Morgunblaðið - 10.05.1947, Page 6

6
MORGUNBLAÐIt
Laugardagur 10. maí 1947
•♦♦♦♦♦♦♦♦♦•♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦*;
Vefnaðarvörur
Seljum beint til þeirra er hafa innflutnings- og 'gjald-
eyrisleyfi á Tjekkóslóvakíu, allskonar álnavörur frá:
EAST BOHEMIAN COTTON MILLS,
NATIONAL CORPORATION,
CZECHOSLOVAKIA.
Sfnishorri og verðtilboð fyrirliggjandi^
Einkaumboðsmenn:
Jóh. Karlsson & Co.,
j-dinqh oíUstra'ti 23
íslendingasögurnar og æskan

Íbúðarhús
milli Hafnarfjarðar og Reykjavíkur til sölu. Húsið er
mjög vandað. Getur verið fyrir tvær fjölskyldur. Allt
laust 14. maí. Stórt land fylgir. Nánari upplýsingar
þeim, sem senda nafn og heimilisfang merkt: ,,F.H.A.“
til Morgunblaðsins fyrir þriðjudag.
22 manna
strætisvagn
til sýnis og sölu á bílastæðinu við Lækjargötu laugar-
daginn 10. maí, eftir kl. 19.
Umboðsmaður óskast
Dönsk vefnaðarvöruverslun óskar eftir ungum umboðs-
manni, sem er vel að sjer í vefnaðarvöruverslun og hef
ur góð sambönd, til að selja fyrir sig ýmsar vefnaðar-
vörur gegn umboöslaunum. Orval vara frá mörgum
útlendum vefnaðarvöruframleiðendum. Skrifleg um-
sókn merkt: „100“ með nauðsynlegum skilrikjum um
hæfni, sendist Morgunblaðinu.
Ein frammistöðustúlka
og ein matreiðslukona óskast að Hótel Hofsósi, frá 14.
mai n.k.. — Upplýsingar næstu daga kl. 5—6 e. h. á
skrifstofu Sambands veitinga- og gistihúsaeigenda,
Aðalstræti 9, Reykjavík.
✓
Bifreiðaeigendur og
bifreiðastjórar
Athugið að nú getum við gert við hjólbarða yðar sam- a
stundis, komið því til okkar og fáið góða og fljóta við- ^
gerð. —
Gúmmí h.f.
Sænsk • íslenska frystihúsið — Sírni 59T7
BEST AÐ AUGLÝSA I MORGUNBLAÐINU
ÞAÐ er einkum tvennt, sém
Island er kunnugt fyrir erlend-
is. Annað er Hekla, en hitt eru
íslendingasögurnar,
Hekla hefur minnt eftir-
minnilega á sig þessa dagana.
Og segja má, að Islendinga-
sögurnar geri það einnig, því
að hjer fyrir*framan mig eru
þær í nýrri útgáfu Guðna Jóns
sonar, skólastjóra.
Þetta hefur minnt mig á að
efna gamalt heit um að gera
mitt til að glæða áhuga æsk-
unnar á Islendingasögunum.
Jeg vil hasla viðfangefni
mínu völl með tveimur spurn-
ingum:
1. Hvaða fengur er æsku
landsins í íslendingasögunum?
2. Hvernig er hægt að gera
þann feng sem notadrýgstan?
* Uppeldis- og kennslufræðin
talar um þroskagildi náms-
greina. Jeg mun nú freista að
leggja þann kvarða á Islend-
ingasögurnar.
Þroskagildi námsgreina, sögu
legs efnis, eru m. a. talin þurfa
að vera þessi:
Námsgreinin þarf að 'vera
skemtileg og áhugavekjandi og
bein æfing i einbeitingu hug-
ans, skerpa hugsunina, auðga
ímyndunaraflið, efla minnið.
Hún þarf að þroska dómgreind
ina, gefa æfingu í að velja og
hafna, þekkja kjarnann frá
hisminu. Námsgreinin þarf að
vitna til tilfinningalifsins,
stuðla að því að gera hvern
einn að þeim manm, að hon-
um þyki sjer ekkert mannlegt
óviðkomandi. Hún þarf að
vekja fjelagskenndir, þroska
skapgerðina, örva til festu og
drengskapar. Námsgreinin
þarf að örva ■ viljakraftinn,
vekja heilbrigðan metnað og
sómatilfinningu, þolinmæði og
þrautseigju. —
Það, sem nú hefur verið tal-
ið, vitnar til þriggja aðalþátta
sálarlífsins, og markmiðinu
verður best lýst með orðum
Einars Benediktssonar:
„Viljans, hjartans, vitsins
menning
vopnast hjer í einni þrenning“.
