Morgunblaðið - 06.02.1946, Blaðsíða 8

8
MORGÖNB.LA0IÐ
Miðvikudagur 6. febr. 1946
Útg.r H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: Ivar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 8.00 á rnánuði innanlands,
kr. 12.00 utanlands.
f lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Þing sameinuðu
þjóðanna
DAGLEGA HEFIR HEIMURINN beðið með talsverðri
eftirvæntingu eftir fregnum frá London, síðan þing sam-
einuðu þjóðanna var sett þar þann 10. janúar síðastliðinn.
Bestu óskir fylgdu fulltrúunum frá 51 þjóð, er þeir lögðu
leið sína á þingið í London, hver frá sínu heimalandi. —
Hugsandi mönnum er ljóst, að það er undir þessu þingi
komið, hvort friðurinn verður varanlegur í heiminum,
eða hvort allt á að fara í sama horfið og var, þar sem hver
þjóð hugsar einungis um sína eigin hagsmuni og afleið-
ingin verður óumflýjanlega úlfúð og illindi, er síðar leið-
ir af sjer stríð og allar þær hörmungar, sem því fylgja.
Mönnum, sem fylgst hafa með heimsmálum frá því
fyrir fyrra stríð, fannst það ills viti, að þingið skyldi
koma saman á 26. ára afmælisdegi Þjóðabandalagsins
gamla. Það óskaði enginn eftir því, að hið nýja Þjóða-
bandalag líktist hinu fyrra, sem svo gjörsamlega brást
vonum manna.
Eitt fyrsta verk þingsins var að velja sjer forseta. Full-
trúar Rússa vildu láta velja forseta með lófataki, en Bret-
ar og aðrir fulltrúar vildu láta fara fram kosningu um
frambjóðendur í þetta virðulega starf. Var það gert, og
hlaut utanríkisráðherra Belgíu, Spaak, kosningu.
Þingið hefir kosið í ýmsar mikilsverðar nefndir og hafa
þær kosningar allar farið fram í bróðerni. Það vakti at-
hygli og þótti bera vott um bróðurhug og samvinnuvilja
er Nýsjálendingar drógu fufltrúa sinn til baka, er kjörið
var í fjárhagsnefnd, eftir að þeir og fulltrúi Júgóslafa
höfðu fengið jöfn atkvæði.
Einnig þótti það bera vott um samkomulagsvilja, er
Bretar fyrst og síðan Ástralíumenn og Nýsjálendingar
buðu að Sameinuðu þjóðirnar tækja að sjer ráðsmensku
nýlendna, sem þessar þjóðir hafa stjórnað síðan eftir
fyrra stríð.
★
Mesta athygli vakti kæra Iransmanna, vegna atburð-
anna í hinu norðlæga hjeraði landsins, Azerbaijdan, en
Rússar, sem hafa þar setulið, neituðu að leyfa Iranstjórn
að senda þangað her til að bæla niður uppreisn. Um líkt
leyti og kærur þessar komu fram, bárust kærur frá full-
trúa Ukrainumanna, sem mæltist til þess, að öryggisráðið
kynti sjer framferði Breta í Indonesíu og ennfremur önn-
ur kæra frá fulltrúa Rússa, Gromyko, sendiherra, sem
krafðist þess fyrir hönd Rússa, að Bretar færu á brott úr
Grikklandi með allan sinn her.
Samkomulag varð um það, að Iransmenn og Rússar
skyldu sjálfir jafna deilumál sín í Azerbaijdan, þó þannig,
að öryggisráðið fylgdist með þeim samningaumleitunum.
Hinsvegar hafa orðið miklar umræður um kröfur Rússa
um að Bretar færp úr Grikklandi með herlið sitt.
Gríska stjórnin lýsti því yfir, að Bretar væru í Grikk-
landi að ósk grískra yíirvalda og nærvera breska hersins
væri nauðsynleg. Lík yfirlýsing kom frá forsætisráðherra
Indónesíumanna, sem hann þó breytti nokkuð síðar.
