Morgunblaðið - 19.10.1946, Blaðsíða 6

6

MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 19. okt. 1946
Gísli Haildórsson verkiræSingur:
*
Hjer skal nú tekinn upp kafli úr
nokkrum af brjefum þeim sem
nefndinni bárust og sem eru
sýnishorn hinna ríkjandi skoð-
ana. Af þeim hömlum sem
nokkrir af hinum stærri iðn-
rekendum nefna að standi fyr-
irtækjum þeirra fyrir þrifum,
má tilfæra eftirfarandi orð-
rjett:
Egill Vilhjálmsson: Banna
þarf með lögum, að einstaka
stjettir geti með samningi við
vinnuveitendur takmarkað nem
endafjölda.
Vjelsmiðjan Hjeðinn: Iðn-
löggjöfin, skattalöggjöfin.
B. S. A., Akureyri: Vöntun
á varahlutum og mönnum.
Tómas Vigfússon, byggingam.:
Vantar iðnskóla er geti tekið
við fjölgun nemenda.
Jóhann Rönning rafm. fræð-
ingur: Takmörkun á lærlinga-
fjölda -fskv. núgildandi iðnlög-
gjöf. Of sundurslitinn vinnu-
tími.
Vjelsmiðjan Jötunn h.f.: Iðn-
löggjöf, verðlagsákvæði, skatta
löggjöf.
Vjelsmiðjan Steðji: Löggjöf
um takmörkun lærlinga-
Kristján Siggeirsson: Of háir
skattar.
Sveinn Egilsson: Innflutn-
ingshöft og aðrar hömlur
Jóhann Ólafsson & Co.: Of
takmörkuð álagning á selda
vinnu og varahluti.
Ræsir h.f.: Teljum að núgild-
andi álagning á vinnu (40%)
sje of lág þegar tillit sje tek-
ið til allra þeirra kvaða, sum-
arleyfa, veikindadaga o. fl., er
hið opinbera hefir fyrirskipað.
Vjelsmiðjan Þór, ísafirði: Tak-
mörkun á tölu iðnnema.
Rafveitan og Sogsvirkjunin:
Að ekki eru til löggilt fyrir-
tæki til að sjermennta iðnaðar-
menn með námskeiðum á þröng
um sjersviðum.
Vjelsmiðja Guðm. Sigurðs-
sonar, Þingeyri: Skattalöggjöf-
in þarf að leyfa að nokkur hluti
ársarðsins sje skattfrjáls og
hægt að verja honum til bygg-
inga og verkfærakaupa-
Sighvatur Einarsson, pipu-
lagningam: Skortur á iðnlærð-
um mönnum og efni.
Páll Stefánsson, Rvík: Aðal-
lega tálmanir þær, sem fyrir
tilstilli þess opinbera hafa um
langt skeið verið á því að menn
gætu átt frjálsan aðgang að
námi í þeirri iðngrein sem hug-
ur þeirra stóð til. Afleiðing
þessa skortur á faglærðum
mönnum, en þróun gerfimanna.
Vjelsmiðjan Magni h.f., Vest-
mannaevjum: Okkar skoðun er
sú að framundan sje bókstaf-
lega úrkynjun fagmanna hjer
á landi, þar sem augljóst er að
vöntun er á nýjum mönnum x
stað þeirra sem frá falla, hvað
þá heldur að um framboð verði
að ræða í hinum ýmsu fögum
sem þó er helsta leíðin til þess
að skapa fullkomnari iðnaðar-
stjett.
Bræðurnir Ormsson: Tak-
mörkun faglærðra manna.
Kaupfjelag Árnesinga: .Skort
ur á sveinum og skortur á vara
hlutum og vjelum.
Vjelaverkstæði Olsen’s, Siglu
Síðari grein
firði: Vöntun á fagmönnum,
sem gerir erfitt að reka dýr
verkstæði.
Sig. Hallbjarnarson, Akra-
nesi: Vöntun fagmanna, inn-
flutningshömlur og önnur af-
skifti viðskiptaráðs.
