Morgunblaðið - 17.12.1946, Page 8

8

MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 17. des. 1946
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson, ,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjórif Ivar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Auscurstræti 8. — Simi 1600.
Áskriftargjald kr. 10.00 á mánuði innanlands,
kr. 12,00 utanlands.
2.1ausasðlu 50 aura eiiitakið, 60 aura með Lesbók.
Fundur útvegsmanna
ÍSLENSKIR útvegsmenn koma í dag saman á fram-
halds fulltrúafund Landsambands íslenskra útvegs-
manna. Verða þar rædd þau mál, sem útgerðin nú horf-
ist í augu við og afstaða útgerðarmanna til úrlausnar
þeirra.
Það er staðreynd, sem ekki verður gengið á snið viS,
að sjávarútvegurinn hefir átt við örðugleika að etja.
Breytt afurðaverð og vaxandi dýrtíð krefjast sjer-
stakra ráðstafana til þesS’ að aðalatvinnuvegur þjóðar-
innar verði rekinn. Uppbóta^reiðslur á framleiðslu út-
vegsins er af mörgum ástæðum mjög hæpið bjargráð.
Sjávarútvegurinn leggur þjóðinni til yfirgnæfandi
meiri hluta þess verðmætis, sem hún framleiðir til
útflutnings. Þegar hann hættir að bera sig, eru vand-
fundnir máttarviðir, er haldið geti þjóðarbúskapnum
uppi. Sjávarútvegurinn hefir staðið undir þeim dýrtíðar-
ráðstöfunum, sem felast í niðurgreiðslu landbúnaðaraf-
urða. Yrði hann megnugur þess eftir að byrjað væri að
gefa með hans eigin framleiðslu? Hvaðan ætti að taka fje
til þeirra milligjafa? Fjárhagur ríkissjóðs byggist á gengi
atvinnuveganna, ekki síst sjávarútvegsins. Um nokkurt
skeið kynni hann að hafa bolmagn til þess að verðbæta
framleiðslu hans, en það gæti ekki orðið lengi.
★
Sem betur fer virðist ekki ástæða til þess að ætia að
til slíkra ráðstafana þurfi að koma. Það sýna þær upp-
lýsingar, sem forsætisráðherra gefur hjer í blaðinu í dag
um markaðsmöguleika fyrir sjávarafurðir okkar. Ber
sannarlega að fagna þeim tíðindum.
En íslenskir útvegsmenn mega vera vissir um, að hvern-
ig sem þessi mál ráðast, hljóta forystumenn þjóðarinnar
að hafa glöggan skilning á þýðingu sjávarútvegsins fyrir
efnahagslega afkomu landsmanna.. Sjálfstæðisflokkurinn
mun a. m. k. ekki láta neins þess ófreistað, sem skyn-
samlegt er, til þess að hann verði rekinn á traustum
grundvelli sem lífvænleg atvinnugrein.
Þingi sameinuðu
* þjóðanna lokið
ÚR DAGLEGA LlFINU
Hvar er jólaskapið?
ÞAÐ eiga margir bágt með
að komast í jólaskapið, þótt nu
sje ekki nema rjett vika eftir
til jólanna. En hvernig eiga
menn að geta hugsað sjer að
fast sje komið að jólum í ann-
ari eins sumarblíðu og nú er á
hverjum degi. Fjarri sje mjer
þó, að amast við blessaðri hlýj-
unni, best að hún væri sem
lengst.
Á sunnudaginn voru marg-
ir Reykvíkingar á ferli um göt
urnar, eins og búast mátti við.
Víða var þröng við búðarglugg
ana, en óvíða íburðarmiklar
gluggasýningar. Einna mesta
athygli vakti gluggasýning
Blómaverslunarinnar Flóru í
Austurstræti. En það þurfti
ekki mikið til þess að börnin
hændust að sumum gluggun-
um. Gifs-karl, sem velti vöng-
um, eða tuskuhundur með raf-
magnsstraum í róunni svo hún
dinglaði til og frá „var aga-
lega spennandi" í augum yngstu
borgaranna.
•
Gluggasýningar
kosta offjár.
GAMALL verslunarmaður,
sem áhuga hefir fyrir glugga- j
skreytingum, mintist á það við
mig í gær, að jeg væri að biðja
um jólasýningar. Og þó það
sje nú ekki alveg rjett skilið,
að slíkt hafi verið heimtað, þá
hafði jeg bæði skemtun og
fróðleik af að heyra frásögn
hans.
Verslunarmaðurinn var al-
veg með því, að' kaupmenn
he-fðu skrautlegar gluggasýn-
ingar, ef hægt væri að koma
því við. Hann saknaði eins
og fleiri Reykvíkingar jólasýn-
inganna.
En hann sagði mjer, að ef
verslun ætlaði að,hafa sóma-
samlega sýningu myndi það
kosta 4—5 þúsund krónur á
hvern glugga. Það væri ekki
nóg með ait skraut væri ó-
hemju dýrt, heldur fengist
fólk ekki til' að vinna, nema'
þá hírir eftirvinnukaup. Við
þetta bættist svo^ að nú væru
vörur yfirleitt til alt árið, en
áður hefði mest komið fyrir
jólin og þá sjerstök ástæða til
að vekja athýgli á jólavörun-
um.
