Morgunblaðið - 25.03.1947, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 25. mars 1947
MORGUNBLAÐIÐ
7
Úr dafflegea láiisaa á Höin:
Borgin við Sundið er hrdslagaleg og köld
eftir tveggja mdnaða frost
Kaupmannahafnarbúar
hafa ekki í manna minnum
lifað annan eins fimbulvet-
ur og nú er að líða. Og það
er ekki nóg, heldur haf a þeir
aldrei verið jafn illa undir
það búnir að taka á móti
köldum vetri sem nú. Klæð-
litlir eftir styrjaldarárin og
svo að segja eldiviðarlausir.
Þessa vetrar verður ábyggi-
lega minst í sögu Danmerk-
ur sem kuldavetrarins mikla
•—eins og raunar í fleiri lönd
um Evrópu.
Ofan á kuldann, klæðleysið,
eldiviðarleysið og vöruþurð yf-
irleitt bætist svo það, að að-
drættir allir til Kaupmanna-
hafnar hafa verið örðugir. — í
tvo mánuði hafa sundin verið
ísi lögð og í tvo mánuði hefir
verið stöðugt frost, alt frá frost
marki upp í 25—30 stiga frost.
Það er ekki að furða þótt hinir
fyr svo glaðlyndu Kaupmanna-
hafnarbúar sjeu prðnir hálf-
súrir á svipinn. Brandararnir í
„Línu 8“, eru ekki lengur jafn
liðugir nje sniðugir og þeir voru
og hinir orðhvössu og frægu
reiðhjólandi sendisveinar, sem
Ijetu gamanyrðin fjúka um leið
og þeir beygðu við hvert götú-
horn, eða blístruðu hvelt, síð-
ustu dægurlögin, eru nú þegj-
andalegir og niðurlútir og geta
ekki komið upp hljóði fyrir
munnherpu í kuldanum.
Eins og áhorfendur á skíða-
móti.
Eitt af dönsku blöðunum
komst svo að orði fyrir nokkru,
að Kaupmannahafnarbúar væru
klæddir eins og Norðurpólsfar-
ar og það er að nokkru leyti
satt, en þó væri því betur lýst
með því að segja, að fólkið á
götunum í Höfn vaeri til fara
eins og áhorfendur á skíðamóti
í Hveradölum. En inni í bestu
veitingasölum bogarinnar, á
Wivex og D’AngÆterre, má sjá
virðulega forstjóra, gráhærða,
eða sköllótta, eftir atvikum,
með brjóstvasann á jakkanum
hægra megin, því þeir hafa þeg
ar látið snúa efninu í fötunum
sínum einu sinni, sökum fata-
efnisskorts, og ef ekki tekst að
rjetta úr því, sem Danir kalla
„Gjaldeyriskryppuna“ á næst-
unni, má búast við að brjóst-
vasinn verði aftur kominn á
sinn stað að hausti, þegar bú-
ið er að snúa efninu aftur til
síns upphafs.
Erfitt að fá í matinn.
Það hefði einhvern tíma þótt
ótrúleg saga, að sæmilega efn-
aðar fjölskyldur í Kaupmanna-
höfn þyrftu að lifa á vatnsgraut
og hálfþurru áleggslausu brauði
frá degi til dags. En það á sjer
stað í ótalmörgum heimilum í
Kaupmannahöfn þessa dagana.
Mjólk fæst ekki í grautinn
vegna þess, að aðflutningar til
Kaupmannahafnar hafa teppst.
Nokkrum sinnum í vetur kefir
Kaupmannahöfn verið jafn ein-
angruð og sveitabær norður á
Eldiviðarskortur — Öflun matvæla
erfið vegna aðflutningserfiðleika
Eftirívar Guðm undsson
Jafnvel lífverðir konungs unnu að snjómokstri.
Hornströndum eftir stórhríð. —
Það hefir ekki verið hægt að
komast til eða frá borginni sjó-
leiðis, í bíl, eða járnbraut sök-
um snjóalaga og um fyrri helgi
týndist bókstaflega Kastrupflug
völlurinn við Kaupmannahöfn í
tvo daga í snjó.
Danir geta ekki lengur leyft
sjer að smyrja brauðið sitt, eins
og áður, því smjörskammtur
hvers einstaklings er lítill í
sjálfu smjörlandinu og þegar
vinna lagðist piður í Ködbyen
og öðrum sláturhúsum var
víða lítið um álegg á brauð.
