Morgunblaðið - 12.06.1947, Side 11

1 Fimmtudagur 12. júni 1947
MORGUNBLAÐIÐ
11
Veisliinifstjettln á ekkl sök
á gjaldeyilsskortlnum
Ohróður, sem ætti ú þagna
ÞAÐ er á allra vitorði, að
verslunarstjettin hefur , allra
stjetta lengst átt við höft að
búa. Árið 1931 voru settar mikl-
ar hömlur á starfsemi hennar
og hafa þau höft, mismunandi
víðtæk, staðið alla tíð síðan.
Mikill skattþungi hefur hvílt á
Verslunarstjettinni og í því efni
hefur hún verið beitt ójöfnuði í
hlutfalli við samvinnufjelögin
og hefur enn ekki verið þar úr
bætt. Á seinustu mánuðum var
enn hert á reipunum og afkomu
möguleikar hennar mjög skert-
ir. Þá gerðist tvent: leyfð álagn
ing á mjög margar vörur var
Stórlega lækkuð og stjeítinni
Var gert að innheimta fyrir rík-
issjóð nýja stórfelda tollahækk-
un og gert að greiða veltuút-
svar af allri þeirri hækkun en
breyting á álagningu ekki leyfð.
Það hefur því gerst aö það
sem verslunarstjettin ber úr
býtum var skert og aö gjöld
hennar til hins opinbera hafa
yerið aukin.
Ætla mætti að slíkt væri upp-
haf þess að aðrar stjettir verði
líka með svipuðu valdboði látn-
ar klifra niður „dýrtíðarstig-
ann“ og sker framtíðin úr um
það.
Það hefur löngum klingt við
að verslunarstjettin beri ábyrgð
á því að gjaldeyrisforði þjóðar-
innar er nú mjög þorrinn og
eru vafalaust margir, sem trúa
þeim áburði.
VERSLUNARSTJETTIN OG
HINAR OPINBERU
NEFNDIR.
Sú ásökun að verslunarstjett-
ín beri slíka ábyrgð lítur harla
einkennilega út, þegar þess er
gætt að hún hefur þurft að
íeyta leyfis til innflutnings á
hverju sem var til nefndar eða
ráðs, sem skipuð var af stjórn-
málaflokkunum. Þeir, sem halda
slíku fram, sýnast vera í þeirri
trú, að verslunarstjettin hafi
þau ráð og þær nefndir, sem
hún hefur þurft að sækja til,
algerlega í hendi sjer, geti snú-
ið slíkum stofnunum sem stjórn
málaflokkarnir hafa skipað, í
kringum sig að vild. Flestir
ættu að sjá hvílík firra annað
eins og þetta er.
Fyrir nokkrum dögum gaf að
heyra hlutlausa skýringu á
gjaldeyrisskortinum og greinar-
gerð fyrir innflutningnum á
síðasta ári, sem jós svo mjög
úr lindum gjaldeyris okkar. Það
var þegar Emil Jónsson, við-
skiptamálaráðherra, flutti ræðu
um viðskiptamálin á síðasta að-
alfundi Verslunarráðs íslands,
en útdráttur úr þeirri ræðu hef-
ur birst hjer í blaðinu.
'GJA LDE Y RISEIGNIN.
1 ársbyrjun 1946 nam gjald-
eyriseignin alls um kr. 478
millj., en í ársbyrjun 1947 var
hún 220 milj. kr. Af þessari
Upphæð, sem við áttum í árs-
byrjun 1947 voru 131 millj. kr.
á nýbyggingareikningi og á-
byrgðir bankanna námu kr. 59
millj. Þess vegna voru í upphafi
millj. kr. til að afla venjulegra
innflutningsvara.
Ráðherrann taldi orsakirnar
til gjaldeyrisþrotsins tvennar.
1) Óhagstæður verslunarjöfn
uður árið 1946.
2) Hinar svonefndu duldu
tekjur eru horfnar.
Því til skýringar má minna á,
að sá gjaldeyrisforði, sem skap-
ast hafði var ekki nema að
hluta aðeins til fyrir útflutn-
ing. Það er kunnugt hve miklar
gjaldeyristekjur landsmenn
höfðu af setuliðinu, sem .hjer
dvaldist á styrjaldarárunum. —
Setuliðin hurfu að mestu á ár-
unum 1944 og 1945 og að fullu
og öllu að heita má árið 1946.
„Duldar tekjur" af veru þessara
manna hjer á landi hurfu því á
þessum tíma og útflutningstekj-
urnar urðu svo það, sem lands-
menn höfðu úr að spila.
INNFLUTNINGURINN 19J,fí.
0. P. R. fer hjeðan ósigrað
í GÆRKVÖLDI vann „Queens Park Rangers“ íslendinga enn
með yfirburðum. Útkoman varð 6:1, eða svipuð og í leikjunum
við Fram og KR, en þó hefir liðið í gær sennilega verið það
sterkasta, sem hjer hefir verið teflt fram að þessu sinni.

