Morgunblaðið - 16.06.1946, Blaðsíða 5

Sunnudagur 16. júní 1946
MORGUNBLAÐIÐ
3
Jóhann Jósefsson, alþingism. sextugur 69 ára hjúskaparafmæli.
JOHANN Þ. JOSEPSSON,
alþlngismaður, á afmælisdag
17. júní og verður sextugur á
morgun. Hann fer til Vest-
mannaeyja til þess að vera
þar með vinum og kunningj-
um á afmælisdaginn.
Starfssaga Jóh. er, sem kunn
ugt er, að mestu leyti saga
Vestm.eyja undanfarna ára-
tugi. Þar er hann borinn og
barnfæddur, þar var hann bú
settur fram undir fimmtugs
aldur. En þingmaður Vest-
mannaeyja hefir hann verið
síðan haustið 1923.
★
Hve löng er samvinna ykk-
ar Gunnars Ólafssonar orðin?
spurði jeg Jóhann, er jeg
skrapp heim til hans í fyrra-
kvöld.
Hún hófst 1910. Gunnar
misti stöðuna sem verslunar-
stjóri við Brydesverslun í Vík
í Mýrdal, vegna þess að hann
bauð sig fram sem Sjálfstæð-
ismaður til þings haustið
1908, og var kosinn þegar
„uppkastið“ var á ferðinni.
Þá var alvara í kosningunum.
Þá komst Jón Magnússon að
í Eyjum, en jeg var með sjera
Ólafi Fríkirkjupresti, er fjell.
Jeg fór einförum eftir þann
ósigur. Þá var jeg verslunar-
maður hjá Gísla Johnsen,
kom þangað um fermingu
1901. Gísli hóf fyrstur veru-
lega samkeppni í verslun við
J. P. T, Bryde, sem áður hafði
öll viðskipti í Eyjum að heita
mátti.
Þegar Gunnar kom til Eyja,
stofnuðu þeir þar saman út-
gerð og verslun, Gunnar og
Pjetur Thorsteinsson, en buðu
mjer að vera með. Þá var jeg
24 ára, átti ekkert og þótti
fengur að komast í þennan
fjelagsskap. Þá keyptum við
svonefnda Tangaverslun af
Bryde, og þar hefir okkar
fcækistöð verið síðan.
En hvar hefir þú fengið
málkunnáttu þína, svo þú
getur auk norðurlandamál-
anna talað og skrifað ensku,
þýsku og frönsku?
Það kom mest af sjálfu sjer.
Jeg hafði ekki annað en barna
skólapróf frá sr. Oddgeiri
Guðmundssyni, en hann var
ágætur kennari. Gísli John-
sen hafði fyrirgreiðslu er-
lendra fiskiskipa, sem leituðu
til Eyja, og jeg varð ferju-
maður oftast milli skips og
lands, og sá um afgreiðsluna.
Eins lærði jeg dönsku af
liásetum á Marstal-skútunum
sem komu með vörur til Eyja
á vorin. Þessi ferjumanns og
afgreiðslustörf hafði jeg á
hendi í 16 ár. Það voru stund-
um slarkferðir, altaf á opnum
bátum og fiskiskipunum varð
að sinna hvort sem þau komu
að nóttu eða degi. En því má
jeg ekki gleyma, að Magnús
Jónsson, sýslumaður, bauð
mjer tilsögn í ensku, þegar
hann var í Eyjum. Þar fjekk
jeg undirstöðuna og er hon-
um alla æfi þakklátur fyrir
góðvild hans og hugulsemi.
Flaug aldrei að þjer að leita
fcurt frá Vestmannaeyjum
meðan þú varst ungur?
Um það leyti, sem jeg rjeði
Jóhann Þ. Jósefsson
mig hjá Gisla Johnsen, lang-
aði mig mest til Ameríku, en
tveir eldri bræður mínir voru
farnir að heiman, svo jeg
mátti ekki fara frá móð-
ur minni. Hún varð um
þessar mundir ekkja í ann-
að sinn.
Faðir minn, Jósef Valdason,
var skipstjóri. Hann stundaði
meðal annars hákarlaveiðar
á þilskipi. Hann druknaði þeg
ar jeg var á öðru ári. Hann
var Eyfellingur að ætt. Móð-
ir mín, Guðrún Þorkelsdóttir,
ættuð úr Eyjum, giftist aftur,
Magnúsi Guðlaugssyni úr
Landeyjum og missti hann
h'ka í sjóinn þegar jeg var
ný fermdur. Hann ætlaði að
„setja mig til menta“ en þeg-
ar hans misti við, voru engin
efni til þess. Hann reyndist
mjer sem besti faðir.
Þegar jeg rjeðst til versl-
unar hjá Gísla Johnsen, lang
aði mig 1 flest annað en það.
En ekki var á öðru völ nema
þá að stunda róðra ef jeg
yrði kyrr í Eyjum. Með okk-
ur Gísla var hin besta sam-
vinna meðan jeg var hjá
honum.
