Morgunblaðið - 06.05.1947, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 6. maí 1947
MOHdUNBLAÐIÐ
0
LeikSgelasj M®ykjsa vákssr:
(BLITI-IE SPIRIT)
EKKI verður annað sagt, en
að Leikfjelag Reykjavíkur fylg
jst vel með tímanum og geri
sjer far urn kynna mönnum
verk þeirra rithöfunda núlif-
andi, er ágætastir eru taldir
meðal öndvegisþjóða heims. Má
fyrst og fremst rekja það til
þeirrar staðreyndar, að menn-
ingarstraumar umheimsins eiga
nú greiðari leið til okkar en
nokkru sinni fyrr, en auk þess á
fjelagið nú flciri ungum og
mikilhæfum áhugamönnum á
að skipa, en dæmi eru til áður í
sögu þess. í vetur höfum við
fengið að sjá bráðskemtilegan
og afburðavel saminn gaman-
leik eftir ameríska Nobels verð
launaskáldið O’Neill, sjerstætt
og mjög athyglisvert leikrit eft-
ir annan merkan rithöfund ame
rískan T. Wilder, og nú ofan-
greint leikrit eftir breska rit-
höfundinn og þúsundþjalasmið-
inn Noel Coward, er frumsýnt
var í Iðnó s.l. föstudagskvöld.
Ekkert hefir áður verið leikið
eftir höfunda þessa hjer á landi,
en ^pllir eru þeir víðfrægir rit-
höfundar og mikílhæfir leikhús
menn. Yngstur þeirra er Noel
Coward, — innan við fimmtugt,
•— en líklega þeirra mikilvirk-
astur og fjölhæfástur. Að vísu
stendur hann O’Neill mjög að
ba'ki um skáldleg tilþrif og and-
ríki, en hann er honum ef til
vill fremri um snild í samtölum
(Dialog) og einstök leikatvik
(situationir). Nálgast hann í
því efni jafnvel sjálfan Oskar
Wilde, þó að varla sjeu þeir
sambærilegir að öðru leyti.. —
Leikrit Cowards leiftra af snjöll
um orðaskiftum og hann fylgir
þeim jafnan eftir til hins ýtr-
asta. Hann missir aldrei marks
og enginn er honum Ieiknari í
að vekja eftirvæntingu áhorf-
enda og koma þeim á óvart. En
Noel Coward er í senn kald-
hæðinn og ljettúðugur í verk-
um sínum, og fátt mun honum
svo heilagt, að hann geti ekki
haft það að leiksoppi, ef svo
ber undir. Þó gætir hann jafn-
an þess, að draga úr kaldhæðn-
inni með glettni og frábærri
fyndni, sem enginn fær staðist.
Því særir hann sjaldan og er
aldrei miskunnarlaus eða gróf-
ur. Koma þessir eiginleikar
hans hvað best í Ijós í léikriti
því, sem hjer er um að ræða,
,,Ærsladrauginum“.
Enda þótt Noel Coward sje1
enn maður á besta aldri, á
hann langan og merkilegaii
listamannsferil að baki sjer,
þvi að hann var aðeins barn
að aldri, er hann Ijek fyrsta
hlutverk sitt. Síðan hefir hann
óslitið, að heita má, helgað leik-
listinni starfskrafta síná alla,
✓
ýmist sem leikari eða leikrita-
höfundur. Hefir hann samið
fjölda leikrita og revía, sem leik
in hafa verið víðsvegar um
heim. Oftast hefir hann sett
. leikrii sín sjálfur á svjð og þá
-venjulþga farið eínnig méð eitt-
hVert af a'Salfúutverkunum í
þeim! '; Auk þessa hefir tíann
samið morg lög,. og Ijóð, .gerp,
Gamanleikur í 3 þáltum
Leikstjóri:
Miðilsfundurinn í 1. þætti.
hann hefir fljettað inn í leik- j
rit sín og revíur og 1929 samdi
hann óperettuna, Bitter Sweet,
— bæði músíkina og textann. j
Ber verk það vitni um fjöl-1
hæfni skáldsins, enda vakti það
feikna athygli, er það var sýnt
fyrst, — og ljóð hans og lög |
úr öðrum leikritum hans hafa
i
hlotið almennar vinsældir bæði |
vestan ha-fs og austan. — Sum .
