Morgunblaðið - 27.02.1945, Síða 2

I
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 27. febrúar 1945,
ELmskipafjelctg ísiands
EIMSKIPAFJELAG ISLANDS
var stofnað 1914. Flestir munu
vera sammála um, að með
stöfnun þess hafi þjóðin stigið
stort og mikilvægt spor í átt-
ina til frelsis og sjálfstæðis.
Kom það greinilega í ljós í
höirasstyr jöldinni 1914—18,
hve þýðingarmikið starf Eim-
skipafjelagið leysti af hendi.
Þá annaðist fjelagið að miklu
lejdi vöruflutninga til landsins,
enda varla mögulegt að fá skip
frá öðrum þjóðum til þess, með
an styrjöldin stöð. Er óvíst,
hvernig hefði farið með nauð-
synlega aðdrætti til landsins, ef
Gullfoss og gamli Goðafoss
hefðu þá ekki verið til að ílytja
-nauðsynjar til landsmanna.
►
Það er ekki víst, að þjóðin hefði
"jþolað hungur, en líkur benda
t»l, að skortur hefði orðið á
•mÖLgu því. sem teljast verður
naað-ynlegt til lífsins.
Þjóðin hefir skilið þýðingu
*>g i :,uðsyn Eimskipafjelagsins
fyri sig. Flestir góðir íslend-
ingar hafa viljað efla fjelagið,
gera það fjárhagslega traust og
megnugt þess að annast sigling-
ar að og frá landinu í stærri
st'í! en verið hefir.
CJm 14 þúsund íslendingar
4ijer heima og vestan hafs hafa
•keypt hlutabrjef í fjelaginu og
á 1>ann hátt sýnt vilja og góð-
an skilning á því hlutverki,
sem það þarf að leysa fyrir al-
þjóð.
J mörg ár fengu hluthafar
eng.r arð af hlutabrjefunum
og töpuðu því algerlega vöxt-
un, af því fje, sem lagt hafði
verið fram. Hluthafar munu
ekfci, hafa harmað það út af
fyrir sig, þótt hlutir þeirra gæfu
ek) i vexti, þótt ósk þeirra hafi
alment verið sú, að fjelagið
m etti hagnast sem mest vegna
•♦><*' ’'rar nauðsynjar, sem bar til
þe ; að auka skipastólinn.
Eftir Ingólf Jónsson
•Nú um fárra ára skeið, eftir
að fjelagið tók að hagnast nokk
uð. hefir það greitt hluthöfum
4% arð eða vexti af hlutabrjef
tinum.
Tiú á stríðsárunum, þegár
gíöði fjelagsins varð mikill á
okk • • mælikvarða, hefir ágóða
hlutur fjelagsmanna aldrei ver
ið meiri en 4%.
Sú. ráðstöfun stjórnar fje-
lágsitis mælist vel fyrir, enda
æt.ti fíestupa að vera ljóst, að
hlutverk Eimskipafjelagsins er
mikið og verkefni þess mörg,
sem bíða í framtíðinni.
★
Fyrir styrjöldina voru hjer
erlend skipafjelög', sem hjeldu
uppi harðri samkepni við Eim-
skipafjelagið. Þjóðin Ijet þá
tugi, hundruð og jafnvel milj-
ónir árlega í erlendum gjald-
eyri til erlendra skipafjelaga,
sem önnuðust flutninga fyrir
þjóðina. vegna þess, að skip
Eimskipafjelagsins voru of lít-
il og fá til þess að geta fullnægt
flutningaþörfinni. Flestir sáu
þá. að þjóðinni var nauðsynlegt
að eiga sjálf nægilegan skipa-
stól fyrir sig, ekki síst þegar
erlendan gjaldeyri skorti fyrir
brýnum lífsnauðsynjum.
★
Þegar hugsað er um nauðsyn
og mikilvægi fjelagsins fyrir
þjóðina. hlýtur það að vekja
undrun. hvað sumir menn og
blöð þeirra taka með litlum
skilningi því, sem fjelagið er
að vinna að og berjast fyrir.
