Morgunblaðið - 26.03.1944, Blaðsíða 2

z
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 26. mars 1944,
MÁLVERKASÝNING
Jóns Þorleifssonar
Biskup heimsækir
Los Angeles
Eftir Jóhann Briem
"5 o O
Jón Þorleifsson: „Bátar um kvöld“.
<«
) ©
Jón Þorleifsson: Búðarhraun og Snæfellsjökull.
JÓN ÞORLEIFSSON er af-
kastamikill listamaður, sem
ekki lætur staðar numið.
Þróun listar hans hefir verið
hæg og markviss, laus við út-
úrdúra og fálm. Þegar litið er
yfir heildarstarf hans, kemur
það í ljós, að þar hefir verið
um stöðuga framför að ræða,
iitirnir orðið fágaðri eftir því,
sem lengur leið, og meiri festa
komið fram i meðferð flatarins.
Um stökkbrejdingar hefir ekki
verið að ræða. En á þessari
sýningu virðist svo, sem nýr
þáttur sje að hefjast í list Jóns.
I nýjustu myndunum koma
fram ýms einkenni, sem áður
hafa verið óþekkt í verkum
hans.
Stærsta mynd sýningarinnar,
Siglufjörður (nr. 34), er gott
dæmi um eldri myndir Jóris
Þorleifssonar. Flötur myndar-
innar er heilsteyptur, þótt ekki
sje gengið á snið við fjarvídd-
ina, hver litblær og hvert form
er hnitmiðaður þáttur úr heild
inni, og allir hlutar flatarins
virðast hafa jafnamikla þýð-
ingu. I forgrunni myndarinnar
er hópur fólks, en augað festir
sig ekki við neina ákveðna per-
sónu, sjer aðeins hópinn í
heild, og þessi hópur er held-
ur ekkert aðalatriði frekar en
sjórinn, bærinn eða fjöllfn í
baksýn. I allri myndinn em
engin aðalatriði og engin auka-
atriði. Jafnstórum formum er
dreiít um hana alla og þau eru
máluð með sömu nákvæmni um
miðbik myndarinnar og út til
hornanna. Þó verða litirnir
Ijettari og kaldari eftir því,
sem ofar dregur (og fjær), en
það gefur myndinn dýpt, hún
..leysist í sundur“. En yfir öllu
verkinu hvílir hreinn og heið-
ur blær, litirnir tærir og kald-
ir eins og íslenskur sumardag-
ur.
Myndin frá Akureyri (nr.
39), er mjög svipuð að gerð.
Aftur á móti er myndin af Snæ
fellsjökli, sem hjer er prentuð,
nokkuð með öðru sniði, þótt
hún heyri sömuleiðis til „eldri“
verkanna á sýníngunni. — Þar
virðist miðhluti myndarinnar
vera aðalatriðið, en formin
leysast í sundur því meir, sem
nær dregur hornúnum. Útlína
jökulsins og línur i hrauninu
fyrir neðan hann mynda tígul,
er lykur um miðbik myndarinn
ar og inniheldur öll aðalatrið-
in. Hornin fyrir utan hana eru
aukaatriði.
I öllúm þeim myndum, sem
hjer hefir verið talað um,
koma fram greinileg áhrif frá
impressionistunum frönsku:
Náttúrustemning og raunsæ
form, túlkun á skynjun aug-
ans, sem sjer alla heildina án
þess að greina hin einstöku at-
riði. En hjer er ekki um neina
stælingu að ræða, heldur hefir
listamaðurinn aðeins að nokkru
leyti tileinkað sjer það í'orm,
sem áður var fundið, til að
túlka sína eigin skynjun, sína
eígin reynslu. Um slíkt er allt
gqtt að segja, enda eru allir
góðir listamenn fúsir til að
íæra af öðrum. Þetta á ekkert
skylt við það, er menn revna
að eftirlíkja verk annara og þá
jafnframt skynjun og revnslu
annara. — í landlagsmyndum
Jóns Þorleifssonar er Island
sjeð með augum Islendings, og
áhorfandinn er sannfærður um
að listamaðurinn hafi raun-
verulega sjeð það, sem hann
málar á ljereftið.
Á sýningunni eru nokkrar
nýjar myndir, sem stinga mjög
í stúf við eldri list Jóns Þor-
leifssonar. „Sjeð í vestur“ (nr.