Síðustu dagana hafa verið miklar umræður um Grikk-
landsmálið. Hafa þeir báðir Vyshinski, aðalfulltrúi Rússa
og Bevin utanríkisráðh. leitt saman hesta sína og stund-
um skorist í odda milli þeirra.
Vyshinski, sem ekki kom til þings sameinuðu þjóðanna
fyrr en seint og síðar meir, vegna anna í Balkanlöndum,
Ijet svo ummælt í ræðU, að „heimsfriðinum stafaði hætta
af dvöl breska hersins í Grikklandi“.
Bevin, utanríkisráðherra, hefir óskað þess að öryggis-
ráðið Ijeti skoðun sína ótvírætt í ljósi um það, hvort það
liti svo á, að friðnum stafaði hætta af dvöl Breta í Grikk-
landi. \
Búist'er við, að öryggisráðið taki afstöðu til þess máls 1
þá og þegar, en það getur oltið á talsverðu hverníg það
mál verður leyst. I
\Jilverji slripar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Lýsisgjafirnar.
RAUÐI KROSS ÍSLANDS
hefir ákveðið að efna til sam-
skota til þess að kaupa fyrir
lýsi til gjafa handa börnum, er
búa við fæðuskort í fjórum lönd
um í Evrópu. íslendingar hafa
nú þegar safnað allmiklu fje
til bágstaddra úti um heim og
er það vel gert og sjálfsagt, að
við látum eitthvað af hendi
rakna, eftir bestu getu. Islenska
þjóðin hefir verið svo lánsöm
að losna við þær miklu hörm-
ungar, sem gengið hafa yfir
flestar þjóðir á undanförnum
styrjaldarárum og það er blátt
áfram skylda okkar að gera
það sem við getum til að ljetta
þjáningar annara.
Ekkert er betur til þessa fall
ið en einmitt lýsið okkar. Það
er vitað að hjer er framleitt
fyrsta flokks lýsi, sem notað
hefir verið í meðöl um allan
heim.
Við eigum öll að taka vel und
ir áskorun Rauða krossins og
leggja fram okkar til þess að*
lýsissendingar þessar geti kom
ið að .sem allra bestu gagni.
Hafi ílauða Krossinn heiður
og þökk fyrir að hafa ráðist í
þessa söfnun og svo er það und
ir okkur, borgurunum hjer á
landi komið, hvort söfnunin
verður okkur til sóma og bág-
stöddum börnum á'meginlandi
Evrópu til bjöfgunar.
•
Sjúklingar og
kosningarnar.
BÆJARSTJÓRNARKOSN-
INGARNAR nýafstöðnu eru
enn umræðuefni manna. — Það
sje jeg af brjefum, sem mjer
berast stöðugt um kosningarn-
ar. Það er ekki ástæða til að
birta þessi brjef. Þau eru flest
bollaleggingar um, hvernig
þetta hafi verið eða hitt. — En
eitt atriði tel jeg ástæðu til að
minnast á, sem kemur fram 1
eftirfarandi brjefi og það er
tækifæri sjúklinga til að
leggja sitt atkvæði á metskál-
ar kosninganna. Um það atriði
segir svo í brjefi frá S. M. Ó.:
„Þátttakan í síðustu bæjar-
stjórnarkosningum var nokkuð
góð, en hefði orðið að mun betra
ef kosning í heima- og sjúkra-
húsum hefði verið leyfð, eins og
við lýðveldiskosningarnar. —
Það er hart fyrir áhugasamt
fólk í þjóðmálum, að mega eigi
kjósa fyrir það eitt að geta ekki
mætt á kjörstað, vegna líkam-
ranglæti að meina konunni sem
er að því komin, eða búin að
fæða nýjan þjóðfjelagsborgara,
að kjósa, fyrir það eitt, að hún
er að gegna skyldu sinni við
þjóðfjelagið, og kemst því ekki
á kjörstað.
