Morgunblaðið - 10.05.1945, Qupperneq 2

M 0 E6UNBLAÐIÐ
Fimtudagur 10. maí 194or.
REYKVÍKINGAR FAGMA FRIÐ
Framh. af bls. 1.
gervalla Evrópu og nokkurn
hSuta Afríku hina langgeigvæn
legustu styrjöld, er sagan kann
frá að greina Aldrei fyr hafa
jafn mikil verðmæti glatast á
jafn skömmum tíma. Aldrei hef
i annar eins fjöidi fólks verið
rifinn upp með rótum, aldrei
jafn fjölmennur hópur orðið að
flýja föðurland sitt eða verið
herleiddur í þrældóm, aldrei
jafn stór fylking þeirra, sem
hvorki vildu nje gátu borið
vopn eða barist verið hrjáð,
kvalin og myrt, aldrei svo mik
ið blóð flotið í stríðum straum-
um.
Aldrei fyr hafa jafn margar
manneskjur þjáðst jafn mikið.
Þessvegna hefir þá heldur
íi'drei frá því sögur hófust nokk
ur fregn fært jafn mörgum
mönnum í senn jafn mikla gleði,
sem þessi fagnaðarboðskapur,
er í einni svipan hefir flogið
um allar byggðir víðrar ver-
aldar,
Evrópufriður.
FRIÐUR í Evrópu. Ekkert
nema friður á jörðu var mikil-
vægara. En einnig sú óskastund
færist nú óðum nær og rennur
ef til vill upp áður en varir.
Fyrir það eru gleðitíðindi
dagsins í dag enn mikilvægari.
Nær alt mannkynið fagnar.
Vjer Islendingar tökum einlæg-
an þátt í þeirri gleði. Vjer gleðj
umst hjartanlega vegna bræðra
vorra og systra í Noregi og Dan
mörku, sem nú hafa endurheimt
frelsi sitt eftir 5 ára hetjulega
baráttu gegn kúgun og þræl-
dómi. Vjer gleðjumst vegna
allra þeirra, sem þjáðst hafa og
fá nú hvíld og frið.
En vjer gleðjumst ekki aðeins
rneð glöðum — vegna annara —
heldur og vegna sjálfra vor.
Vjer höfum að sönnu eigi
þurft að“ færa jafn miklar fórn-
ir, sem sumir aðrir. En sá er ó-
fróður um hagi íslendinga síð-
tistu árin, sem heldur að ógn-
í>" styrjaldarinnar hafi með öllu
fratn hjá oss farið. Eigi aðeins
hofum vjer misst hlutfallslega
fleiri menn á besta æfinnar
skeiði úr hópi hinna tápmestu
en margir þeir, er meira hafa
komið við sögu styrjaldarinnar,
hefdur hefir og öll styrjaldar-
árin sami kvíðinn og óttinn, sem
mest hefir þjáð styrjaldarþjóð-
írnar, læst sig um hugi allra
ástvina íslenskra sjómanna. —
Vel má og vera, að oft hafi
meiri hættur vofað yfir ís-
lensku þjóðinni, en henni hefir
®jilfri verið Ijóst. Víst er að
tninsta kosti um það, að allur
hinn mikli víg- og viðbúnaður,
<er hjer hefir verið til varnar,
■ef á væri ráðist, bendir til þess,
*ð þeir, er best þektu, þóttust
mega vera við öllu búnir. Þeir
gerðu sjer fulla grein fyrir, að
Isíand var ein allra þýðingar-
jnesta hernaðarstöð heimsins
og þar með, að yfir landi og lýð
og öllum þeim, er hjer dvöldu,
vofðí stöðug og mikil hætta.
Island og styrjöldin.
I DAG minnast íslendingar
þess. að þeir pf frjálsum vilja
báðu um hervernd Bandaríkj-
anna, beinlínis í því skyni, að
Ijá land sitt til þeirra afnota
fyrlr styrjaldarrekstur Banda-
Hjá sendiherra Norðmanna.
manna, sem Bandamenn sjálfir
töldu sjer hagkvæmust. — Þeir
rifja nú upp þær ráðstafanir,
sem sumpart fram að þessu
hafa farið leynt, sem íslensk
stjórnarvöld á fyrri árum styrj
aldarinnar gerðu af frjálsum
vilja, en samkvæmt óskum
herstjórna Bandamanna, er tal
ið var nauðsynlegt að slökkva
á vitum, loka höfnum og höf-
um, banna umferð á vegum, tak
marka afnot síma og loftskeyta
og undirbúa algeran skyndi-
brottflutning íbúa höfuðstaðar-
ins til óhultari dvalar.
Þegar þannig stóðu sakir, víl
uðu íslendingar aldrei fyrir
sjer að leggja áhættuna sjer á
herðar,, nje ' heldur æðruðust
þeir, þótt hættan virtist yfir-
vofandi. Og hvorki mæltust
þeir þá, nje nokkru sinni síðar
undan nokkurri þeirri þátttöku
í styrjaldarrekstri Banda-
manna, er á þeirra færi var að
láta í tje og talið var að gagni
mætti verða.
Þessara óhrekjanlegu stað-
reynda geta íslendingar minst
með gleði í dag og æ síðar, þeg
ar spurt verður um hugarfar
þjóðarinnar, afrek hennar og
fórnir í baráttunni fyrir frelsi
og jafnrjetti.
Vjer gleðjumst því eigi ein-
göngu vegna friðarins, heldur
einnig og einkum af sigrinum,
sem unnist hefir.
Sambúðin við setuliðið.
ÍSLENDINGAR þakka nú á-
nægjulega sambúð við þá, er
setulið hafa haft hjer á landi.
