Morgunblaðið - 21.01.1947, Qupperneq 7

Þriðjudagur 21. jan. 1947
MORGUNBLAÐIÐ
7
KAPPHLAUPIÐ UM KÚLUPENNANN
SKÆÐASTI verslunarbar-
dagi Bandaríkjanna — bardagi,
þar sem öllum brögðum er beitt
og þátttakendur bítast eins og
óðir úlfar — snýst um kúlu-
pennann. A einu ári seldust
8,000,000 pennar og útlit er fyr
ir helmingi meiri sölu í ár. Og
þó eru þessi ritfæri dýr. Sala
sjálfblekunga hefir aldrei orð-
Sð svona mikil.
í Wall Street er slegist um
hlutabrjef Eversharp-verk-
smiðjanna, en þær framleiða
kúlupenna. Annar framleiðandi
•— Reynoldsverksmiðjurnar —
græddi á tólf mánuðum 2,500,-
000 dollara, eftir að skattar
höfðu verið dregnir frá. — Á
fjórum mánuðum seldust þess-
ir pennar fyrir hvorki meira
nje minna en 1,250,000 dollara
í verslun nokkurri í New-
York. Sölumenn hafa keypt
hundruð þúsunda kúlupenna,
því í auglýsingúm er sagt, að
hægt sje að skrifa með þeim
frá þrem mánuðum upp í 15 ár
(eftir því hver auglýsandinn
er), án þess að endurfylla þá.
Foreldrar skólabama, heillaðir
af tilhugsuninni um það, að
ekki þurfi að fylla penna barn-
anna nema einu sinni allan
skólagöngutíma þeirra, hafa
flykkst í verslanirnar, til að
kaupa hina nýju pennategund.
Miljónir penna voru keyptar til
gjafa, — þarna var nokkuð,
sem hægt var að gefa mánni,
sem þegar hafði eignast seðla-
veski, armbandsúr og sígar-
ettukveikjara.
Auglýsingarnar, sem sífelt
sungu pennanum meira lof,
ýttu undir þetta verslunaræði,
þar til svo var komið, að einn
framleiðandi auglýsti í gamni
,,rakettupenna“, sem „hægt er
að nota til að brennimerkja
kvikfjenað, sem bræðir lása,
ritar stafi í steinsteypu, eyðir
óþarfa hárum . . . . og mætti
jafnvel segja okkur að hægt
væri að nota til brjefaskrifta".
Þessi undrapenni átti að kosta
1,091,99 dollara, en með því
vildi auglýsandinn hæðast að
verðinu á kúlupennanum, sem
kostaði frá 12 dollurum upp í
15. Framleiðandinn tilkynnti
einnig, að hinn nýji penni kæmi
á markaðinn eftir aðeins 9 ár.
En ef þú vildir fá góðan sjálf-
blekung strax, bætti hann við,
hafði hann á boðstólum ágætis
penna fyrir aðeins 2 dali.
Þess ber þó að geta, að hinir
nýju kúlupennar eru í raun og
veru næstum eins góðir og seg-
ir í auglýsingunum. Það er hægt
að skrifa með þeim árum sam-
an, án þess að endurfylla þá —
hversu lengi er undir því kom-
ið, hversu oft og mikið þú
kannt að skrifa. Þú þarft ekki
á þerripappír að halda, og þú
getur hvorki óhreinkað hendur
þínar nje föt. Vegna þess að
pennaoddurinn þolir mikinn
þunga, er hægt að taka mörg
afrit með þessum furðupenna.
Hann getur ekki lekið, hvorki
í fiugvjel nje annarsstaðar. Þú
getur skrifað á klæði, á hvaðá
pappírstegund sem er, á blauta
hluti og jafnvel á magann á
krókódíl, meðan hann er í kafi.
Þetta hefir verið gert í einni
af auglýsingaherferðum kúlu-
pennaf r amleiðenda.
Ritfærið, sem valdið hefur bylt-
pennaframleiðsiunni
mgu i
Eftir Don Wharton
Oddurinn á þessum nýja
penna er lítil kúla úr króm-
uðu stáli, einn millimeter í
þvermál. Kúlan hvílir í legu og
snýst, er hún er dregin eftir
pappírnum, og um leið og hún
snýst, rennir hún bleki frá
,,blekgeymi“ niður á pappírinn.
Þetta er ákaflega einfalt — en
ef penninn á að vinna vel, verð-
ur smíði hans að vera ákaflega
nákvæm.
