Morgunblaðið - 18.05.1944, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Fimtudagur 18. maí 1944

itidMtofrffe
f TItg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Land-
Reykvíkingar!
ÞEGAlt Morgunblaðið kemur út næst, verður fyrsti
kjördagurinn upp runninn. Kjördagarnir eru alls fjórir,
sem kunnugt er, þ. e. laugardagur, sunnudagur, mánu-
dagur og þriðjudagur (20. til 23. maí).
Þótt kjördagarnir sjeu fjórir, ríður mjög á því, að kjós-
endur dragi það ekki fram á síðustu dagana, að greiða
atkvæði. Alveg sjerstaklega verður að brýna þetta fyrir
kjósendum hjer í Reykjavík, vegna fjölmennis þeirra.
Hjer í Reykjavík munu vera um 26 þúsund á kjörskrá.
Er það ákaflega mikilsvert að þessi fjölmenni kjósenda-
hópur geri skyldu sína í þessari atkvæðagreiðslu. En
það, sem brýna þarf alveg sjerstaklega fyrir reykvískum
kjósendum, er þetta: Mætið vel fyrstu tvo dagana, því að
það ljettir óendanlega mikið starfið á kosningaskrifstoí-
unum. Annað atriði verða menn einnig að leggja sjer ríkt
á minni, o'g það er, að greiða atkvæði á laugardag (fyrsta
kjördaginn), allir þeir, sem ætla úr bænum á sunnudag.
Þetta má ekki bregðast.
Hvaðanæfa utan af landsbygðinni berast þær fregnir,
að þar sje ríkjandi mikill og almennur áhugi fyrir at-
kvæðagreiðslunni. Hafa mörg hjeruð sett sjer það tak-
mark, að ná 100% þátttöku í atkvæðagreiðslunni, þ. e. að
hver einasti kjósandi greiði atkvæði.
Reykvíkingar! Þið hafið hingað til ekki verið eftirbátar
annara landsmanna í kjörsókn, þegar mikið hefir legið
við. Hví skylduð þið bregðast nú, þegar ættjörðin kallar?
Það munar um Reykvíkinga í þessari atkvæðagreiðslu,
ef þeir gera skyldu sína. Enginn efast um, að þeir geri
skyldu sína. Sýnum það í verki, konur og karlar með því
að fjölmenna á kjörstað fyrstu dagana.
GetiÖ, sem gert er
ÞAÐ ER EKKI ÓTÍTT, að blöðin geri sjer mat úr því,
að þetta eða hitt sje öðru vísi en vera skyldi í höfuðstað
landsins. Undir það er mönnum gjarnt að taka. Og um-
svifaminst fyrir alla er að skella skuldinni á bæjarstjórn,
eða ráðamenn bæjarins. ,
Hitt er svo líka títt, að mönnum vaxi í augum útgjöld
bæjarfjelagsins, sjerstaklega þegar jafnað er niður út-
svörum til þess að afla tekna með gjöldunum. Mönnum
hættir til að láta sjer sjást yfir að kröfunum um auknar
. framkvæmdir fylgja meiri útgjöld.
Gatnagerð bæja hjer á landi er allsstaðar á frumstigi.
I Reykjavík hefir gatnagefðin m. a. síðustu árin orðið aft-
ur úr vegna hitaveitunnar. Nú er henni um það bil að
ljúka, enda miklar framkvæmdir ráðgerðar við gatna-
gerðina á komandi sumri.
Byggingarmálin eru ein af stóru viðfangsefnum bæj-
anna. Þó að menn tali með háværum röddum um það í
Reykajvík, að bæjarfjelagið eigi að byggja meira, — og
stöðugt meira, — þá er það þó staðreynd, að í þeim efnum
stendur Reykjavíkurbær öðrum bæjum langtum framar.
Hitt er svo ekki bara heillavænleg þróun að kasta hjer
allri byrðinni á það opinbera, en gleyma skyldum borg-
aranna sjálfra eða öllum ytri aðstæðum.
