Morgunblaðið - 15.07.1947, Qupperneq 8

8
Þriðjudagur 15. júlí 1947
MORGtfWBLABIÐ
Útg.: H.f. Árvakur, Rryl'vjavik.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Ami Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands.
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Parísarráðstefnan
f.
PARÍSARRÁÐSTEFNAN hófst á laugardag. Þar koma
saman fulltrúar frá 16 þjóðum. Alls var boðið þangað 22
þjóðum. En eftir að Molotov hafði snúist andvígur gegn
því, að Evrópuþjóðir sinntu tilboði Marshalls, var búist
við því, að nágrannaþjóðir Rússa myndu ekki sjá sjer
fært að senda þangað fulltrúa, hversu fegnar sem þær
vildu. Þetta kom á daginn, og á eftirminnilegri hátt en
við var búist, er Tjekkar sýndu fyrst vilja sinn til þátt-
töku í ráðstefnunni, en urðu síðan að segja sig úr leik,
og taka það aftur er þeir höfðu tilkynt fyrir nokkrum
dögum.
Upphaf þessa máls er það, er Marshall flutti ræðu í
Harvard háskólanum þ. 5. júní og skýrði þar frá þeirri
íyrirætlun Bandairíkjamanna, að þeir myndu leggja fram
hjálp til viðreisnar Evrópulöndum, ef þjóðirnar athuguðu
fyrst, hvernig þær gætu best hjálpað sjer sjálfar í sam-
einingu, og hvað þær þyrftu þá umfram það sem hægt
væri að fá innan vjebanda álfunnar. Meginatriðið var
það, að Marshall vildi að Bandaríkjamenn veittu aðstoð
sína til Evrópu í heild sinni, en ekki til einstakra landa.
Skilyrði fyrir hjálpinni yrðu m. a. þau, að hún gæti
orðið í samræmá við fjárhagsgetu Bandaríkjanna, að það
fje sem Bandaríkin legðu fram kæmi að þeim notum,
sem til væri ætlast, og að þjóðirnar í Evrópu legðu sjálf-
ar fram það sem í þeirra valdi stæði, til viðreisnarinnar.
Marshall kvaðst ætlast til þess að hjálpin kæmi til allra
landa vestan Asíu.
Bevin hófst handa um það, að tilboð Marshalls gæti
komið Evrópu þjóðum að notum. Hann fór þ. 17. júní til
Parísar til viðræðna við Bidault. Þeir komu sjer saman
um að bjóða fulltrúa Rússa til fundar við sig í París, og
Molotov kom svo þangað þ. 27. júní.
Þessi fundur þríveldanna stóð til 2. júlí. Honum lauk
með því, að Molotov þverneitaði, fyrir hönd Rússa að
þeir tækju nokkurn þátt í þeim samtökum, sem nauð-
synleg eru með Evrópuþjóðum, til þess að þær geti öðlast
umrædda aðstoð frá Bandaríkjunum. Með því móti varð
sú skifting Evrópuþjóða greinilegri en áður, er Rússar
þykjast vilja forðast.
Bretar og Frakkar voru ekki seinir á sjer að boða til
annars fundar. Það gerðu þeir daginn eftir að Parísar-
fundinum fyrri var lokið. Boðið var 22 þjóðum sem fyrr
segir, og af þeim komu 14.
Á þessum fundi verða kosnar undirbúningsnefndir,
er eiga m. a. að gera skýrslu um það, hvernig samhjálp
Evrópuþjóða þeirra verði best háttað, sem á annað borð
taka þátt í hinni sameiginlegu viðreisn. Á skýrsla um
þetta efni að liggja fyrir í ágústlok, í síðasta lagi.
Menn gera sjer vonir um að fundur þessi í París, sem
nú er hafinn muni geta orðið fyrsta ráðstefnan, sem hald-
in hefir verið eftir styrjöldina, er komi að varanlegum
notum, til þess að hjálpa Evrópuþjóðum út úr afleiðing-
um og hruni styrjaldarinnar.
En þegar svo langt er komið, að hylla tekur undir þau
bjargráð, sem duga k-unna hafa þjóðirnar í austanverðri
Evrópu dregið sig útúr samvinnunni, um endurreisnina,
hvort sem þeim sjálfum líkar betur eða verr Þó svo illa
hafi tiltekist, eru fulltrúar frá svo mörgum Evrópuþjóð-
um nú saman komnir í París, að vænta má mikils árang-
urs af samkomulagi því, og samvinnu sem lagður verður
þar grúndvöllur að.
Hinir íslensku kommúnistar sem kommúnistar um all-
an heim, reyna vitaskuld að lepja upp það sem þeim er
sagt í þessum málum, og kemur frá Moskva. Síðustu
daga hefir Moskvaútvarpið talað um einhverja sam-
steypu, og samhjálp Austur-Evrópu þjóða. Að sjálfsögðu
vildu kommúnistar hjer, að ísland yrði samferða þeim
þjóðum sem Rússar hafa nú náð á sitt vald, og geta ekki
hversu fegnar sem þær vildu, unnið í einlægni að þeim
viðreisnarmálum sem eru á dagskrá Parísarfundarins.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Landbúnaðarsýningin.