Saga kúlpennans hefst i
Ungverjalandi. Ladislao Biro
kom til Budapest úr fyrri heims
styrjöld. Hann var aðeins 18
ára að aldri, en þó dauðupp-
gefinn uppgjafahermaður sigr-
aðs hers. Hinir mörgu og undra
verðu hæfileikar hans vekja
enn furðu okkar. Hann lagði
stund á læknisfræði. Hann var
dáleiðari, myndhöggvari og
málaði myndir, sem sýndar
voru í opinberum listasöfnum.
Hann skifti sjer einnig af stjórn
málum og las prófarkir fyrir
tímarit. Þetta hafði þær afleið-
ingar, að hann gerðist upp-
finningamaður, því að hann hat
aði sjálfblekunga.
Ásamt Georg, eldri bróður
sínum, sem var efnafræðingur,
byrjaði Biro að ^pyna að end-
urbæta sjálfblekunga. Fyrsta
tilraunalíkanið var verkfæri,
sem var tvö fet á lengd. Árið
1939 fluttust bræðurnir frá
Ungverjalandi til Parísar en þar
varð brátt styrjöldin á vegi
þeirra. Biro komst undan í júní
1940, og kom til Buenos Aires
með minna en tíu dollara í vas-
anum. Hann leitaði lengi að
efnuðum mönnum, sem fengist
gætu til að veita honum fjár-
hagslega aðstoð við tilraunirn-
ar, og tókst loks að vekja á-
huga Argentínubúa nokkurs og
Breta.
Árið 1943 sendi hann fyrsta
pennann á markaðinn. — Hann
seldist ákaflega illa. Hann end-
urbætti pennann — og þessi
gerð reyndist ágæt.
Seint á árinu kom einn af
pennum Biros í pósti til J. C.
Musser, forstjóra Eberhard
Faber. Hann reyndi hið nýja
verkfæri og stakk því svo niður
í skúffu í skrifborði sínu. En
með nokkurra daga millibili,
reyndi hann pennann aftur. —
Loks sýndi hann verkfræðing-
um sínum pennann og í maí ’44,
flaug hann til Rio de Janeiro,
til að semja um framleiðslu
hans fyrir ameríkumarkaðinn.
Um líkt leyti komst hann á
300,-
þeim
kom með besta tilboðið
000 dollara til viðbótar
200,000, sem Faber átti að
leggja fram fyrir einkarjettindi
í Mið-Ameríku, og 514% af öll
um söluhagnaði í Bandaríkjun-
um.
Á meðan á þessu stóð, var
auglýsingaáróðurinn orðinn á-
kaflega magnaður, og þegar
Gimbels-verslunin í New York
auglýsti í október, að nú væri
furðupenni sá kominn á mark-
aðinn, sem allir hefðu beðið eft
ir, hjeldu margir, að hjer væri
um penna þann að ræða, sem
Ungverjinn hafði fundið upp.
Svo var þó ekki. Eversharp var
enn að reyna að endurbæta
hinn nýja penna. Það, sem Gim
bels hafði á boðstólum, var
kúlupenni, sem Milton nokkur
Reynolds hafði látið gera.
Milton Reynolds hafði reynst
sannkallaður undramaður við
solu hjólbarða. Þegar hann var
26 ára var hann orðinn miljón-
eri, 27 ára var hann orðinn
gjaldþrota, síðar varð hann rík
ur aftur, en missti aleigu sína
á ný. Meðan á styrjöldinni stóð
flutti hann 250,000 silfur sígar-
ettukveikjara flugleiðis til
Bandaríkjanna frá Mexico, og
græddi hálfa miljón dollara á
sölu þeirra.
Reynolds rakst á kúlupenn-
ann í Buenos Aires í apríl 1945.
Hann keypti sjer hálfa tylft,
flaug heim, náði sjer í verk-
fræðinga og lögfræðinga og var
viss um, að hann gæti framleitt
kúlupenna án þess að þurfa á
Biro-einkaleyfunum að halda.
Pennar hans komu á markað-
inn á undan pennum Ever-
sharp. Þann 29. október seldi
Gimbels 60,000 dollara virði af
pennum hans í New York. Er
vikan var á enda, hafði Gim-
bels selt nálega 25,000 kúlu-
penna fyrir 12 dollara og 50
stykkið. Verslunarmenn, sem
vildu selja kúlupennann, þyrpt
ust á skrifstofu Reynolds.
