Morgunblaðið - 21.01.1947, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLA0IB
Þriðjudagur 21. jan. 1947
I
I

__ Ui...
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjaid kr. 10,00 á mánuði innanlands,
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Grár leikur %
ÞJÓÐVILJINN var s.l. sunnudag að fræða lesendur
sína um það, að Sovjetríkin hefðu sennilega aldrei hreyft
kröfunum um herstöðvar á Svalbarða, ef Bandaríkin
hefðu ekki áður verið búin að gera kröfu til herstöðva á
íslandi. Þessa fregn kveðst Þjóðviljinn hafa eftir „Dag-
ens Nyheter“ í Stokkhólmi, en sjálf dregur blaðið þá á-
lyktun af fregninni, að þar sem við íslendingar höfum
látið undan kröfum Bandaríkjanna um herstöðvar í okkar
iandi, telji Sovjetríkin sjer ógnað með þessu, og þessvegna
krefjist þau herstöðva á Svalbarða!!
★
Skyldi vera unt að auglýsa öllu berara fölsun stað-
reynda en Þjóðviljinn gerir hjer? Og skyldi nokkur ís-
lendingur fyrirfinnast sem lítur svo á, að Þjóðviljinn sje
með þessari fölsun sanninda að þjena íslenskum hagsmun-
um?
Það er ekki nóg, að Þjóðviljinn falsi staðreyndirnar,
varðandi afstöðu íslands til óska Bandaríkjanna um her-
stöðvar hjer, heldur falsar hann einnig frásögn hins
sænska blaðs. Þjóðviljinn leynir sem sje því, sem er
aðalatriðið, að hið sænska blað gat þess í þessari sömu
grein, að íslendingar hefðu hafnað kröfu Bandaríkjanna
um herstöðvar.
Hversvegna stingur Þjóðviljinn undir stól þessari frá-
sögn hins sænska blaðs? Er það gert til að þjena íslensk-
um hagsmunum? Eða skyldi þ'etta gert til afsökunar fyrir
kröfum Rússa um herstöðvar á Svalbarða?
★
Svo virðist sem uppistaðan í grein ,Dagens Nyheter1 sje
kapphlaup stórveldanna um herstöðvar í heimskauta-
löndunum. En hver stofnaði til þessa kapphlaups? Þjóð-
viljinn segir, að það hafi Bandaríkin gert.
Samkvæmt skýrslu norsku stjórnarinnar, hafði krafa
Rússa um „endurskoðun“ Svalbarðasamningsins frá 1920
borist norsku stjórninni í London 1944. Upplýst er nú,
hvað Rússar meintu með þessari kröfu. Þeir vildu fá að
víggirða Svalbarða, eða m. ö. o. að koma þar upp her-
stöðvum. Rússar endurnýjuðu kröfuna vorið 1945, eftir
að norska stjórnin var komin heim.
Nú vitum við, að það var ekki fyrr en 1. október 1945,
að Bandaríkin bera fram óskina um herstöðvar hjer á
landi.
Sýnist því eðlilegra að draga þá ályktun að óskir Banda-
líkjastjórnar um herstöðvar hjer á landi hafi átt rót sína
að rekja til málaleitana Rússa varðandi Svalbarða, sem
iyrr komu fram.
★
En deilan um það, hvaða stórveldi hafi átt upptökin
að kapphlaupinu um herstöðvar á heimskautasvæðinu eða
þar í grend, hefir enga þýðingu fyrir okkur íslendina.
Aðalatriði málsins er, að við íslendingar höfum aldrei ljeð
máls á því að láta Bandaríkjunum í tje herstöðvar hjer
á landi.
Alþjóð veit, að við höfum neitað Bandaríkjunum um
herstöðvar hjer á landi. Þetta mál er afgreitt af okkar
hálfu, og viðurkent af Bandaríkjunum, að herstöðvamálið
sje úr sögunni.
Þessvegna gegnir furðu, að Þjóðviljinn skuli nú ganga
i lið með Sovjetríkjunum og styðja óbeint kröfu þeirra
um bækistöðvar á Svalbarða, með því að telja hana eðli-
lega afleiðingu þess, sem búið sje að gera á Islandi! Slíkt
er svo fjarri sannleikanum, að það gengur landráðum
næst að halda slíkri fjarstæðu fram.
Það getur orðið grár leikur fyrir okkur Islendinga, að
bera slíkt á borð í viðkvæmu alþjóðamáli. Og þó að Þjóð-
viljamenn vilji standa með Rússum í Svalbarðakröfunni,
verða þeir að varast að gera það með þeim hætti að ger-
> ast ljúgvitni gegn sinni eigin þjóð.
; Slíkt getur haft hinar háskalegustu afleiðingar fyrir
okkur.
'Uíhuerji óhripar:
ÚR DAGLEGA LlFINU
Vel hepnuð tilraun.
ÍSLENSKIR námsmenn, sem
dvalið hafa við nám í Ameríku
efndu til samkomu í Sjálfstæð-
ishúsinu s. 1. föstudagskvöld.
