Morgunblaðið - 16.06.1946, Síða 6

Morgunblaðið - 16.06.1946, Síða 6
6 MORGUNBLAöIÐ Sunnudagur 16. júní 1946 Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík. Framkv.stj.: Sigfús Jónsson. Ritstjórar: Jón Kjartansson, Valtýr Stefánsson (ábyrgðama.). Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson. Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson. Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla, Austurstræti 8. — Sími 1600. Askriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innanlands, kr. 12.00 utanlands. í lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók. Tvö fyrstu árin ÞJÓÐHÁTÍÐARDAGUR íslendinga er á morgun. — Tveggja ára afmæli lýðveldisins. Enda þótt segja megi að lýðveldið sje enn í reifunum, er ástæða til að staldra við á þessum tímamótum og líta yfir farinn veg. Þegar vjer lítum til baka yfir tvö fyrstu ár lýðveldis- ins, getum vjer með góðri samvisku sagt að vjer höfum staðið oss vel. Þetta er ekki sagt út í bláinn. Vjer höfum vissulega farið myndarlega af stað. Ýmsir erfiðleikar hafa að sjálfsögðu verið á vegi vorum, en oss hefir tekist iurðanlega að sigrast á þeim, ★ Sjálfstæðisbarátta íslendinga var löng og sigrarnir unnir í áföngum. Þetta var lærdómsríkur skóli. Hverj- um áfanga, hverjum sigri í sjálfstæðisbaráttunni fvlgdi nýtt athafnalíf í landinu. Og því stærri sem sigrarnir voru, því stórstígari urðu framfarirnar. Nýr lífs- og starfs- þróttur var vakinn hjá þjóðinni með hverjum nýjum sigri í sjálfstæðisbaráttunni. Sýnir þetta einkar vel hvers virði frelsið er þjóðunum. Engan þarf því að undra, að þegar hinu langþráða marki var náð og lýðveldið stofnað, yrði það upphaf nýs tímabils í atvinnu- og menningarsögu þjóðarinnar. — Sú varð og raunin. Aldrei í sögu lands vors hafa framfar- irnar verið svipað því eins stórstígar og þessi tvö fyrstu ár lýðveldisins. Aldrei hefir þjóðin sett merkið eins hátt í atvinnu- og menningarmálum. Svo risavaxnar eru fram- kvæmdirnar á sviði atvinnumálanna, að það líkist bylt- ingu. Fiskiskipaflotinn tvöfaldast á þessu og næsta ári. Kaupskipaflotinn nálega fjórfaldast. Nýjar verksmiðjur rísa upp og hinar eldri eru stækkaðar og fullkomnaðar. Þúsundir landbúnaðarvjela og allskonar búvjela eru keyptar. Hvarvetna er starfandi hönd að verki. * Einkennileg er sú tilviljun, að á fyrstu göngu lýðveldis- ins skyldi vera lögð fyrir þjóðina prófraun, sem minti hana átakanlega á atburðina fyrir nál. 700 öldum, þegar þjóðin glataði sjálfstæði sínu. Voldug vinaþjóð fór fram á, að fá leigðar herstöðvar í landinu. Var forsjónin hjer að verki, til þess að minna þjóðina á skylduna við ættlandið? Minna hana á, að standa vörð um sjálfstæðið og láta ekki sama henda hana og 1262? Oll þjóðin veit hvernig ríkisstjórnin og Alþingi svar- aði málaleitan stjórnar Bandaríkjanna. Svarið var af- dráttarlaust neitandi. Þjóðin hafði staðist prófraunina. Og það er ástæða til c.ð hafa í heiðri og varðveita fyrir eftirkomendurna hin drengilegu orð forsætis- og utanríkisráðherra ís- lands í þessu máli. Forsætisráðherrann minti á, að ís- lendingar ættu Bandaríkjunum margt gott upp að unna, og þeir myndu aldrei gleyma því, að Bandaríkin urðu fyrst allra þjóða til að viðurkenna lýðveldið. Bandaríkin \æru því alls góðs makleg, sagði forsætisráðherrann, en bætti síðan við: „En þegar þau beiddust þess, sem ís- lendingar engum vilja í tje láta, var ekki hægt að segja já. I slíku máli verða íslenskir hagsmunir einir að ráða“. Forsætisráðherrann hefir hjer sagt alt og hið eina, sem þjóðinni ber að segja í slíkum málum, sem þessu. Þjóðin má aldrei og mun aldrei Ijá máls á, að leigja nokk- urri þjóð herstöðvar í landinu á friðaríímum. ♦ íslenska þjóðin getur borið höfuð hátt á þessum af- mælisdegi lýðveldisins. Henni hefir vel í'arnast. Hún hef- ir gert risaátak til þess að búa í haginn fyrir framtíðina. Hún hefir stigið stærra spor en flestar aðrar þjóðir í þá átt, að tryggja öryggi allra þjóðfjelagsþegna. Hún hefir kappkostað vinsamlega sambúð við allar þjóðir. Haldi þjóðin áfram á þessari braut og gæti þess, að láta ekki innanlandssundrung granda góðum málum, mun lænni vel farnast. 