í kvennadálki í einu Kaup-
mannahafnarblaðinu stóð eftir-
farandi klausa fyrir nokkrum
dögum: •
„Nú er ekki lengur hægt að
fá lifrarkæfu í matvöruverslun
um, ,,Spege“-pylsa sjest heldur
ekki, nema úr sauðakjöti. Svína
kjöt og middagspylsur er erfitt
að fá og- ennfremur tilbúinn
miðdagsmat, hverju nafni, sem
nefnist, nema helst hænu í
sósu og með kartöflum, en það
er aftur rándýr matur. Slátr-
ararnir hafa yfirleitt ekki nema
fuglakjöt og það er mesta
furða hvernig húsmæðurnar
fara að því, að hafa mat á borð-
um þessa dagana“.
Þegar svo er orðið hart í ári
hjá Dönum, þá er von að aðrir
kvarti.
Þeir, sem eru svo heppnir að
ná sjer í hrossasteik, eða hænu
í sunnudagsmatinn lenda í vand
ræðum með að matbúa, því gas-
skamturinn. er smár. Tveggja
manna fjölskylda hefir nægileg
an gasskamt til að geta hitað
sjer, sem svarar þremur te-
kötlum á dag.
„Hún tló fyrir England“.
Feitmetisskamturinn er svo
rýr vegna þess, að Danir leggja
megin áherslu á að flytja út
smjör sitt til að afla sjer gjald-
eyris, en gleði almennings yfir
þeim útflutningi má kannske
sjá af því, að nýlega setti kaup-
maður einn við Amagertorg
smjörkvartil út í sýningar-
glugga verslunar sinnar. — Um
smjörtunnuna var bundin stór
svört sorgarslæða og áletrunin:
,,Hún dó fyrir England“.
Danir hafa orðið fyrir mikl-
um vonbrigðum eftir styrjöld-
ina. Þejr reiknuðu með því, að
í sveltandi heimi myndi verða
nógur rrjarkaður fyrir hinar
dönsku afurðir. Þeir bjuggust
við að Bretar myndu greiða vel
fyrir egg, smjör og svínakjöt,
sem var og enn er í miklu áliti,
sem besta matvara af því tagi,
sem til er á heimsmarkaðnum.
En þeir reiknuðu ekki með því,
að Bretar kæmu jafn fátækir úr
styrjöldinni og raun hefir á
orðið.
Nóg rafmagn, en . . . .
Rafstöðvarnar í Kaupmanna-
höfn hafa til þessa getað fram-
leitt nóg ráfmagn fyrir borg-
arbúa, hversu lengi, sem það
kann að endast, þar sem mjög
er farið að ganga á eldisneytis-
birgðir rafstöðvanna. En það
kemur ekki Kaupmannahafnar-
búum að miklu gagni til að
hlýja upp hjá sjer, eða til mat-
argerðar, því óvíða eru til raf-
magnsofnar á heimilum í Höfn
og enn færri rafmagnseldavjel-
ar. Við það bætist svo, að raf-
magn er mjög dýrt og það er
farið mjög sparlega með það
til Ijósa af þeim ástæðum.
Reykvíkingar, sem eru
eyðslusamir með rafmagn og
láta loga ljós í hverjum kima,
ættu bágt með að skilja þann
sparnað, sem HafnarbúaE sýna
í notkun rafmagns. Því fór það
eins og fór fyrir íslenskum
hjónum, sem fluttust til Kaup-
mannahafnar í haust. — Þau
fengu íbúð og höfðu gamla lag-
ið, að láta loga glatt á rafmagns
pérunum í íbúðinni, eins og sið-
ur er hjer heima. En þau lærðu
að spara, eftir að þau höfðu
fengið rafmagnsreikninginn
eftir fyrsta mánuðinn.
Kuldinn ætlar alt að drepa.
Eldsneyti er skammtað í
Danmörku, en það er ekki nóg
að ná sjer í leyfi til eldsneytis-
kaupa, því að það er ekki nærri
alltaf, sem það fæst þó ihn-
kaupaleyfi sjeu fyrir höndum.
Danir hafa verið mjög óheppnir
með þau kol, sem þeir fengu
í Ameríku. Þau reyndust mjög
ljeleg. Nokkuð hefir það bætt
úr, að olía hefir fengist og víða
hefir kolamiðstöðvum verið
breytt í olíumiðstöðvar.
