmi. Þar sá
jeg stúlkurnar vera að búa
um jólagjafirnar.
Eins og venjulega gerðu
Japanir loftárás um hádegi
og klukkan þrjú voru fjug-
vjelar þeirra enn yfir borg-
inni. Þegar jeg kom að bátn
um, sem einnig átti að flytja
Sayre, stjórnarumboðs-
mann, til Corregidor, höfðu
Japanir rjett í því varpað
sprengjum umhverfis fló-
ann. Er við komum til Corre
gidör, beið Moore, hershöfð
ingi, er stjórnaði eyvirkinu,
okkar á hafnargarðinum. —
„Hamingjunni sje lof, herra
forseti“, sagði hann. — ,,Ef
þjér hefðuð komið hálfri
klukkustund fvr, hefðu
þessir Japanir sökt bát yð-
ar. Fyrir örskammri stundu
söktu þeir hjer frönsku
skipi“.
Omurleg jól.
AÐFAN GADAGSKVÖLD
rann upp þarna í jarðgöng-
unum. Karlmönnunum í
fylgdarliði okkar var ætluð
ein hliðarálma og kvenfólk-
inu önnur. í hverri álmu
var eitt steypibað, eitt bað-
ker og eirin búningsklefi.
Kona mín komst að því, að
áformað var að flytja mið-
nættismessu, og vorum við
þar viðstödd ásamt amer-
ískum liðsforingjum, hjúkr
unarkonum og hermönnum.
Þetta var raunalegt að-
fangadagskvöld fyrir okkur
öll. Ósjálfrátt reikaði hug-
urinn til jólanna, eins og
þau venjulega voru hátíð-
leg haldin á Filippsevjum.
En nú vorum við hjer sam-
an komin neíanjarðar í ó-
hreinum jarðgöngum, og
margir menn voru þegar
fallnir í valinn. Jeg hugsaði
með sjálfum mjer: „Tvö
þúsund árum eftir fæð-
ingu Krists, sem var í heim
inn borinn til þess að
kenna mönnunum að elska
hver annan, þá drepa menn
á. sjálfum fæðingardegi
hans hver annan með þeim
haturshug, er stjórnast af
dýrslegustu ástríðum frum-
mannsins“. En eftir mess-
una var þó enn ríkjandi
með okkur nægilega mikið
af hinum venjulega hugs-
unarhætti til þess að geta
sagt í fjölskylduhópi, „gleði
leg jól“.
Um nóttina kom Mac
Arthur hershöfðingi, ásamt
fjölskyldu sinni og herfor-
ingjaráði, og er jeg hitti
hann morguninn eftir, var
hann í ágæta skapi. — Kom
hann að rúmi mínu til þess
að óska mjer gleðilegra jóla.
Með honum kom einnig
Arthur, sonur hans, en jeg
var guðfaðir hans. Reynd-
um við öll að safna saman
jólagjöfum handa litla
drengnum.
Allir reyndu að vera
hressir í bragði. Lögðu allir
sig einlæglega fram til að
gera jól úr engu. Ur her-
mannabúðinni náðum við í
dálítið sælgæti handa börn-
um okkar, og þau sendu aft
ur sumum hjúkrunarkonun
um sælgætisgjafir. Við hin
í neðanjarðarhvelfingunni
skiftumst á lítilfjörlegum
gjöfum, en hugurinn var sá
sami. Við borðuðum jafnvel
jólamat.
Þetta var hreystileg til-
raun, en jeg er ekki viss
um, að hún hafi hepnast.
Jeg held jeg hafi vitað
hvað efst var í hug og
hjarta hvers eins, en eng-
inn talaði um það. Það
var augljóst, að allir höfðu
skilið aðstöðuna og voru
staðráðnir í að horfast í
augu við raunveruleikann,
þar til yfir lyki. Á þessari
sömu stundu börðust her-
roenn vorir hindurnrabar-
áttu þeirri, þar sem Mac
Arthur í raun og veru
sýndi sig Japönum fremri.
Niðri í jarðhvelfingunni
neyttum við jólamáltíðar,
en hermennirnir í varnar-
virkjunum bjuggu ekki við
svo góðan kost. Þeir höfðu
enga kalkúna, og oft höfðu
þeir ekki nokkurn tíma til
þess að matreiða handa
sjer. Frá þeirri stundu, er
herir voru hófu undanhald-
ið til Bataan, voru þeir
hungraðir og þreyttir, því
að þeir urðu að berjast
hvíldarlaust til þess að
verjast tortímingu Japana.
Hvað gerðist í Manila?
ÞETTA voru jólin, en
heima í Manila var engin
hámessa. Allt var myrkvað
og fólk varð að halda kyrru
fyrir í heimilum sínum. Ef
til vill var það stærsta á-
fallið fyrir Filipseyinga að
verða að lifa messulaus jól
og án þess að fjölskyldurn-
ar gætu komið saman. —
Fólkið var enn daprara af
því, að það eerði sjer ljóst,
að Sayre, stjórnarumboðs-
maður og Mac Arthur hers-
höfðingi, hefðu ekki farið
úr borginni, ef koma Jap-
ana hefði ekki verið yfir-
vofandi. En það versta var
eftir. Annan jóladag til-
kynti Mac Arthur, að Man-
ila hefði verið lýst óvíggirt
borg. Ljósin voru nú aftur
kveikt, en vonin var alger-
lega slokknuð, því að fólk
vissi nú, að við höfðum
hætt öllum tilraunum til
þess að verja Manila. Eina
huggunin fvrir þetta yfir-
gefna fólk var sú, að loft-
árásunum myndi að minsta
kosti ljetta.
