Morgunblaðið - 17.03.1946, Blaðsíða 6

6
MORGCNBLABlb
Sunnudagur 17. mars 1946
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.).
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson. /
Auglýsingár: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innanlands,
kr. 12.00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Tækifæri bónda
UNDIR þessari fyrirsögn er forustugrein Tímans þann
13. mars og þýðingarmesta tækifæri bændanna er þar
talið það, að þeir geti í næstu kosningum útrýmt af Al-
þingi þeim: Jóni Pálmasyni, Ásgeir Ásgeirssyni,,Eiríki
Einarssyni, Ingólfi Jónssyni, Gunnari Thoroddsen, Garð-
ari Þorsteinssyni og Sigurði Bjarnasyni.
Sjálfsagt er það rjett, að þetta tækifæri er fyrir hönd-
um, ef allir þeir bændur, sem stutt hafa þessa þingmenn
vildu kjósa Tímamenn í þeirra stað. Þessir menn eru að
venju taldir upp í Tímanum í þeirri röð, sem óvild Tíma-
liðsins segir til um. Njóta þeir Jón Pálmason og Ásgeir
Ásgeirsson „þess heiðurs", eins og Finnur Jónsson ráð-
herra sagði í fyrra, að vera í þessu efni efstir á blaði.
Setjum nú svo, að Tímaliðinu tækist að fella þessa sjö
þingmenn, sem það telur meira virði að losna við en alla
aðra og eru á Tímavísu mikið hættulegri en t. 8. Komm-
únistar.
★
Ríkisstjórnin sem nú er gæti verið eftir sem áður. En
bændur væru yfirleitt búnir að einangra sig inn í Tíma-
klíkuna spiltasta fjelagsskapinn sem til er í landinu og
það fyrir heilt kjörtímabil. Þetta hefði að sjálfsögðu þær
afleiðingar að um leið og allir bændur settu sig í and-
stöðu við ráðandi vald á Alþingi væru þeir óbeinlínis að
óska eftir að fá baráttu við meiri hlutann og sem allra
minsta möguleika til áhrifa. Þeir gætu að vísu látið gera
síhækkandi kröfur um aukin fjárframlög og hækkað af-
urðaverð og gengið að fullu framhjá því hver munur er
á kröfum og hinu að koma einhverju fram sem viðunandi
og skynsamlegt er.
Tímaklíkan mundi þá nota aðstöðu sína til þess, að etja
bændum út í verkfallsbaráttu við aðrar stjettir Hún
mundi beita áhrifum sínum gegn allri nýsköpun og ný-
breytni, en miða alla starfsemi við hrunstefnu og hrak-
spádóma eins og foringjunum er tamast. Kæmi og þá
fram í fullkomnasta stíl það spámannseðli, að meta meira
áhugann fyrir því, að spádómarnir rættust, heldur en hitt
hvort einni stjett eða annari og þjóðinni allri liði betur
eða ver. Það er í fullu samræmi við starfsemi Tímamanna
frá því er núverandi stjórn tók við völdum.
★
Ef bændur landsins yrðu á þenna hátt við hinum
heitustu óskum Tímamanna, sýndu þeir vilja sinn í þá
átt, að fá aftur yfir sig það ástand sem ríkti á árunum
1931---’38 þegar bændur höfðu að kalla mátti ekki lausan
eyri til eins eða neins, þegar lambsverðið komst niður í
8 krónur, þegar fjárpestirnar voru fluttar inn í landið,
þegar flestir bændur voru svo skuldum vafðir að stofna
varð hinn alkunna Kreppulánasjóð, og þegar allir sjóðir
voru upp jetnir og alt lánstraust þjóðarinnar erlendis
glatað.
Þá mætti segja að hrunstefnan og hrakspárnar væri í
góðri framkvæmd. Þá mætti segja að bændur hefðu notað
hið rjetta Tímalega tækifæri.
Raunar hefir þess ekki orðið vart, að aðrir en æstustu
menn Tímaliðsins í bændastjett, eins og Jón í Deildar-
tungu, Halldór frá Kirkjubóli og Gísli í Eyhildarholti hafi
óskað þess, að framfarastefnan í landinu væri brotin á
bak aftur og afturhaldsstefna Tímaliðsins hafin til
skýjanna.
Hitt er vitað og meira segja viðurkent á ólíklegasta
stað, í sjálfum Tímanum, að „ýmsir gamlir og góðir Fram-
sóknarmenn" eru komnir inn í „Selfosshieifinguna“ sem
Tíminn kallar og fyrirlíta Tímadeildina svo djúpt, að
þeim er brígslað um, að hafa mestan áhuga á því að
gera henni tjón. Þegar svo er komið, þá má nærri geta,
hvort nokkrir heilvita Sjálfstæðisbændur vilja styðja
Tímadeildina. Þeim mundi án efa hitt geðfeldara að nota
sín tækifæri til þess að vinna stjett sinni, landinu og þjóð-
inni í heild alt það gagn er þeir mega, með því að útiloka
Tímaklíkuna frá öllum völdum og áhrifum!
