Morgunblaðið - 30.01.1946, Side 6

6
M0R6CNBUT) í»
Miðvikudagur 30. jan. 1946

Utg.: H.í. Árvakur, Reykjavík.
Fr'amkv.srj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: Ivar Guðmundsson
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglvsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjaid: kr. 8.00 á mánuði innanlands,
kr. 12.00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók
,Áhlaupið sem mistókst'
KOMMÚNISTAR eru niðurlútir eftir bæjarstjórnar-
kosningarnar. Fer það að vonum. Oft verður lítið úr því
högginu sem hátt er reitt.
Forystugrein Þjóðviijans í gær er spegilmynd af því,
hvernig flokksmönnum blaðsins er innanbrjósts. Upphaf
greinarinnar er svohljóðandi:
„Áhlaupið á höfuðvígi ,.,íhaldsins“, bæjarstjórnina í
Reykjavík, hefir mistekist“. Síðan segir að „peningavald-
inu“ — í Reykjavík, með hinu „stóra og útbreidda Morg-
unblaði, hafi tekist að halda þessu vígi“. Síðan segir, að
„Sósíalistaflokkurinn hafi gert hið „snarpa“ áhlaup, sem
mistókst, „með of litlu liði, og of litlum áróðursvopnum“.
Þarna segir Þjóðviljinn satt. Liðið reyndist of fáment
er á kjörstað kom. En ætla mætti, að 12 Þjóðviljasíður
af áróðursgreinum á dag^ætti að vera nægileg orðmælgi
fyrir kjördag. Og ekki vár annað sýnilegt, en Kommún-
istar hefðu sæmilega skipulagt klapplið á kjósendaíund-
um. Eða hvernig var með 100 unglingana, sjálfboðalið-
ana, sem Þjóðviljinn auglýsti eftir til starfa? Komu þeir
aldrei? Auglýsingin birtist að vísu rjett um sama leyti
og fjelagsmönnum í fjelagi ungra Sjálfstæðismanna fjölg-
aði að jafnaði um nokkuð á 2. hundrað á dag. En eftir
ennverandi kjósendatölu Kommúnistaflokksins að dæma,
ætti flokksstjórnin þó að geta fundið 100 unga menn, er
starfa vildu fyrir flokkinn, þegar mikið reið á.
Síðar í forystugreininni segir: „Sósíalistaflokkurinn
einbeitti áhlaupinu á „íhaldið11, en skeytti lítt um Al-
þýðuflokkurinn og Framsókn. „í skjóli þessarar einbeit-
ingar hefir Alþýðuflokkurinn getað staðið í stað, og Fram
sóknarflokkurinn getað fengið nokkra, er að líkindum
hafa kosið Sósíalistaflokkinn í þingkosingum, til þess að
kjósa sig“, segir Þjóðviljinn.
Fylgismönnum Sjálfstæðisflokksins fjölgaði við þess-
ar kosningar um hálft fjórða þúsund frá síðusíu kosn-
ingum eða nánar tilgreint um 3541.
*
Þessi varð árangurinn af þeirri „einbeiting áhlaupsins“
sem Þjóðviljinn talar um. Þeim mun „einbeittari“ sem
Kommúnistar berjast gegn einhverjum stjórnmálaflokki,
þeim mun örar vex fylgi flokksins. — Því flokkarnir,
sem Kommúnistar ljetu í friði, fengu ekki aukið atkvæða-
magn sitt nema um nokkur hundruð hver.
Enn segir ritstjóri Þjóðviljans, að úrslit kosninganna
feli í sjer lærdóm fyrir verkalýðshreyfinguna. En af öðr-
um umælum blaðsins sýnist þar átt við það, að Alþýðu-
flokkurinn ætli að gera svo vel og ganga óskiftur í Komm-
únistaflokkinn.
Þetta hefir einu sinni verið reynt.
í janúar 1938. Þá hafði Alþýðuflokkurinn og Kommún-
istar sarneiginlegan framboðslista við bæjarstjórnarkosn-
ingarnar. Þetta varð til þess að Sjálfstæðisflokkurinn
fjekk 9 bæjarfulltrúa kosna, en hafði áður átta.
Það er vandlifað fyrir stjórnmálaflok eins og Komm-
únistaflokkinn. Ef hann einbeitir sjer í baráttunni gegn
einhverjum flokki, eins og ritstjóri Þjóðviljans rjettilega
lýsir, þá verða úrslitin þau, að einmitt sá flokkur, sem
Kommúnistar beinast gegn, fær meiri fylgisaukningu
en dæmi eru til í íslenskri stjórnmálasögu.
Og fái Kommúnistar Alþýðuflokkinn í lið með sjer, eins
og þeir féngu hjer 1938, þá fá hinir „sameinuðu“ flokkar
hina herfilegustu útreið.
Lærdómurinn af hinum nýafstöðnu bæjarstjórnar-
kosningum er þessi í stuttu máli: Alda Komrnúnismans
er hnígandi. Vonir Kommúnistanna um fylgi hjer í Reykja
vík voru í engu samræmi við veruleikann. Fjöldi kjós-
enda, sem á tírnabili hefir hallast að Kommúnistum, er
nú horfinn frá þeim. Flótti er brostinn í liðið. Foringjar
Kommúnista eru orðnir ósammála um það, hvaða stefnu
þeir eigi að taka. Og þá er ekki á öðru von en fylgið hrvnji
af þeim.