Það fer að sjálfsögðu vel á því í hverju bæjarfjelagi
sem öðrum fjelagsskap, að borgararnir sjeu árvakrir um
það, er betur mætti fara í rekstri og stjórn bæjarfjelags-
ins. En áhuginn fyrir því að finna að má ekki kæfa getuna
til þess að sjá það, sem vel vel er gert og meta það sem
skyldi.
í Reykjavík hefir í vetur verið talað miklu meira um
hitaskort og rafmagnsleysi, en að fólkinu þætti til-«m
þessar glæsilegu framkvæmdir, hitaveituna og Sogsvirkj-
unina, þrátt fyrir vissa byrjunarörðugleika og ónógar
stækkunarframkvæmdir, þegar tímarnir eru þannig, að
allt legst á eitt um að tefja framkvæmdir.
Kynni svo að fara að seinni tíminn furðaði sig meir á
framkvæmdum Reykjavíkurbæjar á yfirstandandi tím-
um, en hinu, að í of lítið hefði verið ráðist.
sjóður
ÞEIR, sem farið hafa um ör-
æfi þessa lands, sandana á Suð
urlandi og eyddar bygðir, eins
hinn unaðsfagra Þjórsárdal,
geta gert sjer í hugarlund,
hversu gróðurlendi vor.t hefir
eyðst af uppblæstri, síðan er
land bygðist. Og þeir munu
kannast. við, að í uppblæstri
gróðurlendisins er meiri hætta
fólgín fyrir land og lýð en i
eldgosum og ísalögum.
Og þeír, sem hafa lesið hina
fögru skáldsögu Gunnars Gunn
arssonar ,,Heiðaharmur“ og svo
að segja lifað og þjáðst með
fólki því, sem 'fyrir uppblæstr-
inum varð og var að berjast
hinni vonlausu baráttu gegn
honum á harðindaárunum 1880
—’90, í stað þess að flýja land-
ið, eins og svo margir gerðu þá,
þeir vita best, hve mikið er í
það varið, að ráð sje í tíma tek-
ið til þess að verjast uppblæstri
gróðurlendisins, og að alt sje
gert til þess að auka það, en
ekki rýra.
Nú eru orsakir uppblásturs
ýmist hamfarir náttúrunnar
sjálfrar og sú staðreynd, að mik
ið af jarðvegi landsins er svo-
nefnd fokjörð (löss); en oft er
líka uppblásturinn að kenna á-
gangi búfjár, ógætilegri með-
ferð skóglendis og því, að mel-
gresi hefir verið rifið upp með
rótum. Því að þegar ekkert bind
ur jarðveginn, þá fer hann að
fjúka.
Nú eru, sem betur fer, ráð
við öllu þessu, ef í tíma eru
tekin, og þau eru, að hugur og
hendur landsmanna leggist á
eitt um það að hefja landvarnir
í stórum stíl með því að verja
land það, sem ætlar að fara að
blása upp, rækta að nýju upp
auðnirnar og sandana og búa
til akurlendi í skjóli nýrra
skóga. Og heilar hjálparsveitir
jurta og trjáa eru boðnar og
búnar að veita oss lið og braut-
argengi í þessu nýja landnámi.
Á mold, sem er að því kominn
að blása, kemur björkin, víðir-
inn og klóelftingin að bestu
haldi; á söndunum melgresið,
sandvingull, holurt, blóðberg o.
fl., en á örfoka melum björkin
fyrst og fremst, þá sandvingull
skriðlingresið, vorblóm, blóð-
berg, músareyra, krækilyng og
fleira. —
'k
Allir muna upphafið á sög-
lunni ,,Árni“ eftir Björnson: ,,En
,ef við tækjum að klæða fjallið“,
sagði eink-inn við erlenda eik,
I sem var næst honum. Eikin leit
niður til þess að vita, hver væri
að mæla; síðan leit hún upp
aftur og þagði. En það sauð
þungt 1 ánni og hún hvítfreyddi,
og norðanvindurinn þaut um
gilið og hvein í hellisskútunum;
en nakið fjallið slútti fram yfir
og það næddi......,,En ef við
klæddum fjallið“, sagði einir-
inn við furu, sem stóð hinum
megin árinnar.. ,,Nú, ef einhver
á að gera það, verðum við víst
!að verða til þess“, sagði furan,
togaði í skegg sitt og leit yfir
til bjarkarinnar. — ,,Ja, hvað
í'ramh. á 8. síðu
\Jilwerji ilrijctr:
\ Ú J,
ct^fe^ct
■inu

Kvöldvaka íslendinga
í London.
