Morgunblaðið - 19.11.1946, Blaðsíða 8

9
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 19. nóv. 1946
ÍMnðuttftlftftifr
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Auscurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10.00 á mánuði innanlands,
kr. 12,00 utanlands.
I lausasðlu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Men taskólinn
RÍKISSTJÓRNIN og Alþingi hafa nú um nokkurt skeið
r-erið önnum kafin við að útvega rektor Mentaskólans í
Reykjavík hentugt húsnæði. En þrátt fyrir það, að þessir
iveir valdamestu aðilar í okkar þjóðfjelagi leggi fram
alla krafta sína, og hafi sjálfan ríkissjóðinn að baki sjer,
virðist þetta húsnæðismál rektors ætla að verða eitt erfið-
asta og flóknasta vandamálið, sem stjórn og þing hafa
íengið við að glíma um langt skeið. Skal engan undra
þótt einstaklingar, sem lent hafa í húsnæðisvandræðum
hjer í bænum, eigi erfitt að finna úrræði sjer til bjargar,
þegar svona er ástatt fyrir þeim, sem öll völd og fjárráð
hafa í sinni hendi.
★
í sambandi við þetta húsnæðismál rektors hefir tals-
vert verið rætt um framtíð Mentaskólans sjáifs. Var fyrir
stuttu uppi sú hugmynd, að leggja niður gamla skólann
og byggja nýtt, stórt skólahús í úthverfi.bæjarins. Hafði
stjórnskipuð nefnd lagt til, að skólanum yrði valinn stað-
ur milh Laugarness og Kleppsspítala.
Síðar kom í Ijós, að bærinn þurfti á öllu þessu landi
að halda til ýmissa framkvæmda í þágu útgerðarinnar.
Var þá farið að leita að öðrum stað í úthverfi bæjarins,
undir mentaskólahús. Ekki er Morgunblaðinu kunnugt,
hvort sá staður er enn fundinn, en heyrst hefir að ein-
hverjir hafi augastað á hæðinni nálægt golfbrautinni.
★
Síðastliðið sumar skrifuðu tveir kennarar Mentaskól-
ans grein um þetta mál hjer í blaðinu. Þeir voru alger-
lega andvígir því, að byggður yrði einn stór mentaskóli
íyrir Reykjavík. Þeir bentu á að reynslan hefði sýnt, að
því fjölmennari sem skólarnir væru, því verri reyndust
þeir. Auk þess yrði stjórn stórra skóla margfalt erfiðari.
Þeir bentu einnig á það mikla óhagræði og aukinn kostn-
að, sem af því leiddi fyrir nemendur og aðstandendur
þeirra ef sækja þyrfti skólann í úthverfi bæjarins.
Þessir kennarar Mentaskólans lögðu til, að gamli Menta-
skólinn yrði notaður áfram, og starfsskilyrði þar aukin
og bætt, eftir fylstu getu. Yrði svo horfið að því að
Dyggja annan Mentaskóla í austurbænum, ekki neinn
risaskóla, heldur hæfilegan og viðráðanlegan. Þannig yrði
þróunin ekki einn stór skóli, heldur fleiri skólar og
smærri
★
Það kom greinilega í ljós á 100 ára artíð Mentaskól-
ans s. 1. vor, að hinir eldri nemendur vilja að skólinn
verði kyrr á sínum gamla og fræga sögustað. Þeir ákváðu
að beita sjer fyrir því, að þetta gæti orðið.
Oft hafa verið uppi raddir um, að auka landrými skól-
ans á hinum gamla stað, fá til afnota alt svæðið milli
Amtmannsstígs og Bókhlöðustígs, upp að Þingholtsstræti
Liggur nú fyrir Alþingi þingsályktunartiliaga um að
skora á ríkisstjórnina að undirbúa löggjöf um eingnar-
nám á húsum og lóðum á öllu þessu svæði.
Margir hafa talið æskilegt, að þetta svæði í miðbæn-
um yrði tekið til afnota í þágu Mentaskólans. En mikið
hefir hingað til strandað á kostnaðarhliðinm.
En eins og fjármálaráðherrann benti á í þinginu í gær,
hefir við brunann mikla aðfaranótt sunnudags skapast
nýtt viðhorf í þessu máli. Kvað ráðherrann sjálfsagt að
athuga nú þá möguleika, að búa Mentaskólanum fram-
tíð á sínum gamla stað.
Má telja víst að nú verði horfið að þessu ráði. Og þeg-
ar Mentaskólinn hefir fengið til afnota- alt hið umrædda
svæði er honum trygð framtíð á sínum gamla stað um
ófyrirsjáanlegan tíma og verður ekki annað sagt, en
þetta sje að öllu leyti æskilegasta lausnin á húsnæðis-
málum skólans. Staðurinn sem hann stendur á er orð-
inn frægur í íslenskri menntasögu og húsið sjálft ber
að varðveita eins lengi og unnt er.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Þegar rauði haninn
galar.