Það er vitanlega mjög mis-
jafnt hvernig fólki hefir tekist
að birgja sig upp með eldivið
fyrir veturinn. Sumir voru for-
sjálir og keyptu mó í haust og
lifa á því enn. Aðrir eiga kola-
birgðir frá fyrra ári, en fjölda
margir eiga ekki neitt og þær
eru vafalaust jafnmargar íbúð-
irnar í Kaupmannahöfn nú, sem
alls ekki eru hitaðar upp, eins
og hinar, sem fá 'einhverja
hlýjU, en yfirleitt þekkist það
ekki, að hitað sje upp nema eitt
herbergi í hverri íbúð og víða
hafa fjölskyldur flutt saman til
að spara eldivið. Þeir, sem best
eru stæðir, hafa flutt með allt
sitt í gistihús, ef þá hefir verið
hægt að fá gistihússherbergi,
en það er miklum erfiðleikum
bundið um þessar mundir að fá
inni, þó ekki sje nema fyrir nótt
og nótt.
Kvikmyndahús og leikhús
eru yfirfull á hverju kvöldi og
ekki nærri alltaf, vegna þess,
að kvikmyndin eða leikritið sje
svo eftirsóknarvert, heldur fara
menn í leikhús og bíó til að
sitja í sæmilegri hlýju á kvöld-
in. Sjúkrahúsin eru full af fólki
sem vill heldur liggja þar, en
vera í kulda-num heima hjá sjer
og eru dæmi þess, að heilbrigt
fólk hefir reynt að fá rúm i
sjúkrahúsunum með prettum.
Fyrir nokkrum dögum varð
fanga einum á að strjúka úr
dönsku fangelsi. Hann kom aft-
ur eftir stuttan tíma og sagðist
heldur vilja vera í fangelsinu,
en í þessum bannsettum kulda,
sem allsstaðar væri utan fang-
elsismúranna!
Kemuj harðast niður á þeim
efnalitlu.
Eins og ávalt, þegar harðindi
ganga og vöruþurð verður í ein
hverju landi, kemur það harð-
as niður á þeim efnaminnstu.
Og það er engin undantekning
frá þeirri reglu í Danmörku.
Sögur þær, sem blöðin segja
um erfiðleika almennings eru
oft hryllilegar. Fyrir nokkrum
dögum fór blaðamaður eins
Kaupmannahafnar blaðsins í
heimsókn í nokkur heimili í
Kaupmannahöfn til að kynna
sjer hvernig fólkið kæmist af.
Hann sagði frá heimilum, þar
sem fjölskyldan varð að liggja
í rúmum sínum, vegna þess, að
hún átti ekki nógu hlý föt til
að klæðast í. Á einu heimili
voru öll fimm börnin í rúminu
og þau voru vafin inn í gömul
dagblöð til að halda á þeim
hita. Sumsstaðar var frost í í-
búðunum. Á einum stað fannst
gömul, einstæð kona í íbúð
sinni, örend af kulda.
Kuldinn hefir verið mörgum
erfiður í Evrópu í vetur. Danir
hafa fengið sinn fulla skerf af ‘
kuldanum og snjónum. Það mun
vera óvanalegt, að sjá mann-
hæðaháa snjóskafla á götunum
í Kaupmannahöfn í miðjum
marsmánuði, en skaflar þessir
eru að nokkru leyti af manna
völdum, því snjómokstursmenn
hafa hlaðið á það, sem fyrir var.
Og snjókoman er dýr frá pen-
ingalegu sjónarmiði, líka í
stórri borg eins og Kaupmanna
höfn, þar sem þess er jafnan
gætt, að ryðja götur og gang-
stjettir. Hríðarveðrið í Höfn
um fyrri helgi kostaði borgar-
sjóðinn hvorki meira nje minna
en 100.000 krónur á dag í
nokkra daga, en 5000 manns
unnu að snjómokstri á götum
borgarinnar.
Þrátt fyrir það stöðvaðist öll
umferð, eða teptist við og við.
Leigubilstjórar lögðu ekki bíla
sína í að aka um bæinn og spor-
vagnar komust ekki áfram, eða
töfðust mikið. Sporvagnarnir
eru svo yfirfullir þegar færðin
er svona slæm, að ekki er hægt
að taka alla með, sem bíða við
áfangastaðina. Það er kannske
af því, sem ekki heyrist lengur
„brandari“ í Línu 8. — Það er
sennilega lítið pláss fyrir þá.
Hugur Dana í garð íslendinga.
Fyrsta spurningin, sem ís-
lendingar, sem koma frá Dan-
mörku eru spurðir um, er jafn-
Framh. á bls. 8