'UíbverfL ókri^ar: ÚR DAGLEGA LÍFINU Þjóðhátíð. Á MORGUN höldum við ís- lendingar hátíð í tilefni af tveggja ára afmæli lýðveld- isins. Hjer í Reykjavík hefir verið efnt til veglegra hátíða- halda og er þess vænst að allir bj?jarbúar taki þátt í þeim há- tíðahöldum, sem efnt verður til. Ætti ekki að þurfa að hvetja menn sjerstaklega til þess svo ríkt, sem það hlýtur að vera í huga hvers einasta íslendings að minnast lýðveldisstofnunar innar á veglegan og virðuleg- an hátt. íslenska þjóðin stóð að lýð- veldisstofnuninni sem einn mað ur, að kalla. Um lýðveldið gátu allir verið sammála, hvar í flokki sem þeir annars stóðu og hvaðá skoðanir, sem hver og einn annars hafði á dæg- urmálunum. Þannig á það og að vera í framtíðinni. Einka- hagsmunir og ólíkar skoðan- ir á dægurmálunum eiga að víkja þegar um það er að ræða að standa saman um lýðveld- ið unga. Á þjóðhátíðardegi sín- um standa íslendingar saman sem einhuga þjóð. Svo allir geti tek- ið þátt. NEFND SÚ, sem bæjarstjórn skipaði til að annast undir- búning hátíðahaldanna virðist hafa unnið verk sitt vel. Rjett stefna er það, sem nefndin hef- ir tekið, að reyna að gera skemt anir allar sem ódýrastar til þess að allir, ríkir sem fátæk- ir, geti tekið þátt í gleðskapn- um. Nefndin hefir til dærpis gengist fyrir því, að lítil ís- lensk flögg eru seld við vægu verði. Kosta flögg þessi nú 2 krónur, en lik flögg voru seld á 10 og upp í 18 krónur stykk- ið. Allir ættu að hafa ráð á að veita bömum sínum þessi litlu flögg og flöggin munu setja sinn svip á bæinn. Þá hefir nefndin gefið út bók með dagskrá hátíðahald- anna, 16 blaðsíður, sem seld verður á 1 krónu eintakið. m Fánaborg. ÞESS ER VÆNST að sem flestir taki þátt í hópgöngunni frá Háskólanum. Fyrir þeirri skrúðfylkingu verður fánaborg þar sem bornir verða fánar sjerfjelaga. Fánaborgin verður tákn þeirrar einingar, sem ríkja á um lýðveldið. Þar otar engin sínum tota, allir verða jafnir, hvort sem fjelögin eru fámenn eða fjölmenn- Þetta er góð hugmynd. Að sjálfsögðu verða svo ein- göngu íslenskir fánar í skrúð- göngunni og væri vel við eig- andi að þar bært mikið á börn- um, — hinu unga íslandi — með fána sína. Verði veður gott þann 17. júní, má búast við mikilli þátt- töku 1 hátíðahöldunum. • Virðuleg hátíðahöld. ÞJÓÐHÁTÍÐIN er ekki rall, heldur gleðihátíð, þar sem allt verður að fara virðulega fram. Það ætti að vera óþarfi að gera því skóna, að menn kunni ekki að haga sjer á slík- um degi. — En allur er varinn góður. Þjóðhátíðin verður að vera höfuðstaðarbúum til sóma. Aðalhátíðahöldin fara fram í Hljómskálagarðinum við Tjörnina. — Einum fegursta skrúðgarði bæjarins. Það væri sorglegt ef sá garður yrði eins og flag eftir hátíðahöldin. — Vonandi að það komi ekki fyr- ir. Þjóðhátíðardagur Islendinga- er og á að vera mesti hátið- isdagur landsmanna. Svo furðu lega klaufalega hefir tekist til, að ekki er búið að lögfesta þenna dag sem helgidag, en gera má ráð fyrir að menn verði við . þeirri áskorun rík- isstjórnarinnar að gefa fólki frí frá störfum og halda dag- inn helgan. Stúdentahátið. ÖNNUR HÁTÍÐ stendur yf- ir núna um helgina. Það er stúdentahátíðin í tilefni af 