En af því að hjer er um þjóð
arsögu að ræða, verður að gera
kröfur til, að hún glæði skiln-
ing á uppruna og ætterni, þjóð
erni og þjóð, veki heilbri'gða
ættjarðarást og þjóðerniskend.
Og ekki má gleyma því, að hún
verður að þroska málkenndina
vekja ást á móðurmálinu og ó-
slökkvandi löngun og æfilanga
viðleitni til að fegra málið í
framburði og stíl.
Hver sæmilega skyggn athug
andi ætti að sjá, að íslendinga-
sögurnar sem námsgrein full-
nægja í öllum aðidat riðurrc
þeim þroskagildiskröfum, sem
faldar eru upp hjer að framah.
RúmiV leyfir ekki, að nein ein
stök dæmi sjeu nefnd. En þeir,
sem nokkur kynni hafa af Is-
lendingasögunum, vita að ótal
áhrifarík dæmi eru þar um
spaka og djúpvitra menn og
konur; mannúð og drengskap,
viljaþrek og þrautseigju. Að
vísu hittast einnig andstæður
þessa, en til þess eru vítin að
vafast .þau, pg áður, var .minnt
á þörf þess, að la'ra að velja
og hafna.
Erlendur mentamaður sagði
Eftir Isak Jónsson
eitt sinn við þann, er þetta rit-
ar, eitthvað á þessa leið:
„Það er dýrmætur arfur, sem
þið Islendingar þafið hlotið í
Islendingasögunum. Og engin
önnur þjóð getur stært sig að
þvi að eiga slíka sögu um upp
runa sinn.“
Má ekki búast við því, að
Islendingum sjálfum sje ljóst
gildi Islendingasagnanna, fyrst
erlendir menn fá ekki um það
orða • jndist?
Annað mál er það, að ekki
er víst að allir verði sammála
um, hvernijf svo dýrmætur arf
ur frá forfeðrunum verði best
varðveittur og hagnýttur, mjer
liggur við að segja, ,,leiddur í
blóð“ kynslóðarinnar.
Jeg vil í fullri hógværð láta
í ljós álit mitt á þessu, sem er
í samræmi við reynslu mína
sem kennara. «
Það er nauðsynlegt, að æska
landsins kynnist Islendigasög-
unum jafnskjótt og hún hefur
lært að lesa, og jafnvel áður í
sögusögnum. Á heimili og í
skóla gefast ótal tækifæri til að
minna á einstakar sögur eða
sagnir úr Islendingasögunum.
Mörgum mun t.d. rpynast
happadrjúgt að fella byrjunar
kenslu í landafræði saman við
landnámssöguna. Og Ifyrjar þá
strax áhugi barnanna fyrir Is-
lendingasögunum, ef vel er á
haldið' hjá kennaranum, og
heimilin styðja hann og börn-
in í þeirri viðleitni. Jeg veit
dæmi til þess, að 7—9 ára
börn sem á annað borð eru far
in að lesa, keppast við að lesa
Grettissögu, Njálu, Egilssögu,
Laxdælu o.s.frv. með engu
minni ákafa en t. d. Tarsan-
sögur. En kennarinn hefur þá
jafnframt svarað slíkri áliuga-
glóð með því að gefa börnun-
um kost á að nota það, sem
þeim ávinnst við slikan lestur
í skólastarfinu við stílagerð,
teikningu eða frásögu í frjáls-
um stundum.
Og undraverð eru áhrif þau,
sem gullaldarmálið og frásagn
arsnilldin hafa á þessa ungu
lesandur.
