Morgunblaðið - 17.04.1946, Qupperneq 8

8
MORGDNBLAdIÐ
Miðvikudagur 17. apríl 1946

JIUrcgllttMðfrÍto
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.).
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innanlands,
kr. 12.00 utanlands.
I lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Leabðk.
Sænsku bátarnir
FYRIR nokkru skýrði atvinnumálaráðherra frá því á
Alþingi er hann svaraði fyrirspurn frá Sigurði Bjarna-
syni, að þess mætti vænta að afhendingartíma nokkurs
hluta þeirra skipa, sem Svíar eru að byggja fyrir íslend-
inga, myndi seinka um a. m. k. einn mánuð. Þessi dráttur
nær til helmings stærri tegundar bátanna, þ. e. þeirra,
sem er 80 tonn.
Það er óhætt að segja að þessar upplýsingar vöktu í
senn furðu og vonbrigði, svo hægfara og seint hefir
gengið smíði þessara skipa. í fyrra var gert ráð fyrir að
flest þeirri yrðu tilbúin og komin hingað til lands
fyrir síldarvertíð. Það varð ekki. Síðan hefir það verið
talið fullvíst, að skipin yrðu fullbúin fyrir vertíðina í
sumar. En þá koma þær fregnir, sem getið var hjer að
ofan.
Það verður að segjast, að þessi frammistaða hinna
sænsku skipasmíðastöðva og vjelaverksmiðja er fjarri
því að fullnægja þeim vonum, sem íslendingar höfðu
gert sjer um þessi viðskipti. Það er og fvrirsjáanlegt að
þetta háttalag er líklegt til þess að baka ýmsum út-
gerðarmönnum, sem skipin hafa keypt, stórtjón og hið
mesta óhagræði. í þessu sambandi má einnig benda á að
þessi skip eru mjög dýr. Sjest það greinilega áf verði
þeirra báta, sem nú er verið að smíða fyrir ýmsa fslend-
inga í Danmörku og sumir hverjir eru komnir hingað
til lands.
En úr því sem komið er, er aðalatriðið að reynt verði
að hraða afhendingu Svíþjóðarbátanna svo sem mest má
verða. Á það mun ríkisstjórnin leggja mikla áherslu. En
það verður bókstaflega að fá það fram í dagsljósið,
hvernig stendur á sleifarlaginu á afgreiðslu skipanna.
Annað er óviðunandi eins og þessum málum er komið.
Sjálfum sjer líkir
EITT af einkennum þeirra manna sem rita í Tímann er
það, að þeir uppnefna andstæðinga sína og setja á þá
allrahanda samlíkingar sem eiga að vera þeim til vansa.
En oftast eru þessar samlíkingar þó svo mishepnaðar, að
þær verka öfugt við það sem ætlast er til, þannig að
ýmist eru þær til hróss fyrir þá sem stefnt er að, eða
hitta Tímadátana sjálfa. Þetta er ekki svo undarlegt, því
til þess að finna upp og nota rjett samlíkingar um aðra
þarf snjalla menn. í höndum klaufa snýst slíkt vopn æfin-
lega öfugt.
Síðasta dæmið af þessu er að finna í Tímanum 16. þ.m.
og snýr nú að Jónasi frá Hriflu aðalleiðtoga Framsóknar-
flokksins um 25 ára skeið.
Nú líkir Tíminn Jónasi við „hinn glataða son“, sem sje
kominn til Sjálfstæðismanna og þeir sjeu nú að- fagna
eins og foreldrarnir forðum í dæmisögu meistarans. Þetta
sýnir flónsku Tímaritaranna mæta vel. Samkvæmt lík-
ingunni ætti Jónas að vera fæddur og uppalinn sem
Sjálfstæðismaður. Síðan hafi hann komist á villigötur í
siðferði og fjármálum og sokkið svo djúpt, að orðið hefði
að nærast á drafi meðal svína. En nú væri hann aftur
kominn heim til foreldra sinna sem slátruðu alikálfi og
stofnuðu veislu, til að fagna hinum glataða syni.
Að því leyti er samlíkingin röng, að Jónas hefir aldrei
verið Sjálfstæðismaður og hefir nú nýlega lýst því, að
hann sje jafnharður Framsóknarmaður sem altaf áður og
fylgi hinni upphaflegu stefnu flokksins. Sjálfstæðis-
menn geta því ekki fagnað Jónasi sem glötuðum syni.
Hinu geta þeir fagnað, að þessum harðvítugasta and-
stæðingi er farið að ofbjóða svo það andlega draf sem
Tíminn býður landsfólkinu, að hann vill ekki vera með
í því mötuneyti. Að því leyti hittir samlíking Tímans í
mark. Þeir eru löngum sjálfum sjer líkir, Tímamenn.
\Jihverji ilripa
ar:
ÚR DAGLEGA LlFINU
Ösin við skipa-
komurnar.