En það er að fjölga skipun-
um það mikið, að fullnægi
flutningaþörf þjóðarinnar.
Til þess að það geti orðið,
verður tvent að gerast: að end-
urnýja gömlu skipin og fjölga
þeim mikið frá því sem nú er.
★
Þessu takmarki verður fje-
lagið að ná með aðstoð Alþing-
is og ríkisstjórnar. Því má
furðu gegna, að ýmsir, sem
vilja telja sig ábyrga, láta eins
og heimurinn sje áð farast, ef
það frjettist, að rekstrarafkoma
Eimskipafjelagsins er góð.
Þannig var það, þegar þau
tíðindi spurðust, að Eimskipa-
fjelagið hefði grætt árið 1943
nær 20 miljónum króna. Ýms-
ir ráku upp óp mikið og töldu,
að hreinn voði væri á ferðinni
fyrir landslýð allan. En frá
sjónarmiði allra góðra íslend-
inga, sem skilja hlutverk fje-
lagsins í nútíð og framtíð, voru
það mikil gleðitíðindi, að fje-
lagið hafði safnað sjóði til þess
að endurnýja gömlu skipin og
kaupa fleiri ný. Það væri vissu
lega sorglegt, ef fjelagið ætti
enga sjóði að stríðinu loknu, til
eflingar skipastólnum.
Alþingi hefir á undanförnum
árum samþykt lög um skatt-
flelsi fjelaginu til handa. Það
er vottur þess, að meira hluti
Rafvirkjar
Verkstjórastaða við útikerfi Rafveitu
Hafnarfjarðar (spennistöðvar, línur og
inntök húsa) er laus til umsóknar.
Kaup samkvæmt launasamþykt Hafn-
arfjarðarbæjar. Enn frekari uppl. gef-
ur Eafveitustjórinn.
Umsóknarfrestur til 10. mars n. k,
Rafveita Hafn arfjarðar
þingmanna skilur nauðsynina
á því, að þjóðin eignist fleiri og
betri skip en hún nú á.
Fyrir fáum dögum lagði ríkis
stjórnin fram frumvarp til laga
um skattfrelsi fyrir fjelagið ár-
in 1945 og 1946.
Það ótrúlega skeði við um-
ræðurnar um þetta mál í neðri
deild, að Eysteinn Jónsson o. fl.
Framsóknarmenn eyadu löng-
um tíma í að fordæma hinn
mikla gróða Eimskipafjelagsins
og þá reginfjarstæðu, eins og
komist var að orði, að gefa því
skattfrelsi.
Með frumvarpinu er þó trygt
að hluthafar fái ekki meira en
4 c/c ágóða af hlutafjenu. Einnig
er þannig um hnútana búið, að
fjelaginu er skylt að nota hagn-
aðinn til samgöngubóta í lofti
eða á sjó.
★
Þjóðin mun áreiðanlega fagna
því að Eimskipafjelagið fær
skattfrelsi, og að því verður
gert mögulegt að kaupa skip í
skarðið fyrir „Goðafoss“ og
„Dettifoss“, sem nýlega hafa
verið skolnir niður á grimdar-
legan hátt. Stjórn Eimskipa-
fjelagsins hefir sýnt vilja sinn
í því að endurnýja og auka
skipastólinn svo fljótt sem
verða má. Hún hefir skrifað
samgöngumálaráðherra og ný-
byggingarráði og óskað eftir
aðstoð með úlvegun 6—7 nýrra
og góðra skipa. Það er því ljóst
að sjóðseignir fjelagstns eru
ekki of miklar ennþá. enda
munu þessi skip verða mjög
dýr og ekki nægja til þess að
fullnægja þeirri aukningu á
flutningaskipastólnum, sem
nauðsynleg er til þess að við
verðum. sjálfum okkur nógir í
þessum efnum.