19), er gott dæmi um þessa
stefnubreytingu. Hjer er það
ekki tilgangur listamannsins
að túlka neina raunverulega
skynjun, heldur byggir hann
sjálfur upp myndflötinn. —
Tveim konum er stillt upp við
glugga. Það er engin uppgerð
tilviljun í stellingunum, held-
ur er hverri línu í líkömum
þeirra og gluggatjöldunum á
bak við þær, vitandi vits, þann
ig fyrir komið, að þær myndi
sem besta uppiylling hver við
aðra. Litirnir eru þyngri og
heitari en í landlagsmyndunum
og hafa ekki á sjer sama raun-
sæisblæ. Með slíkar myndir
skiftir það litlu máli áf hverju
þær eru. Aðaltilgangurinn er
að skipa formum og litum þann
ig niður, að þau mynda áhrifa-
mikla heild. Samt má ekki
skilja það svo, að verkefnið
sjálft hafi alls enga þýðingu.
,,Við vatnspóstinri11 (nr. 10) og
„Gengið til mjalta“ (nr. 23),
sýna stemningar fir íslensku
þjóðlífi, þótt aðalatriðið virð-
ist vera niðurröðun ljóss og
skugga, sem hjer er þannig fyr
ir komið, að lína myndast milli
andstæðra horna (díagónall),
„Skipalest um sólarlag" (nr.
27), er skemtileg náttúrustemn
ing í heitum og þungum litum
og gjörólík eldri landslags-
myndum J. Þ.
„Kona við vinnu“ (nr. 20)
er einkennileg mynd og sker
isig mjög úr öðrum verkum
sýningarinnar. Sjálf konu-
myndin er þó í engu frábrúgðin
því, sem J. Þ. hefir oft málað
áður, en það, sem orsakar hinn
sjerstæða svip er það, að hjer
notar málarinn bakgrunn, sem
er öllu þyngri í lit en sjálf per-
sónan og kemur því jafnnærri
auga áhorfandans. — M. ö. o.
myndin er sljettur flötur, hefir
enga dýpt. Þetta er eina mynd-
in á sýningunni þar sem fjar-
víddinní er sleppt með öllú.
Að lokum get jeg ekki stilt
mig um að nefna blómaupp-
stillingu (nr. 31). — Myndin
lætur lítið yfir sjer, er einföld
og fögur, en hrífur auga áhorf-
ans e. t. v. mest allra verk-
anna.
Allmargar vatnslitamyndir
eru á sýningunni, sumar nýjar.
Um þær gefnir sama máli og
oliumálverkin, að litirnir eru
mýkri og heitari en áður var.
Lagarfljót (nr. 74) og Hekla
(nr. 89) eru sýnd í drunga-
Framh. á bls. 5.
Los Angeles, 23. mars
„BISKUP ÍSLANDS hefir
áorkað meira íslandi í hag í
Suður-Kaliforníu á þremur
dögum en nokkur annar sein-
ustu 40 árin“.
Þessi orð eru höfð eftir Pjetri
Felsted, forseta íslendingafje-
lagsins í Suður-Kaliforínu, í
dag, skömmu eftir að biskup-
inn fór þaðan í járnbráutarlest
til Chicago, sem er í um 3,200
km fjarlægð þaðan.
Þessum árangri náði hann,
með því að nota vel hjera stund
sem hann dvaldist hjer. En ná-
kvæm dagskrá hafði verið sam
in fyrir fram yfir dvöl hans i
Suður-Kaliforínu. Hann hefir
heimsótt stjórnarembættjs-
menn, íslensk amerísk fjelög,
átt viðtöl við blaðamenn, haft
fundi með veraldlegum og and-
legum leiðtogum, heimsótt kvik
myndastofur í Hollywood og
haldið ræðu á ensku, sem út-
varpað var gegnum fjölda út-
varpsstöðva á Kyrrahafsströnd.
Biskupinn kom síðari hluta
mánudags. Á járnbrautarstöð-
inni var honum fagnað af opin
berum embætiismönnum borg-
arinnar, stórum hóp af íslend-
ingum og blaðamönnum. — Á
gistihúsi sínu, meðan hann erin
var að taka upp farangur sinn,
átti hann sitt fyrsta viðtal við
blaðamenn. Hann lýsti íslandi
á svo skemtilegan hátt, að jsaul
reyndir blaðamenn undruðust
og hrósuðu honum.
Á mánudagskvöld komu
nokkfir Vestur-íslendingai
saman á heimili Mr. og Mrs.
E. L. Judd (en hún var áður
Jóhanna Thorgrímsson), til
þess að fagna biskupnum. —
Meðal gestanna voru Mr. og
Mrs. Feldsted; Mr. Stanley T.
