Morgunblaðið - 21.08.1945, Blaðsíða 8

8
MORGUNBL & ÐIÐ
Þriðjudagur 21. ágúst 1M5
IHavatitiUiiMb'
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands.
1 lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Stra umhvörf
ATBURÐIR síðustu vtku valda miklum straumhvörf-
um í lifi mannkynsins. Loksins var hægt að boða heim-
inum frið eftir löng og erfið ár fádæma fórna og blóðsút-
hellinga.
Við getum e. t. v. naumast gert okkur fyllilega í hug-
arlund fögnuð hjartnanna um gjörvallan heim, þegar
þeim barst vitundin um þetta: eiginmenn og elskhugar,
feður og synir, bræður og vinir eru alt í einu leystir
undan þessari þungu byrði að berjast, — vera að heim-
an, vera í óvissunni, — úthella blóði sínu. En boðskapur-
inn um heimsfrið snertir allar friðelskandi þjóðir, alla
friðelskandi einstaklinga.
íslenska þjóðin hefir „samfagnað af einlægu hjarta“,
eins og íorseti íslands komst að orði í útvarpsávarpi
sínu til þjóðarinnar. Um helgina síðustu hljómaði boð-
skapur friðarins og þakkargjörð í íslenskum kirkjum.
Á styrjaldarárunum hafa átt sjer stað undur og stór-
merki í tækni og orku, sem mannsandinn og atgjörvið hef-
ir framleitt. Við hugsum til þess nú höggdofa, hvílíkri
ómælisorku anda og handa hefir verið varið til að tor-
tíma. En þetta er liðinn tími ófriðarins, sem við vonum
. að komi aldrei aftur, sje horfinn fyrir fult og alt.
Straumhvörfin standa yfir. Tímamó'tin, þegar orku
mannsins er snúið að því að byggja upp, skapa nýjan
heim. Tveim Atomsprengjum var varpað í lok styrjald-
arinnar. Að sögn mátti framleiða þúsund sinnum sterkari
sprengjur af þessari gerð. Hver verður þáttur þessarar
jötimelfdu orku í ríki friðarins?
Nú þráir mannkyn friðsæld — þar sem sprengiaflinu
verður varið til þess að græða, bæta og byggja upp.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Blaðamaðurinn og
listsalinn.
ÞAÐ HEFIR stúndum verið
sagt, að blaðamenska geti leitt
til allra hugsanlegra starfa í lif-
inu. Þetta reynist oft rjett. Blaða
menn hafa orðið ríkisstjórar og
ráðherrar, sendiherrar og silungs
veiðimenn, kaupmenn og kjaft-
askar, togarakarlar og tugthús-
limir o. s. frv.
Hjei na á dögunum kom jeg
i lí; í húsnæði, sem jeg vissi að
gnmall kollega hafði á leigú. En
það var ekki lengur líkt blaða-
mannaskrifstofu. Skrifborðið var
eins og hjá stríðsgróðamanni —
ekki tölustafur til að hengja hatt
sinn á. — En það, sem vakti at-
hygli mina var, að veggir allir
voru þaktir dýrindis listaverk-
um. Og þarna sat gamli kollega
og' var heldur en ekki broshýr.
— Hvað er þetta, maður, varð
mjer að orði. Þú hlýtur að hafa
grætt vel á Daily Post, en ekki
trúaðri á krónuna en svo, karl-
inn, að þú leggur alt í listaverk!
— Það getur vel verið, að jeg
hafi grætt, svaraði kollega. En
jeg tapaði því strax á einhverju
öðru. Jeg á ekkert í þessum lista
verkum. Jeg hefi þau í umboðs-
sölu. Og nú sá jeg enn eitt dæmi
þess. hvað Waðamenskan getur
leitt til margs.
•
Eina listasafniff.
