Morgunblaðið - 04.03.1947, Blaðsíða 6

6
/
Þriðjudagur 4. mars 1947
MORGUNBLAÐIÐ
'liu W
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands.
kr. 12,00 utan-lands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Búnaðarþing
BÚNAÐARÞING stendur yfir hjer í höfuðborginni. Það
heldur sinn fyrsta fund eftir nýafstaðnar almennar kosn-
ingar. Að nokkru leyti hefir það breytt um svip. Þriðj-
ungur fulltrúanna eru þar nýir menn.
Það mun því vekja mikla athygli um land alt hvernig
þetta Búnaðarþing hagar störfum sínum,
Svo sem kunnugt er, þá er litið svo á, að Búnaðarþing
sje allsherjar fulltrúasamkoma íslenskra bænda. Þegar
það byrjar störf eftir nýloknar kosningar, er ástæða til,
að bjóða það velkomið til starfs, og óska því allra heilla.
Þetta munu allir vinir landbúnaðarins íslenska gera. En
þegar þessari samkomu er óskað allra heilla, þá felst það
í því, meðal annars, að henni auðnist, að lagfæra þær
misfellur sem orðið hafa að undanförnu og taka á málum
bændastjettarinnar með víðsýni, óhlutdrægni og dreng-
skap. í því efni er altaf þörf, en nú er nauðsyn.
• , ★
Búnaðarfjelag íslands er ein af elstu og merkustu stofn-
unum þjóðarinnar. Það hefir starfað á annað hundrað ára.
Lengst af hafa bændur íslands talið það sitt merkasta og
þýðingarmesta baráttutæki í fjelagslífi þjóðarinnar. Þetta
hefir nokkuð breyst á síðustu árum og harmar það marg-
ur. Fjelagið hefir stundum tekið meiri þátt í pólitískri
ílokkabaráttu en skyldi. Þetta hefir þó aldrei orðið eins
greinilega áberándi eins og síðustu árin og liggur sökin í
því efni nokkuð hjá Búnaðarþingi, en aðallega hjá stjórn
fjelagsins.
Sönnunin fyrir þessu felst í afstöðunni til margra mála
sem deilt hefir verið um að undanförnu. Nægir að minna
á búnaðarráðslögin, áburðarverksmiðjuna, búnaðarmála-
sjóð o. fl. Það sem mest sker úr í þessu efni er þó það, að
vinsæll og þjóðkunnur ritstjóri var hrakinn frá búnaðar-
blaðinu Frey, eíngöngu af pólitískum ástæðum. Blaðið
hefir síðan verið gert að pólitísku riti og liggur nærri að
líta á það sem flokksblað.
★
Stjórn búnaðarfjelagsins er skipuð þrem mönnum og
svo hefir lengi verið. Nú eru þeir allir úr einu og sama
hjeraði: Mýra- og Borgarfjarðarsýslu. Báðir þingmenn
þessa hjeraðs skipa búnaðarfjelagsstjórnina. Þriðji mað-
urinn er einn þeirra manna, sem ógæfa hefir af hlotist
fyrir íslenskan landbúnað (karakúlpestirnar). — Þessi
stjórn hefir dregið fjelagið inn í flokksdeilurnar. Þessu
verður að bréyta. Ella nýtur Búnaðarfjelag íslands ekki
framvegis þess traust, sem því er nauðsynlegt.
Sumir menn munu segja, að engin stór slys hafi borið
að höndum vegna pólitískrar starfsemi þeirra manna, sem
hjer eiga hlut að máli. Það er ekki rjett. Hitt má með
fullum rjetti segja, að þau eru minni en til hefir verið
stofnað.
Að svo er, stafar af tvennu: Því, í fyrsta lagi, að sá
maður sem fyrir ómaklegum árásum hefir orðið, þ. e.
fyrverandi landbúnaðarráðherra, Pjetur Magnússon, er
vitur maður, hóglátur og góðgjarn. Hann hefir því fremur
kosið að beygja af og láta kyrt liggja, heldur en taka upp
eðlilega vörn.
Hitt er það, að framkvæmdastjóri Búnáðarfjelagsins er
vinsæll maður, einnig meðal andstæðinga. Þó hann sje
harð-pólitískur flokksmaður, hefir hann fremur sýnt við-
leitni til þess að draga úr öfgum, en auka þær.
Að svo miklu leyti, sem hægt er að tala um aðalfund í
stofnun eins og Búnaðarfjelagi íslands, þá er það Bún-
aðarþing. Að vísu nokkuð dýr og all-umsvifamikill
aðalfundur, en þess eðlis er þó samkundan. Þýðingar-
mesta verkefnið er að kjósa stjórn fjelagsins. Nú rgynir
á að hið nýkjörna Búnaðarþing sýni festu og víðsýni, og
leysi Bfj. ísl. úr þeim flokksviðjum, sem háð hefir fje-
laginu ao úndánförnu og mestum styrr hefir valdið. Verði
-þetta ekki gert, er það sönnun þess, að Búnaðarþing þekk-
't ekki sinn vitjurartíma.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Happdrætti til
fyrirmyndar
BLAÐ eitt í New York hefur
bent O’Dwyer, borgarstjóran-
um í heimsborginni á að hann
ætti ekki að þurfa að vera í
vandræðum með að útvega
borg sinni tekjur. Það sje ekk-
ert annað en að taka sjer til
fyrirmyndar Happdrætti Há-
skóla íslands og þá muni milj-
ónirnar streyma í borgarsjóð
New York borgar fyrirhafnar
lítið.