ÞAÐ SLÆR ÓHUG á menn,
þegar rauði haninn galar. Þeg-
ar eldsvoða ber að höndum
fara menn oft fyrst að hugsa
um, að það hefði alveg eins
getað komið fyrir þá, að kvikn-
að hefði í húsi þeirra, eins og
nágrannans. Og þá hugsa menn
oft í fyrsta sinni, hvort örygg-
isráðstafanir gagnvart eldi sjeu
í lagi.
Og hætt er við, að talsvert
vanti á, að menn gæti þess að
gera nauðsynlegar varúðarráð-
stafanir. I tveimur stórbrun-
um, sem orðið hafa hjer í bæn-
um með stuttu millibili, Hótel
Island brunanum og nú Amt-
mannsstígsbrunanum, hafa
menn bjargað lífi sínu á björg-
unarlínum. Það ætti að vera
öðrum áminning um, að hafa
jafnvel það öryggistæki í lagi.
Ættu nú allir, sem búa i
timburhúsum, bæði hjer í
Reykjavík og annarsstaðar á
landinu, að huga að því hvort
björgunarlínur sjeu á sínum
stað og þannig um þær búið,
að þær gætu komið að gagni,
ef þörf krefur. — Björgunar-
línur er hægt að fá hjá Slysa-
varnafjelagi Islands.
Skeytingarleysið
er dýrt.
FYRIR NOKKRUM mánuð-
um skýrði eftirlitsmaður rík-
isins með eldvörnum frá því í
blaðinu, að erfitt væri að fá
menn í byggingum hins opin-
bera úti á landi, til þess að
gæta allra varúðarráðstafana.
Það væri t. d. ekki óalgengt,
að björgunarkaðlar hyrfu. Þeir
hefðu verið notaðir til hins eða
þessa, t. d. til að draga bíla, ef
á lá, eða að þeim hafði bók-
staflega verið fleygt. Slíkt
skeytingarleysi getur orðið
dýrt spaug.
•
Aleigan hverfur.
ÞEIR, sem verða fyrir því
óláni að lenda í eldsvoða missa
stundum alt sitt svo að segja á
einni svipstundu. Margt er
hægt að bæta sjer upp aftur
með peningum, en ýmislegt er
það, sem ekki verður greitt með
fje, eða er ófáanlega.
En það er furðulegt hve fólk
vanrækir að vátryggja eigur
sínar. Menn láta reka á reið-
anum og eru andvaralausir
fyrir jafn einföldum hlut eins
og þeim, að tryggja eigur sínar.
•
Dugandi slökkvilið.
ENN EINU SINNI hefir
slökkviliðið í Reykjavík sýnt,
að í því eru dugandi drengir,
sem hægt er að treysta til að
gera það, sem í mannlegu valdi
stendur til að vinna gegn elds-
voðanum.
Þeir láta einskis ófrestað
að leggja sig alla fram. Margir
slökkviliðsmanna leggja sig í
beina lífshættu til að freista
þess að bjarga því sem bjargað
verður. I eldsvoðanum á sunnu
dagsmorgun munaði t. d. mjóu,
að minsta kosti einn slökkvi-
liðsmanna fjelli niður af baki
á þriðju hæð á húsi K.F.U.M.,
er hann var að reyna að gera
sitt til að bjarga húsinu.
Það þarf þrek til að vinna
gegnblautur í veðurofsa og
frostp eins og slökkviliðsmenn-
irnir gerðu á sunnudagsmorg-
uninn. Það eru slíkir menn,
sem við þörfnumst í slökkvi-
liðið.
Og ekki má gleyma sjálf-
boðaliðunum, borgurunum í
bænum, sem ekki eru í liðinu
sjálfir, en ávalt bjóða fram að-
stoð sína þegar hætta er á ferð-
um.
•
Ljelegar póst-
samgöngur.
PÓSTSAMGÖNGURNAR við
Bandaríkin ætla ekki að batna
mikið, þó það eigi að heita svo,
að friður sje kominn á. Fyrir
helgina kom mikið af pósti að
vestan, sem hefir verið alt að
2% mánuð á leiðinni. í þessari
póstsendingu voru blöð og
tímarit frá því seinast í ágúst
og alt fram í lok október.
Mönnum verður harla lítið
gagn að þessum pósti þegar
hann loksins kemur og til lítils
að vera að eyða peningum í að
kaupa þessi blöð og tímarit,
sem eru orðin úrelt þegar þau
loks berast hingað til landsins.
Póststjórninni ætlar ekki að
gagna vel að fá því kipt í lag,
að póstsamgöngur milli íslands
og Bandaríkjanna verði reglu-
legar. Má það furðu gegna hve
tómlæti ríkir í þessum efnum
og sannast sagt alls ekki við-
unandi.
„Aðeins einn
árekstur“.
ÞESS VAR GETIÐ til tíðinda
hjer í blaðinu fyrir nokkru, að
daginn áður hefði ekki komið
nema ein kæra um árekstur
milli bifreiða hjer í bænum.