★
Ollum hugsandi mönnum
verður því á að spyrja: Hvað
meina þeir menn, sem tala um
það sem vandræði og böl fyrir
þjóðfjelagið, að Eimskipafje-
lag íslands hefir grætt fje, sem
notað verður í þarfir alþjóðar?
Hvað vakir fyrir þeim mönn-
um, sem telja sjálfsagt að þelta
fje verði tekið í skatta eða
eyðslu? Sem betur fer, er sá
hugsunarháttur eins og nú
standa sakir, í minni hluta á
Alþingi og verður því frum-
varpið um skattfrelsi fjelaginu
til handa samþykt fyrir næstu
2 ár.
Eimskipafjelag íslands þarf
f ð hafa fullan starfsfrið, svo
það megi leysa þau mikilvægu
verkefni sem bíða þess. Það þarf
að fá stuðning stjórnarvalda og
Alþingis til þess að gera skipa-
stólinn svo stóran og öflugan
innan lítils tíma, að við þurf-
um ekki á erlendum skipum
að halda til að flytja nauðsvnj-
ar að og frá landinu.
Það er ósk allra góðra ís-
lendinga, að svo megi verða,
enda er Eimskipafjelagið traúst
asta undirstaðan undir sjálf-
stæði lands og þjóðar.
Söfnun til bágstaddra í Frakklandi
__fJuarp tii driiendi.

a
FATASOFNUN til bág-
staddra í Normandí-fylki í
Frakklandi er hafin hjer í bæn
um, er það fjelagsskapur Frakk
landsvina, Alliance Francaise
ur valinn í samráði við frönsku
ríkisstjórnina.
Yfirstjórn Bandaríkjahers
hjer á landi hefir góðfúslega
lofað að greiða fyrir skjótum
er beitir sjer fyrir söfnun þess- flutningi þessarar fyrirhuguðu
ari. — Þegar hafa verið sendar fatagjafar til ákkvörðunarstað-
160 flíkur er heiðursforseti fje ar.
lagsins Thora Friðriksson hefir ] Vjer skorum því á þjóð vora
safnað. — Peningagjöfum verð- að sýna samúð sína í verki með
ur einnig veitt móttaka, en þar sjúku, klæðlitlu og fátæku
eð ekkert er hægt að kaupa í fólki í Normandí með því að
þessum hluta Frakklands, er' láta gjafir af hendi rakna til
bætir úr fata-þörf fólksins, herf- þessa bágstadda fólks.
ir fjelagið ákveðið að kaupa !. Vjer höfum myndað sjö
þessar vörur hjer, en senda þær manna nefnd til þess að standg
síðan til ákvörðunarstaðarins. fyrir framkvæmdum og er Pjefi
— Þá er fjelagið að láta gera ur Þ. J. Gunnarsson stórkaup-
gjafakort er gefendur útfylli maður formaður nefndarinnar,
sjálfir. Þessi kort koma í búðir en Eiríkur Sigurbergsson við-
á næstunni. skiptafræðingur, ritari og gjald
Þá hefir fjársöfnunarnefnd keri. <
samið ávarp til íslendinga sem | Ollum gjöfum má koma á
hjer fer á eftir. skrifstofu áðurnefnds for-
Meðal allra þeirra hörmunga, manns í Mjóstræti 6 eða í versl
er dunið hafa á saklausum borg unina ,,París“, Hafnarstræti 14.
urum, konum og börnum, á þess
Hjónaefni. Trúlofun sína hafa
opinberað ungfrú Svava Hjalta-
dóttir (Jónssonar konsúls) og
Tryggvi Haraldsson, lögreglu-
þjónn.
um síðustu og verstu tímum, er
vart hægt að hugsa sjer meiri
skelfingar en þær, er orðið hafa
í Normandí á Frakklandi.
Mörg hundruð þúsund manns
urðu heimilislausir eftir látlaus
ar loftárásir margra mánaða.