Skortur fagmanna og iðnlög-
gjöfin er í 41% af svörunum
talin standa viðkomandi fyrir-
tækjum og iðngreinum helst
fyrir þrifum. En skortur á efni
og innflutningshömlur í 39%
af svörunum.
Næst eru taldar ýmsar höml-
ur og verðlagsákvæði 7,5%,
vj'elaskortur 5%, skattar 4,1%,
kauptaxtaákvæði fagfjelaga
1,7%.
Sjest þannig að flestum kem
ur saman um að telja ástæður
til erfiðleika iðnaðarins stafa
fyrst og fremst af fagmanna-
skorti og skakkri iðnlöggjöf.
En þetta er einmitt það sem
jeg hjelt fram í grein minn^ í
Jörð.
Sjeu að lokum lagðar saman
tölurnar úr skýrsludálkum
þeim, er sýna tölu sveina, lærl-
inga og ófaglærðra manna, eins
og þær eru nú — og svo aftur
á móti þær tölur sem viðkom-
andi meistarar óska eftir, lít-
ur taflan svona út:
Tafla þessi bendir til þess að
fjölga þyrfti sveinum um 507
og lærlingum um 156, en fækka
gerfimönnum um 303. I hundr-
aðshlutum af núverandi tölum
svarar þetta til 148% fjölgun-
ar á sveinum og 66% á lærl-
ingum, en 69% fækkunar á
gerfimönnum.
Ennfremur segir 1 nefndar-
álitinu:
,,Eðlilegast virðist, ef unnt
er, að gefa hinum svokölluðu
gerfimönnum sem þegar eru
starfandi í iðngreinunum, ein-
hverja möguleika til þess að
fullkomna sig og ganga undir
próf. Menn þessir hafa í mörg-
um tilfellum fengið góða verk-
lega æfingu, sem ekki stendur
að baki þeirri verklegu æfingu
sem lærlingar fá og með þessu
móti gætu þeir yfirfærst milli
reita í töflunni, og ásamt lærl-
ingum (303 + 156 = 459)
slagað hátt upp í þá tölú sem
óskað er eftir að fjölga sveinum
um (507).
Á þennan möguleika, að gefa
gerfimönnum kost á að ganga
undir próf, bendir og hr. raf-
magnsstjóri Steingrímur Jóns-
son í brjefi Rafveitunnar.
Oss virðist það einnig eðli-
legri hugsun og heppilegri að-
Æskileg
Eru nú Óskast Æskileg fjölgun eða fækkun fjölgun í prósentum af núv. tölum
Sveinar 344 851 507 fjölgun 148% fjölgun
Lærlingar 234 380 156 fjölgun 66 °/o fjölgun
Gerfimenn 441 138 303 fækkun 69% fækkun
Samtals 1019 1369 360 fjölgun 35% heildarfj
ferð, að láta frekar próf skera
úr um hæfni manns, heldur en
þá tímalengd sem námssveinn-
inn á að heita við-nám, og sem
við aðra skóla er venjulega
þeim mun lengri sem viðkom-
andi nemandi er ljelegri.
I samræmi við þessa skoð-
un, viljum vjer eindregið mæla
með því að skylt sje að leyfa
lærlingi að ganga undir sveins-
próf, ef meistari hans álítur
hann hæfan.til þess, hvað sem
námstímanum líður.
í mörgum skólum tíðkast það
að afburða hæfileikamenn
ljúka prófi á skemmri tíma en
þeir sem meðalmenn eru, eða
lakari. Virðist engin ástæða
vera fyrir hendi til að teíja og
torvelda dugnaðarmönnum iðn-
námið, frekar heldur en annað
nám.