Víívsrji ilrijar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Nýr svipur á dag-
lcga lífið.
UNDANFARIÐ hefir daglega
lífið hjá okkur snúist eingöngu
um bæjarmálin og kosningarn-
ar. Blöðin hafa naumast haft
rúm i'yrir frjettir annarsstaðar
frá og sum alls ekki. Nú þegar
kosningahitabylgjan er liðin
'ijá, koma ný umræðuefni.
Daglega lííi5! fær aftur sinn
gamla svip. Blöðin fara að segja
rá markverðustu frjettum ut-
an lands og innan. Veðráttan í
Danmörku, síldareftirspurn í
Svíþjóð, hungursneyð í Þýska-
!andi og hvað eina ber aftur
í góma. Ef að kunnur, erlerid-
ir stjórnmálamaður bregður
'jer milli landa, er fylgst með
ferðum hans og haft eftir það
sem hann kann að segja.
En stjórnmálin gleymast vafa
laust ekki alveg. Það er ekki
angt til næstu kosninga og þá
roma ný umræðuefni, þann-
'g er altaf einhver tilbreyting
á ferðinni.
o
Nýungar.
ÞAÐ ÉR víst langt frá því
að við gerum okkur fyllilega
ijóst, á hve mikilli öld fram-
:’ara og tækni við lifum. Fáir
menn skilja þýðingu atomork-
unnar fyrir mannkynið. Hina
4ásamlegu uppfindingu Radar,
eða raföldusjána, eins og hún
hefir stundum verið nefnd, veit
almenningur lítið um ennþá. Á
iögunum barst frjett um, að
vísindamerm i Bandaríkjunum
'iefðu verið að virða fyrir sjer
iunglið með radartækjum, og
nú ætla þeir að fara að kort-
leggja tunglið og fleiri himin-
hnetti.
Með radar geta skip siglt í
myrkri og þoku án þess að
þurfa að óttast blindsker og
boða. Flugvjelar geta lent í
ivarta myrkri á flugvöllum og
fleira er hægt að gera með að-
stoð radars, sem fyrir nokkrum
árum hefði þótt hlægilegt að
minnast á.
o
Þægindi.
EN NÝUNGARNAR eru ekki
alla'r eingöngu til dundurs fyr-
ir vísindamenn og spekinga.
Húsmæður framtíðarinnar
munu njóta góðs af mörgum
merkilegum nýungum, sem
komu á styrjaldarárunum. í
framtíðinni verður ljós í híbýl-
um manna með þeim þarflega
eiginleika, að það drepur alla
gerla. Menn þurfa ekki annaö
en að skrúfa ljósaperu í lampa-
stæði í baðherberginu sínu til
að fá sjer sólbað. Uppþvottur
á matarílátum verður. með öðr
um hætti en áður tiðkaðist. Ó-
hrein matarílát verða sett inn
í þartilgerðan skáp, sem þvær
og þurkar leirinn og hnífapör-
in. Sorpílát verða óþörf, því
úrgangi öllum frá heimilum
verður eytt með því að þrýsta
á rafmagnshnapp.
Sumar af þessum uppfinding
um eiga langt í land til að verða
að almenningseign, en aðrar
koma á markaðinn á þessu ári.
Já, við sem nú lifum, erum
uppi á merkilegasta tímabili
mannkynsins, en maðurinn er
svo fljótur að venjast nýung-
um, að við tökum varla eftir
framförunum, eða teljum þær
eðlilegar og sjálfsagðar.
Vandamál.
DAGLEGA LÍFINU hafa
borist nokkur brjef viðvíkjandi
Islendingum, sem teknir hafa
verið höndum erlendis fyrir
samvinnu, eða grun um sam-
vinnu við Þjóðverja á styrjald
arárunum. Brjef þessi eru á þá
leið flest, að íslensk yfirvöld
muni ekki fylgjast nógu vel
með þessu fólki og veita því að-
stoð.
Þegar hafa íslenskir menn
verið dæmdir fyrir samvinnu
við Þjóðverja á styrjaldarár-
unum og verða þeir að þola
sömu hegningu og annara þjóða
menn, sem lögðu lag sitt við
nasista. Er ekki hægt að sjá, að
íslensk yfirvöld geti breytt þar
neinu um. Það eru sömu reglur
sem gilda í þessu efni sem svo
mörgum öðrum, og menn verða
að taka afleiðingunum af gerð-
um sínum.
Sje það hinsvegar svo, að
menn hafi verið teknir fastir
og sje haldið saklausum í fang-
elsi, ber að gera alt sem hægt
er til að sanna sakleysi þeirra.
Alls munu nú 9 íslendingar
vera í haldi í Danmörku. Þeir,
sem til þekkja, fullyrða að
minsta kosti, að sumir þessara
manna sjeu hafðir fyrir rangri
sök.
o
Ofsóknir.