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Bæjarskömm.
ÞAÐ KOM TIL MÍN MAÐUR
fyrir nokkrum dögum og spurði
mig hvers vegna jeg hefði al-
drei skrifað um eina mestu
bæjarskömmina. Það stæði þó
venjulega ekki á því, að minst
væri á það sem aflaga færi í
bænum. Hann kvaðst eiga við
bryggjusjoppurnar, sem hann
nefndi svo, við höfnina. Hann
ráðlagði mjer að ganga eitt-
hvert kvöldið framhjá „Dala-
kofanum", sem han nefndi svo,
en það er veitingakrá, skamt
frá verbúðunum.
Jeg fór að ráðum mannsins
og gekk þarna fyrir og jeg verð
að segja það alveg eins og er,
að mjer hreinlega ofbauð og
er ekki nokkur von til þess að
jeg geti í fáum orðum lýst því,
sem þarna fór fram. — Þessi
sjoppa er sannkölluð bæjar-
skömm.
Sukk og svall.
ÞEGAR GENGIÐ var fram
hjá þessu veitingahúsi, ef því
nafni skyldi kalla, gaus út óg-
urleg pest, það var sambland
af brennivíni, öli og tóbaks-
reyk. Inni heyrðist bölv og ragn
og skammaryrði. — Lögreglu-
bíll kom þarna að og lögreglu-
þjónarnir fóru burtu með mátt
lausan mann á milli sín og
hentu honum upp í bíl. Þessi
máttlausi maður var klæddur
eins og sjómaður. Einhver mað
ur, sem stóð þarna nálægt,
sagði mjer að þannig gengi það
til stundum. Sjómenirnir kæm
ust stundum ekki lengra en inn
í þessa eða hina sjoppuna við
höfnina og lentu svo í kjallar-
anum í Pósthússtræti til gist-
ingar.
•
Fyrstu kynni af
höfuðstaðnum.
ÞAÐ GETUR VERIÐ, að þess
ar sjoppur sjeu nauðsynlegar
— og að einhverstaðar þurfi
vondir að vera — en það er
slæmt þegar krár eins og þessi
þarna við höfnina blasir við ó-
kunnugum mönnum, sem koma
sjóleiðis til bæjarins, bæði er-
lendum mönnum og innlend-
um.
Reykjavík hefir stundum
fengið misjafnt orð á sig út á
landsbygðinni. Höfuðborgin á
að vera ein ógurleg Babylon,
en það eru einmitt staðir eins
og þessir, sem koma óorði á bæj
inn.
Og meðal annara orða, get-
ur það verið að heilbrigðiseft-
irlit bæjarins hafi litið inn í
„Dalakofann“ og aðra slíka
staði í bænum, um kvöld er
skyggja fer?
•
Óhreinir
pcningaseðlar.
MIKIÐ SKELFING fara menn
illa með peninga sína. — Það
kann að vera einkamál hvers
eins hvernig hann eyðir fje
sínu í vitleysu og óhófi, en
hvernig farið er með peninga-
seðla er hreint ekki neitt einka
mál. Það er næstum undan-
tekning að gefið sje til baka
með hreinum og sljettum pen-
ingaseðlum í verslunum hjer í
bænum. Þetta er ekki verslun-
unum að kenna, heldur al-
menningi, sem ekki hefir neina
hirðu á því að geyma peninga-
seðla í þar til gerðum veskjum,
eða peningabuddum.
Það er alveg óskaplegt að
hugsa sjer hvað þessir skítugu
peningaseðlar, sem ganga
manna á milli geta borið með
sjer af bakteríum. Það hlýtur
að vera sóðalegt verk að vera
gjaldkeri í stóru fyrirtæki þar
sem mikið er peningum af 1
umferð.
„Þjóðhetjan“ Bör.
NÚ ER BÖR BÖRSON kom-
inn í bíó og fólksösin er fyrir
framan Tjarnarbíó frá því
snemma á morgnana af fólki,
sem er að reyna að ná sjer í
miða fyrir kvöldið.
Helgi Hjörvar hefir gert Bör
að einskonar þjóðhetju meðal
okkar, enda er sagan um hann
skemtileg og mun þó lestur
Hjörvars og þýðing sögunar
hafa átt stærri hlut í að gera
Bör vinsælan, en sagan sjálf.
Já, það eru meiri lætin með
hann Bör, ef þessu heldur á-
fram er ekki annað sjeð, en að
einhver fari að stinga upp á því
að honum verði reist „veglegt
minnismerki“ í einhverjum
skemtigarðinum okkar.
•
Mjólk á flöskum
og smjör.