Er Pjetur J. Thorsteinsson
hafði verið með okkur í firm
anu Gunnar Ólafsson & Co., í
fimm ár, óskaði hann að selja
okkur sinn hlut og fara.
Síðan vikum við Jóhann
talinu að framfaramálum
Vestmannaeyja hvernig af-
komumöguleikar breyttust,
er vjelbátarnir komu til sög-
unnar með atorku og fram-
taki Eyjamanna. En hafnar-
skilyrði í Eyjum voru ekki
í samræmi við bátakostinn.
Því var hafist handa um hafn
argerð árið 1913, undir for-
ystu Karls Einarssonar, sem
var sýslumaður og alþm. En
nú eru hafnarskilyrði það góð
að um annað eins dreymdi
mann ekki í mínu ungdæmi,
þegar vöruskipin, sem komu
á vorin, voru í dauðans hættu
á höfninni í hvert sinn, sem
hvessti alvarlega af austri. Þó
er mjög margt enn ógert í
hafnarmálunum, eftir rúm-
lega 30 ára stríð við erfiða
aðstöðu. Stækkun skipanna
krefst meiri og betri hafnar-
aðstöðu og því má ekki
gleyma, að öll afkoma í Eyj-
um er háð höfninni.
Þá rakti Jóhann fyrir mjer
í fáum orðum ýms umbóta-
mál Eyjamanna og sagði, að
mest hrifning hefði gripið
menn er björgunarmálin voru
á ferðinni. Þá lagði Sigurður
lyfsali Sigurðsson til hið skáld
lega hugarflug. Kaupfjelags-
stjórarnir Jón Hinrikssson
og Gísli Lárusson í Stakka-
gerði, raunsæi hinna reyndu
manna. Karl Einarsson bæj-
arfógeti og fleiri góðir menn
lögðu og sitt til.
Upp af björgunarmálum
Vestmannaeyja, reis hin ís-
lenska landhelgisgæsla, sem
kunnugt er. En Jóhann var
framkvæmdarstjóri fjelags-
ins er keypti Þór og mannaði
hann með Jóhanni P. Jóns-
syni skipherra og Friðrik-
kólastjóra, Einari Einarssyni
síðar skipherra og fleiri á-
gætis mönnum.
Nú vikum við tali að þing-
störfum Jóhanns og erind-
rekstri fyrir þjóðina erlendis.
Þingsaga hans er of löng og
margþætt til þess að hún
verði rakin hjer í þetta sinn.
En hún er um leið sagan um
framfaramál Eyjanna í ná-
lega aldarfjórðung. En erind-
rekstur Jóhanns til Mið-
Evrópulanda hófst 1931, er
hann fyrir tilmæli ríkisstjórn
rinnar eða Ásg. Ásgeirsson-
ar þáverandi ráðherra og
Tryggva Þórhallssonar þá
forsætisráðherra, fór til
Þýskalands til þess að losa
þar um miljón marka, er feng
ist hafði fyrir ísfisk og fraus
þat inni.
Síðan hafði Jóhann þá samn
inga á hendi í 8 ár og var
íyrst ísfiskur einn sem seld-
ist, en tegundir þær, er hann
seldi hjeðan til úflutnings
urðu yfir 30 áður en lauk.
Síðan Jóhann Þ. Jósefsson
tók að sjer formensku Ný-
byggingarráðs, er það var
stofnað, hefur hann aukið
merkum þætti við starfssögu
sma, sem kunnugt er.
★
Nú vikum við tali að kosn
ingunum, eins og gengur um
þessar mundir.
Vinstri flokkarnir hafa,
sagði Jóhann, náð um stund
raeirihluta í Eyjum. Jeg þyk-
ist sjá, að það sje þegar kom-
ið svo, að margir, sem í vetur
greiddu þeim atkvæði, finni
það nú, að best fer á því, að
þeir menn hafi völdin í bæj-
arstjórn, sem fvlgja stefnu
Sjálfstæðisflokksins og feta
í fótspor þeirra atorku- og
öugnaðarmanna, er hófu um-
bætur í Eyjum um aldamót-
in. En öll afkoma almennings
byggist þar á framtaki þess-
ara manna.
Þegar til undirbúnings und
|ir alþingiskosningarnar kom,
Jannst mjer það skylda mín,
'að bjóða mig enn sem fyrr
.í þjónustu Vestmannaeyinga,
,meðan þeir óska eftir henni.
Svo margar og hlýjar endur-
(minningar á jeg frá samstarfi
ynínu við þá á undanförnum
árum.
En úr því að jeg fór að minn
ast á starf mitt frá fyrri ár-
um, get jeg ekki látið hjá líða,
!að minnast þess, hve hve mik
HALLGRÍMUR Níelsson,
hreppstjóri á Grímsstöðum á
Mýrum og kona hans, Sigríður
Helgadóttir, eiga 60 ára hjú-
skaparafmæli á þriðjudag 18.
júní. Þau hafa búið allan sinn
búskap að Grímsstöðum við
rausn og miklar vinsældir.