OG ÞEGAR jeg hafði skoðað
mig þarna um í salnum um
stund varð mjer ljóst, að þetta
litla herbergi, á annari hæð í
Austurstræti 12, var eiginlega
eini vísirinn til listasafns í þess-
um bæ. Sigurður Benediktsson
blaðamaður, sem svo oft hafði
skemt og frætt fólkið með viðtöl-
um við hina og þessa, hafði fund
ið aðra leið til að skemta og
menta samborgara sína. Hann
hafði gerst brautryðjandi og opn
að fyrsta listasafn i Reykjavík.
Á þessu safni eru verk eftir
nærri því alla listmálara okkar,
og þetta safn hefir einn góðan
kost fram yfir venjuleg söfn. Því
langi mann í eitthvert listaverk-
ið, þá er ekki annað en að kaupa
það og fara með það heim.
Listelskir menn og konur ættu
að veita þessu litla en snotra
listasafni athygli. Koma þangað
og skoða, aðgangur er frjáls.
Það þarf enginn að vera
hræddur um, að S. B. skrifi blaða
viðtal við gestina. Hann hefir
lagt blaðamenskuna á hilluna í
bili. En það má minna hann á,
að eins og sagt er, að blaðamensk
an geti leitt til hvaða starfs sem
er, þá er líka til setning, sem
segir: Einu sinni blaðamaður,
altaf blaðamaður.
•
Enn kemur póstur-
inn seint.
ILLA GENGUR að fá póstaf-
greiðshma í lag hjer í þessum
bæ. Á meðan styrjöldin stóð yf-
ir og brjef frá útlöndum voru
’oft margra mánaða gömul, skifti |
ekki miklu máli, hvort brjef
lágu hjer á pósthúsinu deginum
lengur, en nú, þegar bæði eru
komnar á hraðari póstsamgöngur
með flugvjelum og skipin eru
fljótari á leiðinni, er eins og
muni miklu um hvern daginn.
Þegar pósturinn er ekki nema
4 daga yfir hafið frá Englandi
og 10—12 daga frá Ameríku,
skiftir miklu máli, hvort hann
er borinn út til viðtakenda strax
er skipin koma, eða hvort hann
verður að liggja hjer á brjefhirð-
ingastofunni í 2—3 sólarhringa.
Sömu sögu er að segja með er-
lend blöð, sem nú eru farin að
berast tíðar en áður. Það fer
mesta nýjabrumið af þeim, ef
þau liggja á pósthúsinu lengi áð-
ur en þau koma til viðtakenda.
•
Lokuff um helgar.
ÞAÐ MUN varla koma fyrir,
að póstur, sem kemur með skipi
frá útlöndum á laugardögum, ber
ist viðtakendum fyrr en eftir
helgi. Líða þannig oft tveir og
jafnvel þrír sólarhringar, þar til
menn fá póst sinn, þó hann sje
kominn til bæjarins.
Það er ómögulegt annað, en að
hægt sje að kippa þessu í lag.
Ef starfslið pósthússiíís getur
ekki annað dreifingu brjefa, þá
verður að bæta við starfsliðið,
hvað sem það kostar.
Einkennilegt fyrir-
komulag.
ÞÁ ER ÞAÐ bæði bagalegt og
æði einkennilegt fyrirkomulag,
að póstafgreiðslan hjer í bænum
skuli jafnan vera lokuð eftir
klukkan 6 að kvöldi og alla
helgidaga.
Það er sama, hvað manni ligg-
ur á að koma t. d. ábyrgðarbrjefi
í póst, það er ekkert annað að
gera en að senda það sem ál-
ment brjef, eða bíða til næsta
dags og jafnvel bíða í hálfan
annan sólarhring.
Þá er sama sagan með frí-
merkjasöluna. Ekki hægt að fá
svo mikið sem fimm aura frí-
merki, nema að fara álla leið nið
ur i miðbæ, og getur það orðið
æði langur krókur hjá þeim, sem
búa inni í Sogamýri, Kleppsholti
eða- vestur á Grímsstaðaholti og
Seltjarnarnesi.
En það er eins og það ]>ýði
ekkert að kvartá um þetta.