HÚSMÆÐRAFJELAGIÐ kom
saman á fund hjer á dögunum
til að ræða landsins gagn og
nauðsynjar og til að fá sjer
einn snúning á eftir kaffinu,
eftir því sem blöðin herma í
frjettum.
Á fundinum samþyktu þær,
blessaðar dúfurnar, að nú vildu
þær fara að fá mjólkina á til-
luktum flöskum og virðist það
ekki nema sanngirniskrafa,
sem þær ættu að hamra á þang
að til það fæst.
Þær gerðu líka samþykt um
smjörið og var það ekki von-
um fyr, því víða er nú lítið
um viðbit á heimilum hjer í
bænum.
En í samabandi við þessa sam
þykt um smjörið kemur mörg
um til hugar, hvort nokur vand
kvæði sjeu á því að við fáum
keypt smjör frá Danmörku. —
Það eru orðin svo mikil við-
skipti milli þessara gömlu sam
bandsþjóða. Við seljum Dönum
vefnaðarvöru í stórum stíl. —
Væri það ekki góð skifti að fá
smjör fyrir tuskurnar?
Fornrit fyrir fisk.
ÞAÐ HAFA orðið talsverð-
ar umræður um frjettina, sem
barst í gær frá Kaupmanahöfn
um að Danir ætluðu sjer að
,,handla“ við okkur um fornrit-
in okkar gömlu og láta okkur
fá öll þau góðu gömlu skinn,
ef við vildum lofa Færeying-
um að dorga hjer áfram á okk
ar miðum.
Já, það má nú segja, að oft
hefir þorskurinn komið okkur
að haldi!
BRJEF SENT MORGUNBLAÐINU
Sigurför mannkynsins
Hr. ritstjóri!
ÞAÐ getur verið að jeg sje
það sem kallað er gamaldags,
en mjer er farið að finnast það
kallað er menning, ákaflega
skriítið á þessum síðustu ár-
um, og sjerstaklega núna eft-
ir þetta mikla stríð, sem braut
niður á sex árum alt það, sem
bygt hafði verið upp milli styrj
aldanna tveggja. Núna á því
herrans ári 1946, þykir það
fínt að grafa upp um alt lík
manna, sem búin eru að liggja
í jörðu mánuðum og stundum
árum saman. Og menn eru látn
ir róta í þessu berhentir, það
á að vera einhver hegning, en
mjer er spurn, hefði slíkt get-
að skeð eftir síðasta stríð?
Jeg hef heyrt, að einhverstað
ar austur í Asíu sje til mjög
viltur mannflokkur, sem nefnd
ur er Höfuðskeljaviðarar,
er mig minnir, á hann heima
á eynni Borneo. Þessi mann-
tegund safnar að sjer hauskúp-
um og þykir sá mestur, er flest-
ar á höfuðkúpurnar, jeg tala
nú ekki um, ef hann hefjr drep
ið alla þá, sem þær eru af.
Það getur sýnst svo, að vest-
rænar þjóðir hafi tekið sjer
þessa svonefndu „villimenn“
til fyrirmyndar, þegar þeir rífa
heilann úr sigruðum óvinum
og geyma og hafa til sýnis, eins
og einhver djásn. Ber þetta
ekki alt vott um eitt og það
sama, að smekk og góðum sið-
um sje furðulega að fara aftur.
Það hefir ekki farið neinum
sögum af því í styrjöldum und
anfarinna þriggja alda, að aðr-
ar eins pyntingar og misþyrm-
ingar hafa verið um hönd hafð
ar og í þessari styrjöld, og ber
það ásamt öllu öðru ekki fagurt
vitni um „menningu“ þá, sem
nú ríkir hjer í heiminum. Þó
hafa víst flestir, sem þátt tóku
í nýafstöðnum ófriði, talið að
þeir væru að berjast fyrir
menningunni, en árangurinn
er ekki betri, en sjá má af þeim
dæmum, sem jeg hefi tekið
hjer á undan.
Flestir halda því fram, og
jeg með þeim, að þar sem menn
ing sje, þar eigi og að vera
mannúð. Þetta hugtak er að
vísu næsta teygjanlegt, og víst
er um það, að mannúðin er oft
misskilin. En þar sem eru
grimmar og ógeðslegar athafn-
ir um hönd hafðar, getur aldrei
verið um neina menningu að
ræða, því fyrst og fremst er
stefnt að því með henni, að
mannlífið sje tvennt í senn:
betra og fegurra.
Og nú, meðan hungurdauði
vofir yfir miljónum, — já,
hundruðum miljóna eftir æðis-
gengna styrjöld, er ný ófriðar-
blika þegar komin upp fyrir
sjóndeildarhringinn. Og svo
hneyklsast menn á ölhneigðum
manni, sem fellur hvað eftir
annað fyrir freistingum Bakk-
usar. Hann lofar sjer því að
drekka nú ekki framar, og
sama er um mannkynið, það
Framh. á bls. 7.