Morgunblaðið - 14.11.1944, Blaðsíða 6

6
MORGUMBLASIÐ
Þriðjudagur 14. nóv. 1944
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavflc
rramkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmimdsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriítargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlandi,
kr. 10.00 utanlands
I lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Leabðk.
Roosevelt íorseti
FORSETAKOSNINGUNUM í Bandaríkjunum í fyrri
viku var fylgt hjer á landi með mikilli athygli, og hefði
þó meiri verið, ef eigi hefði alment verið litið svo á, að
örugt væri endurkjör Roosevelts forseta.
íslenska þjóðin fagnar kosningu hans. Að sjálfsögðu
ekki vegna þess að almenningur hjer á landi láti sig það
skifta, hvaða stjórn Bandaríkin hafa á innanlandsmálum
sínum. Heldur vegna þess, hve happadrjúgan þátt Roose-
velt forseti hefir átt i utanríkismálum, og hvernig hann
hefir beitt valdi sínu, til þess að efla hina frjálslyndu
stefnu í heiminum.
Hann og stjórn hans verður öflugur og áhrifamikill
þátttakandi í því samstarfi, sem nauðsynlegt er til að
hjálpa hrjáðum þjóðum og tryggja öryggi og frið í fram-
tíðinni.
Roosevelt er vinur smáþjóðanna. Um það getum við
íslendingar dæmt af eigin reynd. Samningar þeir, sem við
höfðum gert við hann hafa reynst okkur hagstæðir og
allar efndir þeirra verið óbrigðular.
Það mun og íslensku þjóðinni minnisstætt að stjórn
Roosevelts varð fyrst til þess að viðurkenna íslenska lýð-
veldið, og fyrst til þess að útnefna sjerstakan sendiherra
til að flytja íslensku þjóðinni kveðjur við það tækifæri.
Næsti opinber vináttuvottur úr þeirri átt var það, er hin-
um nýkjörna forseta íslands, Sveini Björnssyni, var boðið
vestur til Bandaríkjanna.
Roosevelt ólst upp við mikil efni. En þó hann hafi aldrei
af eigin reynd kynst erfiðum lífskjörum, þá hefir hann frá
öndverðu beitt sjer fyrir því, að bæta kjör hinna bág-
stöddu í þjóðfjelaginu. M. a. vegna víðsýni hans í utan-
ríkismálum og vegna umbótastarfs hans í þágu þeirra
þjóðfjelagsborgara, sem þurfa á aðstoð að halda, hefir
Bandaríkjaþjóðin nú kosið hann í fjórða sinn.
Mism unandi sjónarmið
í SAMBANDI við hina nýju stjórnarmyndun, gætif
nokkuð mismunandi sjónarmiða, eftir því, hver á heldur.
Sumir eru að vega og meta, hvað sje í samræmi eða
ósamræmi við flokkssjónarmið stjórnarflokkanna í
stefnuskrá stjórnarinnar. Hver flokkurinn hafi fórnað
mestu, eða svikið mest, eins og sumir segja, af yfirlýstum
stefnuskráratriðum o. s. frv. — Aðrir festa sjónir á fram-
tíðinni fyrst og fremst, því, hvers virði muni reynast, að
stjórninni takist að framkvæma stefnu sína, hvað sem for-
tíðinni líður. Þeir sjá, eins og aðrir, að við eigum nú völ
margra góðra kosta, — og öllu máli skiftir, hvort okkur
tekst að hagnýta tækfærin.
Svo eru þeir, sem ekkert hirða um flokkssjónarmiðin,
a. m. k. ekki eftir því, sem þeir sjálfir segja, en líta bara
á stefnuskrána. Þá eru til þeir. sem segja: allt þetta er
einskær hjegómi og orðagjálfur, — innantóm slagorð. —
Hinir eru miklu fleiri, sem finst það ómaksins vert að
gera heiðarlega tilraun til þess að framkvæma þau áform,
sem uppi eru. Þessir menn óska stjórninni velfarnaðar,
hinum fyrrnefndu dettur ekkert slíkt í hug fyrir bölsýni:
eða öfuguggahætti.
