Morgunblaðið - 23.09.1944, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 23. sept. 1944
PnrpwMal»i!>(
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar.:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjóm, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlanda,
kr. 10.00 utanla-nds
f lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
s
A Austurvelli
þjóðlífsins
Á AUSTURVELLI eru krossgötur, sem skerast í
miðju um styttu Jóns Sigurðssonar.
Þeir, sem stefna til Jóns Sigurðssonar, sameinast á
miðjum vellinum. Þeir, sem snúa baki við Jóni Sigurðs-
syni, dreifast til allra átta.
í dag er þjóðin öll stödd á einskonar Austurvelli. Hvort
mun henni nú verða á að snúa bakinu við Jóni Sigurðs-
syni og sundra kröftunum, — eða lánast að stefna til Jóns
Sigurðssonar og sameina kraftana „kringum styttu for-
setans”.
★
Sundrungin blasir við á tveim sviðum þjóðlífsins, sem
mestu varða, — í atvinnulífinu og á Alþingi.
Undanfarið hefir staðið yfir harðvítugar deilur milli
verkamanna og vinnuveitenda í ýmsum starfsgreinum.
Víða hefir leitt til vinnustöðvana og hafa sumar staðið á
þriðja mánuð.
★
Sjálfstæðisflokkurinn er stærsti og frjálslyndasti
stjórnmálaflokkurinn hjer á landi. Hann hefir alltaf við-
urkennt jafnrjetti verkamanna og vinnuveitenda og
viljað að þjóðfjelagið hlutaðist til um. að þeir leystu
vandamál sín og deilumál á friðsamlegan hátt. Þessvegna
hóf Sjálfstæðisflokkurinn baráttuna fyrir því, á sínum
tíma, að sett yrði vinnulöggjöf hjer á landi,'þar sem sjón-
armið þjóðfjelagsins væri sett ofar öllum stjettasjónar-
miðum, — lýðræði og samningar í stað ofríkis og hnefa-
rjettar. Slíka löggjöf kölluðu talsmenn annarra flokka
í upphafi „þrælalög”, eða öðrum álíka nöfnum. — Hin
ólygnu sannindi staðreyndanna og lærdómur reynslunn-
ar sigruðust þó á slagorðunum. Svo fór að lokum að menn
sameinuðust um að setja hjer lög um stjettafjelög og
vinnudeilur.
Hlutverk þroskaðrar og heilsteyptrar vinnulöggjafar
á að vera að koma í veg fyrir að vinnudeilur valdi stöðv-
un atvinnulífsins í landinu. Þessum tilgangi höfum við
ekki enn náð. En vinnustöðvanir, þessi tæring í þjóðar-
líkamanum, hvort sem hún stafar af verkföllum verka-
manna eða verksviftingu vinnuveitenda, verður að
hverfa!
★ _________________________
Það er einnig orðin alkunn staðreynd, að Sjálfstæðis-
flokkurinn hefir nú hvað eftir annað beitt sjer fyrir því,
að binda enda á þá sundrungu, sem ríkt hefir á sviði
stjórnmálanna eftir síðustu alþingiskosningar, — og eftir
að látið var gott heita að landið væri þingræðisstjórnar-
laust, — með því að vinna að því, að koma á samstarfi
þingflokka um stjórn landsins.
Þegar þetta er ritað, hefir þessi viðleitni ekki borið ár-
angur, þótt lýðum sje ljóst, að sjónarmið þjóðfjelagsins í
heild krefjast sameiningar allrar þeirrar orku, sem til er.
★
Það eru menn. sem segja, að svo hljóti að vera, sem
raun ber vitni, vegna þess að þjóðskipulag okkar sje
„sundurvirkt”, og bót meinsemdanna fáist ekki nema
með nýju þjóðskipulagi, hinu „samvirka” þjóðfjelagi só-
síalisrhans. Slíkt er orðagjálfur! Mennirnir hætta ekki að
vera öðru vísi en þeir eru, þótt breytt sje um form þjóð-
skipulagsins. Ekkert þjóðfjelag kemst hjá verkaskiftingu
milli borgaranna og þar af leiðandi ágreinirigsefnum um
starfsvið og afrakstur. Breytt skipulag færir deilurnar að
eins í breytt form. Það, ^sem allsstaðar verður því aðal-
atriðið, er, hvort stefnt er að því að sætta deilurnar og
sameina kraftaria, eða hinu, að sundra og etja saman
deiluaðilum. Islenska þjóðin sameinast ekki á Austur-
velli þjóðlífsiris með því að snúa baki við sínum bestu
mönnum, heldur aðeins með því að stefna á Jón Sig-
urðsson, — fylgja þeim, sem vilja samstilla krafta hennar.
