Morgunblaðið - 18.08.1945, Blaðsíða 6

6'
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardag'ur 18. ágúst 1945.
uttÞlðMfr
Úíg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innanlands,
kr. 10-00 utanlands.
1 lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Húsnæðismálin
AÐ UNDANFÖRNU hefir margt fólk flust hingað til
bæjarins, er um lengri tíma, eða stríðsárin öll, hefir verið
búsett erlendis, ýmist á Norðurlöndum eða í Ameríku.
í viðræðum við þetta fólk er títt að heyra, að það sje í
miklum vandræðum með að afla sjer húsnæðis, eftir því
sem þarfir þess og hugur stendur til.
Húsnæðisvandræði þessa fólk og annars er bagalegt
mein, en á því máli eru þó fleiri hliðar, sem eru þess
eðlis, að full nauðsyn er á því, að þessi mál sjeu hugleidd
með yfirsýn og kunnugleika á kringumstæðum öllum.
Húsnæðisvandræði eru nú ein erfiðustu viðfangsefni,
sem flestar þjóðir eiga við að stríða, eftir löng og erfið
styrjaldarár. Hjá stríðsþjóðunum hafa húsin verið eyði-
lögð og byggingarefni hefir alstaðar verið dýrt og erfitt
að afla þess.
í Englandi voru bygð fyrir stríð 300—350 þúsund hús á
ári. En frá 1940 og fram á síðasta ár, voru aðeins bygð
þar 55 þúsund hús, sem var mikið minna en eyðilagðist
af húsum á sama tímabili vegna hernaðaraðgerða. Á sama
tíma höfðu Bretar miklar áhyggjur af því, að byggingar-
kostnaður þar í landi hefði tvöfaldast og myndi mikið
við þxirfa að kippa því í lag.
Nú er það svo, að við íslendingar höfum ekki mist hús
vegna hernaðaraðgerða, nema hvað hernaðarvöld Tijer
tóku á sínum tíma allmikið húsnæði til sinna þarfa, sem
hinsvegar hefir smátt og smátt verið skilað aftur.
En hafa þá byggingarframkvæmdir lagst niður á stríðs
árunum, vegna margvíslegra erfiðleika, sem þar hafa
verið á vegi?
Ef litið er á staðreyndirnar, þá horfa þær m. a. þannig
við: Síðustu tíu árin fyrir stríð voru bygðar að meðal
tali 230 íbúðir á ári. Þetta fullnægði þá það vel þörfinni
að erfitt var að leigja íbúðir í gömlum timburhúsum, og
stóð húsnæði autt. Árið 1940 var mjög lítið bygt, eða sam-
tals 25 íbúðir. En næstu þrjú árin var aftur á móti svo
mikið bygt hjer í Reykjavík, að meðaltal fjögurra áranna
1940—1943 varð 250 íbúðir á ári, að undanskildum bráða-
birgðaíbúðum, svo að meðaltal íbúðafjölgunarinnar þessi
stríðsárin var hærra en á tíu ára tímabilinu fyrir stríð.
Árin 1942 og 1943 voru bygðar fleiri íbúðir í Reykja-
vík, en nokkru sinni áður, eða um 360 íbúðir á ári, og er
þá samt slept öllum bráðabirgðabygginum, t. d. íbúðun-
um í Höfðaborg. Árið 1944 var bygt síst minna og bygg-
ingarframkvæmdir á þessu ári, það sem af er, hafa verið
með mesta móti, og hefir þó efnisskortur dregið þar eitt-
hvað úr.
Þannig er þá umhorfs. Einstaklingarnir hafa bygt meira
en nokkru sinni áður, svo að heil bygðahverfi hafa risið
upp á undra skömmum tíma, og er sú staðreynd e. t. v.
það, sem hvað mest hefir vakið undrun gestsaugans hjer
í bænum síðustu árin. Þetta hefir samt ekki nægt þörf-
inni. Fólksfjölgunin hefir verið svo ör og aðrar kring-
umstæður komið til greina jafnframt, svo sem betri efna-
hagur, sem með tíðari heimilisstofnunum en áður og á
annan hátt hefir aukið þarfirnar.