Vjer þökkum öllum þeim, er
fært hafa fórnir á altari frelsis-
ins. Vjer minnumst með sjer-
stökum sársauka þeirra landa
vorra, er látið hafa lífið fyrir
vígvjelinni og vottum ástvinum
þeirra dýpstu samúð.
Vjer þökkum þá miklu hlífð
sem oss hefir verið sýnd á þess-
ari vargöld. Vjer viljum sanna
það þakklæti með því að
■mæta skynsamlega hinum nýju
viðfangsefnum, sem framundan
eru.
Að vinna friðinn.
ÍSLENDINGAR gera sjer
Ijóst, að þótt Evrópustyrjöld-
inni sje nú lokið, verður eigi
auðið að helga endurreisninni
óskipta kraftana, meðan sumar
hinna stærstu og mestu menn-
ingarþjóða þurfa áð beita orku
sinni í baráttunni gegn friðar-
spillinum í austri. En vjer ósk-
um og vonum, að nú sje hin
stóra stund skamt undan, þeg-
ar einnig sá máttur verður brot
inn á bak aftur. Þá og þá fvrst
verður friður á jörðu.
Vjer eigum enga ósk heitari
en þá, að þeir, sem unnu styrj-
öldina, beri einnig gæfu til að
vinna friðinn. Rætist þær von
ir, verður fögnuðurinn full-
kominn, því þá mun úr rústun
um rísa nýr heimur samstarfs,
friðar, frelsis, rjettlætis og
mannhelgi, mannkyninu öllu
til langvarandí blessunar og
hamingju.
★
Er forsælisráðherra hafði lok
ið máli sínu, bað hann sendi-
herra Dana, Norðmanna, Breta,
Bandaríkjamanna og Rússa að
ganga út á svalir Alþingishúss
ins og voru þeir hylltir af
feikna mannfjölda, sem saman
var kominn á Austurvelli. —
Lúðrasveit Reykjavíkur ijek á
undan og eftir ræðunum.
Að þessum þætti hátíðahald-
anna loknum fór fram þakkar-
guðsþjónusta í Dómkirkjunni,
og prjedikaði þar biskupinn yfir
íslandi, dr. Sigurgeir Sigurðs-
AÐ lokinni þakkarguðsþjón-
ustunni í Dómkirkjunni, efndi
Norræna fjelagið til hópgöngu
til sendiherra Dana og Norð-
manna í Reykjavík, til þess að
fagna endurheimtu frelsi Norð
urlandanna. Safnast var saman
á Arnarhólstúni við styttu Ing-
ólfs Arnarsonar og þaðan var
lagl upp. Fyrir hópgöngunni
Franih. á bls. 7.
Við samfögnum
öilum okkar
vinaþj<
^divarp jSveinó i3iö\
d
óvolum
'íjörniionar joriela jíutt aj
^ydíjjincjii á jjri&judacf
Friöur, friður, friður í Evrópu.
Þetta er það, sem gagntekur hug okkar allra nú, á þess
ari stundu. Og hug miljóna manna um allan heim. Kirkju
klukkurnar hljó'ma í dag um löndin sem merki þess
fagnaðar, er tengir menn saman á þessari ógleyman-
legu hátíðarstundu.
★
Danmörk frjáls. Holland frjálst. Þessar frjettir bár-
ust sem eldur í sinu fyrir rúmum þremur dögum. End-
urheimt frelsi Dana, sem við höfum lifað svo lengi í
sambýli við, hreif okkur næstum því eins og runnið
hefði upp okkar eigin frelsisstund. Menn tókust í hend-
ur hljóðir eða með fagnaðarorð á vörum.
En brátt leitaði hugurinn ósjálfrátt til hinnar frænd-
þjóðarinnar. Norðmanna. Við lögðum með óþolinmæði
fyrir sjálf okkur spurninguna: „Hvenær”? Biðin varð
ekki löng. sem betur fór. Aftur er það eins og við lifum
okkar eigin frelsisstund
Og fögnuður okkar verður enn meiri við hugsunina
um að þessar frændþjóðir okkar hafa vaxið við raun-
irnar og þrautirnar, sem þær hafa orðið að þola
Á sama hátt samfögnum við öllum hinum vinaþjóð-
unum, sem hafa barist hetjubaráttu og þolað hvers-
konar raunir með þreki og festu. Við minnpmst þess
jafnframt með þakkarhug, með hvílíkum drengskap og
prýði herverndarþjóðir íslands hafa unnið það vanda-
sama starf.
Þótt vinaþjó'ðir okkar eigi enn í baráttu á fjarlægum
Kyrrahafsvígslóðum, er það trú okkar og von, að þeirri
baráttu sloti mjög bráðlega.
Við drúpum höfði í lotningu fyrir þeim, sem hafa
fórnað lífi sínu svo sigurinn mætti vinnast. Þar koma
og synir og dætur okkar fámennu þjóðar við sögu.
★
Er við nú vottum frændþjóðum og vinaþjóðum okkar,
öllum sameinuðu þjóðunum, innilegustu samfagnaðar-
óskir okkar, þá koma þær frá dýpstu hjartarótum okk-
ar allra. Þær fela um leið í sjer þakkarhug fyrir það,
sem þær hafa strítt og þjáðst í baráttunni fyrir þeim
hugsjónum, sem við íslendingar teljum okkur eiga sam-
eiginlega með þeim. En samnefnari þeirra hugsjóna er
það, sem mest er í heimi: kærleikurinn.
Því fögnum við öll sigrinum og friðnum.
Við bústað sendiherra Dana. Þjóðsöngvai-nir leiknir.