Óláfsson of the Los Angeles
Chamber of Commerce; Mr. og
Mrs. Fred Fridgeirsson; Mr. og
Mrs. Stanley T. Johnson, Mr.
og Mrs. Gunnar Matthíasson;
Mr. og Mrs. Skúli Bjarnason,
Mr. og Mrs. E. J. Shield, og enn
fremur Halldór Thorsteinsson,
Jónas Jakobsson, Hlynur Sig-
tryggson og nemendur frá Kali
forníu háskóla.
Á þriðjudagsmorguninn tók
borgarstjórinn í Los Angeles,
Fletcher W. Owron, á móti bisk
upnum. Frjettarltarar voru við
staddir. Síðar ávarpaði biskup
inn presta Los Angeles presta-
fjelagsins, í Fyrstu Lúthersku
kirkju borgarinnar. — Að því
loknu var hann gestur 50 lút-
herskra presta í borginni við
miðdagsverð. Síðan voru bisk-
upnum sýndar kvikmyndastof
ur Warner Bros. Um 300 Vest-
ur-íslendingar voru meðal
þeirra, sem sátu veislu fyrir
biskupinn á miðvikudags-
kvöldið í einum samkomusal
borgarinnar, og komu surr.ir
þeirra allt að 160 km til þess
að vera þar viðstaddir. Voru
þar m. a. umboðsmenn bæði
bæjar- og ríkisstjórna. Meðal
þeirra, sem skemtu voru Guð-
mundur Jónsson söngvari og
Einar M'arkússon píanóleikari.
Biskupinn flutti ræður bæði
á ensku og íslensku. Á miðviku
dagsmorguninn var biskupinn
í boði hjá Los Angeles Break-
fast Club, en í þeim fjelagsskap
eru flestir áhrifamenn borgar-
innar á sviði menta og íðnaðar-
mála. Var erindinu útvarpað.
Biskupinn sagði m. a.: „ísland
er, samkvæmt ákvörðun Al-
þingis, hlutlaust ríki, en Is-
lendingum er engu að síður
ljóst, hvað í húfi er í núver-
andi styrjöld, að hún var bar-
átta lýðveldisþjóðanna fyrir
frelsi, og að hermenn yðar
berjast fyrir hinni göfugustu
hugsjón mannkynsins — lýð-
ræðishugsjóninni“. Var mælt
fyrir minni biskupsins og ís-1
lensku þjóðarinnar.
Síðdegis var honum sýnd hin
fræga Hollywood Bowl — úti-
samkomustaður hjeraðsins —
en þar eru sæti fyrir 25 þús-
und manns. Hann kom við í
Griffith Park, til þess að sjá
styttu af Leifi Eiríkssyni, eftir
Nínu Sæmundsson og síðar
heimsótti hann listakonnuna á
heimili hennar.
Herl á refsingum
í Palesfínu
London í gærkveldi,
STJÓRNARVÖLDIN í Pnle'-
stínu hafa hert mjög á rei's-
ingum, þannig að það varðar
nú dauðarefsingu að hafa í
fórum skotvopn og sprengi-
efni, en hefir ekki varðað
iiema fangelsi síðan 1940.
Þá varðar það dauðahegningu
að skemma samgöngutæki,
rafmagnsleiðslur og sfma-
þræði. Við þessu var einnig
lögð dauðahegning í júní
1936 og stóð það til 1940. áÁ
fangelsi var lagt við slíkiun
afbrotum. —Reuter.
Til Strandarkirkju: Lotus 50
50 kr. N. N. 10 kr. M. V. 5 kr. E.
Þ. S. 15 kr. J. B. L. 40 kr. A M,
10 kr. J. S. 10 kr. Þ. E. 30 kr. L.
K. 150 kr. X. X. 6 C (gamalt á-
heit) 70 kr. S. S. 10 kr. G. H. E,
20 kr. S. J. 10 kr. G. Ó. 5 kr.
Tvær ónefndar konur á Hólma-
vík 20 kr. S. S. 2 kr. N. N. (afh,
af sr. Bjarna Jónssyni) 10 kr. A,
P. 10 kr. P. M. 7 kr.
Ódýr leikföng
Blöðrur kr. 0.50
Hringlur — 2.00
Flugvjelar — 3.00
Rellur — 1.00
Púslespil — 4.00
Barnaspil — 2.00
Orðaspil — 1.50
Asnaspil — 1.00
Myndabækur — 1.00
Lúðrar — 4.50
0SC — u-ioqmiJina
00C — rnspuequijv
K. Einarsson
& Björnsson