Morgunblaðið - 21.04.1945, Blaðsíða 9

Laugardagur 21. apríl 1945
MORGUNBLAÐTÐ
FRAMKL
ROOSEVELT
OG BLAÐAMENNIRNIR
Alt í einu sagði einn af
blaðamönnunum: „Þakka
yður fyrir, herra forseti“,
og blaðamannaráðstefnan
fjekk skjótan endi.
120 blaðafrjettaritarar, —
ritstjórar og útvarpsfyrir-
lesarar fóru nærri því á
brokki út úr hinum stóra
sal í stjómarskrifstofum
Hvíta hússins.
Brottför þeirra var hin
skyndilegasta eins og þeir
hefðu fengið stórfrjettir,
enda þótt að þessi blaða
mannaráðstefna með forset-
anum hefði verið nær tíð-
indalaus, samanborið við
slíkar ráðstefnur yfirleitt.
Mr. Roosevelt, sem var
mjög ólíkur hinum ör-
þreytta og veiklaða manni,
sem hin pólitíska andstaða
hafði nýlega sagt hann
vera, hafði verið beinlínis
glaður. Hann hafði talað í
45 mínútur um trjágróður,
sjötta stríðslánið, meiri trjá
gróður, hemaðarundirbún-
ing fvrri stríðsáranna, knatt
spyrnu — og auðvitað styrj
öldina. En hann hafoi talað
rólega. Hann hafði hlegið
með og að áheyrendum sín-
um. Hann hafði nefnt marga
blaðamennina fyrri nöfn-
um þeirra, minnst ýmsra
slæmra kosningaspádóma
og beðið höfunda þeirra að
taka sjer það ekki nærri
Einn af blaðamönnunum,
sem vanur var þessum ráð
stefnum, hvíslaði að „Gamli
maðurinn“ byggi yfir ein-
hverju. Svo ljetu þeir rigna
yfir hann spurningum. En
þeir komust ekkert áleiðis.
Vegna allra þessara
skylminga!.. komust allir í
gott skap, nema lítill hóp-
ur til hægri við skrifborð
Mr. Roosevelts. Þessi litli
hópur voru ritstjórar og út
gefendur blaða, sem ekki
höfðu stutt endurkjör
Roosevelts. Raunverulega
höfðu þeir gengið miklu
lengra en það. Frjettadálk-'
ar þeirra höfðu ekki verið
svo herskáir, jafnvel þótt
frjettaritarar þeirra hefðu
nær brotið handleggi sína ]
— en ekki hjarta — í barátt
unni fyrir kosningu Deweys,
En í ritstjómargreinum sín
um höfðu þeir á hátíðlegan,
ógnandi og jafnvel örvænt-
ingarfullan hátt, barist fyr
ir málstað Republikana. —
Blöð þeirra voru meðal
þeirra 60 af hundráði allra
ameriskra blaða sem börð-
ust gegn kjöri Roosevelts í
fjórða sinn, en hylltu
Dewey og sögðu að endur-
kjör Roosevelts þýddi hrun
lýðræðisins í Ameríku. —
Varnaðarorð þeirra hittu
ekki í mark. En nú voru
þeir komnir til Washington
sem gestir frjettaritara
sinna, á blaðamannaráð-
stefnu með forsetanum. Þeir
stóðu þarna í hóp með sam
anbitnar varir, efagjarnir á
_ svip og eins og þeim hefði
verið komið úr jafnvægi af
því sem fyrir augum bar. —
HVERNIG fór Franklín D. Roosevelt forseti að
því að sigrast á móíspyrnu yfirgnæfandi meiri-
hluta amerískra blaða með jafn frábærum á-
rangri? Ástæðurnar voru margar og margvísleg-
legar. I greininni hjer á eftir eru þær ræddar og
skýrðar af. ameríska blaðamanninum Walter
Davenport. Greinin er rituð 27. janúar s. 1. og er
allmikið stytt í þýðingunni.
W ashington
mikið og
stöðugt
Roosevelt ræðir við blaðamenn.
Þannig var þetta til þess að
bvrja með. En smám saman
mildaðist svipur þeirra. —!
Þegar fyrstu gamanvrðin
fjellu af vörum forsetans.
glottu þeir, en fyrr en varði
var glottið orðíð að blíðu
brosi.
En alt í einu kom«þetta:
„Þakka yður fyrir herra
forseti“, eftir dálitla þögn
og Washington frjettaritar
ar þeirra leiddu þá fyrir Mr. j
Roosevelt og kynntu þá. — J
Enda þótt Mr. Roosevelt i
hafi vitað um hversu mikið j
áhugamál þeirra var að j
vara Bándaríkin við að j
framlengja dvöl hans í!