Með því að gera prófið ýtar-
legt og nákvæmt bæði bóklega
og verklega og færa frammi-
stöðu nemandans rækilega inn
í þar til gerðar próf- og hæfnis-
bók, þykir oss líklegt að fá megi
betri mynd af og upplýsingar
um, kunnáttu, hraða og ná-
kvæmni prófsveinsins við hin
einstöku verkefni, heldur en oft
lega fæst með þeim aðferðum
sem nú tíðkast, og samanburð-
urinn á getu hinna ýmsu sveina
ætti að véra auðveldari. Próf-
bókin verður þá manni hin
besta meðmælabrjef í atvinnu-
leit, sje um hæfan mann að
ræða.
Enda þótt slíkt nákvæmara
próf yrði að sjálfsögðu eitthvað
kostnaðarsamara heldur en
próf þau er nú tíðkast, álítum
vjer að ekki megi liorfa í þann
kostnað ef sýnt er að með. því
getur mörgum manninum spar-
1 Itala VÆNTANLEG ÆSKILEG VANTAT tfTREIKNINGURINN HLUTFALL3
3V3INA AUKNING AUKNING I ER B ÍGGDUR / A L3GT ö.'.’C«
I SVEINA 3VEINA R.V.K. UPPL’ ÍSINGUM ER YGGI U1JF-
RVK J I VAÍUXA. SFTIRTALINN LÝ3INGAMNA
194 RVK.ARIN 1946 SVEItJA FJÖLDA SVEIMA IílÐ AJJ VIu
SVEINAT.RV
46 47 48 49 % TALA TALA JVaÍHAH LÍAL r ÓFAGL. SVARAFJ A
NAFN DALKS A B C' D s F G H J K L H N
Bakarar 61 2 3 2 2 20 18 61 ý 2.0 100
BifreiÖasmiSir 30 11 3 7 4
3ifv.ielavirk.iar 53 3 + 13 8 220 195 181. 55 39 74 62
Blikksmiöir 12 1 4 4 3 150 18 17 Samkv.á sriskun faamar CiS C
Bðkbindarar 70 2 6 8 35 ir 1" U „
Glersllvarar 4 1
Gull oir silfursKi 4 5 4 2 2 15. Suækv. r> o. faaraa rins *
Hársrreiöslukonur 12 8 20 10
Hárskerar oe rak 17 7 2 4 1
Hattasaumakonur o 4 i 2
Húsasm.oxr tr.iesm 247 19 20 33 96 10C 2*17 228 24 9 15 iQ
Húsírarnabolstrar Í9 3 2 4 4 333 •53 30 3 6 O IP
Hús^a^nasmiöir 50 14 8 13 9 ? 6 46 . 3.2 27 11 6 64
Járnsmiöir 6 5 2 . 6
Pþötu og ketilsm 6 7 6 10
Vjelvirkjar 163 4 2 2 2 160 270 24.9 106 86 163 62
Rennismiöir 3 7 5 12
M.álmst.menn (12) 21 19 17 38 < >
Kluiöskerar 146 5 7 3 4 53 72 72 _ XV. 3 16
Kvenklæö skerar 15 3 3
L.iásrnvndarar ö C- 1 0 1 3
L.iósprent 2 o 2
Míllarar 54 2 7 11 1*5 124 ~ 122 '• 1 ?Á Í£
Mati’eiö slumenn 36 1 3p j
Lötasniöir i. > 1 * ‘
Lyndskerar 2 [
Mararax' 10? 10 <? 7 1.7 IQO 109 .. 9.2 1
Netasrer ö armenn 2 2 0 2. 1 1
I’ ipulasrnincatnenn 9 4 9 -+ 10 í>oo 18 9 o ö 8 22
Frentmvnda.-rerö 5 3 3 l 0
Prentsetjarar Prentarar 137 3 10 3 12 8 5 a 10 40-60 Samkv. -ágiskt n fagnic nns,
Rafvirkjar 52 T.4 18 18 24 63 35 21 59 23 44 114J>
Skipasmiöir 30 4 4 4 14 113 34 30 40 "7"l 49 132%
SFSsmliir 12 0 0 2 0
<5teinsrnióir (, 0 1 f.