Sjötugur:
Kögni Sigurðsson
bóndi
Sjötugur er í dag Högni
bóndi Sigurðsson, Sigurfinnsson
ar hreppstjóra í Vatnsdal í
Vestmannaeyjum. Högni er
Vestmannaeyingum öllum að
góðu kunnur. Hjer í bæ á hann
og marga vini. Ungur gekk
hann í Flensborgarskóla og
lauk námi með góðum vitnis-
burði. Síðan gerðist hann kenn
ari í Vestm.eyjum og veitti
mörgum ungum mönnum til-
sögn, sem þurfti að sækja æðri
skóla. Um 30 ára skeið var
hann íshússtjóri við Isfjelag
Vestmannaeyja. En er hann ljet
af því starfi, sneri hann sjer að
búskapnum og á hann ekki lít
inn þátt í nýgræðslu Eyjanna.
í starfi sínu við Isfjelagið
naut hann mikilla vinsælda,
sakir lipurðar og hjálpsemi við
náungann. Högni er af hinni
landskunnu Högna-ætt, gáfu-
maður — eins og hann á kyn
til — og býr yfir miklum fróð-
leik. Rím liggur honum ljett á
tungu. Hann er drengur góður,
í þess orðs fylstu merkingu,
skapfastur, gætinn og ráðholl-
ur, höfðingi í lund og háttprýði
allri. Þau verða því mörg hug-
skeytin, sem honum berast á
vegum ljósvakans í dag á
sjötugs-afmælinu.
Tvíkvæntur er Högni: Fyrri
kona hans var Sigríður Brynj-
ólfsdóttir, ættuð úr Reykjavík.
Með henni átti hann sex börn,
sem öll eru uppkomin og mann
vænleg. Ein dóttir þeirra dó
rúmlega tvítug. Sigríður sál.
var einstök gæða kona, sem af
sjer bar yndisþokka, fríð sýn-
um, skemtin og ógleymanleg
þeim, sem henni kynntust. —
Síðan kvæntist hann Guðnýju
Magnúsdóttur, ættaðri úr Land
eyjum. Guðný hefir staðið í
stöðu sinni með miklum ágæt-
um; fórnfús, alúðleg og um-
burðarlynd. Hinir góðu vættir
hafa ráðið þvf að Guðný varð
húsfreyja í Vatnsdal. Með Guð-
nýju gat Högni einn son, sem
er gagnfræðingur.
Högni Sigurðsson hefir
reynst góður og nýtur sonur
fósturjarðarinnar.
Lifðu lengi enn.
Sig. Odtlgeirsson.
Frá norska blaðafulltrúanum:
FREGNIR berast um það, að
fluttir hafi verið um 400 særð-
ir þýskir hermenn í járnbraut-
arlest einni um Noreg til Þýska
lands. Sænska blaðið Dagens
Nyheter flytur þessa fregn og
telur hina særðu vera komna
frá Norður-Finnlandi.
Þjóðsöngurinn í út-
varpinu.
NÝLEGA BÁRUST fregnir
um, að sænska útvarpið hefði á-
kveðið að hætta að leika þjóð-
sönginn í lok dagsk-rár, eins og
siður hefir verið þar í landi, sem
og í fleiri löndum.
Þetta mun vafalaust mörgum
hjer þykja gott fördæmi. — Það
hefir mörgum leiðst að heyra
þjóðsönginn hjer leikinn í dag-
skrárlok, þó það sje þolanlegra,
en á meðan hann var sunginn af
kór. Nú má ekki skilja það svo,
að mönnum leiðist að heyra þjóð
sönginn leikinn, en það vill oft
verða harla lítið hátíðlegt, að
heyra dýrmætasta lag þjóðarinn
ar leikið hvernig, sem á stendur,
þar sem opið er fyrir útvarp í
dagskrárlok á kvöldin.
Á það er bent, af þeim, sem
vilja halda þessum sið við, að
erlendis tíðkast þetta alment og
mun það rjett vera. En við þurf
um ekki nauðsynlega að apa alt
eftir, sem útlent er. Nær að fara
eftir okkar eigin smekk, að
minsta kosti í þessum efnum.
Bretar hafa til dæmis þann
sið, að leika þjóðsöng sinn á eft
ir leiksýningum, kvikmyndasýn-
ingum, í lok dansleikja og við
fleiri tækifæri.
Oftast „skrúfað fyr-
ir“ þjóðsönginn.
ÞAÐ MUN tíðkast víða hjer á
landi — kanske víðar en menn
grunar — að útvarpsnotendur
skrúfa fyrir útvarpið þegar
fyrstu tónar þjóðsöngsins berast
á öldum ljósvakans inn á heim-
ilin. Þetta eykur ekki á virðingu
fyrir þjóðsöngnum.
Þjóðsönginn á ekki að nota
nema við allra hátíðlegustu tæki
færi. Þjóðin á að hlusta á þjóð-
söngin með lotningu. Það kemur
sjaldan fyrir, að það sje gert í út-
varpi. Endirinn getur orðið sá,
að fólk fái leið á þjóðsöngnum,
og er þá sannarlega illa farið.