Hvíta húsinul (og það hef-
ir hann áreiðanlega vitað),
sýndi hann þess engin
merki. Hann hristi hendur,
þeirra af miklum ákafa —1
]3essi þr^ytti Gamli Maður.;
Hann þakkaði þeim fyrir
hina fúslegu aðstoð þeirra.
við sölu síríðsskuldabrjef-
anna. Hann gladdist af að
vita um vellíðan þeirra og
sagði þeim, að ef sjer gæf-
ist tóm til, myndi hann gera
góða fi'jettaritara úr Was-
hington starfsmönnum
þeirra (Hlátur). — Og svo
gengu þeir út úr garði
Hvíta Hússins áleiðis til
Pennsylvanía-torgsins. Um
hríð voru þeir þöglir. — Þá
sagði einn þeirra að að sínu
áliti væri forsetinn dásam-
legur. Annar sagði að Har-
old Iekes væri a. m. k. flón.
Og svo byrjuðu þeir að
deila harkalega á Harold
Ickes fyrir það, sem hann
hafði sagt um Bandaríkja-
blöðin, sierstaklega um þau
60 prósent þeirra, sem
barist höfðu hatrammlega
en án árangurs, gegn end-
urkjöri Roosevelts. (Raun-
verulega studdu þó aðeins
17 af hundraði af blöðunum
endurkosningu Roosevelts).
Þverrandi áhrif
blaðanna?
Mr. Ickes hafði sagt, að
Bandaríkjablöðin hefðu glat
að áhrifavaldi sínu. Það
hafa menn sagt alt frá því
að Thomas Jefferson vann,
þrátt fyrir staðhæfingar
allra aðalblaðanna um það,
að endurkosning hans væri
sama og sjálfsmorð þjóðar-
innar. Mr. Ickes hafði þó
heldur átt að segja að blöð
in í Bandaríkjunum hefðu
glatað valdi sínu til þess að
snúa kosningum við, -—- þá
hefði hann verið nær þ\4
rjetta. Hann hefði mátt
bæta því við að þau hefðu
eiginlega aldrei náð því
valdi. En það gerði hann
samt ekki.
Mr. Ickes sagði, að Banda
ríkjablöðin stjórnuðu ekki
lengur hugsanagangi les-
enda sinna. Það hefði verið
rjettara hjá honum að tak-
marka þessa staðliæfingu
við hinar nafnlausu rit-
stjófnargreinar, $pm oft.eru
fáxísleg þankabrot lærðra
fræðimanna. Mr. Ickes sagði
líka að þetta væri mjög
siæmt vegna þess að það
gæfi til kynna þ\Terrandi
traust til hins skrifaða orðs
en án slíks trausts gætu
frjáls blöð ekki verið. Við
þetta bætti hann því að
þetta'væri mjög hættulegt
ástand, íölk tryði ekki því,
sem það læsi og blöðin væru
í ekki lengur rödd almenn-
ingsálitsins.
Maðurinn, sem altaf er
frjctt.
Þessi grein túlkar ekki i
fyrst og fremst persónulegar j
skoðanir höfundar hennar, i
hún er byggð á viðræðum!
við marga frjettaritara í
sem haft hafa I
samband j
við Mr. Roosevelt síðan i
hinn 8. mars 1933, er hann j
hjelt sína fyrstu blaða-
mannaráðstefnu. Ef til vill
hefir svo sem hálf tvlft
þeirra, áreiðanlega ekki
fleiri, játað að pólitiskar j
flokksskoðanir þeirra hafi 1
litað sjónarmið þeirra, enda j
þótt þeir hafi reynt að vera
sem hlutlægastir í skriíum ;
sínum.
Fjórir frjettaritarar ját- j
uðu að ef til vill hefði and- j
spvrna blaða þeirra ge?n
Roosevelts haft áhrif á skru
þeirra. En þeir neituðu því j
að hún hefði haft áhrif á j
persónulegt mat þeirra á
forsetanum. Tveir voru yfir
lýstir andstæðingar Roose-
velts í ræðu og riti og eign-
uðu honum aðeins einn éig-
inleika: Hann væri altaf
frjett og þessvegna góður
viðskiptamaður.
En yfirgnæfandi meiri-
hluti blaðamannanna, þar á
meðal margir af hinum 60
hundraðshlutum Mr. Ickes,
játuðu að þeir væru persónu
lega með Mr. Roosevelt. —
Þessum meirihluta Roose-
velts má skipta í tvo flokka:
Fyrst þá frjettaritara. sem
ekki aðhylltust forsetann
persónulega fvrst og fremst
vegna hans sjálfs. Aðeins ör
fáum þeirra fjell hann þó
ekki í geð. En þessi hópur
fylgdi stjórnarslefnu hans
yfirleitt.