Var þetta einskonar tilraun í
því skyni, að komast að raun
um hvort nokkur grundvöllur
væri fyrir slíkum fjelagsskap.
Og það má segja, að tilraunin
hafi hepnast vel. Skemtun
þessi fór hið besta fram í alla
staði. Skemtiatriðin voru góð
og mikinn fögnuð vakti kvik-
mynd, sem Sigurður G. Nor-
dahl hafði tekið, er hann dvaldi
vestra. Var mynd þessi af ís-
lensku námsfólki í Kaliforníu
og víðar og af komu forseta
íslands til Bandaríkjanna.
Eftir fyrstu undirtektum um
þenna fjelagsskap að dæma má
búast við, að hann eigi sjer líf
og framtíð fyrir höndum. Gæti
hann og orðið fyrirmynd að
fleiri slíkum fjelögum, t. d.
manna, sem dvalið hafa á Norð
urlöndum, í Englandi, eða ef
til vill víðar.
Það er ávalt verið að kvarta
um skort á skemtunum hjer í
bænum og þó allir sjeu ekki
sammála um rjettmæti þeirrar
gagnrýni og sumum finnist ef
til vill, að þær sjeu of margar,
frekar en fáar, — þá er það
víst, að það verður aldrei of
mikið af góðum og heilbrigð-
um fjelagsskap.
•
Menningaratriði.
ÞAÐ ER EKKI óeðlilegt, að
ungir menn og konur, sem
dvalið hafa langdvölum er-
lendis, fái 'einhverjar tilfinn-
ingar í garð þeirrar þjöðar og
þess lands, sem þeir h*fa gist
og vilji halda sambandinu við,
eftir fongum. Það er sama
hvort það eru Bandaríkin, eða
eitthvert Evrópulandanna.
Menn eiga góðar minningar frá
námsárum sínum og hafa gam-
an af að rifja þær upp í hópi
gamallra skólafjelaga og vina
erlendis frá.
Þegar stofnað er til slíkra
fjelaga þá getur það og verið
menningaratriði ekki alllítið.
Eru mörg dæmi til þess, að
slík fjelög hafa komið ýmsu
góðu til leiðar í sambúð milli
þjóða. Nægir að minna þar á
fjelög, eins og t. d. Dansk-ís-
lenska fjelagið, „Anglía“ og
fleiri.
•
Enn um óskaþáttinn.
ÞAÐ ER KVARTAÐ sáran
yfir því, að þættirnir „Lög og
ljett hjal“ og hinir svonefndu
„óskatímar“, sem útvarpið hóf
á sínum tíma, skuli hafa verið
lagðir niður. Var á þetta minst
lítillega hjer í dálkunum á
sunnud. og í því tilefni hafa
borist nokkur brjef. Eru þau
öll í þeim anda, að hlustendum
þyki skaði að því, að þessir
þættir skuli hafa verið lagðir
niður.
Það verður nú að segja það
alveg eins og er, að þessir
blessaðir þættir voru ekki svo
veigamiklir, eða mikið í þá
lagt, að það ætti ekki að vera
vinnandi vegur að halda þeim
áfram, úr því að hlustendur
hafa haft gaman af þessu.
Einhvernstaðar hefir verið
kvartað yfir því, að ekki fengj-
ust menn til að sjá um þessa
tíma. En hversvegna ekki að
koma dálitlu lífi í tuskurnar og
efna til verðlaunakepni í þessu
sambandi. Það mætti vera pen-
ingaverðlaun eða eitthvað ann-
að, sem veitt væri fyrir bestu
tímana.
Slíkt myndi ábyggilega
vekja athygli og koma af stað
kepni hjá þeim, sem hafa upp
á einhver skemtiatriði að
bjóða.
Saga Keflavíkur-
flugvallar. ^
í NÝÚTKOMNU blaði, sem
nefnist „The Army Airliner“
og gefið er út af ameríska flug-
hernum, birtist grein um Kefla
víkurflugvöllinn og nokkrar
ljósmyndir þaðan. Er þar í
stuttu máli rakin saga flug-
vallarins, hvernig hann varð
til og hverjum erfiðleikum það
var bundið að koma þar upp
flugvelli.
Greinin er liðlega skrifuð,
en varla nógu ítarleg og mun
rúmleysi blaðsins um að kenna,
því þetta er lítið blað, sem
einkum er ætlað að flytja frjett
ir og skemmtiatriði fyrir flug-
menn hersins.
En þetta greinarkorn gefur
tilefni til að minnast á, að nauð
1 syn væri á því, að skrifuð yrði
saga hernáms og herverndar á
íslandi áður en það mál er fall-
ið í gleymsku og erfiðara verð-
ur að afla heimilda.
Rit þetta ætti að vera sögu-
legt heimildarrit, sem hægt
væri að reiða sig á í alla staði.