skiptamálaráðherrann skyldi
gefa svo skýrar upplýsingar,
sem hann gerði og mun versl-
unarstjettin kunna að meta það.
Rógnum um verslunarstjett-
ina ætti nú að linna. Þeir, sem
slíkt hafa mest um hönd haft,
ættu að sjá að sífeldar endur-
tekningar þess, sem ósatt er
duga ekki lengur.
Það var gömul þjóðtrú að
fengi maður bólu á tungu sína
væri gott meðal við slíku að
segja: Ein bóla á tungu minni,
engin á morgun, tvær bólur á
tungu minni, engin á morgun,
og endurtaka slíkt í sífellu
þangað til komið var upp í
hundrað. Nú er slíkt talið með
kreddum og þessi síður lagður
af.
Eins ætti það að vera með
róginn um innflytjendurna,
menn ættu að sjá að endurtekn-
ing hans getur ekki lengur
komið að gagni í stjórnmála-
baráttunni.
Árið 1946 varð mesta inn-
flutningsár í sögu landsins, en
þá var flutt inn fyrir 443 millj
króna.
Það skal strax tekið fram að
ráðherrann taldi í ræðu sinni
aö þessi mikli innflutningur
hafi veriö rjettlátur og aö ekki
hafi veriö variö neiúni veru-
legri upphœö til kaupa á mun-
aöarvöru.
Eins og þeir muna, sem lásu
útdráttinn úr ræðu ráðherrans
hjer í blaðinu, taldi hann upp
nokkra aðalvöruflokkana og
komst að þeirri niðurstöðu að á
árinu 1946 hefoi af þeim vör-
um verið flutt inn fyrir 120
millj. meira en árinu áður. —
Meðal þessara vöruflokka voru
skip,' rafmagnsvjelar, veiðar-
færi, efni til bygginga, biíreið-
ar o.s.frv. Ráðherrann taldi að
af þeim 120 millj. kr., sem getið
var um, gæti ekkert talist til
munaðarvöru, nema ef svo yrði
talið um bíla innflutninginn. En
vitaskuld teljast í þeim innflutn
ingi allar þær mörgu bifreiðar
til flutnings á varningi og
mönnum, sem framleiðsla lands
manna og viðskiptalíf þurfti
nauðsynlega með.
Ráðherrann benti á, að hafa
yrði hugfast, að við notuðum
miklar upphæðir af erlendum
gjaldeyri algerlega fyrir utan
alla verslun og hefði sú upphæð
numið milli 70 og 80 millj. kr.
s.l. ár. Er þar um að ræða ým-
iskonar greiðslur, svo sem
námsskostnaður, íerða- og
dvalarkostnaður, tryggingar-
gjöld, eignayfirfærslur, yfir-
færslur vinnulauna o.s.frv.
SKÝRINGAR, SEM ERU
ÁVINNINGUR.
Nú virðist svo sem falla ætti
niður að fulla og öllu sú firra
að verslunarstjettin beri ábyrgð
á gjaldeyrisskortinum og að
erfiðleikarnir, sem nú eru vegna
skorts á erlendum gjaldeyri sje
að kenna vítaverðri ásælni versl
unarstjettarinnar. Það var vissu
Flyfur fyrirlestra um
heimspeki
HINN KUNNI fyrirlesari
Edwin C. Bolt frá Cambridge,
sem komið hefur oft hingað til
lands og flutt fyrirlestra og haft
hjer sumarskóla er fyrir nokkru
kominn til Islands.
Sumarskóli hans var að þessu
sinni haldinn á Laugarvatni og
stóð í rúma viku. Sóttu hann
rúmlega 30 manns.
Mr. Bolt er í þann mund að
hefja fyrirlestra hjer í Reykja-
vík og heldur þann fyrsta í
kvöld kl. 9.
Aðalviðfangsefni hans er aust
urlanda heimspeki. Fyrirsagnir
fyrirlestranna eru m. a. þessar:
Endurfæðingin og annað líf,
maðurinn og alheimurinn, lífið
eftir dauðann, kristindómurinn
og kristnir menn, dulspeki stefn
ur, örlögin og einstaklingurinn
o. s. frv.
Allir fyrirlestrarnir verða
haldnir í húsi Guðspekifjelags-
ins og hefjast kl. 9 síðdegis.
Frú Guðrún Indriðadóttir er
túlkur fyrirlesarans.
Mr. Bolt flutti hjer fyrirlestra
s.l. sumar við mikla aðsókn.
Hann er hámentaður maður og
hefur flutt fyrirlestra og hald-
ið sumarskóla sína í flestum
löndum Evrópu.
Síðar í sumar mun hann ferð
ast um Noreg, Svíþjóð og Dan-
mörku.
Fyrri hálfleikur.
Bretarnir byrjuðu með sókn
í fyrri hálfleik, en íslendingun
um tókst þó að gera nokkur
upphlaup og það svo alvarleg,
að hjartað fór að slá örar, og
var leikurinn oft fjörugur. —
Fyrsta markið kom á 11. mín.
