Morgunblaðið - 22.05.1947, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 22. maí 1947
MORGUNBLAÐIÐ
9
Jarðhitasprnnga i Hveragerði hefir rýmkast
Nýju hverirnir stafa frá henni
• *
Frásögn Pálma Hannessonar
Á ÞRIÐJUDAGINN var fóru
þeir Pálmi Hannesson rektor og
dr. Sigurður Þórarinsson austur
í Hveragerði, til þess að skoða
þar verksummerki eftir jarð-
skjálftana, og breytingarnar,
sem orðið hafa á hverunum þar.
Athuguðu þeir hverasvæðið
lengi dags. Síðan hjelt Sigurð-
ur austur að Heklu, því þar er
hann sem aðrir jarðfraeðingar
okkar eins mikið og hanrrfram-
ast getur. En Pálmi kom aftur
til bæjarins. Átti tíðindamaður
frá blaðinu tal við Pálma í gær.
Hann skýrði svo frá.
Á þriðjudaginn voru jarð-
hræringar mjög litlar í Hvera-
®Gr 0,3 f’08'0 'r'nUTT1 nylU Ilveragerði litdið gufu. Þessi mynd var tekin í Hveragerði í fyrrakvöld. Þorpið er svo að
hverum eða þeim sem jarð- .
skjálftarnir hafa endurvakið hnUÖ gufu Ur Uy,U hverunum’ sen' l>“r hnín rnyndast.
voru minni en þau voru daginn
áður.
Nýtt líf í hverunum.
Hinir nýju og endurvöktu
hverir, eru á landræmu, sem
liggur um endilangt hverasvæð
ið, frá norðri til suðurs. Ligg-
ur goslína þessi um nokkra
helstu og kunnustu hveri stað-
arins, svo sem Bláhver og Sand
hólahver, síðan norður yfir
Varmá og alla leið uppí hver-
inn Svaða, sem er í Reykja
opin. Kraumar og sýður í hver- j gufan ryðst upp um jarðlögin,
um þessum, en blásvört leðja, hafa orðið hinar minni jarð-
kastast 3—4 metra í loft upp. | hræringar þarna. En hinir nýju
Spölkorn neðar í hlíðinni, hefir j gufu straumar hafa soðið sund-
komið líf í gamla hveraholu, ur jarðveginn, og myndað hinn
svo hún gýs nú um 15 metra í mikla fjölda af hveraopum, sem
loft upp á klst. fresti. 1 naumlega verður tölu á komið.
Hverinn Svaði, sem verið hef
ir goshver fyrr á tímum, en hef Aukið vatnsmagn.
ir lengi vel ekki bært á sjer,
sem koma upp í jarðskjálftum,
haldast áfram.
Uppt kin frá Heklu.
— Hvar haldið þið jarðíræð-
ingarnir að upptök þessára jarð
skjálfta hafi verið?
— Ekkert er hægt um það að
fullyrða. En gera má sjer í hug
arlund, að jarðhræringar, sem
stafa frá Heklugosinu, hafi kom
ið þessu af stað. Hjer getur ekki
verið um venjulegar hverahrær
ingar að ræða. Því jarðskjálft-
anna varð vart svo langt frá
Hveragerði. En tiltölulega litl—
ar hræringar, sem komið hafa
frá Heklu, hafa getað haft þessi
meiri áhrif á jarðlögin í Ölfus-
inu, vegna þess, að þar eru iarð
lög óstöðugri en annarsstaðar á
Suðurlandsundirlendinu.
gaus ákaft á mánudaginn, en
var orðinn spakari á þriðjudag-
inn. Yfirleitt virtist manni á
fjalls hlíðinni, spölkorn fyrir Þriðíudag sem hverirnir væru
vestan Reyki. farnir að nálgast sitt fyrra lag,
Á þessari' landræmu hefir þeir sem hertu á sier á meðan
komið upp fjöldi hvera, er gjósa j me::t SeiíK á þarna. Spýtir t. d.
nærri því viðstöðulaust, sumir iæmciisi; um tima, en var á
vatni, en aðrir leirleðju. Eru! Þriðjudag orðmn svipaður eins
gos þessi alt að 2 metrar á hæð. í 0% hann á að sjer' °§ ekki var
Gamlir hverir, á þessu svæði sÍáanlegt að Grýla hefði neitt
sem farnir voru að kólna, gjósa ' breyst' En sumir hj‘eldu því
nú í gríð og ergi. Flestir eru íram’ að hún hefði legið um
nýju hverirnir í brekkunni.tima niðri á mánudaginn.
norður af Iíveragerði, og í Varm
árgilinu. Hafa þeir komið þar Hverasprunga rýmkast.
upp í görðum manna, í gang- • Allir hinir nyíu hverir’ °S
— Hefir þá vatnsmagnið á
hverasvæðinu ekki aukist mik-
ið?
