Morgunblaðið - 31.03.1944, Blaðsíða 6

«
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 31. mars 1344.
_
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritatjórar: -
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Arni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanl&nds,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Leabók.
Löðrungurinn
)
Á SÍÐASTA HAUSTI skipaði bæjarstjórn Hafnar-
fjarðar þriggja manna nefnd til þess að athuga og gera
tillögur um atvinnumál kaupstaðarins, einkum með tilliti
til vandamálanna eftir stríðið. Nefndin var skipuð tveim
Alþýðuflokksmönnum, þeim Ásgeiri G. Stefánssyni og
Bimi Jóhannessyni, og einum Sjálfstæðismanni, Lofti
Bjarnasyni. Nefnd þessi hefir fyrir nokkru ritað skipu-
lagsnefnd atvinnumála (sem er þingkjörin) um atvinnu-
ástand Hafnarfjarðarkaupstaðar og framtíðarlausn at-
vinnumálanna þar.
Þann 15. þ. m. birti Alþýðublaðið aðalefni þessa brjefs.
Þar segir m. a.:
„Það er vitað, að Hafnarfjarðarbær er fyrst og fremst
útgerðarbær, hefir verið og mun verða í náinni framtíð;
þessvegna mun nefndin leggja aðaláhersluna á aukningu
útgerðarstarfserhinnar. Telur hún, að nauðsyn beri til, að
framlög til nýbyggingasjóða sjeu efld mjög frá því, sem
nú er, því það myndi flýta mjög fyrir eflingu og endur-
nýjun, meðal annars togaraflotans hjer í bæ. Hinsvegar
eru skattar allir til ríkissjóðs svo gífurlegir, að á engan
hátt getur aukning og endurnýjun togaraflotans fram
farið. — Stærstu og stórvirkustu tækin í þjónustu at-
vinnurekstrar landsmanna eru einmitt togaramir. Þeir
hafa fært mest björg í bú frá upphafi landsbygðar, og
verður því að búa alveg sjerstaklega traust og vel að
þessum fengsælu atvinnutækjum“.
Þetta voru orð tveggja leiðtoga Alþýðuflokksins í Hafn-
arfirði.
★
Finnur Jónsson hefir undanfarnar vikur birt hverja
greinina af annari í Alþýðublaðinu, þar sem hann þykist
mjög bera fyrir brjósti velferð sjómannanna. Mest af
skrifum Finns hafa verið dylgjur í garð núverandi dóms-
málaráðherra, þar sem gefið er í skyn, að ráðherrann
hafi vanrækt opinberar aðgerðir (sakamálshöfðun?)
gegn vissum mönnum, vegna sjóslysa, sem hjer hafa orð-
ið. Einnig segir Finnur, að Morgunblaðið vilji hafa slæ-
legt skipaeftirlit, vegna þess að skipin okkar sjeu gömul!
Fleira álíka gáfulegt hefir komið úr penna þessa bullu-
stamps.
Hinsvegar hefir Finnur ekki fundið ástæðu til að minn-
ast einu orði á kröfu leiðtoga Alþýðuflokksins í Hafnar-
firði, um ný og betri skip handa sjómönnunum. Hvers-
vegna reynir Finnur að þegja þessa kröfu í hel? Er það
vegna þess, að hún stingur mjög í stúf við aðgerðir hans
sjálfs og flokksbræðra hans á Alþingi í sambandi við þessi
mál?
★
Morgunblaðið hefir þráfaldlega haldið fram sömu kröf-
unni, sem leiðtogar Alþýðuflokksins í Hafnarfirði eru
með. En svar Finns og annara ritsnáka Alþýðublaðsins
hefir jafnan verið eitt og hið sama, sem sje: Morgun-
blaðið heimtar meiri gróða í hendur stríðsgróðamanna!
