Morgunblaðið - 19.06.1945, Blaðsíða 1

16 síður
82. ftrsranfrur.
134. tbl. — Þriðjudagnr 19, júní 1945.
TRafoldorprentsmiðja h f.
STÓRGLÆSILEG HÁTÍÐAHÖLD
Á ÁRSAFMÆLI LÝÐVELDISINS
Heillaskeyti
I tilefni af þjóð-
hátíðardeginum
Frá ríkisstjórninni.
HÁKON 7. Noregskonungur
sendi forseta íslands þetta
heillaóskaskeyti 17. júní:
,.í tilefni af þjóðhátíðardegi
Íslands, sendi jeg yður, herra
forseti, og íslensku þjóðinni,
kveðju mína og bestu óskir Is-
landi til handa“.
Frá de Gaulle hershöfðnigja
f'orseta bráðabirgðastjórnar
franska lýðveldisins, barst þetta
skeyti:
„Á þessum þjóðhátíðardegi ís
lands færi jeg yður, herra for-
seti, einlægustu óskir mínar og
frönsku þjóðarinnar um vel-
gengni hins forna og nýja lýð-
veldis í norðurvegi“.
Forsætisráðherra Islands
barst þetta skeyti frá forsætis-
ráðherra Noregs:
„Fyrir hönd norsku þjóðarinn
ar sendi jeg yður hjartanlegustu
hamingjuóskir á þjóðhátíðar-
degi íslands. Jeg er þess full-
viss, að þau vináttubönd, sem
ætíð hafa tengt frændþjóðir okk
ar, muni styrkjast enn frekar
nú, þegar íslendingar hafa
heimt fult sjálfstæði og Norð-
menn njóta aftur frelsis eftir
fimm ára grimmdar-áþján“.
Forsætisráðherra sendi herra
Nygaardsvold þakkarskeyti um
hæl.
Heiilðóskir fií :s-
lenskra sfúdenta
Í’ANN 17. júní bárust Stúd-
entaráði Iláskólans kveðjur og
herllaóskir frá* Norðurlönd-
um. Krá sambandi sænskra
stúdenta barst eftirfarándi
skevti: —: Samband sænskra,
stúdenta sendir bestu kveð.jur
og heillaóskir í tilefni 17. júní,
Sigvard Yolontis, Lyberg
Traneus.
jþá seridi stjórn stúdenta-:
ráðsins við Háskófann í Hels-
ingfors þetta skeyti: —-
Stjórn stúdentará ðsin við Ilá-
skólann í Helsingfors sendir
IijeV rneð stúdentunr fimtu nor-
raóm bræðraþjóðarinnar sínar
h.jartanlegustu kveðjur í til-
efni 17. júní. Kalevi Toivonen,
Vietor Procope.
Stúdentafáð hefir þakkað
jiessar vinsamlegu kveðjur.
ÞEGAR BÆJARBUAR
vöknuðu á sunnudagsmorg-
uninn, munu margir hafa
hugsað setn svo, að enn ætti
að ausa lvðveldið íslenska
vatni á heiðursdegi þess.
H'rnininn var þungbúirin og
rigningin þjett. Um hádeg-
isbilið fór að rofa til. Nokkr
ar glufur birtust í skýja-
þykninu, og sólargeislarnir
gægðust í gegn, en feimnir
voru þeir fram undir kvöld-
ið, en þá var himininn orð-
inn þvínær skafheiðríkur,
og sólin baðaði alt í geislum
sínum. Yfirleitt má segja,
að veðrið hafi verið hið á-
kjósanlegasta, meðan Reyk-
víkingar hjeldu upp á árs-
afmæli lýðveldisins.
Guð og bæjarbúar hjálp-
uðust til að gera þjóðhátíð-
ina hjer sem ánægjulegasta.
Guð lagði til góða veðrið,
en mannfólkið „stemning-
una“. Hver maður var í sól-
skinsskapi, jafnvel lítil
börn, sem höfðu týnt for-
eldrum sínum.