Reynolds setti á laggirnar
samkeppni um besta sýningu á
kúlupennum. Verðlaunin voru
samt&ls 33,000 dollarar og með
þessu tókst framleiðandanum
að fá 5,000 verslanir til að sýna
"\
pennann í sýningargluggum
sínum. Reynolds veitti einnig
því fólki verðlaun, sem seldi
mest af kúlupennum. — Fyrsta
árið eyddi fyrirtæki hans 848,-
000 í auglýsingar. Um tíma ljet
Reynolds einn starfsmanna
sinna ekkert annað gera en gefa
erfitt og mönnum kann að
þykja, þar sem 104,643 Reyn-
oldspennum hafði verið skilað
aftur sem ónothæfum. Ever-
sharp-verksmiðjurnar eyddu
2,000,000 dollara til rannsókna,
Shaeffer gerði tilraunir með 30
mismunandi pennategundir og
Parker varði 300,000 dollurum
til allskonar tilrauna. „CA“
pennar Eversharp komu á
markaðinn í apríl. Verð penn-
anna var 15 dollarar.
Sölumenn Eversharp notuðu
ýmsar aðferðir til að fá fyrir-
tæki til að taka að sjer sölu
og dreifingu ppnnanna. Ein var
að hella vatni á skrifborð ein-
hvers forstjórans, skrifa nafn
hans í pollinn, þurka vatnið
upp og benda hreykinn á hið
óafmáanlega nafn. Þá skrifuðu
þeir einnig á vasaklúta og
hristu svo skyndilega pennann
framan í hinn væntanlega við-
skiftavin, til að sanna það, að
ekki* skvettist úr undraáhald-
inu.
Eversharp gerir ráð fyrir því,
að pennar fyrirtækisins hafi
selst fyrir um 20,000,000 doll-
ara 1946, en það þýðir nokkuð
yfir eina miljón dollara í vasa
Biros og samstarfsmanna hans.
En orustan um pennana er í
algleymingi og kærurnar ganga
á báða bóga. Reynolds er í máli
við Eversharp og Faber og
krefst 1. milj. dollara skaða-
bóta. Þessi tvö fyrirtæki hafa
svo fyrir sitt leyti kært Reyn-
olds og krefjast sömu skaðabóta
af honum. Hinir ýmsu penna-
framleiðendur eyddu um 13
ijýljónum s. 1. ár í auglýsingar.
Þrátt fyrir hina mörgu góðu
eiginleika kúlupennans, er ekki
hægt að nota hann til að draga
mismunandi þykkar línur. Blek
tegund sú, sem notuð er í penn-
ann, hefir einnig verið gagn-
rýnd, en blekið hefur síðan ver
ið endurbætt. Eversharp hefir
nýlega hafið framleiðslu á bleki
í ýmsum litum — hægt er að
skifta um lit með því að skifta
um blekgeymi pennans.
Ladislao Biro fann upp nýtt
ritfæri. Enda þótt við getum ef
til vill hlegið að auglýsingun-
um og skrípalátunum, sem
pennunum hafa verið samfara,
ættum við að minnast þess, að
meir en 60,000 kúlupennar eru
framleiddir á dag. Lætin og
gauragangurinn síðastliðið ár og
hin tryllta sawkeppni, er hluti
af þeim kostnaði, sem nýjungar
og framfarir jafnan hafa í för
með sjer.
Kolaeldavjelar
Átta gerðir af emailleruðum elda-
vjelum nýkomnar.
Verð frá kr. 405,00.
JU
r
<C Co.
acjnuóóon
Hafnarstræti 19, sími 3184.

Fyrirliggjandi
IE
Gott, ódýrt.
J)\ ÍCny i ijóí^óó ovi iC CJv
varan
snoðir um það, að Bandaríkja- , pennann ýmsum áhrifamönnum
— stjórnmálamönnum, blaða-
mönnum og þekktum borgur-
um.
Meðan Reynolds mokaði sam
an peningum, bjuggu aðrir
framleiðendur sig nndir að sigr
ast á honum, með því að senda
á markaðinn betri kúlupenna-
tegundir. Þetta var ekki eins
her hefði hug á að kaupa Í0.000
penna handa flughernum. —
Brátt kom að því, að stærstu
pennaframleiðendur Banda-
ríkjanna — Eversharp, Shaeff-
er og Parker — voru farnir að
berjast innbyrðis um þátttöku
í hinum amerísku rjettindum
Eberhard Fabers. Eversharp
Oókhald og brjefaskriftir
Tökum að okkur bókhald og endurskoðun,
verslunarbrjefaskriftir, þýðingar og löggiltar
skjalaþýðingar á ensku. Fjölritun, vjelritun.
BÓKHALD & BRJEFASKRIFTIR,
Garðastræti 2, sími 7411.