Brúðkaupsdaginn verða þau
stödd á heimili dóttur sinnar
og tengdasonar, Sigríðar og Lúð
vígs Guðmundssonar, skólastj.
Handíðaskólans.
UTVARPIÐ
UTVARP I DAG:
8.30— -8.45 Morgunútvarp.
11.00 Messa í Dómkirkjunni —
(sjera Bjarni Jónsson vígslu
biskup!.
12.15—13.15 Hádegisútvarp.
13.30 Útvarp frá hátíðahöldum
vegna aldarafmælis Menta-
skólans í Reykjavík: a) Skóla
uppsögn í hátíðasal Mennta-
skólans. b) 15.15 Útvarp úr
kifkjugarðinum í Reykjavík:
Sigurður Nordal prófessor
flytur ræðu við leiði Svein-
bjarnar Egilssonar. c) 15.45
Ræða á Menntaskólatröpp-
unum (Tómas Guðmunds-
son skáld). b) Stúdentakór-
innsyngur.
18.30 Barnatími (Pjetur Pjet-
ursson o. f 1.).
19.25 Tónleikar: Lagaflokkur
eftir Prokoffieff.
20.00 Frjettir.
20.30 Aldarafmæli Menntaskól
ans í Reykjavík: Ávörp og
ræður. kórsöngur.
22.00 Frjettir.
22.05 Danslög (plötur).
23.00 Dagskrárlok.
ÚTVARPIÐ Á MORGUN:
8.30— 8.45 Morgunútvarp.
11.00 Morguntónleikar (plöt-
ur): íslensk tónlist.
12.10—13.15 Hádegisútvarp.
il gæfa varð'mjer það ungum
að komast í fjelagsskap við
Jannan eins ágætismann og
Gunnar Ólafsson. Við höfum
nú rekið útgerð og verslun
s.'man á Tanganum síðan
11910.
Hjer er aðeins minst á fátt
eitt um æfi og starf Jóhanns
I'. Jósefssonar. En hann er,
cins og alþjóð er kunnugt, á
marga lund óvenjulegur mað-
ur, fjölgáfacur og bráðdug-
legur áhugamaður.
| Sjálfstæðisflokkurilnn er
þakklátur Jóhanni Þ. Jósefs-
syni fyrir mikilvæg störf hans
í þjóðmálum, fyrir hug-
kvæmni hans, dugnað og for-
ystu í mörgum þjóðþrifamál-
um. Mætti flokkurinn og þjóð
in í heild og Vestmannaeying
ar sjerstaklega, lengi njóta
forystu hans og starfskrafta.
V. St.
13.30 Messa í Dómkirkjunni
(herra Sigurgeir Sigurðsson
biskup. — Stefán Guðmunds-
son syngur).
14.00 Forseti íslands leggur
blómsveig á minnisvarða
Jóns Sigurðssonar á Austur-
velli. Lúðrasveit Reykjavík-
ur leikur. (Athöfninni lýst).
14.15 Ræða af svölum Alþing-
ishússins (Ólafur Thors for-
sætisráðherra).
15.15 Útvarp frá íþróttamóti á
Iþróttavellinum: a) Ræða
(Ben. G. Waage, forseti T. S.
I.). b) Lýsing á íþróttum og
kappleikjum.
19.25 íslensk tónlist (plötur).
20.00 Frjettir.
20.20 Útvarp frú útihátið í
Hljómskálagarðinum: a) Á-
vörp og ræður (Jakob Haf-
stein framkvæmdarstjóri,
Guðmundur Ásbjörnsson for
seti bæjarstjórnar Reykja-
víkur, dr. Einar Ól. Sveins-
son prófessor). b) Almenn-
ur sÖngur (Þórarinn Guð-
mundsson stjórnar). c) Upp-
lestur: Ættjarðarkvæði (Lár-
us Pálsson leikari). d) Kór-
söngur. Fóstbræður. Karla-
kór Reykjavíkur. e) Luðra-
sveit Reykjavíkur leikur. —
Pjetur Jónsson syngur f)
Bændaglíma. g) Danslög.
Dagskrárlok kl. 2 e. miðn.
ÚTVARPIÐ Á ÞRIÐJUDAG:
19.25 íþróttaþáttur í. S. í. —•
Sundkepni Dana og íslend-
inga.
20.30 Erindi: Vetrarvertiðin.
Fyrra erindi (Davíð Ólafs-
son fiskimálastjóri).
21.15 Upplestur: „Húsfréyjan
á Bessastöðum“, kaflar úr
nýrri bók (Jón Sigurðsson
frá Kaldaðarnesi).
22.30 Dagskrárlok.
■f 111111111111 iii iiiiiiii ■>! itn iii iii •iimimiiitmiiuimniiHii
Matsalan )
Bröttugötu 3.
Vil bæta við nokkrum |
mönnum í fast fæði. — |
Framvegis verða og seld- |
ar iausar máltíðir. Salur- =
inn fæst framvegis leigðF f
ur til fundarhalda.
Uppl. á staðnum, sími i
6731, milli kl. 6 og 7. I