Eftir þessu boðorði Finns hafa þingmenn Alþýðuflokks-
ins starfað. Þeir hafa aldrei fengist til að hlusta á þá
menn, sem höfðu sömu skoðun á þessum málum og leið-
togar Alþýðuflokksins í Hafnarfirði. Á síðustu þingum
hafa þingmenn Alþýðuflokksins, ásamt öðrum úr liði
rauðu flokkanna, gert ítrekaða tilraun til þess að þyngja
stórlega skattana á togaraútgerðinni, og takmarka mjög
framlög í nýbyggingasjóðina. Þingmenn Alþýðuflokks-
ins hafa m. ö. o. unnið þveröfugt við það, sem leiðtogar
flokksins í Hafnarfirði leggja til málannaa.
Hafnfirsku borgararnir, sem áttu sæti í atvinnumála-
nefnd bæjarins eru allir dugmiklir athafnamenn. Þeir
þekkja gjörla hvað bjargað getur slíku bæjarfjelagi, sem
Hafnarfirði, þegar erfiðleikarnir koma eftir stríð. Þeir
benda á úrræði til bjargar: Ný og betri skip. Og þeir
benda á leiðina: ;Meira fje í nýbyggingasjóðina, en minna
í skattahítina og löðrunga um leið Finn Jónsson og aðra
blekbullara Alþýðublaðsíns.
Smjörframleiðsla
og smjörverð
GREIN Einars Ólafssonar
bónda í Lækjarhvammi í 19;
tbl. „Bóndans“ um smjörmálið,
er mjög eftirektarverð. Upp-
lýsir greinarhöfundur með töl-
um hvernig ástatt er með sölu
mjólkur og rjóma i Reykjavík
árin 1942 og 1944. Telur hann
meðalsölu mjólkur á dág 5000
lítrum meiri nú en ú sama tíma
1942 og rjómasöluna um 500
lítrum meiri 1944 á dag en var
1942. Þá sýnir hann fram á til
dæmis um tílkosthað við fram-
leiðsluna. að það muni kosta
30 aura að mjólka hvern mjólk
urlítra og kr. 7,50 að mjölká
þá mjólk. sem fer í 1 kg. af
smjöri. Mætti þá nærri geta
hversu Vel borgar síg fram-
leiðsla smjörsins miðað við nú-
verandi verð.
Til viðbótar við grein Ein-
ars, sem í alla staði er rökrjett,
þykir mjer ásæða til að víkja
nokkuð að þessu máli.
Neytendurnir kvarta um
smjörskort og ekki að ástæðu-
lausu. Bændurnir kvarta yf-
ir þeim höftum, sem á smjör-
söluna hafa verið sett. Þarna
fylgir afleiðíng orsökinni eins
og venjulega. Má segja að flest
fari á eina leið í þessum mál-
um síðan ríkisstjórnin fór að
blanda sjer í þau.
Nú er smjörverðið þannig, að
heildsöluverð á kgr. á að vera
kr. 11,70 og uppbætur úr rik-
issjóði kr. 7.65 kg. á rjóma-
bússmjör, en kr. 5.30 á kgr. af
öðru smjöri.
Mismunur til neytenda er því
enginn á verði eítir því, hvort
um rjómabússmjör eða annuö
smjör er að ræða.
Það sem skiftir þó mestu í
þessu sambandi er það, að verð
ið á smjörinu er hlutfallslega
miklu lægra en á nýmjólk eða
rjóma.
Dæmið lítur þannig út'
100 lítrar af nýmjólk, sem
hefir meðal fitumagn, gefa 4,25
kgr. af smjöri, eða 13 lítra af
rjóma.
Nýmjólkin að viðbættum
uppbótum, kostar kr. 170.00.
Smjörið (rjómabússmjör) að
viðbættum uppbótum, kostar
kr. 82,23.
Smjörið (annað smjör), að
viðbættum uppbótum, kostar
kr. 72,25.
Rjóminn kostar 119.60.
Hvað menn reikna undan-
rennuna, er atriði, sem fer eft-
ir ásæðum, en mörgum er hún
frekar lítils virði. Það er því
augljóst mál, að engan þarf að
j undra, þó skortur sje á smjöri.