—• Jú. Vatnsmagnið sem kom
af sjálfsdáðum uppúr jörðinni
í Hveragerði var ekki mikið.
Við áætluðum að á þriðjudag-
inn hafi vatnsmagnið af hvera-
vatni sem uppúr jörðinni kom
verið 100 sekúndu-lítrum meira
en það^var á undan jarðskjálft-
unum.
— En hvað þá um borhoiurn-
ar?
stígum á túnblettum, og jafn-
vel undir húsum.
Gamlar hveraholur, sem
undanfarið hafa verið þurrar,
eru nú farnar að gjósa. Höfðu
sumar þeirra verið fyltar af
rusii. í einum þessara nýju
hvera, var t. d. olíutunna að
veltast, með miklum látum.
Hefir hún að líkindum verið
sett ofaní holuna á meðan hún
var þur.
Eins og áður hefir verið skýrt
frá, hefir fólk flúið úr tveim
húsum. En þarjmeð er ekki sagt
að húsin sjeu búin að vera, og
þau verði ekki íbúðarhæf, þess
er að vænta, að þegar frá líður,
og dregur úr hinum nýju hver-
um, verði hægt að setjast þar
að að nýju.
Hverir mynduðust við
sprengingu.
Á þriðjudaginn, er við Sig-
urður vorum þama, voru að
koma upp ný og ný hveraaugu
hjer og þar. En ekki urðum við
þess varir að stórir nýir hverir
— Sem betur fer. er ekki sýni
legt ao jarðskjálftarnir hafi
haft neirr áhrif á vatnsmagn
hin aukna hverastarfsemi vfir-, þeirra. Gufan sem kemur nú
Síldarleit í suntar með lang-
fieygari flugvjelum en áður
leitt, er sýnilega i sambandi við
eina sprungu, sem liggur um
uppúr jörðinni á hverasvæðinu
er líka mikið meiri, en hún var
hverasvæðið mitt. En einmitt áður. Mun hún nú vera 3 tonn-
með þessari sprungu er jarðhit- um meiri á klst. en áður.
inn mestur. * I Það er algengt, að hverir
STJÓRN Síldarverksmiðja
ríkisins, sem hefir haft aðal-
forgöngu um síldarleit með flug
vjelum undanfarin ár, sam-
þykkti á fundi 4. mars s. 1. að
leita eftir leigu á tveim flug-
vjelum til síldarleitunar í sum-
ar, sem báðar væru stærri og
langfleygari en vjelar þær, sem
notaðar hafa verið til síldar-
leitarinnar til þessa.
Samningar hafa staðið vfir
við Flugfjelag íslands og Loft-
leiðir h.f. um leigu á Catalina-
flugbát og Grummanflugbát til
leitarinnar.
Afráðið er, að til leitarinnar
í sumar verði leigðir einn eða
tveir stórir flugbátar og ein
minni flugvjel af sömu stærð
ag notuð var s. 1. sumar.
Aki Jakobsson, alþm., mim
hafa fengið vitneskju um þess-
Aldrei hefir síldarleitin ver-
ið stunduð af jafnmiklu kappi
og s. 1. sumar. Þá var flogið í
síldarleit samtals 615 klst., þar
af um 40 stundir á Grumman-
flugbátum.
Kostnaður við leitina var um
370 þúsund krónur og er það
nærri tvöfalt meira, en hann
hafði crðið mestur áður.
Það er byggt á ókunnugleika,
sem fram hefir komið í grein
eftir Árna Friðriksson, fiski-
fræðing, að ekki hafi verið leit-
að eins og föng voru á, að síld
á norðaustur-veiðisvæðinu.
Önnur flugvjelin leitaði að
staðaldri á austursvæðinu, en
hin í vestursvæðinu.