ÞAÐ ER GAMALL SIÐUR
að fagna vel skipakomum hjer
hjer á landi. Hjer í Reykja-
vík lagðist það þó að mestu nið-
ur styrjaldarárin að bæjarbúar
þyrptust niður að höfn er skip
komu eða fóru. Ferðir skipa
voru leyndarmál í styrjöldinni
og almenningur vissi ekki eins
vel um komu- og brottfarar-
daga skipanna og nú.
En Reykvíkingar hafa ekki
gleymt sínum gamla vana og í
hvert sinn, sem farþegaskipin
koma eða fara fyllist hafnar-
bakkinn af fólki, sem kemur
þangað til að kveðja eða heilsa
kunningjunum. En venjulega
slæðist svo mikið með af fólki,
sem ekki ná neitt sjerstakt er-
indi, að vinir og venslafólk far-
þega kemst ekki að.
•
Þarf eftirlit.
ÞAÐ ER ekki hægt að banna
fólki að ganga niður að höfn
og horfa á skipin koma og fara,
en hitt væri hægt og ætti að
gera, að hafa eftirlit með því
að farþegar komist nokkurn
veginn óhindrað leiðar sinnar
og að venslafólk þeirra hafi
forgangsrjett að fara um borð
framyfir hina, sem ekkert er-
indi eiga nema að slæpast.
Þetta er auðvelt verk fyrir
2—3 lögregluþjóna. Þeir ættu
að afmarka svæði og hleypa
ekki öðrum inn á það en þeim
er eiga erindi að skipunum.
Sjerstaklega þarf að koma í
veg fyrir að krakkar sjeu að
flækjast fremst á hafnarbakk-
anum, því af slíku geta auð-
veldlega hlotist slys.
Þegar regla er einu sinni
komin á í þessum efnum munu
menn láta sjel vel líka.
Skotið með matvælum.
MATVÆLAÁSTANDIÐ hef-
ir aldrei verið eins slæmt í
heiminum eins og nú. Miljónir
manna svelta og fólk hrynur
niður úr hungri svo þúsundum
skiftir víða um lönd. Margar
þjóðir leggja hart að sjer til
þess að geta miðlað af sínum
matvælum til þjóða, sem illa
eru staddar. Við íslendingar
höfum tekið þátt í þessari sjálf-
sögðu hjálparstarfsemi, bæði
með þátttöku okkar í UNRRA
og með frjálsum samskotum.
Það er ekki nema eðlilegt að
hugsandi mönnum svíði, er þeir
sjá illa farið með matvæli og
vilji reyna að koma í veg fyrir
að börn og unglingar leiki sjer
að matnum, eða noti mat sem
skotfæri eins og nú tíðkast
meðal unglinga hjer í bænum.
•
Útrýmum
baunabyssunum.
VIÐ OG VIÐ brýst út bauna-
byssufaraldur meðal stráka
hjer í bænum. Þeir búa sjer til
gúmmíslöngur til að slöngva
matbaunum, eða þeir blása
þeim út um rör. Oft getur þetta
verið hættulegur leikur og slys
hafa hlotist af, er strákarnir
hitta með baununum t.d. í augu
fjelaga sinna.
Það er þess vegna ekki nóg
að skammarlega sje farið með
matvæli í þessum ljóta leik.
Ætli kennarar gætu ekki
hjálpað til að útrýma bauna-
byssunum með því, að í hverj-
um einasta bekk í barnaskól-
unum væri sagt frá hörmung-
arástandinu í heiminum og
börnum gert ljóst hvað þau eru
að gera þegar þau fara illa með
mat. Heita síðan á þau til lið-
veislu um það að fara ekki illa
með matinn. Væri þetta ekki
reynandi?
Knattleikir á götunum.
OG ÚR ÞVÍ AÐ farið er að
ragast í leikjum barnanna á
annað borð, þá er rjett að nota
tækifærið og minnast á leiki,
sem eru saklaus skemtun í
sjálfu sjer, en geta valdið stór-
slysum. Á jeg þar við knatt-
leiki barna á götunum.
Börnin gleyma sjer gjörsam-
lega við þessa leiki og hugsa
ekki um annað en knöttinn,
sem þau eru með og elta hann
fram og aftur. I hita leiksins
athuga þau ekki umferðina og
hefir oft munað mjóu að börn,
sem eru að knattleik á götun-
um yrðu undir bílum. Það er
stundum alveg ómögulegt fyrir
bílstjóra að átta sig á eða forða
slysi, þegar barn hleypur alt í
einu fyrir bifreiðina. Leikvellir
eru orðnir það margir í bæn-
um, að börn, sem vilja leika
sjer í knattleik ættu að geta
stundað leiki sína á þeim. En
það verður að krefjast þess af
lögreglunni að hún sjái til þess-
aá börn sjeu ekki að slíkum
leikjum á götum úti. Ennfrem-
ur ættu foreldrar og forráða-
menn barna, að brýna fyrir
þeim að leika sjer ekki að
knattleikjum á umferðargötum.
•
Blíðan.