af leikritum hans hafa verið i
kvikmynduð, þar á meðal leilt- !
ritið Cavalcade, einskonar yfir- .
irlit yfir sögu breska heimsveld j
isins á 20. öldinni. Var sú kvik- ,
mynd sýnd hjer við mikla að-
sókn nokkru fyrir síðustu styrj j
öld. ,,Ærsladraugurinn“ - hefir |
einnig verið kvikmyndaður og
var sýndur hjer í haust er leið. |
Kvikmyndi þessi var um margt
pýrðilega úr garði gerð, enda
eru mörg atriði leiksins þess eðl
is, að kvikmyndatæknin gerir
þeim mun betri skil, en komið
verður við á leiksviði.
„Ærsladraugurinn“ fjallar
um d.ularfull fyrirbrigði, (spiri-
tisma), af næsta litlum fjálg-
leik, en græskulaust, enda þótt
hann dragi upp nokkuð ýkju-
kenda skopmynd af miðlinum
og starfsháttum hans. Annars
verður efni, leiksins ekki rakið
hjer, en geta má þess, að fram-
liðnir ganga ljósum logum é
sviðinu, jarðneskir mjög í
hugsun og háttum, — beggja
handa járn að vísu, en svo bráð
skemtilegir, að ekki væri nema
ánægjan ein að hafa slíka
,,gesti“ í kringum sig.
Haraldur Björnsson hefir sett
leikinn á svið og annast leik-
stjórn. Hefir honum farist
hvort tveggja vel úr hendi, þó
að honum hafi ekki tekist til
fulls að setja á sýninguna þann
enska og sjerstaklega Coward-
iska blæ, sem æskilegt hefði
verið. A bak við þessa leik-
sýningu liggur bersýnilega
mÍ{íil,viriria;bæÖi 'áf héridi leik-
stjórans og leikénda, enda er
hraði leiksins góður og sám-
leikur ágætur.
Hlutverkin í. leiknum eru
ekki mörg, aðeins sjö, en með
þau fara margir af okkar -bestu
leikendum.
Elviru hina framliðnu, fyrri
konu rithöfundarins, Charlés I
Condomie, leikur frú Herdís-.
Þorvaldsdóttir. Fer frúin eink- '
ar vel með hlutverk þetta, er
skemmtiléga glettin og ertin og
ísmeygileg og mjúk í hreyfing-
um, sem særnir íoúa astral-
plansins. Þó hefði jeg kosið að
hún væri ennþá svifljettari og
að hún flögraði hraðar um svið-
ið, en játað skal, að því varð
varla við komið vegna þrengsla
á þessu litla leiksviði í Iðnó. -—
Höfundurinn nefnir leikritið á
ensku „Blithe Spirit“ og tekur
nafnið úr hinu gullíagra kvæði
Shelleys, „To a Skylark“, sem
byrjar þannig: „Hail to thee,
veit jeg ekki af hverju það staf-
ar, því að jeg hef ekki orðið
var við þennan ljóð á ráði frú-
arinnar fyrr en nú upp á síð-
kastið. Er að því mikil óprýði.
Valur Gíslason fer með hlut-
verk Charles Condomine rithöf-
undar og gerir hlutverkinu all-
góð skil. En lítið örlar á Eng-
Iendingnum í leik hans og mál-
rómur hans fellur illa við hlut-
verki^ ,,Replik“ hans er farin
að verða æði tilbreytingarlaus
og jafnvel þreytandi og er það
illa farið um jafn góðan leik-
ara.
Ungfrú Arndís Björnsdóttir
leikur miðilinn, madame Arcati,
vel og skemtilega. Máske er
leikUr hennar full ýktiy á köfl-
um, og þó ekki til lýta
en stundum - virtist mjer sem
hún hefði ekki þrek til að halda
ofsanum við og var þá sem
kenndi ósamræmis í leik henn-
ar. Annars skal jeg geta þess,
að jeg sá leik þennan í Kaup-
mannahöfn síðastliðið sumar og
finnst mjer madame Arcati
mun betur leikin hjer en þar.
Br^njóífur Jóhannesson og
ungfrú Emilia Borg fóru með
hlutverk læknishjónanna og var
leikur þeirra eðlilegur og áferð-
afgóður.
Edith, aulann og vinnukon-
una hjá þeim Condomine hjón-
um Ijek frú Nína Sveinsdóttir
með mikilli prýði.