LANDBÚNAÐARSÝNINGIN
hefir heppnast einstaklega vel.
Orðið þeim er að henni stóðu
til sóma, en gestum til fróð-
leiks og skemtunar. Fleiri gest
ir hafa skoðað sýninguna en
búist var við, eða um 60,000
manns. Það er hreint ekki svo
lítið, þegar tekið er tillit til
þess, að sýningin er haldin um
hásumarið, þegar menn eru
í skemtiferðum eða við vinnu
úti á landi.
Það þarf að koma upp fleiri
sýningum á næstu árum. Og
fyrst og fremst ætti þá að koma
upp útvegssýningu einni mik-
illi, þar sem mönnum gæfist
kostur á að sjá þróunina í sigl-
ingum okkar og fiskiveiðum.
Iðnsýning mun vera í undir-
búningi.
•
Barnasýningar
vinsælar.
ÞAÐ VAR líka vel til fundið
hjá forráðamönnum Landbún-
aðarsýningarinnar, að hafa sjer
stakar barnasýningar. Höfuð-
staðarbörnin fá mörg aldrei
tækifæri til að kynnast land-
búnaði, vjelum og verkfærum,
sem notuð eru við einn aðal-
atvinnuveg landsmanna. Börn-
in hafa einnig gaman af að
skoða dýrin og ekki síst litla
hestinn.
Það hefir verið auglýst. að
síðasti dagur Landbúnaðarsýn-
ingarinnar sje í dag. Kann jeg
ekki betra ráð að gefa þeim,
sem enn ekki hafa sjeð sýn-
inguna, að nota tækifærið. Þeir
sem láta undir höfuð leggjast
að skoða þessa sýningu, missa
af miklu.
•
Góð hugmynd.
NOKKRUM SINNUM hefir
verið að því vikið hjer í dálk-
unum. að taka bæri upp aug-
lýsingaaðferð, sem gefist hefir
vel erlendis, en það er að
prenta upphrópanir á sendi-
brjef, sem fara í póst. Vitanlega
yrði að fara mjög varlega í
þetta og leyfa ekki áróður fyr-
ir einstaka menn eða fyrir-
tæki.
En nú sje jeg að farið er að
nota þessa augiýsingaaðferð.
Á brjefi, sem jeg fjekk í gær,
var límt merki aftan á umslag-
ið með áróðri gegn áfengis-
notkun. Þetta er góð hugmynd.
•
Áróðurinn.
BRJEFIÐ, sem um er að
ræða, var frá'tryggingarfjelag-
inu Almennar trygjgingar. Á
merkinu er teiknuð mynd af
Þingvöllum eh þar undir standa
þessi mergjuðu orð:
„Áfengið veldur óviti, en ó-
vitið skemdarverkum og slys-
um“.
Það' gæti nú verið að gárung
arnir hentu þessu á milli sín
og reyndu að teygja það eitt-
hvað. T. d. mætti spyrja hvort
skemdarverkaf j elagsskapur-
inn Irgun Zvei Leumi sje óvita-
fjelag. En hugmyndin er sem
sagt alveg óvit-laus.
e
„Kommer an pá
silda“.
„DET KOMMER AN PÁ
SILDA“ er haft eftir þjóðkunn-
um útgerðarmanni. En nú er
það ekki bara einstaka útgerð-
armenn og sjómenn, sem
byggja alla sína von á síldinni,
heldur og öll þjóðin. Þessvegna
eru það bestu frjettir, sem al-
menningur fær um þessar
mundir er það spyrst, að síld-
veiðin gangi vel.
Það verður ljettara yfir
mönnum þá dagana, sem góðar
síldarfrjettir berast. Það má
segja að alt velti á síldveið-
unum og kanske aldrei eins og
nú í sumar.
•
Almennur bænadagur.
BRETAR eru menn kirkju-
ræknir. Þegar mikið liggur við
hjá bresku þjóðinni er það sið-
ur, að fyrirskipaður er almenn
ur bænadagur í öllum kirkjum
landsins. í styrjöld er beðið fyr
ir sigri og þegar sigur er unn-
in fer fram þakkargerð í öll-
um kirkjum.
Þetta er siður, sem við ætt-
um að taka upp hjer á landi
og það ætti að byrja með því
að fyrirskipa almennan bæna-
dag og biðja fyrir síldveiðun-
um okkar.
•
Eiríkur og drekinn.
BRESK blöð geta um það af-
reksverk Eiríks Benediktz
sendiráðsritara við íslensku
sendisveitina í London, að hann
banaði eiturslöngu í garðinum
sínum, í Home Farm, Bampton.
Þessi slöngutegund, sem Eirík-
ur drap, er heldur sjaldgæf á
þessum slóðum í Englandi,
segja blöðin og eina eitur-
slöngutegundin.