Framtíðin
ÞJOÐIR heims búa sig nú undir að mæta þeim mörgú
og nýju viðhorfum, sem skapast á tímamótum stríðs og
friðar.
Við íslensdingar höfum þegar haft nokkurn viðbúnað
til þess að mæta framtíðinni með þeim hætti að efla og
umbæta þjóðfjelagið, svo að hjer megi skapast aukin
hagsæld og vaxandi þróun.
Stjórnmálalegt samstarf þriggjá flokka með ólík stefnu-
mið er áþreifanlegasti vottur um vilja íslendinga til
nýrra þjóðfjelagslegra vinnubragða.
Þegar forsætisráðherra boðaði myndun núverandi
stjórnar og það samstarf þriggja flokka, sem hún bygðist
á, mælti hann m. a.: „Að þessari stjórn standa menn, sem
hafa í grundvallaratriðum sundurleitar skoðanir á, hvaða
þjóðskipulag henti íslendingum best. Þeir hafa nú komið
sjer saman um að láta ekki þann ágreining aftra sjer frá
að taka höndum saman um þá nýsköpun atvinnulífs
þjóðarinnar, sem jeg hefi lýst, og sem er kjarni málefna-
samnings stjórnarinnar, og bygð er á því þjóðskipulagi,
sem íslendingar nú búa við.----Það er öllum þessum
flokkum til lofs, að hafa sýnt þann stjórnmálaþroska,
að láta eigi deilur um stefnur standa í vegi fyrir því
mikilvæga höfuðverkefni: nýsköpun atvinnulífs þjóðar-
innar“.
Að lokum mælti forsætisráðherra: „Á þessu ári höfum
við íslendingar endurreist lýðveldi á íslandi. Þar með
hefst nýtt tímabil í stjórnmálasögu þjóðarinnar. Þeir,
sem að ríkisstjórninni standa, vona einlæglega, að sú
nýsköpun atvinnulífsins, sem nú á að hefjast, megi verða
upphaf nýs velmegunar tímabils í atvinnusögu þjóðar-
innar. Megi þær vonir rætast, svo að fjárhagsleg vel-
gengni og örj'ggi festi og treysti hið endurheimta þjóð-
frelsi. Ríkisstjórnin væntir góðs samstarfs við alla hátt-
virta alþingismenn og biður um skilning þjóðarinnar og
velvilja".
Ef við íslendingar megnum til hlítar að mæta tímarnót-
um stríðs og friðar með samhug og frjálslyndi, þurfum við
ekki að örvænta um framtíðina.
I BRJEF SEND MORGUNBLAÐINU !
Herra ritstjóri.
JEG KOM nýlega i Hellis-
gerði í Hafnarfirði. Rjett fyrir
innan hliðið sá jeg uppfesta a'ug-
lýsingu, þar sem tekið var fram,
að ribsrunnar hefðu verið úðaðir
með eiturblöndu, berin væru því
eitruð og börn vöruð við að neyta
þeirra. Mjer datt í hug, að aust-
ur í Árnessýslu höfðu tvær mann
eskjur dáið fyrir nokkrum árum
af því að neyta tómata af plönt-
um, sem höfðu verið úðaðar með
eiturvökva. Ef það er regla að
skola ávaxtarunna, eða tómata,
úr eiturlyfjum, verða þá ekki
allir slíkir ávextir hættulegir til
neyslu, hvort sem þeir eru seld-
ir, gefnir eða þeim er hnuplað?
Mjer skilst, að hjer sje farið út
á hættulega braut. Annaðhvort
verður almenningur að hætta að
kaupa ávexti og matjurtir, sem
úðaðar eru með eiturvökva, eða
eiga á hættu að láta lífið. Ætti
að heirnta af grænmetis- og á-
vaxtasölum að sýna fullgild vott
orð um, að vará þeirra sje heil- [
brigð og að hinar ræktuðu jurt-
ir hafi ekki verið úðaðar úr
hættulegum vökva, fyrir líf og
heilsu manna. Læknar eða heil-
brígðisráð ættu að ganga eftir að
slíkar ráðstafanir yrðu gerðar.