Bæjarfjelagið hefir þá einnig gripið til sinna ráða til
úrlausnar vandkvæðunum. Fyrst með því að byggja
Höfðaborg, og síðan hin stórmyndarlegu hús við Hring-
braut. Og nú er bærinn að byggja alt að 100 íbúðir, flestar
við Skúlagötu.
Eins og gengur hafa menn litið misjöfnum augum á
þessi mál. Sumir áfellast og dæma hart. Aðrir furða sig
á því, sem hefir áorkast. Tíminn sagði um síðustu áramót,
að ef Reykjavíkurbær tæki upp þá stefnu að byggja fyrir
alla þá, sem flytja vildu til bæjarins, þá endaði það með
því, að allir landsmenn flyttust til Reykjavíkur.
Mestu máli skiftir, að nægjanlegt efni sje fyrir hönd-
um, og má þá vtenta þess, að öll öfl leggist á eitt, einstak-
lingar og þáð opínbera, að ráða bót á vandræðunum, í
fylsta sampæmíi án þess 4ð eitt þurfi að hindra annað.
N
\Jiluerjl ihrifíar:
ÚR DAGLEGA LlFINU
Friðarhátíð.
REYKVÍKINGAR hafa eins og
aðiir gert sjer dagamun í tilefni
af friðnum. Sumir tóku sjer frí
frá störfum á miðvikudag og þá
var flaggað um allan bæ, en
það var ekki fyrr en á íimtu-
daginn, sem alment var lokað
verslunumogvinnustöðvum.Það
er eaki nema sjálfsagt og rjett
að fagna íriði, en skemtilegra
hefði verið, ef meiri samtök
hefðu verið um þau hátíðahöld.
Hát’ðahöldin hefði borið upp á
sama daginn hjá öllum. Friður-
inn kom ekki mönnum það á ó-
vart, að ekki hefði verið hægt
að fá lúðrasveit til að ieika nokk
ur löt, á Austurvelli, eða eitthvað
annað undirbúið til hátíðabrigða.
Það þótti mörgum skrítið á
fimtudagsmorgun, sem ekki gátu
keypt í matinn, vegna þess að
verslanir voru lokaðar, — að
áfengisútsalan í Nýborg skyldi
vera opin þann morguninn.
En það var lítið fyrir fólk að
gern annað en að sælpast. Einu
iiatiðabrigðin voru um kvöldið,
er I agarfoss kom frá Norður-
lnndurtV með 40 íslendinga, sem
lengi mií'a þráð að'komast heim.
•
Ný viðhorf.
HEIMSFRIÐUR er kominn á
og við það skapast ný viðhorf,
einnig hjá okkur Islendingum.
Það verður þó vafalaust langt,
þangað til alt er komið í eðli-
iegt horf í heiminum. Miljónir
marna í Evrópu horfa fram á
veturinn, sem bráðum fer í hönd,
n:t?ð kvíða. Fæðuskortur og
k)æða. Eldsneyti ekkert til víða.
H.unin hús í stað íbúða. Hatur
cg r-org í hugum margra. Heim-
uriiin er enn sjúkur. En nú sjest
þó iyrst einhver von til bata.
Maðurinn hefir fundið upp hið
ægilegasta vopn, sem til er.
Hvernig verður það afl notað,
som vísindin hafa leyst úr læð-
ingi? Verður það mannkyninu
til blessunar eða bölvunar? Um
þetta hugsa menn nú, þegar vopn
in h&fa verið kvödd.
A meðaji mannkynið stynur
iri. :r ofurþunga styrjaldarinnar,
ú',Kum við hlutunum ljett hjer
r.orður á íslandi og rífumst um
kjöíverð og mjólkurdreifingu.
Það er okkar lán, að við skuium
hafa nóg til hnífs og skeiðar og
þar með eitthvað til að rífast um.
•
Erfiðleikar áhuga-
ljósmyndara.