Kjördeildin í
Elliheimilinu.
„í ELLIHEIMILINU er sjer-
stök kjördeild, og er það vel,
því sá eða sú, sfem á að baki
sjer langan vinnudag, er eins
vel fær, ef á annað borð er and
lega hress, til að kjósa, eins
og sá eða sú er rjett eru byrjuð
að fara út í lífið. -— Með líku
sniði og í Elliheimilinu mætti
koma fyrir í sjúkrahúsum efe
senda þangað sjerstaka trúnað
armenn og aðra fyrir heimakosn
injfu. Mætti setja strangar regl
ur þar að lútandi, svo ekki yrði
misnotað. Jeg veit ekki betur en
alt hafi farið sómasamlega
fram í lýðveldiskosningunum
og við höfum reynsluna þar eigi
langt að baki, og þó segja megi
að þær hafi verið dálítið annars
eðlis, því þar hafi ekki flokks-
sjónarmið komið til greina, þá
er það móðgun við dómgreind
fólks í lýðfrjálsu landi, að það
viti ekki svona hjer um bil
hverjum það vill fylgja að mál
um. Lýðveldiskosningarnar
urðu til að efla sjálfstæðistil-
finningar okkar og þjóðfjelags-
kennd. Eins er nú miklu hæg-
ara að fylgjast með málunum
en áður var, og því ljettara
að mynda sjer skoðanir. — En
dómgreind almennings sterk-
asta valdið í landinu og við vilj
um hafa það svo. Því meiri á-
stæða er til að allir fái að njóta
kosningarrjettar síns, er þess
óska.
Sjúklingar fluttir á
kjörstað.
„ÞAÐ heíir borið við, að svo
hefir áhuginn verið mikill að
kjósa, að sjúkrabíll hefir verið
fenginn til að komast á kjör-
stað, ■— en það er ekki sopið
kálið þótt í ausuna sje komið,
því ef upp á loft þarf að fara
með sjúkrakörfu í barnaskólan
um, þá er upp stiga að fara og
hópur kemur á móti niður stig
ann, sem búinn er að kjósa. Það
er því ekki áhlaupaverk, fyrir
þá er miður mega sín að troð-
ast um þann gangveg. Marg-
mennið er »ú orðið svo mikið í
bænum, að ekki veitir af að
taka Austurbæjarskólann líka
til þeirra hluta við næstu kosn-
ingar.
Það er ekki nóg að allir hafi
kosningarrjett frá 21 árs aldri,
ef ekki er sjeo fyrir því jafn-
framt, að allir fái að njóta hans
sem jafnast. Það getur oft oltið
á nökkrum atkvæðum, hvernig
fer í kosningum, svo það er ekki
svo lítið í húfi, að sem flestir
taki þátt í þeim.
Jeg hefi aldrei orðið eins vör
við það og núna við síðustu
kosningar, hve vonbrigði þeirra
voru mikil, er ekki fengu notið
kosningarjettar síns, sökum
þess að heilsan leyfi þeim ekki
að mæta á kjörstað. Jeg held
því að* rjettir hlutaðeigendur
ættu að taka þetta mál til al-
varlegrar íhugunar og leiðrjett
ingar fyrir Alþingiskosning-
arnar“.
Fleiri kjörsíaðir.
ÞAÐ MUNU vafalaust margir
taka undir með brjefritara um
sjúklingana og í sambandi við
þær hugleiðingar kemur manni
til hugar, hvort ekki verði bráð
um nauðsynlegt að fjölga kjör-
stöðum hjer í bænum. Það er
langt fyrir aldrað fólk og las-
burða, aÖ fara alla leið innan
frá Elliðaám vestur í Miðbæjar
skóla, jafnvel þótt farið sje í
bílum báðar leiðir og kjósend
ur sáu hve þröngt var á kjör-
stað þegar aðsóknin var mest.