Flugvjelin á austursvæðinu
leitaði eins mikið og fluggeta
hennar leyfði á norðaustur-
svæðinu og til þess að enn
ar ráðstafanir og langar nú auð meira yrði leitað þar, var feng
sjáanlega til að eigna sjer heið- I inn um tíma Grummanbátur til
: urinn af þeim, þótt hann hafi þess að stunda flugið, að aust-
þa” hvergi nærri komið.
í fyrrákvöld f jekk hann lesna j
unp þingsályktunartillögu frá
sjer og samfloksmanni sínum,
þer sem þeir leggja til, að ríkis-
stiórnin hlutist til um, að síld-
arleit langt undan landi sje auk
in með langfleygum flugvjel-
um. I
Síldarleitin í sumar verður
°ins og aJ5 framan segir stór-
aukin samkvæmt ákvörðunum
stiórnar S. R., sem tekner voru
þevar i byrjun marsmánaðar
s. 1.
Hjer er því um að ræða venju
lecra viðleitni Þúltrúa kommún-
ista á Alþingi til þess að skreyta
sig með stolnum fjöðrum.
Síðan 1S39 hefir á hverju
sumri verið haldið uppi síldar-
leit með flugvjelum. Fyrst var
mynduðust þann dag. I Garðurinn á kafi í hveraleðhi. Þetta er garðurinn við húsið leitin framkvæmd með einni
Mest umrót hefir orðið fyrir Áshyrgi í Hveragerði, hús Sigurðar Bjarnasonar, en hann flugvjel, en síðustu tvö arin
ofan Gufudal, skamt frá hvern- hejur neyðst til að flytja úr því sökum þess hve margir heflr ieitin verið stunduð t
um Spýti. Þar hafa í mýra- hverir hafa myndast við og umhverfis hús hans. (Ljósm. lveim flugvjelum.
slakka komið upp tveir leirhver Mor0llnhlaðið) I fryrstu sex sumrin stjórnað:
ir. Eru op þeirra um 10 metrar h I jeg síldarleitinni að mestu leyti
en tvö s. 1. sumur hefir Hreinn
Við jarðskjálftana hefir rýmk ' breytist í jarðskjálftum, annað Pálsson skipstjóri haft á hendi
lega myndast við sprengingu.' ast eitthvað um sprungu þessa, hvort færist þeir í aukana, ell- stjórn leitarinnar.
Hefir leir og grjót varpast frá svo hverir, sem eru i sambandi egar úr þeim dregur. En oft- i Það er löngu viðurkennt, að
hverunum í allar áttir, í 50 við hana, hafa fengið aukið ast nær breytist þetta er frá lið sildarleit með flugvjel, hafi orc
metra fjarlægð, en jörðin síðan vatnsmagn og afl, og losnað hef, ur í svipað horf og áður var. ^ ið að ómetanlegu gagni fyrii
sigið niður umhverfis hvera- ir uni gufu hið neðra. Þegar Nema hvað stærstu hverirnir sildveiðiflotann.
að þvermáli.
Leirhverir þessir hafa sýni
anverðu.
Getgátur voru settar fram
um það s. 1. sumar af fræði-
manni, að meginstofn norður-
landssíldarinnar væri í hafinu
fyrir suðaustan Islands, alt suð
ur undir Færeyjar.
Með tilliti til þessarar get-
gátu um göngu síldarinnar,
sendi atvinnudeild Háskólans
mann til Færeyja s. 1. vetur til
þess að ganga úr skugga um
hverskonar síld hafði verið s. 1.
sumar og haust við Færeyjar
og norðvestur af þeim.
Niðurstaðan varð sú, að ekki
hafði orðið vart við neina norð-
urlandssíld á þessu svæði.
Það skal að lokum tekið
fram, að eftirtaldir aðilar kost
uðu sildarleitina síðastl. ár:
Síldarverksmiðjur ríkisins,
Síldarútyegsnefnd, Kveldúlfur
h.f., Djúpavík h.f., Síldarverk-
smiðjan „Rauðka“, Ingólfur
h.f., Ingólfsfirði, Dagvarðar-
eyri h.f.
Þessir aðilar munu nú standa
að síldarleit með flugvjelum
áfram, vitandi það, að feng-
inni reynslu, að sildarleit rpeð,
flugvjelum er orðin ómissandi
fyrir síldveiðar landsmanna.
Sveinn Benediktsson,