FJÖLDI MANNS hjer í bæn-
u sem skemtir sjer við ljós-
myndatöku í frístundúm og' á
ferðalögum, kvartar yfir því,
hve það taki langan tíma að fá
siikar myndir gerðar hjá ljós-
ir.yndurum, sem taka slík verk
að sjer. Við því er í sjálfu sjer
ekkert að segja. Ljósmyndastof-
urnai' geta ekki afkastað meiru
en þær gera og engum dettur í
hug, að þær hafi ljósmyndir leng
ur h.iá sjer en nauðsynlegt er. En
það er annað í þessu sambandi,
sem mætti iagfæra fyrirhafnar-
laust, og, það er að gefa ekki
fóiki von um, að það fái myndir
sínar gerðar fyrr en-hægt er
Kunningi minn, sem kom heim
úr sumatfríi fyrir rúmum mán-
uði. sagði mjer, hvernig honum
gekk að fá myndir sinar gerð-
ar. Honum var lofað, að þær
skyldu vera tilbúnar eftir 3 vik-
ur. Gerði hann sig ánægðan með
það, enda ekki um annað að
velja. Er þessar þrjár vikur voru
liðnar og hann kom til að sækja
myndirnar, voru þær ekki tilbún
ar og honum var sagt að koma
eftir tvo daga. Gekk þannig
nokkrum sinnum, að ekki voru
myndirnar tilbúnar. Er nú kom-
ið á fimtu viku, og myndirnar
ekki tilbúnar enn.
Þessi kunningi minn hefir
miðlunartillögu í þessu máli,
sem virðist ekki vera ósanngjörn.
Hann stingur upp á því, að í stað
þess, að ljósmyndavinnustofurn-
ar lofi myndum tilbúnum eftir 3
vikur, verði tíminn framlengdur
í 4 eða 5 vikur, en þá sje líka
staðið við það loforð.
•
ískyggilegt ástand.
ÞAÐ VIRÐIST ekki ætla að
draga úr umferðaslysunum, þrátt
fýrir umræður, áminningar og
góð ráð í blöðunum. Það er sann
c-lega ískyggilegt ástand, sem
veröur að finna einhver ráð við,
hvað sem það kostar. — Fyrir
nokkrum vikum voru birtar hjer
í blaðinu myndir af 10 manns,
sem farist höfðu í umferðarslys-
um síðan um áramót. Það ér há
tala, en nú hefir enn bæst við.
Jeg man, að mjer þótti f yrir-
sögnin á greininni, sem fylgdi
þessum myndum, allharkaleg, en
hún var eitthvað á þessa leið:
„Hver verður næstur“.
En það var vissulega ekki-of
síeikt að orði kveðið. Eins og á-
:-tand:ð virðist nú vera í þessum
eínum. gdlur það alveg eins orð-
ið jeg eða þú, sem verðum fyrir
farartækium á götunum, eða
vegum úti. Það virðist ekki vera
um neitt öryggi að ræða lengur.
e
Of hraður akstur orsökin.
GAMALL OG REYNDUR bíl-
stjóri, sem jeg hitti á götunni í
gærmorgun, minti mig á brjef,
sem 30 ára gamall bílstjóri sendi
„daglega lífinu“ nú á dögunum.
Þar var svo komist að orði, að 9
af hverjum 10 slysum stöfuðu af
of hröðum akstri og.af því, að
bifreiðastjórar væru ekki nógu
gætnir. „Jeg vil halda því fram,
að hlutfallið sje hærra“, sagði
þessi gamli bílstjóri. „Jeg vil ful^
yrða, að 99 af hverjum 100 slys-
um sje því að kenna, að bifreiða-
stjórar hafa ekki vald á ökutæki
sínu, þegar slys ber að honum,
vegna þess, að þeir hafa ekið of
h.aít“. Það er talað um, að
þvngja þurfi próf bifreiðastjóra.
Það getur verið gott út af fyrir
sig, en menn ættu að taka eftir
því, að það er ekki hjá nýjum
ökumönnum, sem flest slys
rerða. Þau koma alveg eins fyr-
ir hina eldri, sem hafa langa æf-
ingu í akstri og kunna vel með
bifreiðar að fara, svo lengi, sem
þeir hafa vald á þeim. En það er
alveg sama hvað bílstjóri er lærð
ur ökurm ður. Það getur enginn
haítrstjó, n á ökutæki, sem ekið
er of hratt“.
Þessi orð eru þess verð,- að
beim sje gaumur gefinn. Það
verður að fá menn til að aka
hægar og sýna meiri varkárni
en nú er alment gert.