I hinum hópnum voru j
beinlínis Rooseveltssinnar. j
opinskáir aðdáendur manns
ins Roosevelts og stjórnar- i
j stefnu hans. Hrifningin, sem
j hann skapaði strax í upp- j
jhafi, árið 1933, er ennþá
j auðsæ og lifandi enda þótt
^hún sje eðlilega nú, eftir 12
ár, fjær suðumarki.
Útvarpsröddin.
Hjer hefir ekki verið
minnst á töfravald Mr.
Roosevelts í útvarpi. Það
hefir \erið viðurkennt að
persónuleiki hans hefir
gegnum útvarp getað þurk-
að út áhrif einstakra blaða
út um land. Mótspvrnan
gegn honum í útvarpi hefir
því verið mjög veik. Einn
af hinum föstu frjettaritur-
um á blaðamannaráðstefn-
unum sagði mjer að eitt,
kvöld í s. 1. október hefði
hann og ritstjóri blaðs hans,
sem var mikill andstæðing-
ur stjórnarstefnu Roose-
velts, verið að hlusta á Mr.
Rooseveit svara í útvarp,
ræðu, sem Mr. Dewey hafði
flutt fyrir nokkrum kvöld-
um.
Ritstjórinn slökkti á út-
varpstækinu sínu. fórnaði
upp höndunum og hrópaði:
„Guð minn góður, bara að
við ættum svona rödd okk-
ar meginn“.
Jæja, við erum að skrifa
um Mr. Roosevelt og blöðin,
við skuium halda okkur við
efnið.
Rjett áður en jeg skildi
við þessa ritstjóra og blaða-
útgefendur, sagði einn
frjettaritarinn. sem verið
hefir 18 ár í Washington
þetta við mig um 60% stað-
hæfingu Mr. Ickes.
,.Það sem er þýðingar-
mest í þessu sambandi, ér
ekki það að forsetinn naut
ekki fvlgis 60% blaðanna.
Það ,sem er aðalatriðið fyr-
ir okkur í Washington er, að
við skyldum ekki missa
Roosevelt. Hann er frjett og
það sem við sækjumst eftir
eru frjettir. Það getur ver-
ið að 88% af blöðunum. sjeu
á móti honum, en 88% af
frjettariturunum, sem þjer
sáuð í dag, greiddu honum,
atkvæði. Og ef þjer trúið
ekki að þetta sje sjerstak-
lega vegna Mr. Roosevelts.
þá eruð þjer sljórri en jeg
hjelt. Við aðhyilumst þann
mann sem við getum átt
góð viðskipti við.
Meiri hluti hinna al-
mennu frjettaritara í Was-
hington hafa aðeins þekt
einn forseta, Roosevelt, eða
að reynsla þeirra nær ekki
lengra en til Calvin Coo-
lidge og Herberts Hoover.
En þeir, sem elstir eru, og
unnu með Wilson og Hard-
ing (einstaka með Taft og
jTheodore Roosevelt), eru
| undantekmngarlaust sam-
mála um, að samanborið \rið
bað sem gerðist 8. mars
1933 oíj síðar. hafi allir fvrr
verandi forsetar verið við-
vaningar.
Á fyrsta íorsetatímabiii
sínu hjelt Roosevelt 337
blaðamannafundi og var
hver þeirra sóttur af 100—
225 blaðamönnum. Hann út
rýmdi þeirri reglu að spurn
ingar yrðu að leggjast fram
skriflega fyrirfram.
Síðan Japanir gerðu árás
ina á Pearl Harbour, hefir
Mr. Roosevelt oft sýnt önug
lvndi. sem gæti hafa fjar-
lægt blaðamennina honum,
ef hún hefði verið sýnd af
öðrum manni en honum. —
Það eru til menn, sem geta
kallað þig ósannindamann,
og það eru til menn sem
geta það ekki. Það eru til
menn sem þú berst við, en
þvkir samt vænt um. Einn
hinna eldri frjettaritara
sagði okkur að hann hefði
sótt blaðamannafundi hjá
fjórum forsetum.
! „En aðeins þegar jeg var
, hjá Roosevelt“, sagði hann,
j „fannst m jer jeg vera vel-
! kominn í Hvíta Húsið, mjer
! fanst jeg heyra þar til og að
i jeg væri þar eins þýðingar-
mikill og meðlimir ríkis-
stjórnarinnar eða þingsins,
jafnvél þýðingarmeiri. Jeg
hygg að fleiri verði varir
Framh. á bls. 12