Loks eru svo blessaðir Framsóknarmennirnir — í flokki
alveg út af fyrir sig. Og þá bregður svo við, að það,
sem þeir nú virðast óánægðir yfir, er, að þeim finnst
ekki, að það hafi verið gengi nógu rækilega á eftir þeim !
að vera með um stjórnarmyndunina! Það hefir þó verið '
bent á þá staðreynd, að í 97^4 viku voru þeir þátttak-
endur í tilraununum til myndunar þingræðisstjórnar, en I
allt kom fyrir ekki. Svo töldu þeir sjálfir, að ekki væri
lengur ástæða til að vera að reyna þetta frekar, og skár-
ust úr leik. Þá kom stjórnin! Eftir 2y2 viku*'
Þetta eru nokkur mismunandi sjónarmið, sem fram
hafa komið, og að ýmsu leyti skemtileg Lil yfirvegunar.
V-2
Framh. af bls. 1.
inn og allskonar útvarpstil-
færur.
Skeytin koma.
Eftir að þetta alt var um garð
gengið, var komið fyrir óhemju
miklum lyftivjelum nærri
brunnunum og því næst var
farið að koma með skeytin
sjálf á hestvögnum; voru marg
ir þeirra tengdir saman. — Til
kyntu nú Þjóðverjar fólkinu í
næstu húsum, að það yrði að
flytja burt í bráð, og koma eign
um sínum fyrir í kjöllurum
húsanna, en fólki, sem fjær
bjó, var boðið að loka ekki dyr
um eða gluggum sínum nokk-
urntíma að fullu.
30 smálesta vindill.
Nokkrir menn höfðu sjeð
skeytin sjálf, og sögðu þau mest
líkjast geysistórum vindli. Mað
ur einn, sem var alvanur að á-
ætla um stærð og þyngd hluta,
sagðist giska á, að þau væru
um 30 smál! að þyngd. Lengd
skeytanna kváðu þesáír menn
myndu vera alt að 20 metrum,
eða jafnvel meiri. Engir væng-
ir voru á þessu ferlíki.
Eins og þrumudrunur.
Þeir, sem frá þessu sögðu,
höfðu orðið varir við, er þrem
af skeytunum var skotið. Gerð
ist það kl. 9 að morgni. Var
einu skotið í senn, og ljek alt á
reiðiskjálfi. Sögðu menn dynk
ina svo mikla, að engu væri
líkara en þrumudynur hefði
kveðið við rjett yfir höfðum
þeirra. Þá kváðu þeir óhemju
svælu og reyk hafa komið upp
af skotsvæðinu og alt benda til,
að þar hefði hitnað ógurlega.
Áttræðisafmæli.
Framh. af bls. 2.
allan Reykjanesskaga og víðar
um land fyrir greiðasemi sína
við menn og málleysingja,
enda er heimili þeirra hjóna
rómað fyrir gestrisni. Þau hjón
in hafa eignast 2 börn, pilt og
stúlku, hvort öðru efnilegra.
Jón, sem nú er útgerðarmaður
og oddvili Vatnsleysustrandar-
hrepps og Guðrún, sem enn er
hjá foreldrum sínum. Hjón
þessi hafa lengst af búið í Suð-
urkoti í Vogum, fyrst sem leigu
liðar, en nú lengi á sjálfseign-
arjörð.
Ef þið sætuð stundarkorn í
næði að spjalla við Sigríði,
munduð þið ganga frá henni
belri menn og fróðari að lífs-
speki en þið komuð, og vart sjá
á henni almenn 80 ára elli-
mörk sýst þó á andlegu sviði.