Kunningi minn í New York
sendir mjer úrklippu úr blað-
inu „Daily News“, þar sem
áminst ritstjórnargrein birtist.
í greininni er sagt frá því, að
Islendingar, hin fámenna þjóð,
sjeu ekki gefnir fyrir fjárhættu
spil, en samt kaupi nærri því
hver og einn einasti Islending-
ur miða í Happdrætti Háskól-
ans. Fyrir happdrættiságóðann
hafi verið bygður háskóli o. s.
frv.
Segir blaðið, að Bandaríkja-
menn hafi flestir gaman af, eða
sjeu alt að því sólgnir í, að
hætta fje í ávinningsvon og
þyrfti því ekki að kvarta að
New York búar myndu taka
þátt í slíku happdrætti.
•
Já, gott eigið þið
EINS og lesendum er
kunnugt, birtast ekki að jafnaði
hjer í þessum dálkum brjef,
sem berast nafnlaus. En jeg get
þó ekki stilt mig að bregða út
af reglunni í eitt skifti, því að
fyrir nokkrum dögum fjekk
jeg brjef frá Englandi. Það var
nefnlaust, en í því var ein úr-
klippa úr ensku dagblaði, þar
sem skýrt er frá veðursæld-
inni á Islandi og brjefið, sem
fylgir er á þessa leið: „Já, gott
eigið þið“. •
Ekki hægt að rækta
grænmeti.
FRÁ Sölumiðstöð grænmetis
framleiðenda berast þær upp-
lýsingar, að ekki sje hægt að
rækta grænmeti í gróðurhús-
um á íslandi í skammdeginu
vegna þess, að ekki sje nógu
mikil birta. Það sje núna fyrst,
sem hægt sje að byrja að rækta
grænmeti í gróðurhúsunum og
það komi ekki upp fyr en í
maí.
Blóm, sem ræktuð sjeu að
vetrarlagi sjeu eingöngu blóm
af laukum. Það fylgir upplýs-
ingunum, að gróðurhúsaeigend
ur hafi mikinn hug á að rækta
alt það grænmeti, sem þeim er
unt.
•
Skautafólk á
sokkaleistum
EINHVERNTÍMA fyr í vet-
ur var á það'minst hjer í dálk-
unum, að skautafólk hafi á-
hyggjur af því, að ekki væri
til geymsla fyrir skó og fatnað
við skautasvellið á Tjörninni.
Unglingar töpuðu skóm sínum
og fatnaði, sem þeir legðu frá
sjer og grunur lægi á að ó-
vandað fólk gengi um og stæli
flíkum og skóm.
Það er nú komið á daginn, að
ekki hefur verið stolið frá öllu
því skautafólki, sem kemur á
sokkaleistunum heim til sín
eftir að hafa skemt sjer niðri
á tjörn. Umsjónarmaður skauta
svellsins hefur beðið mig að
koma því á framfæri, að hjá
sjer sje talsvert af skóm og
flíkum, sem hann hafi fundið
hingað og þangað við Tjörnina
og vill hann gjarna, að rjettir
eigendur vitji dóts síns.
Það mun því liggja svo í
þessu máli, að unglingar og
annað skautafólk hefur iagt
frá sjer föt og skó, en ekld
munað hvar það setti það og
því ekki fundið, er grípa átti
til þess.
Skömm
ÓSKÖP er leiðinlegt að sjá
þegar menn, sem ekki eru með
öllu heilbrigðir á geðsmunum,
eða eru það, sem kallað er aum
ingjar, leika lausum hala á göt
um Reykjavíkur. Sem betur fer
eru þeir ekki margir, en þó
kemur það fyrir, að þessir
sjúku menn flækjast hjer um
bæinn og óvandaðir strákar
leika sjer að því að henda gam
an, að þessum veslings mönn-
um.
Þessa dagana er eitt dæmi
ljóslifandi á götunum, einkum
eftir að kvölda tekur. Lögregl-
unni hlýtur að vera kunnugt
um þetta og ætti sem fyrst að
gera ráðstafanir til að koma
mönnum, sem hvergi eiga
heima, nema á hæli, fyrir, þar
sem þeim mun líða betur en á
flækingi.
Það er skömm að þeim, sem
hafa gaman af að stríða þessu
fólki og hafa að leiksoppi og
það er skömm fyrir okkur hin,
sem eigum að heita heilbrigð,
að láta þetta viðgangast.