I Þeir, sem hafa aðstöðu til að
l
selja nymjolk eða rjóma, gera
það auðvitað og vinna ekkert
smjör úr mjólkinni. Aðferðin
verkar því á þá leið, í fyrsta
lagi að auka vöntun á þessari
eftirsóttu vöru og í öðru lagi
til að gera þeim bændum harða
kosti, sem eru svo illa settir,
að geta ekki selt nýmjólk eða
rjóma. — Það má nærri geta,
hvort að framleiðsla þeirra get
ur borgað sig borið saman við
hina, sem betur eru settir. Telja
þeir sig þó eigi ofhaldna af
sinni framleiðslu.
Það kann vél að vera rjett,
<xö einhverjix þeirra bænda áem
Framh. á 8. síðu.
\Jllverji ihrifar:

daaíeaa Ílfínu
Verkhygni.
FYRIR NOKRRU var sýnd
aukamynd hjer í einu kvikmynda
húsi bæjarins. Hún var af amer-
ískum landbúnaði. Þeir, sem
kunnugir eru vinnubrögðum við
landbúnað hjer á landi hljóta að
hafa undrast þau vinnubrögð, er
þessi kvikmynd sýndi. Alt var
urinið með vjelum. Hlutverk
mannsins var það eitt að stjórna
hinum haganlegu verkfærum,
sem snilli mannsandans hafði
lagt þeim upp i hendurnar. —
Nokkru síðar var sýnd önnur
aukamýnd í saifla kvikmynda-
húsi og var hún af vinnu við
mestu olíuleiðslu 4 heimi, sem
nýlokið er í Ameríku. Þessi
olíuleiðsla yar að mörgu leyti
ekki ósvipuð leiðslu hitaveitu-
lagnanna hjer hjá okkur. En það
var eitt, sem skildi á milli —-
það voru vinnubrögðin. Vestur
í Ameríku og raunar í öðrum
löndum, þar sem menningin er
komin á hátt stig, hefir maður-
inn tekið vjelarnar i sína þjón-
ustu. Risaskurðgröfur . grófu
skurðinn, sem leiðslurnar lágu
eftir, og sama vjelin, sem málaði
stálrörin, vafði þau einangrun-
arefni og síðan tók önnur vjel
við, sem mokaði yfir skurðinn
á ný.
•
Þetta er framtíðin.
PILTAR, sem sátu við hliðina
á mjer í kvikmyndahúsinu, er
þessi mynd var sýnd,; voru að
tala saman í hálfum hljóðum um
þessi vjelavinnubrögð og annar
sagði: „Það er einhver munur eða
á vinnubrögðunum við hitaveit-
una“.
Menn, sem ganga hjer niður
að höfninni, geta á hverjum ein-
asta degi sjeð þær miklu breyt-
ingar, sem orðið hafa á vinnu við
uppskipun og útskípun frá því
sem var fyrir 3—4 árum.
Vjelarnar eru framtíðin á öll-
um sviðum. Þeir tímar koma, að
við íslendingar tökum tæknina
í okkar þjónustu. En hversvegna
að bíða? Því ekki að taka tækn-
ina í okkar þjónustu að öllu leyti
strax og byrja á þeim miklu
verkefnum, sem fyflr okkur
liggja hjer á þessu landi?
•
Djúpi skurðurinn.
ÞAÐ KUNNA að vera til
menn, sem segja sem svo, að við
höfum ekki ráð á að eignast þær
miklu og dýru vjelar, sem þarf
til að koma vinnubrögðum hjer
á landi í það horf, sem þau eru
hjá siðmentuðum þjóðum. En
þetta er herfilegur misskilning-
ur. Sannleikurinn er þvert á
móti sá, að við höfum ekki ráð
á að neita okkur um að eignast
! nýtísku verkfæri.
j Eitt dæmi um það, hve langt
við erum á eftir öðrum þjóðum
í verkhygni og notkun vjela, er
skurðgröfturinn mikli, sem stað-
ið hefír yfir í allan vetur við
suðurenda Sólvallakirkjugarðs-
ins. Víst er skurðurinn djúpur
og mikið verk að grefa hann og
leggja þar leiðslur, er þar eiga
að vera. En að það skuli taka
heilan vetur að grafa 100—200
metra langan skolpræsisskurð,
er meira en ætlast mætti til á
því herrans ári 1944.