Einlæg trúmanneskja á gamla
vísu, enda segir hún með fullri
vissu, að trúin og traustið á
æðri handleiðslu hafi fleytt sjer
yfir alla erfiðleika unglings-
áranna, eins og líka að hún er
sannfærð um að öll þau gæði
og blessun, sem hún hefir notið
í seinni tíð, sjeu guðsgjöf án
verðskuldunar. Hún þakkar
guði fyrir alt hið liðna og þá
líka fyrir erfiðleikana sem hún
segir að hafi þroskað sig og
gert sig hæfari í skóla lífsins,
enda hefir hún með bestu eink
unn staðist prófraunina í þeim
reynsluskóla, og aldrei látið í
minni pokann, þrátt fyrir vönt-
un þeirrar menlunar til munns
og handa, sem hún þráði svo
mjög, en fjekk aldrei.
Á. Th. P.
Stríðið er ekki búið.
HINN hörmulegi atburður, sem
skeði hjer í flóanum s. 1. föstu-
dag, hefir á sorglegan og áþreif
anlegan hátt fært okkur Islend
ingum heim sanninn um, að stríð
inu er ekki lokið ennþá. Þýskir
kafbátar hafa enn höggið i sama
hnjerunn hjer við strendur Is-
lands. Konur, börn og íslenskir
karlmenn hafa saklaus látið lífið
fyrir morðtólum styrjaldarinnar.
Sigrar bandamanna á þessu ári
hafa orðið til þess, að menn eru
farnir að trúa því, að Þjóðverj-
um hafi verið komið á knje og ó-
friðnum sje að Ijúka. En því mið
ur er því ekki þannig farið. A
meðan barist er, verður Island
á ófriðarsvæði og hætturnar jafn
miklar fyrir okkur og þær hafa
verið síðan ísland drógst inn í
styrjöldina.
•
Verðum enn að gæta
varfærni.
VIÐ Islendingar verðum enn
að gæta ítrustu varfærni og gera
allar hugsanlegar varúðarráð-
stafanir, gegn hættum þeim, sem
að okkur geta steðjað, bæði á sjó
og landi. Með þessu 'er ekki sagt,
að það hafi ekki verið gert, held
ur eru þessi orð sögð til að minna
á, að það má ekki draga úr nein
um þeim varúðarráðstöfunum,
sem áður hafa verið taldar sjálf-
sagðar.
ísland hefir að mestu ennþá
losnað við loftárásir. Vonandi
kemur aldrei til þess, að loftárás
ir verði gerðar á íslenska bæi.
En við getum ekki verið örugg
um að svo verði ekki, á meðan
styrjöldin stendur.
Það getur vel verið, að okkur
leiðist að sjá loftvarnabyrgin í
bænum. En þau verða að standa
áfram og þar til bardagar hætta
og Þjóðverjar eru lagðir að velli.
Það hefir ekki verið haldnar
loftvarnaæfingar hjer í bænum
í marga mánuði. Vonandi er loft
varnaliðið ennþá til og allar þær
varúðarráðstafanir, sem gerðar
voru fyrst í stríðinu ennþá við
hafðar. Sje svo ekki verður að
kippa þeim málum í lag á ný.
•
Hafið gát á tungu
yðar.
ÞAÐ kunna að vera fáir Islend
ingar, sem trúa því, að hjer á
landi sjeu þýskir njósnarar. En
•við vitum ekkert um það og þess
vegna er nauðsynlegt að hafa gát
á tungu sinni. Einkum hvað
snertir skipaferðir og flutninga,
eða aðgerðir hersins. Ennfremur
veðurfar, eða annað það, sem get
ur komið Þjóðverjum að gagni
í hinum miskunarlausa hernaði
þeirra, sem engu hlífir.
Þó við Islendingar eigum bágt
með að setja okkur í spor hern-
aðarþjóða og skiljum ekki hern-
aðaraðferðir, sem beint er gegn
konum og börnum, þá getum við
þó að minsta kosti tekið þátt í
'öiluiji varúðarráðstöfunum, sem
nauðsynlegar eru taldar^
Minnumst þess, að ófriðurinn
er ekki búinn og högum okkur
samkvæmt því.