Var sagt að þetta væri einstakt
og þess vegna vafalaust í frá-
sögur færandi. En ekki var
þess getið hve margir árekstr-
ar væru venjulega á dag hjer
í bænum.
Þessi litla frjettaklausa gef-
ur tilefni til hugleiðinga um
það, hvort ekki væri rjett, að
lögreglan segði frá orsökum
árekstra, sem verða hjer í bæn
um. Orsakirnar gætu orðið
öðrum til varnaðar.
'iiiifminmsiiiiiiiiiiMii
II iiiimiciiiiimiiMiiiiuNt
MEÐAL ANNARA ORÐA . . . .
Skriiið æiiinpm og vinum veslan ha?s!
ÞESSI grein er eftir Stefán
Einarsson ritstjóra Heims-
kringlu, birtist þar þ. 30. okt.
Hún á erindi til allra íslend-
inga jafnt austan hafs sem
vestan.
Stefán segir:
Eitt af því, sem jeg lofaði
mörgum heima á ættjörðinni,
fyrir skömmu, var að minna
Vestur-íslendinga á að eiga
sem oftast brjefaskifti við
skyldmenni sín heima. Það
rigndi bókstafelga yfir okkur
vestangestina spurningum um
skyldmenni og forna kunningja
hjer vestra, sem eins eðlilegt er
og dagur fylgir nóttu; gátum
við oftast gert þeim, sem
spurðu, einhverja úrlausn. En
samt ef til vill ekki ávalt. Is-
lendingar heima sögðust fyrst
í stað hafa skrifast á við skyld-
fólk sitt, en svo hefðu bústaða-
skifti orðið, bæði hjer vestra og
heima, og það hefði oft verið
orsök þess, að brjefaskiftin
hættu. Við svöruðum því til, að
Islendingar heima sendu þá
brj.ef sín til blaðanna, og þau
mundu reyna að hafa uppi á
frændum þeirra hjer. Vil jeg
hjer endurfaka það og biðja
þjóðbræðurna heima, að reyna
að færa sjer þá aðstoð í nyt,
sem blöðin geta veitt í þessu
efni.
Það var ekki laust við að
mjer fyndist það syndsamlegt,1
að kynningu á þennan hátt
skyldi ekki vera betur haldið
við, en raun er á. Við komu (
okkar vestmannanna heim,
rifjaðist margt upp frá liðnum
dögum, og það leyndi sjer ekki
hvað sú menning var hjart-
fólgin íslendingum heima. Og
við vissum fyrirfram að hún
væri Vestur-Islendingum það
einnig.
Það veigra sjer margir við
að skrifa vegna þess, að þeir
þykjast ekki hafa nógu mikið
efni um að ræða og ekki vita
hvað þeir eigi helst að skrifa,
sem frjettnæmt sje. En þetta er
ekki rjett á litið. Frændurnir
heima eru ekki að biðja um
neinar víðfeðn^gr heimsfrjettir.
Þá fýsir það eitt, að vita um
skyldmenni sín og fornkunn-
ingja; frjetta af þeim, heyra
persónulega eitthvað um líðan
þeirra og hvað þá þessa eða
hina stundina gleður. Hugur
Islendinga heima, ástúð og til-
finning, er hin sama og hún var
til frændanna. Og það mundi
ekkert meira gleðja þá, en að
vita eitthvað um hagi þeirra.
Hjörtun slá eins og þau gerðu
forðum og söknuðurinn út af
skilnaðinum, er ávalt hinn sami
meðal skyldra, hvernig sem
hjólið annars snýst.
Hinum löngu vetrarkvöldum,
sem nú fara í hönd — vetur
byrjaði eftir gamla íslenska
tímatalinu s. 1. laugardag (26.
okt.) — væri á engan hátt bet-
ur varið, en þann, að setjast við
og skrifa gömlu trygðavinim-
um heima brjef og láta þá vita
eitthvað um sig. Þeir mundu fá
þá litlu fyrirhöfn margborgaða
með ástúðlegum brjefum aftur
að heiman og frjettum frá
æskustöðvunum og ættlandinu,
sem þeim yrði ógleymanleg
skemtun. Látið því brjefaskrift
ir, fyrir alla muni, ekki lengur
undir höfuð leggjast. Þið svar-
ið með því margri spurningu,
sem við gátum ekki nema lítil—
lega svarað, en frændunum
heima liggur mikið á hjarta að
fá fullkomnara svar við. Það
hefir, auk persónulegs vinskap-
ar, jafnframt þá kynningu í för
með sjer milli frændanna, sem
nú er í alvöru æskt eftir af ís-
lendingum beggja megin At-
lants-ála.
E)aí! og ferofnafii
LONDON. Lebrun, yrrum
forseti Frakklands liggur nú
rúmfastur vegna þess að hann
datt nýlega á skemtigöngu og
mjaðmarbrotnaði, Talið er að
hann eigi lengi í þessu.