Orsmifcir 1 3 o 1 250 5 4 2 í/ 0 100%
Otvarpsvirk.i un é 4 1 0 2
VesKfðörap ö 1 0 1 2
3Ö (, xrar 1
Varnasmixir 4
Reiöt. biZ akt.srn. i.
K.iólasau:'. rr 9 *
p j onar c a. 20 100 0amkv+n t ágia fun farí nannr; -
p.iónustus túlkur oaKikvaic^. ^gi s j 'ianns.
ast mikill tími og námshrað-
inn á verkstæðum og í Iðnskól-
anum aukist með vaxandi kappi
nemendanna. En Jafnframt er
flýtt fyrir þeirri fjöigun iðn-
lærðra sveina, sem svo mjög er
óskað eftir, og þeim gerfimönn-
um sem hæfileikum eru búnir
gert kleyft að mennta sig og
halda starfi sínu.“
Svo möx'g eru þau orð.
III.
I skýrslu þexrri er „rannsókn
arnefnd um sjerfræðingaþörf
atvinnuveganna“ framkvæmdi,
kemst einnig sú nefnd að þeii'ri
niðurstöðu, að brýn þörf sje
fyrir meii’i fjölgun iðnnema og
sveina heldur en vænta megi
samkv. núverandi nemenda-
tölu. Rannsakaði nefndin sjer-
staklega þörfina hjer í Reykja-
vík og tók saman í töfluformj
upplýsingar um fjölda sveina'
í Reykjavík árið 1946, 1 hverri
grein og einmg hversu mai'gir
nemendur geta útskrifast í
sömu greinum á þessu ári og
árunum 1947, 1948 og 1949. Þá
setti nefndin upp í dálk þá hlut
I fallslegu aukningu sveina í
ýmsum greinum sem mexstarar
óska eftir. En með því að marg-
falda núverandi sveinatölu
með þessari hlutfallstölu fæst
áætluð vöntun í Reykjavík,
sbr. meðfylgjandi töflu, dálk
H.
Ef frá þessari töflu í dálki
H er di'egin sú sveinatala sem
vænta má að útskrifist á árinu
fæst hin áætlaða vöntun sveina
í viðkomandi iðngrein í Reykja
vík á árinu' 1946. Sjá dálk J.
Að lokum gaf nefndin upp þann
grundvöll er hún byggði áætl-
un sína á. Samkvæmt áætlun-
inni vantar upp á æskilega
fjölgun sveina í Reykjavík árið
1946 eftirfarandi tölur:
Rakara 18, bifreiðasmíði og
bifvjelavirkja 181, blikksmiði
17, gull- og silfursmíði. 15,
húsasmiði og trjesmiði 228, hús
gagnabólstrara 30, húsgagna-
smiði 32, járniðnaðarmenn 249,
klæðskera 72, málara 122, múr-
ara 99, pípulagningarmenn 9,
prentsetjara og prentara 40—
60, rafvirkja 21, skipasmíði 30,
úrsmiði 4, þjóna 100, þernur
og framreiðslustúlkur 100. Töl-
ur þessar eru engan veginn ná-
kvæmar. Má búast við að vönt-
unin sje mun meiri,
IV.
Þessar niðurstöður beggja
nefndanna, sem hjer hafa nú
verið nefndar, stangast heldur
óþyrmilega á við fullyrðingar
Sveinbjarnar, og þurfa ekki
frekari vitnanna við. Væri æski
legt að Sveinbjörn sæi sjer
fært að taka upp nýja stefnu
í iðnfræðslumálunum fyrr held
ur en síðar, ef hann vill þjóð
sinni vel, svo að áhrifa hans
gætti í rjetta átt.
Jeg verð svo að lokum að
hnekkja þeim óviðkunnanlega
atvinnurógi, sem Sveinbjorn
lætur sjer sæma að prenta um
mig og Vjelsmiðjuna Jctunn
h.f. í Tímaritinu. Og sem ineðal
annars er falinn í eftirfarandi
klausu:
k'rh. á bls 12.