Það var auðsjeð, að þetta
var þjóðhátíð, en ekki há-
tíðahöld einstakrar stjettar
eða fjelaga. Þetta var hátíð
ríkra sem fátækra, smárra
og stórra. Sjaldan hefir jafn
mikill mannfjöldi sjest hjer
saman kominn og á íþrótta-
vellinum og í Hljómskála-
garðinum á sunnudaginn.
Fáni blakti á hverri stöng
1 bænum. Litlu börnin báru
litla fána og marglitar blöðr
ur. Þau settu sannarlega
sinn svip á hátíðahöldin. Þá
spilltu heldur ekki hvítu
kollarnir stúdentanna, sem
voru að útskrifast þennan
dag.
Og eins er vert að geta:
Vín sást varla á nokkrum
manni, og engin drvkkju-
læti spilltu „stemningunni“.
Hátíðahöldin voru bæjarbú
um til mikils sóma, og há-
tíðarnefndin á miklar þakk-
ir skildar fyrir vel unnið
starf.
Nú skal reynt að skýra frá
því að nokkru, hvað fram
fór hjer í Revkjavík á sunnu
| daginn.
Hátiöahöldin hefjast.
Hátíðahöldin hófust á því, að
fánar voru dregnir að hún kl. 8
um morguninn.
Kl. 13.30 hófst guðsþjónusta
í Dómkirkjunni. Biskupinn yfir
Islandi, herra Sigurgeir Sigurðs
son prjedikaði.
Við Austurvöll.
Að guðsþjónustunni lokinni
gekk forseti íslands í fylgd með
forsætisráðherra að styttu Jóns
Sigurðssonar og lagði blómsveig
við fótstall hennar. Á borða,
Dagurinn varð Reyk-
víkingum til mikils
sóma
Forseti íslands og forsætisráðherra ganga frá Alþingishúsi.
Jþróttafulltrúi ber blómsveiginn. (Ljósm.: Halldór Arnórsson).
sem við blómsveiginn var fest-
ur, stóð: .,Frá íslensku þjóð-
inni“. Síðan ljek Lúðrasveit
Reykjavikur þjóðsönginn.
Að þessari athöfn lokinni
fluttu Ólafur Thors forsætisráð
herra og Bjarni Benediktsson
borgarstjóri snjallar ræður af
svölum Alþingishússins.
Borgarstjóri gat þess að sjer
hefði borist kveðja frá forsetum
bæjarstjórnar í Oslo. Vöktu báð
ar ræðurnar óskipta athygli
manna fjær og nær. Var þeim
útvarpað sem öðru, er fram fór
hjer í Reykjavík á þjóðhátíð
þessari.
Lúðrasveitin ljek öðru hvoru.
A Iþróttavellinum.
Er borgarstjóri hafði lokið
máli sínu, höfðu skátar og
íþróttamenn safnast saman und
ir fánum við Austurvöll. Þaðan
var síðan gengið fylktu liði suð
ur Suðurgötu og ljek Lúðrasveit
in í broddi fylkingar. Stað-
næmst var við kirkjugarðinn og
blómsveigur lagður á gröf Jóns
Sigurðssonar. Hjelt fylkingin
síðan áfram suður á íþróttavöll.
Á íþróttavellinum hafði safn-
ast saman geysilegur mann-
fjöldi. Er það mál manna, að þar
hafi aldrei áður annars eins ara
grúi verið samankominn. — Á
framhlið vallarins var komið
fyrir tveimur ísl. fánum. Ann-
aysvegar við þá voru fánar Dan
merkur, Noregs, Svíþjóðar,
Finnlands og Færeyja og hins
vegar Bretlands, Frakklands,
Bandaríkjanna og Rússlands.
Forseti íslands var viðstadd-
ur mótið, en útbúin hafði verið
sjerstök forsetastúka. — Þá
voru þar einnig forsætisráð-
herra, borgarstjóri, biskupinn
yfir íslandi, sendiherrar er-
lendra ríkja og ýmsir aðrir hátt
settir menn.