Það er því skiljanlegt, að
ekki skuli vera mikið lagt í
gluggaskraut. Gott fyrir kaup-
endur líka, því ekki færi hjá
því að þeir yrðu að greiða sinn
hluta af auknum tilkostnaði
við vörurnar, en flestum mun
þykja nóg um verðlagið, þótt
ekki bætist enn á aukakostn-
aður.
•
Þröng við Raf-
skinnugluggann.
EINN VAR sá sýningar-
gluggi, sem vakti sjerstaka at-
hygli á sunnudaginn og sem bú
ast má við þröng við til jól-
anan. Það er hinn gamli kunn-
ingi bæjarbúa, sem þó altaf
er nýr, Rafskinna Gunnars
Bachmanns. Höfundur hénnar
hefir altaf lag á því ár eftir
ár, að hafa eitthvað nýtt í
glugganum, sem dregur veg-
farendur að.
Auglýsingateikningar Raf-
skinnu verða smekklegri með
hverju árinu sem líður og alt-
af hefir Gunnar eitthvað frum-
legt að sýna með. Eitt árið eru
það ,,Dú-dú-fuglar“ í búri,
skrautlegir fiskar, eða Raf-
skinnukarlinn sjálfur, sem
„hittir naglann á höfuðið“.
'Eða það eru skrautbúnir og
skrýtnir jólasveinar.
Það er ekki hægt að neita
því, að Rafskinna „puntar“
upp á jólaskapið nú eins og
endranær og Reykvíkingum
findist - ábyggilega eitthvað
vanta fyrir stórhátíðar, ef Raf-
skinna kæmi ekki út á sínum
gamla stað í Austurstræti.
Það þarf hreint ekki svo lítið
hungmyndaflug til að halda
þessari útgáfu ár- eftir ár og
með jafn góðum árangri og
Gunnar Bachmarin. Við þurf-
um alls ekki að hafa minni-
máttarkend í þessu efni, því
það er „alveg eins gott og sams-
konar auglýsingaaðferðir í út-
löndum.“
< •
Bæjarjólatrjeð.
FALLEGA var það hugsað
hjá gömlum Reykvíking, Jak-
ob Sigurðssyni, að senda
Reykjavíkurbæ jólatrje að
gjöf. Trje þetta verður nú sett
úpp á Austurvelli og mun gera
sitt til að bæjarbúar komist í
jólaskap. Jólatrjeð er nú kom-
ið upp á Haraldarbúð, en það
tel jeg víst að mörgum Reyk-
víkingum myndi finnast vanta
mikið, ef það trje væri ekki
komið á sinn stað nokkrum
dögum fyrir jól, eins og venja
hefir verið í fjölda mörg ár.
Bæjarjólatrjeð er sjálfsagt.
Fyrir nokkrum árum var
stungið upp á því hjer í dálk-
unum, að stórt jólatrje á góð-
um stað myndi auka á jóla-
skapið hjá bæjarbúum. Nú er
það komið fyrir velvilja Reyk-
víkings, sem búsettur er utan-
lands. Vonandi að það verði að
reglu í framtíðinni, að sett
verði upp stórt jólatrje á góð-
um stað í bænum, sem bæjar-
menn geta eignað sjer ajmmit.
Staður fyrir bæj-
arjólatrje.
í BLÍÐVIÐRINU á sunnu-
dagskvöldið er jeg sá marga
bæjarbúa ganga suður með
Tjörn datt mjer í hug staður
fyrir bæjarjólatrjeð. Það er
Tj arnarhólminn.
Ef þar væri sett stórt og
myndarlegt jólatrje nokkrum
dögum fyrir hver jól og stæði
þar uppljómað með alla vega
litum ljósaperum fram á þrett-
ánda, myndi þáð heldur en
ekki setja jólasvip á bæinn. Ef
hægt-er frá tæknilegu. sjónar-
miði að leggja rafstraum út í
hólman, sem varla er þó
nokkur vafi á, virðist hólminn
vera tilvalinn staður. Það er
sennilega orðið of seint fyrir
þessi jól, en mætti athuga mál-
ið fyrir þau næstu.
! MEÐAL ANNARA ORÐA . . . . |
Allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna hefir nú lokið
storfum sínum. Á því gerðist ísland meðlimur. þessara
samtaka, sem þjóðirnar byggja nú svo miklar vonir á.
Yerður það að teljast eitt þýðingarmesta spor er við höf-
um stigið í utanríkismálum okkar.