Á ALÞJÓÐA VETTVANGI
í AR byrjaði sumarið í London
í júlí í stað júní. I júnímánuði
rigr.di hvern einasta dag mánað-
arins, nema einn. En í júlí náðu
Bretar sjer niðri, hvað skemtan-
irnar snerti. Veðreiðarnar við
Ascot byrjuðu, þangað fóru kon-
ungshjónin, og þar voru um 50
þus. manns Sama daginn byrj-
aði kapphlaupið á kaffihúsin og
skemtistaðina. Auðvitað var
þetta ekki eins glæsilegt og fyr-
ir Ltyrjöldina, en Bretar segja:
biðið og sjáið næsta ár.
Lcndrn er smám saman að
færast i friðarhorfið aftur. All-
mikið af unga fólkinu, sem stíg-
ur út úr leigubifreiðúm fyrir ut-
an Sav oy-gistihúsið, er í sam-
kvæmisklæðum, konurnar í íburð
rmiklum kjólum. Karlmenn eru
í smoking, 'yfirleitt ber mjög lít-
ið á kjólfötum, nema þá á þjón-
unum í Savoy-hótelinu. Amerísk
ir liðsforingjar eru enn í skenki-
stofurium, en hvorki eins marg-
ir nie drukknir og þeir voru á
vndanförnum mánuðum.
Og á Piccadilly virðast nú
fleiri einkeuoisklæddir Bretar en
Bandarikjamenn. Á hinum löngu
súmarkvöldúm ' gengvtf ‘ mann-
fjöldinn fram og tií baka milli
Leicester square og Green Park.
Siðast þegar jeg var þar, var alt
myrkvað, en nú streymir fólkið
út úr upplýstum skemtistöðum
og veitingahúsum, og skoðav í
búðarglugga Simpsons og Fortn-
um og Masoms, sem enn eru ekki
ijólskrúðugir.
Er n er talsvert fm vændiskon-
ur, en þeim virðist hafa iækk-
að. Kannske það virðist-svo,
vegna þess, hve dagarnir eru
lanpir, máske végna hiris, hve
allir virðast hafa mikið að gera,
og kannske er meirihlutinn af
þessu kvenfólki fluttur til Brux-
elles i ða Parísar. Þegar jeg fyrst
ók til gistihússins í einkennisbún
ingi, var bílstjórinn altaf að stag
ast á því, hvað hann væri mikill
hugsjónamaður og setti svo upp
fyrir bílinn helmingi meira en
sannvirði.
Það er óskaplega þröngt í
London eins og er. Hjerumbil ó-
mögulegt að fá herbergi í gisti-
hús.iti. Ef mann langar til að
borða á kunnum skemtistað, verð
,U.r rnaður að hafa pantað borð til
hádegisverðar kl, 10 að morgni
og má ,þó svo fara, að maður fái
ekki borð. Sama er um kvöld-
Vérðin'h. ‘ Fólksrhergðiri er svo
mikil á Strand, að gangstjettirn-
ar eiu ekki nærri nógu breiðar
Matarbirgðirnar hafa stórbatr
að, ð minsta kosti á betri veit-
mgastöðunum. Eitt kvöldið borð-
aði jeg nautasteik, lambakjöl
kvöldið eftir, og næsta kvölc
bakað svínakjöt. Góður, þrírjett-
aður matur fyrir tvo, með bjór
kostar um 6 dollara, þjórfje inn:
falið, á bestu stöðum borgarinn-
ar. Grænmeti virðist afar lítið £
r.iarkaðnum.
I'rfiðast er um drykkjarföng-
in, Drykkj ustofurnar eiga ekk-
ert til, ekki einu sinni bjór. Þaf
er ákaflega lítið. um Whiský
St r.rri gistihúsin selja það. stór-
kostlegu verði, eða 1.15 dollar;
'. iir „tvöfaldan sjúss“, sem ei
aðeins örlítið stærri en einfaldui
í Bandaríkjunum. Gin virðist þv:
nær hvergi til. Reikningur yfii
5 glös af ginblöndu á Savoy-hót-
elinu vo.r upp á 5.50 dollara (urr
36 ísl. kr.). Þegar líður á kvöld
veröa jafnvel betri hótelin algjöi
lega áfengislaus. — (Time).
Um skólalæknisstöðuna | vif
Laugarnesskóla hafa sóft dr. Jó-
hannes Björnsson og Maria Hall-
grímsdöttir. ’ ‘