Á ALÞJÓÐA VÉITVANGI í
Ný aðferð í milliríkjamálum!
Eftir Sylvain Mangeot, stjórn-
málafregnritara Reuters.
ÞAÐ sem nú ber hæst á vett-
vangi alþjóðastjórnmálanna, er
viðureign sú, sem staðið hefir
að undanförnu milli Bevins og
Vishinsky fyrir Öryggisráðinu
í Lond.on. Margir brjóta nú heil-
ann um það, hvort þetta kann
ekki að gjörbreyta meðferð ut-
anríkismálanna og meðferð
deilumála þjóða í milli. Ef að
aðferð Bevins verður fylgt, verð
ur hreinasta Bylting í meðferð
alþjóðamála.
Bevin valdi nefnilega það
hlutskiptið ,að ræða ekki aðéins
um stjórnmálaástandið í Grikk
landi, heldur tók hann sjer fyr-
ir hendur að skýra málin á víð
ara vettvangi, og leiða í ljós á-
stæðurnar fyrir þeirri ákvörðun
Svojetríkjanna, að leggja málin
fyrir Öryggisráðið. Bevin hefir
altaf haldíð því fram, að ðrygg
isráðið væri sá staður, þar sem
skapa bæri gagnkvæmt traust.
Hann trúir dúðsjáanlega að
besta leiðin til þess að fram-
kvæma þétta sje sú, að ræða
þar öll mál af hreinskilni, ekki
aðeins málin sjálf, heldur einn-
ig ástæðurnar, sem að baki þeim
úggja.
Árangursins af þessum til-
raunum verður allsstaðar beð-
ið með mikilli eftirvæntingu.
Víst er um það, að breytingin,
sem orðin er á þessum sviðum,
frá því að stórveldin ræddu sam
an sín á milli ein og þar til nú,
að málin eru rædd fyrir opnum
tjöldum á þingi þjóðanna, kem
ur ekki að fullu fram fyrr en
eftir lengri tíma, en Bevin hef
ir djarflega stigið fyrsta spor-
ið. Nú er mikið undir því kom
io, hvort Rússar velja að ganga
í berhögg við þessa nýju
stefnu, eða hvort .þeir fylgja
henni.
1 Ákvarðanirnar um að ræða
Grikklandsmálin fyrir opnum
tjöldum, og hvað öryggisráðið
gerir við þau, eru líklegar til
þess að veita aðeins takmark-
aða lausn á þejssari gátu.
Rússar hafa krafist að Bretar
fari þegar algjörlega og skil-
yrðislaust með her sinn burt
frá Grikklandi, með þeim for-
sendum að vera hans þar sje
hættuleg friði og öryggi. Bret
ar hafa beðið Öryggisráðið að
segja afdráttarlaust skoðun
þess á því, hvort vera bresks
hers í Grikklandi sje hætta fyr
ir heimsfriðinn. En eins og tals
maður Grikkja tók fram, kann
það að vera þjóðhollum Grikkj
um fyrirgefanlegt, þótt þeir ef-
ist um það, að svör við kröfum
Vishinsky og Bevins láti í tje
fullnægjandi lausn á málunum
fyrir Grikki sjálfa.
Talsmaður Grikkja virtist
leggja mesta áherslu á það, að
fá fram frá Öryggisráðinu eitt-
hvað það, sem eytt gæti þeirri
skoðun, .sem nú er mjög ríkj-
andi á Grikklandi, að stórveld
in blási að stjórnmáladeilum
þar innanlands. Verða menn nú
að vona, að Öryggisráðið geti
véitt lausn á málum þessum og
hjálp Grikkjum sjálfum til
handa, éftir að hafa vegið og
metið sókn og vörn þeirra aðila,
sem déila nú fyrir ráðinu.