En tveimur dögum síðar
hrundu þær skýjaborgir á
ömurlegan hátt. — Japanir
komu og gerðu miskunnar-
lausa loftárás á borgina og
vörpuðu sprengjum á marga
staði, sem enga hernaðar-
lega þýðingu höfðu. — Nú
vissu Filipseyingar hvers-
konar óvin þeir áttu við að
berjast. Þetta voru jólin
þeirra árið 1941.
Jólin 1942 voru enn verri.
Með hinni djöfullegu und-
irförli sinni leyfðu Japanir
Filipseyingum að fara í
kirkju. — Synir himinsins
komu jafnvel með ka-
þólska presta til eyjanna. —
En jeg hefi áreiðanlegar
heimildir fyrir því, að fæst-
ir Filipseyingar ljetu ánetj-
ast. Þeim var kunnugt um
það, að þrátt fyrir alla
þessa yfirborðsvirðingu fyr
ir trúarbrögðum þeirra,
höfðu Japanir myrt nokkra
presta og einn biskup.
Fólkið þjáðist af hungri.
Þeim var þungt um hjarta-
rætur. Þjóðin hafði mist yf-
ir 20.000 menn á Bataan og
Corregidor, og skæruviður
eignir víðsvegar um eyjarn-
ar bættu stöðugt í hóp
hinna föllnu. í mörgum
hjeruðum Filipseyja er
varla til það heimili. sem
ekki á bak einhverjum
heimilismanni að sjá, eða
egnum sínum.
Rányrkja Japana.
FJÁRMÁLALÍFIÐ var í
fvlsta öngþveiti. — Japan-
ir höfðu prentað verðlausa
seðla handa hermönnunum
— tólf miljónir dollara á
mánuði, eftir þeim upplýs-
ingum að dæma, sem mjer
hafa borist — og neyða þéir
Filipseyinga til þess að
taka þessa peninga góða og
gilda. Þetta hefir haft í för
með sjer mikla verðbólgu,
því að fólkið eyðir þessum
peningum jafnskjótt og það
fær þá, þar sem það veit. að
þeir verða verðlausir strax
og Japanir verðá hraktir á
brott. Smápeningar þeir, er
litlu börnin á Filipseyjum
voru vön að fá á jólunum,
voru engir til á jólunum
1942, því Japanir höfðu safn
að þeim öllum saman.
Jafnframt ljetu Japanir
greipar sópa um birgðir
Filipseyja af olíu, korni,
hampi, köðlum, vindlingum,
svkri, áfengi, — og greiddu
allt með hinum verðlausu
peningum sínum. — Þeir
rændu öllum lyfjabirgðum
landsins. Jólin 1942 urðu
Filipseyingar að bera þján-
ingar hins algera stríðs. —
Hermenn þeir, sem ekki
ljetu lífið á Bataanskaga
voru herfangar, og borgur-
um, sem Japanar höfðu
grun á, hafði verið varpað
í fangelsi.
Þessi jól 1943 eru engu
betri. Án efa leyfa Japanir
messur og fjölskyldumót í
Manila, en Filipseyingar
.vita, að það er kænsku-
bragð Tojos. Á yfirborðinu
hafa Japanir látið sem þeir
væru ekki að berjast gegn
Filipsevingum, heldur að-
eins Bandaríkjunum. — I
fvrstu loftárásum sínum
vörpuðu þeir niður flug-
miðum, sem á var letrað:
„Við erum komnir til að
frelsa ykkur“. Stofnun lýð-
veldis á Filipseæjum var
liður í hernaðaráætlun
þeirra. En meðan japanska
yfirherstjórnin prjedikaði
þessa stefnu, meðhöndluðu
japnösku hermennirnir og
eir>]:um þó japanska herlög
reglan Filipsevinga með
grimmúðlegri villimensku.
Filipseyingar, sem ekki
hneigðu sig eða tóku ofan
fvrir þeim, voru barðir
með kylfum eða slegnir ut-
an undir. Sumir voru jafn-
vel bundnir við ljóskers-
staura. Jeg held að þessar
aðgerðir hafi orðið til þess
að varðveita betur einingu
Filipseyinga gegn innrásar-
mönnunum en eyðilegging
eigna þeirra eða jafn vel
dauði sona þeirra.
Þegar jeg rita um þessi
jól, þarf jeg ekki að beita
ímyndunarafli mínu. Jeg
sá hvað gerðist árið 1941,
og jeg hefi öruggar upplýs-
ingar um það, sem gerðist
1942 og 1943 — brjef, sem
jeg hefi fengið beint frá
Filipsevjum, þótt einkenni-
legt megi virðast, og aðrar
upplýsingar, er mjer er
ekki heimilt að skýra frá.
Af öllu þessu er mjer ljóst,
h\rersu miklar hörrfiungar
Filipsevingar eiga nú við að
stríða, og hversu allar
þeirra þrár beinast að einu
marki: Komu amerísku her
sveitanna, sem munu leysa
Framh. á 8. síðu.