Þakkir fyrir góð-
verk
FYRIR nokkru hitti jeg síra
Eirík Brynjólfsson að Útskál-
um. Hann bað mig að koma
þakklæti til allra hinna fjölda
mörgu Reykvíkinga, sem hefðu
rjett fjölskyldunni, sem brann
hjá á Miðnesi í vetur hjálpar-
hönd, en það var hjer í þessum
dálkum, sem minst var á vand
ræði þessarar barnafjölskyldu,
sem misti alt sitt í eldsvoðan-
um.
Það er altaf jafn gott að leita
til Reykvíkinga þegar í nauðir
rekur. Skal hier þakkað öllum
þeim, sem sintu þeim tilmæl-
um, að rjetta nauðstöddu fjöl-
skyldunni hjálparhönd.
»----.-------------- , - ....... ...... ...... - — - - - .. i
MEÐAL ANNARA ORÐA . .
—--------■ .... -
Manneldisgildi hveitis.
HEILBRIGÐIS- og fjelags-1
málanefnd Nd. flytur að beiðni
heilbrigðismálaráðherra frumv'
um að tryggja manneldisgildi
hveitis. Er ráðherra þar heim-
ilt, að fengnum tillögum mann-
eldisráðs, að skipa fyrir með
reglugerðum ráðstafanir til
að tryggja sem best manneldis
gildi hveitis, sem selt er á ís-
lenskum markaði. Má í því
skyni krefjast sjerstakrar til-
högunar við mölun hveitisins,
svo og að það skuli blandað
viðeigandi næringar- og holl-
ustuefnum, annars hvors eða
hvors tveggja í senn.
- í greinargerð er nánar skýrt
frá þessu máli. Segir þar svo:
I hveitikorni og öðrum korn
tegundum er allmikið af B-
vítamínum, og kveður einna
mest að Bl-vítamíni (Thia-
min). Þau eru þó ekki jafn
dreifð um allt kornið. í fræ-
hvítunni, sem er mestur hluti
kornsins, er t. d. lítið af þeim.
Langmestur hluti hveitimjöls,
sem á markaði hefur verið til
skamms tíma a. m. k., er úr
fræhvítunni einni eða því sem
næst, þar eð hinir hlutar korns
ins hafa að mestu verið sáld-
aðir frá við mölunina (70—75
% ,,extration“), og er það því
mun snauðara af þessum víta-
Imínum og fleiri aukaefnum en
heilhveitimjöl.
Þar sem brauðneysla er mik
il og eingöngu um hveitibrauð
að ræða, sem víða er, munar
allverulega um þessa vítamín-
skerðingu, ef alt brauðið er gert
úr fínmöluðu og sálduðu hveiti
og er þá hætt við, að misbrest-
ur verði á öflun nægilegs Bl-
vítamíns annars staðar frá.
Mátti einkum búast við, að
þetta gæti orðið afdrifaríkt á
styrjaldarárunum í þeim lönd
um, þar sem skortur var ým-
issa mikilvægra fæðutegunda,
svo að enn meira en áður fór
fyrir hveitibrauðinu í fæði al-
mennings.
Til úrbóta komu aðallega
tvær leiðir til greina. Önnur
sú að sálda minna frá hveitinu
eða jafnvel ekkert, hin að
bæta Bl-vítamíni og fleiri
efnum í hveitimjölið. Bretar
tóku fyrri kostinn og bönnuðu
að sálda hveitið meira en svo,
að 85% væri eftir (85% „extra
ction“). Hveitimjölið, er þa-nn
ig fjekst, var aðeins lítið eitt
blakkara en hið venjulega
hvíta hveiti. Mátti það heita
eins yel fallið til bökunar, og
vítamínmagn þess var næst-
um því eins mikið og heilhveit
is. Þetta hveitimjöl virtist
halda að mestu þeim kostum
heilhveitis, sem mestu varða,
án þess þó að það væri svo
gróft, að ekki þyldu það allir,
og áhrif þess til torveldunar
hagnýtingu kalks voru mun
minni en heilhveitis (en vegna
þessara eiginleika heilhveitis
m. a. þótt ekki fært að fyrir-
skipa notkun þess eingöngu).
Ameríkumenn tóku hinn
kostinn, að bæta Bl-vítamíni
og fleiri efnum í hveitið.
Nokkuð eru skiftar skoðan-
ir um það, hvor þessara leiða
sje heppilegri. Hefur hvor
þeirra nokkuð sjer til ágætis,
og skal ekki farið nánar út í
það hjer.
Hjer á landi efu ástæður
talsvert áðrar í þessum efn-
um. Fyrst er það, að brauðið
hefur ekki- verið eins mikill
hluti fæðis landsmanna og al-
mennings í áður greindum
löndum. En auk þess hefur
hvergi nærri alt brauðið verið
gert úr hveiti. Talsverður hluti
brauðsins hefur verið rúg-
brauð, en rúsmjölið, þótt sáld-
að sje, heldur Bl-vítamíninu
að mestu leyti. Af þessum á-
stæðum m. a. virðist — svo
sem manneldisrannsóknir hafa
og bent til — ekki mjög hætt
Framh. .á bls. 8