Það er hraustleika fólk
starfsfólk sendiráðsins okkar í
London. Það. eru ekki svo ýkja
mörg ár síðan að ein af starfs-
stúlkum sendiráðsins gat sjer
frægðar í dýragarðinum í Lond
on með því að gefa apa, sem
losnaði úr búri og ætlaði að
ráðast á barn, svo eftirminni-
lega á trýnið, að apinn sá sitt
óvænna.
•
Deilt um íslenska
þjóðvegi.
ANNAÐ sem jeg sje í ný-
komnum enskum blöðum og
varðar Island eru deilur milli
Horace Leaf og náunga, sem
heitir Salmon. Leaf hafði get-
ið þess í ensku tímariti, að veg
ir væru góðir á Islandi og bíl-
stjórarnir íslensku tækju flest-
um öðrum fram.
Þetta vildi Salmon, sem var
hjer í hernum, ekki samþykkja
og skrifaði grein um. að þjóð-
vegirnir á íslandi væru slæm-
ir og langt væri frá því, að
bílstjórarnir íslensku væru
góðir ökumenn.
MEÐAL ANNARA ORÐA . ...
Leppriki eða ekki leppríki
í ÁR ER liðin ein öld frá
því að Karl Marx skrifaði í for-
málann að kommúnista-ávarp-
inu.
„Það er vofa sem liggur yfir
Evrópu, það er vofa kommún-
ismans“. Nú á okkar tímum
liggur hún einnig yfir öðrum
löndum után Evrópu.
Aukning á valdi Rússlands,
einkum eftir síðari heimsstyrj-
öldina hefur verið ákafleg og
nú getur enginn eiginlega sagt
um það hve mikið það er. Það
er ekki hægt að segja nákvæm-
lega um það vegna þess að
Kommúnistaflokkarnir starfa á
svo ákaflega mismunandi grund
velli eftir því í hvaða landi er.
Sumstaðar eru Rúss
ar allsráðandi.
Á sumum svæðum hafa rúss
nesk áhrif orðið allsráðandi,
en anarsstaðar eru þau aðeins
andspyrna gegn afturhaldssöm
um öflum, eftir því sem þeir
segja, þótt oft virðist Komm-
únistaflokkarnir í þeim lönd-
um vera beint undir rússneskri
stjórn.
Átta Evrópulönd eru nú al-
veg undir rússenska hælnum
og þau eru í flestum tilfellum
þeirra (Póllandi, Rúmeníu og
Ungverjalandi) hafa Rússar
setulið vegna þess að þeir þurfa
að halda beinu sambandi við
hernámssvæðin í Austurríki og
Þýskalandi. Önnur þrjú, Júgó- I
slavía, Búlgaría og Albanía,
eru nú algjörlega undir stjórn
kommúnista, sem útlærðir eru
í Moskva, svo að þau lönd eru
við vísifingur Rússa. Svo eru
að lokum tvö lönd, sem hafa
samsteypustjórn, þar sem
kommúnistar ráða litlu en
vegna nálægðar við Rússland
og þeirrar ógnunar, sem jafn-
an stafar þaðan þora þau varla
annað en að hlíta boði og banni
þeirra. Það eru Tjekkóslóvakía
og Finnland .
Einstök lönd.
Hjer mun fara á eftir yfirlit
yfir hverjir eru við völd í
hverju þessara átta landa.
Júgóslavía. Kommúnistinn
Tito ræður með flokk. sem heit
ir Frelsisfylkingin að baki
sjer. Andstöðuflokkár fengu
ekki að koma fram við kosn-
ingar og er það sterkasta komm
únistaríki utan Rússlands
sjálfs.
Búlgaría. Georg Dimitroff
(sem alþektur var í rjettarhöld
unum við þinghúsbrunann í
Berlín) er forsætisráðherra í
ráðuneyti, sem Föðurlandsfylk
ingin ræður í og þar ráða komm
tftiistar algjörlega en bænda-
flokkar hafa aðeins undirtyllu
störf.
Albanía. Algjör kommúnista
stjórn undir forsæti manns að
nafni Enver Hoxha.
Rúmenía. Petre Groza, for-
ingi flokks, sem kallar sig Plóg
mannafylkingin og er Komm-
únistaflokkur, ' er forsætisráð-
herra í stjórn, þar sem hans
ílokksmenn halda öllum aðal-
sætunum (þar með talin staða
innanríkisráðherrans, sem ræð
ur yfir lögreglunni). Þeir, sem
mestu ráða í landinu, eru Emil
Bodnaras, lögreglustjóri og frú
Anna Pauker.
Pólíand. Joseph Cyrankie-
wics forsætisráðehrra virðist
stundum vera allsjálfstæður,
en þegar skerst í odda verður
hann jafnan að láta undan
kommúnistum, sem eru undir
forustu Wladislavs Gomolka.
Ungyerjaland. Allir hafa
heyrt hvernig minnihluta
Framh. á bls. 12