Rófur og kartöflur eru hjer und-
ir sömu sök. Ætíð fer eitthvað af
eiturvökva ofan í moldina, þeg-
ar blöðin eru úðuð og kemst að
undirvexti jurtarinnar og spill-
ir honum.
Urn Hellisgerði skal ennfrem-
ur tekið fram, að jeg veitti því
eftirtekt, að óvíða mun vera eins
mikið af ánamöðkum í jarðvegi
og þar. Yfirborð jarðvegsins ber
þess ótvíræð merki, en þó sjer-
staklega vitna þar heilbrigði
trjánna, hinn öri vöxtur og
þroski þeirra. Ánamaðkurinn á
þar drjúgan hlut að máli. Ef
berjarunnar eru hinsvegar úðað
ir með eitruðum vökvum, fer
ekki hjá því, að eitthvað af eitr-
inu lendi ofan í jarðveginn og
verði ánamöðkunum að bana. En
ef þeir hverfa úr jarðveginum,
munu trjen segja til um afleið-
ingarnar.
í sambandi við þetta mál skal
tekið fram, að í fyrsta skifti á
íslandi hefir eitur verið auglýst
takmarkalaust til sölu, eins og
hjer væri um munaðarvöru að
:..ða. Ríkisútvarpið hefir haft
pcssa eitur-útbreiðslu með hönd-
um Er engu líkara en að hjer sje
að renna upp nokkurskonar eit-
v.rmenning. Hver sem fæst við
ræktun matjurta, verður bæði að
fóðra þær með erlendum áburði
og baða þær úr eiturblöndu.
Jafnvel garðleigjendur í Reykja
vík eru skyldaðir til að láta úða
garðjurtir sínar með eiturvökva,
hvort sem nokkur þörf er á því
eða ekki. Eftir útvarpsauglýsíng
unum að dæma virðist hver ein-
staklingur, yngri sem eldri,
mega ganga með eitur í vösum
sínum eins og tóbak, og prófa
j>oð á hvaða skepnu, sem hon-
u;n dettur í hug.
Kýr sækjast mjög eftir að jeta
kál og kartöflugras, eins og kunn
ugt er. Komist þær í þóssa ljúf-
fengu fæðu eftir að nýbúið er
að úða matjurtagarðana með
eiturvökva, skyldi enginn ætla,
að það yrði þeim til heilsubót-
ar. Og varla mun það heldur
hafa bætandi áhrif á heilbrigði
fólks, sem nýtur undirvaxtarins.
Aldrei hafa kvillar í búpen-
ingi hjer á landi valdið þjóðinni
eins miklu tjóni og á síðustu ára-
tugum. Og á sama tíma, sem
skepnur hrynja niður um land
alt, hefir aldrei vej-iS borið að
íslenskum fóðurjurtum eins mik
,ið af erlendum tilbúnum áburði
og eiturlyf að garðjurtum. Það
virðist því eins og eitthvert sam-
band sje á milli heilbrigðis-
ástands húsdýranna og notkun
hins erlenda áburðar og eitur-
efna, sem nytjagróðurinn er bað
aður úr. Notkun erlenda áburð-
arins ætti að takmarka sem
mest, en hirða betur þann ís-
lenska. Og sjerstaklega ætti að
banna með lögum alla eitrun í
landinu. G. D.
Láns- oq leigu-
lögin úr gildi
WASHINGTON: — Banda-
ríkjastjórn hefir tilkynt, að úr
gildi sjeu numin lögin um láns
og leiguaðstoð við bandaþjóð-
irnar, en hún hefir á styrjald-
arárunum numið gífurlegum
fjárhæðum, eða alls um tíu
miljörðum steflingspunda sið-
an hún hófst, nokkru eftir að
Bandaríkin lentu í styrjöldinni.