A undan sýningunni Ijek
hljómsveit undir stjórn Þóris
Jónssonar.
Lárus Ingólfsson hefir sjeð
um leiktjöld og búninga.
Hallgrímur Bachmann stjórn
ar Ijósum, en Finnur Kristinns
son leiksviðíT
Ragnar Jóhannesson cand.
mag. hefir þýtt leikinn og tek-
ist það mætavel, alt nema tit-
illinn — Ærsladraugurinn. Er
hann þar kominn allfjarri
„Blithe Spirit“ höfundarins.
Að leikslokum hylltu leik-
húsgestir ákaft leikendur og
leikstjóra með dynjandi lófatakj
og venjulegum blómakveðjum.
— Allir fóru heim í besta skapi,
sem vænta mátti, því leikurinn
er bráðskemmtilegur og meist-
aralega saminn.
Sigurður Grímsson.
Shell kaupir nýtt
olíuflutningaskip
SHELL hefur keypt nýtt oliuflutningaskip og kom þa?
hingað til landsins í gærmorgun. Er þetta nýja skip helmingi
stærra en Skeljungur að burðarmagni og verður nefnt „Skelj-
ungur I“, en gamla skipið mun Verða selt til útlanda á næst-
unni. —
Valur Gíslason scm Lharlcs
Condoraine og Flerdís Þor-
valdsdóttir scm Elvira.
blithe spirt, bird thou never
wert“. Svo „eterisk“ á Elvira
að vera og leikur hennar allur.
eftir því.
Ruth, síðari konu rithöfund-
! arins leikur frú Þóra Borg Ein-
arsson með miklum ágætum.
Hún hreyfir sig allra kvenna
best á leiksviðinu, er örugg í
' öllii íátbfá|ðl; og' hefii? 'góðar ;og
eðiilegaf áherslur'. En hún ;er
! smámæit á 'st’únduhi' eins og
' hún væri að, falg fæpitungu og
Skeljungur hinn nýi var
byggður í Englandi 1944, en
síðan seldur’ Norðmönnum
fyrir tæpu ári. Shell á Islandi
keypti skipið fyrir um 800
þúsund krónur af Norðmönn-
um. Var það síðan endurbætt
í Englandi m.a. settur í það
dýptarmælir og fleiri öryggis-
tæki. Skipið hjet áður ,,Scot“.
Gamli Skcljimgur of lítill
Hallgr. Hallgrímss., forstj.
Shell sýndi blaðamönijum
;kipið í gærdag. Sagði hann,
ið gamli Skeljungur hefði ver-
ð orðinn of íítill, en hann var
byggður fyrir fjelagið í EIol-
landi 1928 og er því orðinn
nærri 20 ára gamall. Olíu-
notkun hefur aukist svo mikið
hjcr á landi siðustu árin, að
nauðsyn bar til að fá nýtt
skip. Hafa olíufjelögin Shell
og Olíuverslun Islands orðið
að notast við leiguskip með
gamla Skeljungi nndanfarin
ár, en samningar eru unl það
milii þessara tveggja fjeiaga að
aðstooa hvort annað með oliu-
flutninga á hafnir úti á landi
þegar svo ber undir.
Skipið reyndjst vel á , '
hcinileioinni
í Brynjólfur Kjartansson verð
ur skipstjóri á hinu nýja skipi
en hann var áður skipstjóri i
Skeljungi og hefur starfað a<
olíuflutningum s.l. 14 ár. —
Hann sótti hið nýja skip ti
Englands og sagði að þa<
hefði reynst hið besta á heim
leiðinni þrátt fyrir slæm
veður.
Skeljungur I. ber um 30*
smálestir. Það er búið 330 ha
Croesley dieselvjel og gengu
um 9 mílur. Það verður útbú
ið öllum bestu örvggistækjun
ftg sama áhöfn verður á þvi
12 manns, sem var á gaml
Skeljung.
og
launum
I GÆR fór fram á Alþingi
kosning 4 manna í nefnd, til
að skipta fjárveitingu til
skálda, rithöfunda og lista-
manna.
Þessir voru kosnir:
Þorsteinn Þorsteinsson, al-
þingismaður, Ingimár Jónsson,
skólastjóri, Þorkell Jóhannes-
you, prófesson, Magnús Kjart-
Ánsson, ritstjóri.