Birtar hafa verið „ástands-
sögur“ frá styrjaldarárunum
og fleiri munu vera í uppsigl-
ingu, en það, sem vantar er að
skjalfesta sögu hernámsins eins
og hún var. Myndi þá margt
koma í ljós, sem hulið hefir
verið. En þetta er mikið verk
og vandasamt og verður ekki
unnið nema með aðstoð her-
stjórna Breta og Bandaríkja-
manna og norsku herstjórnar-
innar.
1 MEÐAL ANNARA ORÐA . . . .
Rússneskir hermenn eru illa agaoir
ÞEGAR Rauði herinn. sótti
inn yfir landamæri Mið-Ev-
rópuríkjanna og hóf sigur-
göngu sína inn í austurhjeruð
Þýskalands og Austurríkis, fór
að bera á því í frjettum, að
herinn væri illa agaður og yf-
irmenn ættu oft og tíðum fult
í fangi með að hafa hemil á
hermönnum sínum.
Víst var það, að þessir her-
menn voru óvægnir og harðir,
sumir vildu segja miskunnar-
lausir.
Áróður pólitísku fulltrúanna
hafði sýnilega haft það í för
með sjer, að rússnesku her-
mennirnir höfðu hinar furðu-
legustu hugmyndir um lifnað-
arhætti íbúa ríkja þeirra, sem
þeir komu í.
Misskilin vatnssalerni.
Hinar furðulegustu fregnir
fóru að berast af framkomu
hinna sigrandi rauðliða. I einni
af glæsilegustu höfuðborgum
Evrópu ruddust þeir inn í
verkamannabústaði og rændu
þar og eyðilögðu. Þegar liðs-
foringjunum hafi loks tekist að
stöðva þetta skemdarfaraldur,
kom skýringin: Hermennirnir
höfðu gert þá stórkostlegu
uppgötvun, að í íbúðum verka-
mannanna voru vatnssalerni,
en af því drógu þeir þá álykt-
un, að þetta hlytu að vera
íbúðir auðkýfinga, mannanna.
sem pólitísku fulltrúarnir
höfðu sagt þeim að væru höf-
uðóvinir mannkynsins!
Frá Vínarborg bárust líkar
sögur. Heimsblöðin birtu . það
í frjettum, að breskur liðþjálfi
hefði verið skotinn til bana, er
hann reyndi að koma í veg
fyrir það að rússneskur her-
maður svipti unga stúlku loð-
kápu sinni á veitingahúsi.
Sögurnar um armbandsúrin
urðu víðfrægar. Ekkert freist-
ari þeirra rússnesku meira. Frá
Júgóslavíu til Borgundarhólms
bárust fregnir að hermönnum
Rauða hersins, sem öllu vildu
ofra, jafnvel ■ lífinu sjálfu, til
að eignast þetta undraverk nú-
tímatækninnar.
Vestræna menningin hafði
sínar góðu hliðar.
Fyrir um tveim mánuðum
síðan heyrðist því fleygt á ný,
að ýmsu væri ábótavant við
heragann rússneska. I Vínar-
borg höfðu skeð þeir atburðir,
að sami óttinn var byrjaður að
gera vart við sig meðal íbúa
hinnar fornu menningarborgar
og svo mjög bar á fyrstu
daga rússneska hernámsins.
Saga Önnu Marie Kurz og
Liane Sykora, sem birt var í
,,Time“, skýrði dð nokkru þenn
an -ótta.
Ofbeldi.
Anna Marie Kurz, sem var
ung hjúkrunarkona, og Liané
Sykora, 16 ára gagnfræðaskóla
stúlka, fóru á veitingahús 1
rússneska hernámshlutanum í
Vínarborg. Er þær sátu þar,
komu fjórir hermenn úr Rauða
hernum og buðu þeim að koma
með sjer í Prater-skemtigarð-
inn, sem nú er að vísu að mestu
leyti eyðilagður, en frægur er
þó fyrir hljómleika þá, sem þar
voru haldnir fyrir styrjöldina.
Stúlkurnar, sem skyldu hvað
,boðið þýddi, neituðu. Það
næsta, sem þær vissu, var, er
verið var að draga þær inn í
leigubifreið og þær voru lagð-
ar af stað til skemtigarðsins.
Hvorki bílstjórinn austurríski,
nje fólk það, sem viðstatt Var,
þorði að skifta sjer af þessu.
Næsta morgun fanst Liane Sy-
kora dauð í Prater-garðinum.
Hún hafði verið skotin. Önnu
Kurz hafði verið nauðgað og
andlit hennar var óþekkjan-
legt af barsmíðum.
íbúar Vínarborgar gátu lítið
gert. En þeir vonuðu að friðar-
samningunum yrði flýtt, og
Rússar fengjust til að fallast á,
að hverfa burt úr landinu með
her sinn.
-----»»♦
Gagnfræðanámskeið Menta-
skólans. Nemendur, sem taka
ætla þátt í námskeiði þessu,
mæti í skólanum í dag kl. 3.30.