ÞAÐ GLAÐNAÐI yfir mönn-
um í gær í blessaðri blíðunni
og vonir hafa vaknað hjá mörg-
um um að það yrði gott veður
um páskana. En því miður er
of snemt að spá nokkru um
veðrið seinni hluta vikunnar.
En ekki væri það ónýtt að fá
nokkra daga eins og í gær. En
kanski verður komin rigning
aftur þegar þessar línur koma
fyrir augu lesendanna. En ef
til vill dugar að heita á Stranda
kirkju og biðja veðurfræðing-
ana að gera sitt besta.
)■■■■■■ ■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■ * •«»■■*■»nu'wmm-*
i Á ALÞJÓÐA VETTVANGI 1
i .........................I
Forsætisráðherra heimsins—Trygve Lie
„Forsætisráðherra heimsins“
hefir Trygve Lie verið nefnd-
ur, síðan hann tók við aðal-
ritara embætti hins nýja þjóða-
bandalags.
í „Norrænum frjettum“ birt-
ist nýlega grein um Trygve
Lie, þar sem m. a. er komist að
orði á þessa leið:
„Trygve Lie fjekk stöðu þá,
sem hann sjálfur hafði sagt að
væri „sú ægilegasta sem hugs-
ast getur“, en um leið ein
þeirra, sem er virðulegust allra
í alþjóðlegu tilliti. Mikill mað-
ur frá fámennri þjóð á að leit-
ast við að gera hin miklu þjóða-
samtök starfhæf. svo starfs-
hættir geti þar samrýmst hin-
um háleitustu hugsjónum.
Rólyndir menn.
Svo er að sjá, sem menn með
nýjum svipeinkennum sjeu að
komast til valda og áhrifa í al~
þjóðamálum Lie er einn af
þeim. í Englandi er Ernest
Bevin áhrifamestur. Frá Bel-
gíu kemur forseti bandalags-
ins Paul Henri Spaak. í Sví-
þjóð situr Per Albin Hansson
við stýrið og í Danmörku stýr-
ir Hedtoft-Hansen jafnaðar-
mönnum. Allt eru þetta sósíal-
demókratar af rólyndasta tagi,
raunsæismenn, vinsælir, en
nokkuð þungir á bárunni.
Trygve Lie er samskonar mað-
ur. Ferill hans líkur hinna.
Sonur veggfóðrara.
Hann er rjett innan við fim-
tugt. Fæddur í einu úthverfi
Oslóar, sonur veggfóðrara.
Misti ungur föður sinn. Móðir
hans átti erfitt með að standa
straum af námskostnaði hans.
Hann var ekki nema 17 ára,
er hann vakti eftirtekt meðal
flokksbræðra sinna. Tók laga-
þróf og varð yfirrjettarmála-
flutningsmaður árið 1919.
Hann varð lögfræðilegur
ráðunautur verkalýðssambands
ins norska, og skömmu síðar
ritstjóri við ,,Arbejderbladet“. i
Upp frá því tók hann með lífi
og sál þátt í stjórnmálunum, I
einkum bæjarmálefnum Osló,
skrifaði bækur og ritlinga og
varð 10 árum seinna dóms-1
málaráðherra í ríkisstjórn
Verkamannaflokksins; en hún
tók við völdum um sama leyti
og ófriðarblikuna dró yfir Ev-
rópu.
Forsjáll ráðherra.
Rjett áður en styrjöldin
braust út varð hann viðskifta-
málaráðherra. Fjekk hann því
þá til leiðar komið, að miklum
vörubirgðum var safnað í Norð
ur-Noregi. Hann kom því líka;
til leiðar, að allur verslunar-1
floti Noregs komst undir eftir-
lit ríkisstjórnarinnar. Kom það
síðar í ljós, að þessi ráðstöfun
varð að miklu gagni. Hann
fylgdi norska hernum í styrj-
öldinni vorið 1940 og varð Há-
kon konungi og Ólafi prins
samskipa til London, er þeir og
ríkisstjórnin urðu að flýja land
sitt.
í fremstu röð.
Þegar norska stjórnin í Lon-
don hóf störf sín tók hann við
störfum utanríkisráðherra. —
Hann var þá 44 ára.
í London varð Trygve Lie
meðal þeirra ráðherra land-
flóttastjórnanna, sem þar höfðu
aðsetur, er mest kvað að. Það
var því talið eðlilegt að honum
yrði falin staða aðalritara
Hinna sameinuðu þjóða.
Trygve Lie er fremur fámáll
að jafnaði. En þegar hann tek-
ur til máls, verður hann trauðla
misskilinn. Svo skýr er öll
framsetning hans og ákveðin.
Nýlega komst hann þannig að
orði: Engin þjóð getur komist
hjá ófriði með því einu að lýsa
yfir hlutleysi sínu. „Nasismi og
fasismi eru ennþá á lífi“, full-
yrti hann í einni af fyrstu ræð-
unum er hann flutti í banda-
lagsráðinu.
„Ekkért er mjer eins hug-
i i Framh. ájbls. 12.