Það er sennilega öruggara að
taka það fram strax, að hjer er
ekki átt við afköst verkamanna
þeirra, sem að skurðgreftinum
hafa unnið, heldur er verið að
ræða um vinnubrögðin, aðferðina
við skurðgröftinn. Þarna hafa
nokkrir menn unnið með hökum
og skóflum í allan vetur, verk,
sem hefði verið hægt að afkasta
á nokkrum vikum, ef rjett verk-
færi og vinnuaðferðir hefði ver-
ið notaðar.
•
Misnotkun mann-
aflsins.
ÞEGAR skurðuririn ér orðinn
það djúpur, að verkamenn geta
ekki kastað upp úr honum- með
rekum sínum, er viðhöfð sú að-
ferð, að verkamenn moka í járn-
ílát, sem að vísu er allstórt, en
tekur þó minna í einú én meðal-
stór kránaskúffa. Gálgi úr trje
eða „þrífótur“ er settur yfir
skurðinn og í honum er talía.
4—r-5 menn hanga 4 tauginni, sem
dregur upp ílátið, en 3—4 moka
í ílátið í skurðinum. Það tekur
sennilega 20—30 minútur að
fylla- eitt slíkt ílát,. sem þarna
er notað, hefja það upp og helía
úr því. Ein meðalstór skurðgrafa,
sem 1 maður stjórnar, myndi af-
kasta jafnmiklu á 2—3 mínútum.
Þetta kalla jeg og fleiri, sem 'á
þessi vinnubrögð hafa horft,
misnotkun á mannafli, að ekki
sje nú minst á kostnaðarhliðina.
Hverjir eru á móti? >
SENNILEGT er, að ástæðan
til þess, að við íslendingar höf-
um ekki tileinkað okkur nýtísku
tækni í ríkari mæli en við höf-
um þegar gert, sje hið gamla ís-
lenska tómlæti. Láta alt danka
eins og það var. Jeg get ekki
skilið, að nokkur sje á móti því,
að starf verkamannsins sje gert
ljettara og þriflegra.
Það hlýtur að vera af sú öld-
in, er verkamenn voru hræddir
um, að vjelarnar tækju frá þeim
vinnuna og brauðið frá bcmum
þeirra. Það dytti varla nokkr-
um í hug nú að amast við því,
að kolakrani yrði settur við höfn
ina. Verkamönnum myhdi ekki
detta í hug að hóta því að felía
kolakrana, sem settur yrði upp
til að auðvelda þeim starfið, eins
og sagt var að hefði átt sjer stað,
er Kol & Salt setti upp sinn
krana hjer um árið.
Framfarir á hvaða sviði sem
er, eru þjóðfjelaginu öllu til
hagsbóta. —■ Vegavinnuvjelar
myndu ekki taka vinnu frá
vegagerðarmönnum. Það j-rðu
aðeins lagðir betri og fleiri veg-
ir hjer á landi og starf vega-
vinnumannsins yrði Ijettara og
betra.
Ótal dæmi mætti segja úr iðn-
og atvinnusögu þjóðarinnar á
síðari árum, sem sanna, að vjel-
arnar hafa orðið okkur til göðs,
aukið framkvæmdir og þægindi.
Um matjurtagarða.
„GARÐEIGANDI“ skrifar
mjer brjef og er harðorður í
garð bæjarstjórnarinnar fyrir að
hún hafi ekki sjeð um, að salerni
sjeu við matjurtagarða bæjarins.
Vel má vera, að slíkt væri rjett-
mæt þrifnaðarráðstöfun, en mjer
finst nú ekki svo vel um suma
þessa garða gengið af leigjend-
um, að þeir geti heimtað mikið
af öðrum, áður en þeir gera nauð
synlegar þrifnaðarráðstafanir
sjálfir.
Jeg fór að gamni mínu að
skoða nokkra garða, sem bærinn
leigir bæjarbúum og það var alt
annað en‘þrifa^egt í þeim sum-
um. f ei-ium var blikkdósa- og
brjefaruslhaugar. Gömul járn-
og trjeílát voru á víð og dreif í
öðrum. Pokadruslur, fúnar og
rifnar, hje->ru á veggjum og girð
ingum mi'li garða, eða lágu á við
og dreif í görðunum.