100 ára afmæli Mentaskólans. Sú hátíð nær vitanlega ekki til bæjarbúa í heild, heldur aðeins til ákveðins hóps manna. Sú hátíð verður vafalaust með nokkuð öðrum blæ en þjóðhátíðin sem og eðlilegt er. Stúdentar hafa orð fyrir að vera glaðlyndir og ljettir í lund þegar þeir gera sjer dagamun. Svo mun og verða nú. Víða munu ljettir stúdentasöngvar hljóma hjer í bænum um þessa helgi og glaðir og reifir stú- dentar fara um götur borgar- innar. Mentaskólinn er merkileg mentastofnun og sú elsta af æðri mentastofnunum lands- manna. Hennar gengi er hagur allrar þjóðarinnar og þess vegna munu menn alment samgleðj- ast stúdentum með aldarafmæli Mentaskólans. ................ MEÐAL ANNARA ORÐA Hundrað ára hátíð MentaskóSans í dag I DAG VERÐA Reykvíking- ur sjónarvottor að sjerkenni- legri skrúðgöngu, er stúdentar frá Reykjavíkur lærða skóla og Menntaskóla ganga í fylk- ing frá skólanum suður að kirkjugarði til þess að lagðir verði blómsveígar á leiði hinna sjö rektora, sem þar hvíla. Alls hafa rektorar verið 8 þá öld sem skólinn hefir hjer staðið, Sveinbjörn Egilsson, Bjarni Jónsson, Jens Sigurðs- son, Jón Þorkelsson, Björn Ólsen, Steingrímur Thorsteins- son, Geir T. Zoega, og Þorleif- ur Bjarnason, auk núverandi rektors Pálma Hannessonar. En annar í röðinni Bjarni Jóns son andaðist erlendis og var þar grafinn. I fyrrakvöld var stofnað hemendasamband Mentaskól- ans og samþykt lög þess, um samheldni og ræktarsemi við stofnunina. Var forseti þess kosinn dr. Björn Þórðarson en í stjórn Helgi Guðmundsson bankastjóri formaður, Tómas Jónsson borgarritari, frú Geir- þrúður Bernhöft, Gísli Guð- mundsson tollvörður og Gunn- laugur Snædal stud. med. Ætlast er til þess að allir stúdentar, sem vetlingi geta valdið og staddir eru í Reykja- vík í dag taki þátt í skrúð- göngunni, og hver „árgangur" fyrir sig. En hún hefst að skólauppsögn lokinni. Þeirri at- höfn verður útvarpað. Og sjeð um að áheyrendur geti hlust- að í húsakynnum skólans, þótt þeir komist ekki inn í hátíða- salinn. í kirkjugarðinum flytur Sig- urður prófessor Nordal ræðu við leiði Sveinbjarnar Egils- sonar. En að skrúðgöngunni lokinni talar Tómas Guð- mundsson fyrir framan Menta- skólann. Og þar syngur stú- dentakórinn um kl. 10 í kvöld. Kvöldveislu hátíðarinnar verð ur skift í þrjá samkomustaði bæjarins, Borg, Sjálfstæðis- húsið og Tjarnarcafé. Pálmi Hannesson rektor verður veislustjóri á Borg. Guðmund- ur Thoroddsen í Sjálfstæðis- húsinu og dr. Björn Þórðar- son í Tjarnarcafé. Borðhald verður stutt og dans á eftir. Stúdentar frá skólanum, með þeim 80 sem útskrifast nú, eru hátt á 16. hundrað. En ekki er vitað hve margir þeirra verða viðstaddir hátíðahöldin. Flestir, ef ekki allir, þessara stúdenta, eldri sem yngri, bera hlýjan hug til skólans, þar sem þeir lifðu glaða æskudaga við nám og í góðum f jelagsskap. Endurminningar frá skólan- um verða mörgum hugljúfast- ar af öllu því er þeir minnast. m þegar árin færast yfir. Kjósið D-listann Hvers á símafólk- ið að gjalcla? RÍKISSTJÓRNIN hefir beint þeirri áskorun til vinnuveit- enda að þeir gefi frí frá störf- um þjóðhátíðardaginn. Munu flestir verða við þeirri áskor- un. Búast hefði mátt við að ríkisstofnanir hefðu gengið á undan með góðu fordæmi. En þegar blaðið er að fara í prent un á laugardag kemur fregn um, að stúlkurnar á landssím- anum eigi að vinna lengur en virka daga. Höfðu þær sem von var vænst til að 17. júní yrði eins og stórhátíðardagur, Asbjörnsens ævintýrin. — Sígildar bókmentaperlur. Ógleymanlegar eögur barnanna. iiMiifiiMnOiiiiiiiiuiímliiiiiiiiiiimiiiMHiitiimHHiiniiimniiiiiniiiiiuiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.