Morgunblaðið - 21.09.1944, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Fimtudagur 21. sept. 1944
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavik
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar.:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgSarm.)
Krjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Arni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanl&nds,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbðk.
A úrslitastundinni
JAKOB MÖLLER benti rjettilega á það í útvarpsræðu
sinni á Alþingi um dýrtíðarmálin, að til þess að nokkur
von væri til þess að þoka dýrtíðinni niður, yrði að vera
fyrir hendi skilningur fólksins í landinu á nauðsyn þeirra
aðgerða og vilji til að fórna einhverju, til að ná hinu
setta marki.
Jakob spurði því næst, hvort menn hefðu orðið varir
slíks skilnings hjá almenningi nú, eða vilja til fórna
í þessu efni. Hann benti á hin mörgu verkföll, sem nú
stæðu yfir, er öll væru hafin í því augnamiði, að gera
auknar kröfur.
★
Nei, það er alveg víst, að skilningur á nauðsyn var-
anlegra aðgerða í dýrtíðarmálunum, er enn ekki fyrir
hendi hjá almenningi. Ljósasta dæmi þessa, eru einmitt
verkföllin, sem nú eru háð. Forráðamenn stjettafjelag-
anna, sem að verkföllum þessum standa, vita vel, að á
Alþingi standa nú yfir samningatilraunir um myndun
allra flokka stjórnar. Þeim er einnig ljóst, að þessir samn-
ingar eiga að grundvallast á því, að dýrtíðin verði með
samkomulagi aðilja stöðvuð þar sem hún nú er og jafn-
framt reynt að tryggja sem best framtíðaratvinnu fólks-
ins í landinu.
Öllum má ljóst vera, að ef stjettafjelögin fást ekki til
að aðhyllast þetta grundvallarsjónarmið, þá er engin von
til þess að allsherjarsamkomulag náist á Alþingi um
stjórnarmyndun. Vitanlega getur staðið svo á innan ein-
stakra stjettafjelaga, að þörf sje lagfæringa á kaupgjaldi,
til samræmingar við aðrar hliðstæðar stjettir. Þetta verð-
ur að vera samkomulagsatriði milli aðilja. En hitt er vit-
anlega ekki hægt, að eitt stjettafjelagið taki við af öðru
og haldi áfram að skrúfa upp kaupgjaldið, jafnt og þjett.
Það stefnir beint að allsherjarhruni.
★
Þeir stjórnmálaleiðtogar, sem telja sig aðallega mál-
svara verklýðsstjettanna, fara ekki dult með þá skoðun,
að þeir telji að nú beri að leggja höfuðáherslu á, að
tryggja öryggi fólksins í framtíðinni. Og vitanlega er það
þetta, sem mestu máli skiftir.
En ef menn eru sammála um þetta, er óskiljanlegt með
öllu, að menn geti ekki einnig orðið sammála um hitt,
að frumskilyrði þess að unt verði að tryggja atvinnu
fólksins í framtíðinni, er einmitt það, að dýrtíðarflóðið
verði stöðvað.
Möguleikarnir eru áreiðanlega fyrir hendi, að tryggja
þetta. Og þetta vita leiðtogar stjórnmálaflokkanna. En
þeir hafa enn ekki haft þrek í sjer til þess að stíga það
skref, sem nauðsynlegt er að stíga, til þess að þessu
marki verði náð. En það skref er samstarf allra flokka á
Alþingi pg í stjórn landsins.
Fari svo, að sundrungaröflin fái enn *að ráða á Alþingi,
er ljóst hver afleiðingin af því verður. Hagsmunatog-
streita stjetta og flokka heldur áfram og mun magnast
stórlega. Fjarlægðir verða allir möguleikar til aukins at-
hafnalífs í landinu og þór með beinlínis stefnt að því, að
atvinnuleysið hefji innreið sína fljótlega að stríðinu
loknu.
★
Enn er ekki úr því skorið, hvað ofan á verður í þinginu.
En væntanlega þarf ekki lengi úr þessu að bíða úrslit-
anna.
Fyrir síðustu helgi tók Alþingi sjer vikufrest. Sá frest-
ur er útrunninn næstkomandi laugardag. Þann dag, í síð-
asta lagi, verður úr því skorið, af eða á, hvort samkomu-
lag næst eða ekki.
Þjóðin bíður með óþreyju fregna frá Alþingi í þessum
málum. Hún þráir samstarf og frið. Og fari svo, að alt
rofni og ný Sturlungaöld eigi að hefjast ílandinu, krefst
þjóðin að fá að vita, hvaða flokkar og hvaða alþingis-
menn það erií, sem stefna þeirri ógæfu yfir hið unga,
íslenska lýðveldi.