í DAG er hátíðisdagur og því
vel til fallið að leggja niður hvers
dagsnöldrið í daglega lífinu. Fyr-
ir nokkrum dögum fjekk jeg
brjef frá kunningja mínum í
London. Hann skrifar mjer um
,,kvöldvöku“, sem íslendingafje-
lagið þar í borg hjelt skömmu áð-
ur en Pjetur Beriediktsson sendi-
herra fór áleiðis til Moskva og eft
ir að Stefáni Þorvarðarson, nýi
sendiherrann kom til London.
Var þéssi íslenska kvöldvaka í
Senn kveðjusamsæti fyrir Pjetur
Benediktsson og móttökuveisla
fyrir nýja íslenska sendiherrann.
Eins og vera ber í íslensku sam
sæti voru margar ræður fluttar
og mikið sungið. Hófið var hald-
ið í Mayfair-gistihúsinu og sátu
um 40 meðlimir. Ræður fluttu
sendiherrarnir Pjetur Benedikts-
son, Stefán Þorvarðarson, Magn-
ús Vignir Magnússon, sendisveit
arfulltrúi, Dr. Jón Stefánsson,
Gunnar Finsen læknir, sonur
Vilh. Finsens sendifulltrúa, Karl
Strand læknir, Lagerfeldt barón,
Mr. Ronald Braden, Christmas
Möller, leiðtogi frjálsra Dana dg
Björn Björnsson, formaður Is-
lendingafjelagsins.
Nordahl Grieg var með
limur fjelagsifts.
ÍSLENDINGAFJELAGIÐ í
London hefir tekið inn í^fjelagið
nokkra útlendinga, sem „sýnt
hafa íslenskum málefnum áhuga“
Þeir fáu útlendingar, sem þarna
voru, eru meðlimir fjelagsins.
Einn af fyrstu erlendum með-
limum íslendingafjelagsins var
norska skáldið Nordahl Grieg.
Áður en fundur hófst að þessu
sinni mælti formaður fjelagsins
nokkur orð til að minnast hins
látna fjelaga, sem naut mikillrar
virðingar hjá fjelagsmönnum.
í ræðu sinni mintist formaður
þess, að Grieg hafði tekið vel í að
flytja kvæði á næstu íslendinga-
samkomu, en hann fjell áður en
úr því gæti orðið. í viðtali við
Björn Björnsson sagði Nordahl
Grieg, að ,,það yrði að halda þann
fund bráðlega, sem hann ætti að
lesa upp á, því hann ætlaði sjer
að vera kominn heim til Noregs
næstkomandi 17. maí“.
Að minningarorðum formanns
mintust fjelagsmenn Griegs með
því að rísa úr sætum.
Vinsældir Pjeturs
Benediktssonar.
ÞAÐ KOM GREINILEGA fram
sem raunar var áður, að Pjetur
Benediktsson var sjerstaklega vin
sæll meðal fslendinga í London,
sem höfðu kynst honum og þektu
hann flestir af langri reynslu.
Báru þær ræður, sem fluttar voru
honum til heiðurs, vott um þann
hlýhug. Voru honum færðar árn-
aðaróskir um góða framtíð í hinni
nýju sendiherrastöðu í Moskva.