Hrundar borgir og limlest fólk,
sjúk og klæðlau§ börn, er mynd
sú, er blasir við augum. ferða-
mannsins, er heimsækir þessar
slóðir. Alt líf virðist slokknað
en eftir storma og stórkostleik
hinna hrikalegu átaka er<nýtt
líf farið að bærast á þessum
fornu slóðum norrænna vík-
inga. Endurreisnarstarf er haf-
ið, flóttamenn streyma aftur til
sinna fornu heimkynna, þótt
rústir einar bíði þeirra. I öllu
Normandí fórust eða slösuðust
yfir 400.000 manns í átökum
síðasta sumars. Það fólk, sem
eftir lifir, berst við hungur, sjúk
dóma, klæðleysi. Hjálparstarf-
semi er víða hafin, matvæli og
fatnaður berst nú til þessara
hjeraða úr mörgum áttum, en í
mörg horn er að líta. Eymdin
blasir þó allsstaðar við og
skortur er á öllu.
Vjer íslendingar höfum átt
því láni að fagna að sleppa við
loftárásir á byggðir og bæk Vjer
höfum sýnt vináttuhug vorn til
Rauða krossins í Finnlandi og
Sovjetríkjunum og til Norð-
manna, og danskra flóttamanna
með rausnarlegum gjöfum. Vjer
berum djúpa samúð í brjósti til
allra þeirra, er þjást af hörm-
ungum þessarar styrjaldar.
Nokkrum vinum Frakklands
hjer í bæ hefir komið saman
um, að oss íslendingum beri að
sýna vinarvott til hinnar miklu
frönsku menningarþjóðar með
því að taka þátt í endurreisnar-
starfi því, sem hafið er þar í
landi. Oss hefir komið saman
um að leita gjafa til líknar bág-
stöddu fólki í Normandí. Vjer
biðjum um hverskonar fatnað,
er geti orðið til skjóls þurfandi
fólki á öllum aldri. Allar gjafir
eru vel þegnar. Fyrir peninga-
gjafir munum vjer kaupa fatn-
að og senda til einnar borgar í
Normandí eða hjeraðs þar sem
þörfin er mest. Sá staður verð-
Auk þess hafa öll dagblöð bæj
arins lofað að veita peninga-
gjöfum móttöku. 1
í frakvæmdanefnd, ti-1 hjálpar;
bágstöddu fólki í Normandí.
Reykjavík, 18. febrúar 1945.
Pjetur Þ. J. Gunnarsson
formaður. I
Eiríkur Sigurbergsson
ritari og gjaldkeri.
Aðalbjörg _ Sígurðárdóttir !
frú. '!
Alexander Jóhannesson
prófessor
Jóhann Sæmundsson í
yfirlæknir.
Kristinn Andrjesson
alþingismaður.
Sigurður Thorlacius
skólastjóri.
Agnar Kofoed-Hansen
lögrstj.
Arni Sigurðsson
fríkirkjuprestur.
Ben G. Wáge
forseti í. S. í.
Bjarni Benediktsson
borgarstjóri.
Bjarni Jónsson
dómkirkj uprestur
í
Einar Olgeirsson I
alþingismaður.
F. Hallgrímsson
dómpróf astur.
G. J. Hlíðdal
póst- og símamálastjóri.
H. Guðmundsson
forstjóri.
Helgi Elíasson
f ræðslumálast j óri.
Helgi Tómasson
yfírlæknir.
Hermann Jónasson.
Jakob Jónsson
prestur í Hallgrímsprestakalli.
Jóhann Hafstein
framkvstj. Sjálfstæðisfl. !
Jóhannes Gunnarsson
biskup.
Jónas Þorbergsson
útvarpsstjóri.
Jón Hj. Sigurðsson
rektor Háskólans.
Jón Pálsson.
Jón Thorarensen
prestur í Nesprestakalli
Kristinn Stefánsson
stórtemplar.
Laufey Valdimarsdótlir
form. K. R. F. I.
Framh. á bls. 6