■2verii
ilripar:

Sextugur:
Stefán í Hlíð
ÞANN 16. þ. m. (sept.) varð
Stefán oddviti Jónsson í. Hlíð
í Lóni, sextugur. Þar hefir
hann nú búið með orðlagðri
snyrtimennsku um 30 ára
skeið með ágætri eiginkonu
sinni, Kristínu Jónsdóttur, en
þau hafa bæði átt hinum bestu
vinsældum að fagna um hjer-
aðið alt, Austur-Skaftafells-
sýslu, og þótt víðar væri farið.
Stefán er fæddur að Bæ í
Lóni 16. sept. 1884 og voru for-
eldrar hans Jón Bergsson, er
lengi bjó á Krossalandi í sömu
sveit, og Rannveig Sigurðar-
dóttir frá Borgarhöfn. Stefán
varð brátt efnismaður hinn
mesti bæði til náms og verka.
Fór hann í Flensborgarskólann
laust eftir síðustu aldamót og
hefir ella aflað sjer góðrar
mentunar eftir því sem tök eru
á í hans stöðu. Með búskapnum
hefir hann gegnt hinum marg
víslegustu trúnaðarstörfum,
verið barnakennari og lengi
prófdómari, í sóknarnefnd í 30
ár, í stjórn búnaðarfjelags
hreppsins • nærri jafnlangan
tíma, lengi í hreppsnefnd og
hefir mörg undanfarin ár verið
oddviti; endurskoðandi Kaup-
fjelags Austur-Skaptfellinga
frá stofnun þess, og síðast en
ekki síst vegaverkstjóri við
ríkisvegina á fjórða tug ára
og trúnaðarmaður vegamála-
stjórnarinnar um hjeraðið alt.
Stefán í Hlíð er með allra
myndarlegustu mönnum að vall
arsýn, ber höfuð yfir flesta,
þar sem hann er staddur, og
svarar sjer að öllu veh Svíkur
þar heldur eigi raun, því að í
hvívetna er hann hinn mikil-
hæfasti maður og sveitarprýði,
rólyndur og athugull, en gleði
maður og viðmótsþýður. Greind
armaður á flesta hluti og ör-
uggur til athafna. Hin marg-
víslegu störf sín er honum
sýnt um að leysa hið besta af
hendi, bæði heiman og heima,
þar sem kona hans hefir verið
hans önnur hönd, og eins börn
þeirra og stjúpbörn hans, en
Kristín var áður gift hinum
mæta manni, sjera Benedikt
Eyjólfssyni í Bjarnanesi.
Fjöldi vina og samverka-
manna árna nú Stefáni góðr-
ar æfi og heillaríkra starfa
framvegis. Skaftfellingur.
cn^leaci
líj^inu
Stokkhólmi: — Nýlega var
haldin hjer sýning á dönskum
listaverkum. Var aðsókn á-
gæt, sóttu sýninguna alls yfir
50 þúsund, manns.
Húsnæði fyrir Hall-
grímssókn?
MIKIÐ hefir verið rætt um
húsnæðisleysi Hallgrímssóknar.
Það er vafalaust eðlilegt, að um
það sje rætt. En þó finst vafa-
laust mörgum, að komast hefði
mátt af með minna rifrildi út af
þeim málum. Nýlega er lokið
löngum blaðadeilum, sem spunn
ust einmitt út af húsnæðisvand-
ræðum Hallgrímssóknarinnar.
Fjarri mjer að blanda mjer í þær
umræður. En á meðan verið er
að rífast um hvort reisa eigi
kirkju fyrir Hallgrímssóknina,
eða hvernig hún á að vera í lag-
inu, þá langar mig að benda á
stað, sem væri alveg tilvalin
fundarstaður fyrir Hallgríms-
sókn — að vísu ekki til frambúð
ar til margra ára, en mjög heppi
legur til bráðabirgða.
Þessi samkomustaður, sem jeg
á við eru byggingar Rauða Kross
ins Ameríska við Hringbrautina.
Menn gera nú alment ráð fyr-
ir að ófriðurinn fari að styttast.
Verði kanske búinn áður en
menn yita af. Jafnvel svartsýn-
ustu menn hafa sannfærst um að
ófriðurinn hjer i Evrópu geti
ekki staðið í marga mánuði enn-
þá. Það ætti því að hafa sig að
þvi að semja um þetta, ef mönn
um lýst á tillöguna.
Byggingar Rauða Krossins við
Hringbraut eru rúmgóðar. Þeim
hefir verið vel við haldið og þar
geta komist fyrir fleiri manns í
einu, en nokkru sinni hafa kom-
ið til messu hjá síra Jakob og
síra Sigurbirni.
•
Önnur girnileg
bygging.
ÞAÐ er önnur girnileg bygg-
ing, sem herinn á, sem jeg vil
að komist í hendur „rjettra"
manna. A jeg við íþróttahöllina
miklu, sem reist var til minning-
ar um Andrews hershöfðingja og
ber hans nafn. Sú bygging má
sannarlega ekki lenda í braski,
þegar setuliðið fer.