9
.Smávegis misskilning-
ur.
EINN af forystumönnum bygg
ingarráðsstefnunnar hringdi til
mín á dögunum í sambandi við
athugasemd, sem hjer var gerð
vegna tímans, sem valinn var til
að flytja erindin á byggingamála
ráðstefnunni, Hann sagði mjer,
að Ríkisútvarpið sjálft hefði ósk
að eftir því, að erindin yrðu
flutt að deginum til. Forystu-
menn byggingarráðstefnunnar
hefðu hinsvegar heldur kosið, að
erindin hefðu verið flutt á þeim
tíma, er sem flestir gátu hlustað
á þau.
Hjer í dálkunum var ekki orði
vikið að því hverjum þetta væri
að kenna, aðeins bent á há stað-
reynd, að tíihinn hafi verið ó-
heppilegur. En með þessari skýr-
ingu ætti þessi smámisskilningur
að vera leiðrjettur.
•
Byggingaskipulag
í Reykjavík.
UR ÞVÍ minst er á bygginga-
málasýninguna, er varla hægt
að ganga framhjá byggingamála
sýningunni í Hótel Heklu. Þar
er margt að sjá, eins og hjer hef-
ir verið drepið á áður. Reykvík-
ingar munu skoða með sjerstakri
athygli hugmyndir, sem þar eru
sýndar af framtíðarskipulagi
Reykjavíkurbæjar. Þarna eru
líkön af skipulagi þeirra Bolla
Thoroddsen bæjarverkfræðings,
Einars Sveinssonar arkitekts og
Valgeirs Björnssonar hafnar-
stjóra. Hugmynd Sigurðar Guð-
mundssonar arkitekts og hug-
mynd Harðar Bjarnasonar skipu
lagsstjóra.
Þeir, sem skoðað hafa allar
þ'essar hugmyndir, skeggræða
þær sín á milli. Það fer ekki hjá
því, að skoðanir eru skiftar.
Sumum finst þetta og öðrum
hitt.
Þeir Reykvíkingar, sem áhuga
hafa fyrir þessum málum, og
það ættu allir góðir Reykviking-
ar að hafa, þurfa að sjá bygg-
ingamálasýninguna, þó ekki væri
nema fyrir þessar hugmyndir
eða tillögur um framtíðarskipu-
lag bæjarins okkar.
Noregsfrjeffir
Framh. af bls. 5.
lund liðsforingi, á leið heim til
sín, er þýskir dátar hófu skot-
hríð á hann og drápu hann.
Hann hafði á sjer lítið ljósker,
svo sýnilegt var, að hann ætl-
aði ekki að leyna för sinni, og
því sýnilega engin ástæða til
að gruna hann um neina
græsku.
Er dátarnir^ höfðu myrt
manninn svona á förnum vegi,
vörpuðu þeir líkinu inn í kirkju
garð staðarins. Þar fanst líkið,
með fjöldamörgum skotsárum.
Svo til allir bæjarbúar voru
í líkfylgdinni, þegar bera skyldi
Hafslund til grafar. Líkfylgd-
in þurfti að leggja leið sína
meðfram herbúðum Þjóðverja,
sem eru á sömu slóðum og
Hafslund var myrtur.
Þegar líkfylgdin var komin
á móts við herbúðirnar, ryðst
þýsk liðssveit á líkfylgdina og
sundrar henni. Sungu þýsku
dátarnir hermannasöngva sína
um leið og þeir sundruðu lík—
fylgdinni. Á þenna hátt aug-
lýsti „valdsþjóðin“ menningar
stig sitt. En almenningur í
Friðriksstað á ekki orð til að
lýsa þessu framferði, eins og
það var.
ísak Vilhjálmsson bóndi að
Bjargi á Seltjarnarnesi, á fimt-
ugsafmæli í dag. Hann er mik-
ill atorku og dugnaðarmaður og
vinsæll mjög.