ÞVÍ MIÐUR hefir það sann-
ast, að í leitinni að sökudólg-
um frá styrjaldarárunum hafa
margir menn verið teknir fast-
ir, sem ekkert höfðu af sjer
gert. Það er ávalt hætta á slíku
á óróatímum. Mennirnir eru
ekki betri en það, að til eru
mannskepnur, sem nota sjer á-
standið til að koma fram hefnd
um á persónulegum óvinum.
Mætti nefna mörg slík dæmi.
Slíkar ofsóknir hafa átt sjer
stað í Danmörku, en Norðmenn
virðast hafa kunnað að sigla
fram hjá þessari villu að
mestu.
Þegar einn af kunnustu mönn
um andstöðuhreyfingarinnar í
Noregi kom til Danmerkur í
haust og blaðamenn spurðu
hann að því, hvernig honum
litist á ástandið og „hreinsun-
ina“ í Danmörku, svaraði hann
því, að sjer virtist sem Danir
legðu áherslu á að hegna þeim,
sem minst hefðu af sjer brotið,
en stórglæpamennirnir Slyppu.
Jeg hefi ekki aðstöðu til að
dæma um, hvort þessi ummæli
eru á rökum reist, en fleiri
hafa viljað halda því fram.
o
Þorrinn og kosn-
ingabaráttan.
DAGINN EFTIR að þorri
byrjaði birti jeg brot úr gam-
alli þorravísu, en fór skakt með
vísuna. Það hefði verið næst
að halda, að þessi litla yfirsjón
hefði ekki staðið upp úr kosn-
ingamoldviðrinu, en það fór á
annan veg. Á kosningadaginn
var gefið út blað hjer í bænum,
þar sem gert var gys að því,
að rangt skyldi vera farið með
vísubrotið.
Eins og lesendur muna ef til
vill, stóð hjer: ,,.... þorra-
dægrin verða o. s. frv.“, en
átti auðvitað að vera „þorra-
dægrin þykja löng ....“.
Jæja, aldrei fór það þó svo,
að við gætum ekki lagLeitt-
hvað til kosningabardagans
hjer í dálkunum.
Huimni
wtwofew■>t-r f ««(»»>* >■
*
* * mvnHiMl UWMObO
A ALÞJOÐA VELTVANGI

„Winnie" (hurchill hvííir sig
WISTON CHURCHILL dvel
ur nú vestur á Floridaströnd í
Bandaríkjunum sjer til hvíld-
ar og heilsubótar. Én áður en
Iiann fór vestur fyrir nokkrum
dögum var gesíkvæmt á heim-
ili hans í litlu húsi skamt frá
Albert Hall í London. — Meðal
gesía var hertoginn af Windsor.
Á hafnarbakkanum í Sout-
hamton var einnig mannmargt
til að fylgja „Winnie“ til skips.
Mannfjöldinn hylti Churchill
ákaft svo að það gaf lítið eftir
fagnaðarlátunum, sem ávalt
voru þar sem hann sýndi sig
á styrjaldarárunum.
Churchiil hefir verið kvefað-
ur allan vetur og sól og sumar
á Florida mun vafalaust koma
sjer vel fyrir hann. En för hans
til Bandaríkjanna nú, er þing-
ið var nýkomið saman, kom af
stað orðrómi um að hann væri
; að hætta afskiptum af opin-
berum málum og að hann
myndi hafa í hyggju að setjast
í helgan stein. Menn bollalögðu
I um það hver myndi taka við
í af honum sem formaður íhalds
1 flokksins. Góðvinur hans, Ant-
| hony Eden, tók við af Churchill
sem formaður hinnar konung-
j legu andstöðu í þir.ginu. Bea-
: verbrook lávarður fór ekki dult
J með andúð sína á Eden. Og það
j voru fleiri, sem vildu erfa for-
i mannssætið af Churchill ef það
: skyldi verða laust.
Churchill virtist ekki skifta
sjer neitt af þessari togstreitu.
Eftir kosningaósigurinn mikla í
júlí í sumar hefir hann tekið
lífinu með ró. Hann hefir hvílt
sig og skrifað lítið. Mest þykir
honum gaman að ræða um or-
ustuna um Bretland og kemur
þá fyrir að honum vöknar um
augu.
Hvort Churchill var á sveita
setri sínu í Chartwell eða í Lon
don var hann í rúminu til há-
degis. Hann tók á móti gest-
um frá kl. 11 í svefnherbergi
sínu. Hann er jafnan í kínversk
um slopp og yfir rúm hans var
borð og símarnir, vindlarnir,
úrin, pennar og blýantar alt í
kringum rúmið.
Þriðja hvern dag fór hann í
flugforingjabúning sinn, sem
er orðinn nokkuð snjáður á oln-
bogunum. Síðari hluta dags
dvaldi hann lengst af í skrif-
stofu sinni og þar bar mest á
ritverkum Winstons Churchill
í mörgum útgáfum og mismun
andi tungumálum.
Winnie var eins hamingjusam
ur með lífið og nokkur forsæt-
Framhald ó 8. líSu,