Vill ekki útvarpsráðið athuga
þetta mál. Kynna sjer rök með
og móti því, að þjóðsöngurinn
sje leikinn í lok hverrar dagskrár
og taka síðan ákvarðanir um það
hvort rjett sje að halda því á-
fram.
Sumargistihús.
BÆJARB'UAR kvörtuðu und-
an því í sumar, að ekki væri til
nógu mörg sumargistihús —
gististaðir, þar sem menn gætu
eytt sumarleyfi sínu í ró og næði.
Þetta er rjett. Það var jafnvel
verra í sumar en undanfarin
sumur vegna þess, að hjeraðs-
skólarnir, eins og t. d. Reykholt
voru reknir sem barnaheimili, en
áður en það ráð var tekið, fengu
margir inni í skólunum og undu
hag sínum vel.
En það er einn staður, sem hef
ir bætt mikið úr skorti á þessu
sviði í sumar. Það er gistihúsið
í Valhöll á Þingvöllum. Eini gall
inn á því var sá, að miklu faerri
komust að en vildu.
Miklar og góðar endurbætur
voru gerðar á Valhöll í vor. Hef
ir þeim framkvæmdum öllum
verið áður lýst og óþarfi að fjöl
yrða um það. Mjer er kunnugt
um, að þeir hinir ungu menn,
sem tóku við stjórn og rekstri
Valhallar í sumar, eru ekki nærri
ánægðir með það, sem þar hefir
verið gert og hugsa sjer fleiri og
meiri endurbætur.
Vel sje þeini.
ÞAÐ, sem gert hefir verið í
Valhöll, ætti að gera víðar á
sumargististöðum næsta sumar.
Þeir, sem reka sumargististaði,
munu komast að raun um, að
það borgar sig til lengdar að
gera vel við .gesti sína.
Valhöll mun verða lokað núna
um mánaðamótin, en það er á-
stæða til að þakka þeim, sem þar
hafa stjórnað í sumar. Kanske
að starf þeirra geti orðið vísir
að framförum á þessu sviði og
væri þá vel.
•
Lúðrasveit Reykjavík
ur gagnrýnd.
BÆJARBÚI hefir sent mjer
brjef, þar sem hann gagnrýnir
allmjög hinn gamla og góða kunn
ingja Reykvíkinga, Lúðrasveit
Reykjavíkur. Brjefritari hefir alt
á hornum sjer og notar slíkt orð
bragð, að mjer dettur ekki í hug
að birta skammirnar.
En það sem brjefritari finnur
lúðrasveitinni aðallega til foráttu
er að hún hafi ekki haldið nógu
marga hljómleika fyrir bæjarbúa
í sumar. Segir hann rjettilega, að
bæjarbúum sje það hin mesta
skemtun, að hlusta á Lúðrasveit-
ina á góðviðriskvöldum.
En það er eitt, sem brjefritari
ræðir ekki og það eru erfiðleik
ar þeir, sem Lúðrasveit Reykja-
víkur á við að stríða. Lengi var
hún á hrakhólum með stað til að
leika á. Hún var rekinn frá Aust
urvelli upp á Mentaskólatún og
af Mentaskólatúninu austur á
Arnarhól. En það var sama
hvaða staður henni var valin,
hvergi var skýli fyrir regni, eða
vindi.
Nei, það sem þarf að gera áð-
ur en farið er að skamma þá á-
hugamenn, sem standa að Lúðra
sveit Reykjavíkur, er að fá þeim
viðunanlegan aðbúnað og þá ekki
síst hljómskála (pavillion) á
góðum stað í bænum.
— Rússland
Framhald af 1. síðu
skaganum, sem Rússar fá hjá
Finnum.
Sunnar nálgast Rússar
landamæri Ungverjalands, eru
um 35 km. frá þeim, þar senx
þeir eru komnir næst. Eru
þar bardagar miklir. Þjóðverj-t
ar greina frá hraðari sókn
Rússa við Sanok, en segjast1
sjálfir hafa unnið allverulega
á við Mitau í Lettlandi.
LoHsókn byrjuð
gegn Fllipseyjum
London í gærkveldi.
BANDARÍKJAFLUGVJEL-
AR frá flugvjelaskipum hafa
gert mikla árás á borgina Min-
danao á Filipseyjum. Var eyði-
lagt mikið af stöðvum Japana
og margar flugvjelar þeirra
skotnar niður.
Japanar hafa sett herlög um
eyjarnaf og er talið, að þeir
búist við innrás bandamanna
á þær á hverri stundu, fyrst
loftsóknin sje býrjuð. Er tal-
ið, að þeir hafi mikinn viðbún-
að til varnar, — hafi flutt að
sjer aukinn flugliðskost og
varalið. — Reuter.