Setti hægri útherji Bretanna
það úr þvögu. Leikurinn var
nú all jafn um stund, en svo
sóttu Bretar mjög á og var oft
„pressa“ fyrir framan mark Is
lendinga, en Hermann varði
vel í þessum leik. Á 30. mín.
var svo dæmd vítaspyrna á
Islendinga. Knötturinn lá í
netinu ('2 : 0). Bretar sækja
en fast að marki landanna og
á síðustu mínútu hálfleiksins
liggur knötturinn inni í þriðja
sinn. Miðframherjinn hafði
skallað í markið.
3:1 í seinni halfleik.
í byrjun síðari hálfleiks var
leikurinn fjörugur, upphlaup
til skiftis. Á fimtu mínútu
fengu Bretar víti á sig. Sveinn
Helgason skaut, ætlaði knett-
inum í vinstra hornið, en hann
lenti í stönginni. Á 19. mín-
útu setti íslenska liðið mark,
en því miður hjá sjálfum sjer.
Knöttuipnn hrökk úr Óla B. í
markið. Yar það í þvögu. En
svo loksins kom að því, að úr-
valinu tækist að skora. Ellert
fjekk knöttinn á vinstra kanti,
hljóp með hann uþp, gaf honn
síðan vel fyrir til Richards,
sem sendi hann með föstu skoti
í markið. Þetta er annað markið
þessa árs aðeins tæplega 30 lega ávinningur að sjálfur við-
sem Richard skorar hjá Q. P.
R., og hefir hann heiðurinn a#
því að vera eini Islendingur-
inn, sem það hefir gert. Eftir
markið fjekk íslenska liðið allt
anuan svip. Knattspyrnumenn
irnir fengu traust á sjálfum
sjer og sóttu fast á, en svo dró
smám saman af þeim aftur. Á
32. mín. skorar miðframherji
Q. P. R. enn með skalla og er
um 5 mín. voru eftir fengu
Bretar aukaspyrnu rjett við
vítateig og í sjötta sinn lá knött
urinn í marki íslendinga.
Sterkasía liðið.
Eins og áður er sagt er þetta
sennilega sterkasta liðið, sem
leikið hefir hjer á móti Bret-
unum. Veikasta hlið þess var,
hve íslenska knattspyrnumenn
irnir virtust lítið þekkja hvern
annan og samleikurinn fór því
oftast út um þúfur. Það var
líka áberandi, hve liðið ljek
mikíð á miðju vallarins í stað
þess að nota kantana meira.
Annars gæti jeg trúað, að
þetta lið, eða lið svipað þessu,
gæti með góðri æfingu sýnt
góðan leik á móti Norðmönnum
í júlí.
Breski dómarinn, Mr. Victor
Rae, dæmdi leikinn og gerði
það af miklu öryggi. Síðari
hálfleiknum var lýst í útvarp-
inu. — Gerðu það Björgvin
Schram og Guðjón Einarsson,
og hefir mjer verið tjáð af
mönnum, sem á útvarpið hlust-
uðu, að lýsingin hefði tekist
ágætlega. — Þorbjörn.
MUNDI FLYTA ATOM-
RANNSÓKNUM
NEW YORK: — Dr. J. Robert
Oppenheimer, einn af fremstu
atomsjerfræðingum Banda-
ríkjgnna, hefur lýst yfir þeirri
skoðun sinni, að alþjóða atom-
ráð mundi flýta fyrir þróun
atomorkunnar til friðsamlegra
nota.
Dagskrá Sambandsþings
ungra S|áifstæðismanna
20.-23. júní á AkureyrL
EINS og áður er skýrt frá efna ungir Sjálfstæðismenn til
Sambandsþings á Akureyri í þessum mánuði dagana 20.—23.
júní. *
Dagskráin hefir verið ákveðin í stórum dráttum á þessa leið:
Föstudagur 20. jún:
Kl. 10 f. h.: Þingsetning — Skýrlsa formanns um fjelagsmálefni
og störf sambandsins. — Kosning nefna. Lögð fram
frumvörp að ályktunum.
Kl. 4 e. h.: Umræður um þingmál. Nefndarálit.
Kl. 9 e. h.: Ávörp þingfulltrúa. — Kaffidrykkja.
Laugardagur 21. júní:
Kl. 10 f. h.: Framhaldsumræður um þingmál. Afgreiðsla mála.
Kl. 2 e. h.: Stjórnarkosning og önnur störf.
Kl. 9 e. h.: Kvöldskemmtun.
Sunnudagur 22. júní:
Kl. 2 e. h.: Útisamkoma í Naustaborgum, — skemmtistað
Sjálfstæðismanna á Akureyri. — Ræðuhöld. — Skemti-
atriði. — Dans. — Þingslit.
★
Unnið hefir verið kappsamlega að undirbúningi þinghaldsins
og er búist við góðri þátttöku. Fulltrúar frá Reykjavík og Hafn-
arfirði eru beðnir að tilkynna þátttöku sína í skrifstofu Sjálf-
stæðisflokksins fyrir helgi.