Einn ræðumanna fanst of mikið
hafa verið gert úr því í blöðum
heima, að rífast um það, að Pjet-
ur sendiherra skyldi hafa verið
fluttur til. „Þó við söknum hans
öll hjeðan“, sagði ræðumaður,
„þá vitum við, að það þurfti ein-
mitt sjerstaklega góðan mann til
að taka við sendiherrastöðu í ó-
kunnu landi, þar sem ísland er
lítið, sem ekkert þekt. Það var
því eðlilegt, að ríkisstjprnin
heima veldi einmitt þann mann,
sem sýnt hafði í starfi, að hann
var þeim vanda vaxinn.
«5* ♦!♦ ’N •** »2* ♦!* ****** **♦ ♦*«
llæða Christmas
Möllers.
RÆÐA DANSKA LEIÐTOG-
ANS, Christmas Möllers, vakti
mikla athygli fundarmanna. Ræð
an var þrunginn velvilja í garð
íslands og íslendinga. Hann ósk
aði íslensku þjóðinni sjerstakra
heilla á þessu ári, sem myndi
verða svo þýðingarmikið ár í
sögu landsins. Hann benti á, að
þeir atburðir, sem gerst hefðu á
íslandi á undanförnum árum
hefðu aðeins getað átt sjer stað
í sjálfstæðu landi.
Ræðumaður talaði um utanrik-
ismál íslands og óskaði þjóðinni
til hamingju með það, hvernig
hún hefði á þeim máium haldið,
og sagði brosandi:
„Við Danir erum aðeins fáir
og smáir og höfum ekki einu
sinni sendiherra í Rússlandi, og
það væri efalaust vel þegið, ef
íslenski sendiherrann liti svolítið
til Dana, sem þar kunna að vera
og danskra málefna.
Ekki var hægt að heyra á hon-
um, að hann væri „sár“ við Is-
lendinga vegna sambandsslitanna
fyrirhuguðu.
•
íslendingum í London
líður vel.
ÍSLENDINGUM í London, sem
vitað er um, líður vel, segir brjef
ritari. Þeir halda vel saman og
íslendingafjelagið gerir sitt til
þess.
Á þessu hófi okkar þótti ís-
lendingum vænt um að fá tæki-
færi til að kynnast hinum nýja
sendiherra, Stefáni Þorvarðar-
syni og frú hans. Varð þetta eins
konar kynningarkvöld, bæði fyr-
ir íslendinga innbyrðis og einnig
gagnvart þeim heiðursmönnum
erlendum, sem á hófinu voru.
Nýi sendiherrann hefir þegar
haft eitt heimboð fyrir landa og
var þar gott að koma. Hangikjöt
var á borðum og tóku landar dug
lega til matar síns, eins og geta
má nærri.
€1
Um happdrættisbíl.
VEGNA ORÐA, sem jeg ljet
falla í fyrradag um misnotkun
á happdrættismunum, hefir einn
af forystUmönnum Vals komið
að máli við mig og beðið mig að
geta þess, að þess hafi verið sjer-
staklega gætt, að fara vel með
þann bíl, sem Valur hefir nú
happdrætti um. Sjerstaklega
reglusömum ungum Valsfjelaga
hefir verið falið, að sjá um bílinn
og bílaverkstæði fengið til að sjá
um, að bíllinn væri vel smurður,
nægjanlegt bensín væri á honum,
honum væri haldið í góðu standi
yfirleitt. Bílnum væri ekið út á
göturnar hjer í Reykjavík í góðu
veðri, helst á sunnudögum til að
selja úr honum happdrættis-
miða.
Mjer er vitanlega ljúft að birta
þessa athugasemd. Jeg orðaði
ekki happdrættisbíl Vals, er jeg
skrifaði mína athugasemd um
þessi mál og hafði heldur ekki
Valsbílinn í huga öðrum fremur.
Hinsvegar er því ekki að leyna,
að happdrættismunir hafa verið
misnotaðir og það var til þess að
koma í veg fyrir, að það endur-
tæki si£, að jeg benti á slæmar
misfellur, ,sem orðið hafa, því
miður altof oft, í þessum efnum.
London í gærkveldi: — Þýska
frjettastofan segir, að Tiso, for-
seti Slóvakíu, ásamt nokkrum
ráðherrum sínum, hafi í dag
heimsótt Hitler