Þetta þing hinna Sameinuðu þjóða fór yfirleitt vel
íram og gaf sæmilegar vonir um framtíð þeirra. Ágrein-
ingsrnálum var ráðið þar til lykta með tilslökunum á báða
bóga. Virðist svo sem sú tortrygni, er mjög varð vart á
Parísarráðstefnunni í sumar, hafi nokkuj5 rjenað. En mik-
ið verk bíður ennþá stjórnmálamanna þeirra, er nú halda
heim til landa sinna frá New York og þá fyrst og fremst
leiðtoga stórveldanna. Friðurinn við Þýskaland er ennþá
ósaminn. Friðarsamningar hafa á þessu stigi málsins að-
eins verið gerðir við bandamenn þess í Evrópu. Friðar-
samningarnir við Þýskaland verða að öllum líkindum
hafnir snemma á næsta ári, eða a. m. k. undirbúningur
þeirra. En búast má við að þeir taki langan tíma.
★
En hvenær sem friðurinn verður endajílega saminn
milli sigurvegaranna og hinna sigruðu, greinir þjóðirnar
nú yfirleitt ekki á um það, að varðveisla hans bvggist
fyrst og fremst á víðtækri alþjóða samvinnu. Á þeirri sam-
* vinnu byggjast allar vonir manna um frið og öryggi. Og
aldrei hefir þráin eftir friði verið jafn einlæg og nú hjá
meginþorra mannkynsins. Aldrei hefir styrjöld haft jafn
ægilegar afleiðingar og sú, er nýlega er lokið. Þess vegna
eru nú e. t. v. meiri vonír til þess en áður að hægt sje að
skapa varanlegan frið. ‘
ALBANÍA er eitt þeirra
ríkja, sem hafa ekki fengið
upptöku í Sameinuðu þjóð-
irnar, enda þótt Balkan-þjóð
þessi hafi sótt um að -gerast
meðlimur bandalagsins.
Ungur hershöfðingi, Enver
Hodja hefir þar stjórnartaum-
ana í sipni hendi. Hann kom
fyrst fram á sjónarsviðið, svo
nokuð kvað að, er ítalir gerðu
inrás sína í Albaníu vorið
1939. Þá heimtaði hann.af Zog
konungi, að hann væri kyrr í
landinu, til þess að framfylgja
rjetti sínum. En konungur fór
ekki að ráðum hans, heldur
flýði land með fjölskyldu sinni
og tók með sjer gullforðann.
Eítir þá frammistöðu þýðir
ekki fyri-r konung að ætla sjer
að snúa heim, á meðan Hodja
er uppistandandi.
Þjóðþingið lagði til að Victor
Emanuel yrði boðin kóróna
landsisn. Hodja rjeðist harka-
lega gegn því, en fiúði sí^San
upp í fjöll, og gerðist foringi
skæruliða. Þetfa var á árinu
1940.
Næstu ófriðarár var hann
yfirforingi skæruliða í fjöllum
Albanir og S.þ.
| Albaníu. í beinu framhaldi af
því var hann tilenfndur sem
forsætisráðherra bráðabirgða-
stjórnar, er sett var á laggirn-
ar haustið 1944.
Hodja naut nú mjög mikillar
hylli meðal þjóðarinnar, svo
og meðal bandamanna. Sem
eðlilegt var, því skæruliðasveit
ir Albaníu, undir stjórn hans,
reyndust þess megnugar að
frelsa landið undan ánauð
Þjóðverja. Þegar ófriðnum
lauk, voru því engar hersveitir
bandamanna í landinu, Alban-
ir höfðu hjálparlaust getað
rekið þýsku hersveitirnar af
höndum sjer.
Manntjón Albana í styrjöid-
landsins eru um miljón manna.
En 22,000 fjellu í ófriðnum.
Samt hafði Hodja í ófriðarlok-
in 70,000 manna vel æfðum
her á að skipa og gat lánað
talsvert af vösku herliði til
Júgóslavíu í árslok 1944. Var
þetta albanska herlið Júgóslöv-
um mikill styrkur er þeir
stöktu Þjóðverjurri á brott úr
Bosníu og Svartfjöllum. Börð-
ust þessir hérmenn Hodjá -’við
hlið júgóslavríeskra hérsveita
alt þar til Þjóðverjar gáfust
upp 1 maí 1945.
Hodja var í miklum metum
meðal bandamanna í ófriðar-
lok. Því var það og að stjórnir
bandamanna viðurkendu bráða
birgðastjórn hans í nóvember
1945, með því skilyrði þó að
efnt yrði til kosninga.
Grikkir mótmæltu strax
viðurkenning albönsku stjórn-
arinnar, með þeim rökum, að
Albanir hefðu verið banda-
menn ítala, og hefðu heimtað
að fá yfirráð yfir grísku landi.
Reis nú mjög sterk andúðar-
alda gegn Albönum í Grikk-
landi.
Kosningarnar voru látnar
fara fram þ. 11. nóv. 1945. Úr-
slitin urðu þau, að flokkur
Hodja fjekk 80% atkvæðanna.
Síðar fór að bera á því, að
Hodja átti minkandi vinsæld-
um að fagna irieðal breskra og
bandarískra stjórnmálamanna.
Að nokkru leyti var hinum
grísku mötmælum og andúð ®
kent um þetta. En annað mun
hafa átt sinn þátt í þessú ekki
síður. Það fór að koma gréini-
Frairíh. af bls. 10.