*• - - f -a r ■ »
Er forsetinn var kominn í
stúkuna, gengu íþróttamenn og
i skátar inn á völlinn og heilsuðu
með fánum sínum, er þeir gengu
framhjá forsetastúkunni. — Var
| þátttaka í skrúðgöngunni mjög
' mikil. Skátar gengu fyrstir. Þá
var borinn fáni ÍSI og svo komu
fylkingar íþróttafjelaganna und
ir fjelagsfánum sínum. Voru
það IR, Umf.R., KR og Ármann.
Kl. rúml. 3.15 setti forseti
ÍSÍ, Ben. G. Waage, mótið með
snjallri ræðu. Bauð hann for-
seta Islands sjerstaklega velkom
inn og þakkaði honum fyrir
þann heiður, sem hann sýndi
íþróttamönnum og íþróttunum
; með nærveru sinni. Að setning-
aræðunni lokinni hófst fim-
leikasýning stúlkna úr Ármanni
undir stjórn Jóns Þorsteinsson-
ar. Tókst sýningin vel. Vöktu
jafnvægisæfingarnar á hárri slá
| Framh. á 2. síðu
Lýðveldishátíð
í Höfn
EFTIR að próf. Jón Helga-
son hafði flutt ræðu sína við
húsið Östervoldgade 12 í gær,
var minningartaílan afhjúpuð.
Á henni stendur: „JÓN SIG-
URÐSSON ÁTTI HJER HEIMA
FRÁ HAUSTINU 1852 OG DÓ
HJER 1879. ÓSKABARN ÍS-
LANDS, SÓMI ÞESS, SVERÐ
OG SKJÖLDUR“.
300 manns tóku þátt í íslend
ingamóti síðari hluta dags. Dr.
Magnús Sigurðsson setti sam-
komuna og stjórnaði henni, var
forseta íslands sent skeyti. Dr.
Matthías Jónasson mælti fyrir
minni íslands, en Guðmundur
Arnlaugsson fyrir iriinni Dan-
merkur. Frú Mimi Elias Knud-
sen söng íslenska söngva. Arn-
fjörð ijek á slaghörpu, að lok-
um var kórsöngur. — Norska
stjórnin fyrirskipaði að fánar
væru alment dregnir að stöng í
tilefni af þjóðhátíðardegi ís-
lands. Baldur Bjarnason magist
er sagði frá sögulegum grund-
velli þjóðhátíðardagsins í
sænska útvarpmu, þættinum
„Dagens Ekko“. íslenskur söng
flokkur söng síðan þjóðsönginn.
— Páll Jónsson.
Pólverjar fyrir
herrjetti í Moskva
London í gærkveldi:
HINIR 16 Pólverjar, sem:
Rússar handtóku fyrir nokkru,
og niiklar frcgnir iiafa verið
af, voru lciudi i' fyrir licrrjett
í Moskva í.dag. Var Jjeiin get'-
ið að sök, að hafa skipulagt
ofheldissveitir að baki rauða
,hersins, haft-uppi áróður .gegn.
I Rússum og' stofn<j.ð pólskan
, ieyniher í samráði við ]>ólsku
stjórnina í London. Ennfrem-
ur eru Jieir sakaðirum að hafa
haft í frammi margskonar
skemdarstarfsemi og reyiit aðí
útbreiða J>á skoðun, að Ev-
rópu stafaði mikil hætta ai
Rússum, og Rretar vrðu að
Jierjast gcgn þeim.
Allir Pólverjarnir nerna o.íthl
jjátuðu á sig citthvað af sök-
I unum, sem á þá ,voru imrnar.
j Foorsprakki þeirra er Okid-
zek hershöfðingi. — Hann
krafðist þess að vitni væru
jleidd, en kvað flesta þá pólsku
liðsforingja, sem liorið gætu
vitni, vera í fangeisum hjá
Rússum. — Rjettarhöldunum
var frestað. — Reuter.