Móðir segir um' háttatíma
sjö ára snáða frá fyrstu viðræð
um þeirra Þorgerðar Egilsdótt
ur og Ölafs pá, er Ölafur sagði:
„Mun þjer þykja ambáttarson-
urinn gerast djarfur að setjast
hjá þjer og ætla að tala við
Þig“-
Snáoa þessum mun hafa
fundist orð OíaTs eftirminn ileg
því að kvöldið eftir staðnæmist
hann upp við dyrastaf fyrir
framan mömmu sina, lítur á
fætur sjer og segir:
Þjer mun þykja drengur
lesendur. Telja verður þetta
ástæðulausan ótta. Reynsla
mín er sú, að börnum virðist
auðvelt að líta á þetta sem
eðlilegar tímabilsaðstæður í
þróunarsögu þjóðarinnar, á
svipaðan hátt og þau, er þau
þroskast, líta á dutlunga sína
og brellur, þá þau voru yngri.
Enda mun reynast erfitt að
forða bömum frá slíku, þar eð
útvarp og blöð „básúna“ frá-
sagnir af nútíma styrjöldum,
og mannkynssagan er lituð af
slíkum frásögnum.
Jeg hef yfirvegað þetta mál,
bæði sem faðir og kennari, og
ekkert fær mig ofan af þeirri
bjargföstu skoðun, að ef við
eigum að geta orðið sjálfstæð
þjóð í framtíðinni, verðum við
að sækja okkur þrótt, bæði
vegna manndóms og máls, í
fornbókmentir þjóðarinnar, ís-
lendingasögurnar. Ög við eig-
um að byrja snemma, eða á
börnunum strax þegar þau eru
farin að skilja sagða sögu, óg
þó enn þá ákveðnara, þegar
barnið er farið að lesa og ungl
ingsárin nálgast. Um þetta
þurfa foreldrar og kennarar að
taka höndum saman.
Það er þvi brýn nauðsyn, að
Islendingasögurnar sjeu til
taks bæði á heimilum og í
skólum.
Við fljóta yfirsýn á útgáfu
Guðna Jónssonar í forlagi Is-
lendingasagnaútgáfunnar virð-
ist mjer það til hagræðis, að
sögunum er flokkað eftir bygða
lögum. -— Einnig er auðsær
fengur í því, að í þessari út-
gáfu eru sögur, sem ekki hafa
komið út áður. Að lokum verð-
ur það að teljast mikill kostur,
að sögurnar eru í sterku bandi
og þó við hæfilegu verði. Sann
leikurinn er nú samt sá, að til
þess að æskan geti eignast sög-
urnar, verða þær að vera enn
ódýrari, eínkum með tilliti til
notkunar þeirra í skólum. Og
eftir því sem Islendingasagna-
útgáfan hefur tjáð mjer, mun
hún hafa í hyggju að sjá svo
til, að skólar geti fengið Islend
ingasögurnar við óvenjulega
sanngjörnu verði.
Við þetta vil jeg svo bæta
því, að „skólaútgáfa" af Islend
ingasögunum ætti helst að vera
myndum skreytt. Það, éitt gæti
átt drjúgan þátt í því, að æska
landsfns vildi og gæti tileink-
að sjer ágæti Islendingasagn-
anna.
Þegar jeg er að Ijúka þessum
línum, kemur mjer í hug hálf-
gleymdur atburður, sem fyrir
mig bar erlendis fyrir tveimur
áratugum. Jeg var að skoða
minjasafn mikilmennis. Vörð-
þinn djarfur að vera á þessuin. ur þess taldi sig í ætt við mikil
skóm í allan dag, bæði úti og
inni.“ ’ ,
En það var annað tilefni þess
ara orða drengsins, að honum
hafði verið boðið að taka jafn
an af sjer þessa skó, er hann
færi inn í íbúðina.
Margir munu álíta, að svo
mikið sje af frásögnum iim
mannvig óg henndarverk i Is-
lendingasögunum, að það eitt
nægi til að sanna, að þær sjeu,
óheppilegt lesefni fyrir yngstu
mennið, en bar á sjer átakan-
leg einkenni ættlerans Með
aumkunarverðu steigurlæti
benti örkvisi þessi mjer á, hvar
mikilmennið, frændi hans,
hefði setið og hvaða áhöld
hann hefði haft, þegar hann
gerði þetta • eða hitt, sem þ5
var auðfundið, að vörður þessi
bar ekkert skynbragð á, þó að
hann hefði lært að nefha þaci
eins og páfagaukur.
Framh. á bls. 12