Þessa byggingu þurfa íþrótta-
mennirnir okkar að fá. Það
myndi skapast alveg nýtt við-
horf hjá fjelögunum og ýmsum
íþróttagreinum, ef íþróttamenn
ættu aðgang að slíku húsi. Og
það á ekki að verða eign neins
eins íþróttafjelags, heldur sam-
eiginleg eign íþróttafjelaganna
allra.
Þarna væri hægt að hafa als-
konar sýningar, glímusýningar,
leikfimi, tennis, badminton og
fleira.
En það má segja, um þetta,
eins og um húsnæðið fyrir Hall-
grímssókn, að það er ekki
margra ára framtíð í þessum
bragga frekar en öðrum og sá
tími hlýtur að koma, að íþrótta-
menn í Reykjavík reisi sjer
glæsilegt samkomu- og íþrótta-
miðstöð, úr efni, sem er varan-
legra en bárujárn.
•
Um prentvillur.
ÞAÐ hljóp prentvillupúki í
dálkana mína í gærmorgun. •—
Upphafið af greininni um Fær-
eyingana hefir ruglast, og lína
fallið úr. Ef menn eiga að fá vit
út úr setningunni, verða þeir að
giska í eyðurnar. Jeg hlakka
sannarlega ekki til að sjá þessa
blessaða hálfu setningu sem aðal-
uppistöðu í næstu málfegrunar-
prjedikun.
En hvað um það. Prentvillur
eru leiðinlegar. Þær geta komið
rólyndustu mönnum úr jaínvægi
og jeg hefi heyrt strangheiðar-
legan prest bölva eins og versta
slarkara, út af prentvillum í
bók, sem hann var að lesa.
•
Eru ekki prenturunum
að kenna.
MARGIR eru þeirrar skoðun-
ar, að prentvillur allar sjeu
prenturum að kenna. En þetta er
mesti misskilningur. Það eina,
sem prentararnir gera, er að búa
þær til. En það eru prófarkales-
arar, sem eiga að leiðrjetta vill-
urnar og ganga eftir að það sje
gert á sómasamlegan hátt. Það
verk er þreytandi og leiðinlegt,
því oft koma tvær nýjar villur
fyrir eina, sem átti að leiðrjett-
ast.
Þetta kann að koma spánskt
fyrir hjá þeim, sem „aldrei hafa
snúið sjer við í prentsmiðju“,
eins og við segjum stundum. En
það er eigi að síður rjett. Þess
vegna skuluð þið aldrei kenna
prenturunum um prentvillur og
aldrei trúa því, ef ykkur er sagt
það. En það er nú svo, að á með
an mönnum getur skjátlast og
yfirsjest, verða prentvillur til.
En það er til nokkuð sem er
verra en prentvillur, og það eru:
Meinlokur og am-
bögur.
VIÐ og við koma meinlokur,
eða ambögur fyrir 1 blöðunum.
Slíkum tilfellum mætti líkja við
það, er menn mismæla sig. En
sá er munurinn, að maðurinn,
sem mismælir sig á leiðrjettingu
orða sinna, en hinn „sem mismæl
ir sig á prenti“ er ver settur, því
„bókstafurinn blifur“.
Einhverjar þær verstu ambög
ur, sem komið hefir fyrir í Morg
unblaðinu var frásögn um „börn
in, sem hjeldu sjer í vökina“ og
maðurinn, sem var drepinn með
einni setningu hjer á dögunum.
Starfsbróðir minn við annað
blað, sem jeg hitti þenna dag,
hló mikið að þessu þangað til jeg
minti hann á, að hann hefði einu
sinni sjálfur „hengt bakara fyr-
ir þjóf“ í sínu eigin blaði, þá
stirðnaði brosið. Hann ætlaði
víst að hengja bakara fyrir
smið, eins og segir í hinu góða
gamla danska máltæki.
Ekki er langt síðan að jeg sá
leiðrjettingu í blaði, þar sem
verið var að segja frá því, að
Eystéinn Jónsson hefði ranglega
verið sagður formaður þing-
flokks Sjálfstæðismanna og þing
flokks sósíalista.
Svona mætti lengi telja upp
ambögur og meinlokur, sem
verða til í erli og ofsaflýti, _sem
orðinn er á ritstjórnarskrifstofun
um. Aðrar þjóðir eiga við sama
vandamál að stríða. í amerísku
tímariti, sem gefið er út fyrir
ameríska blaðamenn er einn
dálkur á mánuði hverjum, þar
sem prentvillur, meinlokur og
„málblóm“ blaðanna eru birt.
Það er dálaglegt safn og síst
betra en hjá okkur.
Gott heilsufar flótta-
manna.
Stokkhólmi: — Heilsufar
flóttamanna í Svíþjóð er mjög
sæmilegt og hafa ýmsir flokk-
ar þeirra sína eigin lækna, svo
sem Norðmenn, sem hafa alls
55 lækna, allmaiga læknastú-
denta og 85 æfðar hjúkrunar-
konur, til þess að annast um
heilsuvernd hinna 25 þús.
norsku flóttamanna í Svíþjóð.