Morgunblaðið - 16.07.1947, Blaðsíða 6

Morgunblaðið - 16.07.1947, Blaðsíða 6
8 Miðvikudagur 16. júlí 1947 MORGUWBLASIÐ Útg.: H.f. Árvakur, Rrykjavík. Framkv.stj.: Sigfús Jónsson Ritstjóri: Valtýr Stefínsson (ábyrgðarm.) Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson. Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla, Austurstræti 8. — Sími 1600. Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands. kr. 12,00 utanlands. í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók. í„fyrirm yndarlandin u “ SVISSLENDINGUR einn Ernst Jucker að nafni, hefir fyrir nokkru gefið út bók, þarsem hann skýrir frá 16 ára reynslu sinni, af lífinu fyrir austan járntjaldið. Hann var í Síberíu, kennari við lýðháskóla í Irkutsk. Höfundur lýsir m. a. kaupkjörum manna einsog þau voru fyrir styrjöldina. Þá fjekk óbreyttur verkamaður um 50 rúblur í kaup á mánuði, barnakennari 96 rúblur og læknir 165 rúblur. En kolanámumenn gátu fengið mun hærra kaup. Fór það eftir því hve miklu þeir afköstuðu. Eftir gengi rúblunna gat kaup þetta álitist vera tals- vert ríflegt. En það er ríkið, sem þarna greiðir kaupið, og ríkið sem rekur verslunina, og ræður verðlaginu. Svo það fer eftir kaupmætti rúblanna, hve kaupið er nota- drjúgt. Árið 1938 kostuðu einir skór þar í útsölum ríkisins 200—300 rúblur. En alklæðnaður kostaði á annað þúsund rúblur. Ríkið rak þrenns konar búðir. Ein tegund búð- anna var fyrir verkafólkið, með vörur sem því voru ætl- aðar, aðrar búðir voru fyrir millistjettina, svo sem verk- fræðinga og aðra tæknimentaða menn, starfsmenn leyni- lögreglunnar, rithöfunda o. fl. En svo var þriðja tegund búða, sem ætluð var fyrir ríkisfólkið. Þar var hægt að fá allskonar luxusvörur, fyrir fremur lágt verð, til þess að gera, endaþótt það fólk, sem þar verslar, hafi margföld laun á við verkafólkið. Verkalýðnum eru stranglega bönnuð öll verkföll sem kunnugt er. Þeir sem reyna nokkuð slíkt máttu búast við því, að tína lífinu ellegar verða settir í fangelsi, þar sem menn verða ekki langlífir. Enginn verkamaður getur skift um vinnustað án þess að hann allra náðarsamlegast fái til þess leyfi yfirvald- anna. En hver verkamaður getur, hvenær sem er átt von á, að hann verði fluttur til, þangað sem þörf þykir vera fyrir vinnu hans. Og er heimili hans þá leyst upp, ef svo ber undir. Því heimilislíf og fjölskyldulíf er ekki í hávegum haft, á móts við flokksagann. Rjettaröryggið þar eystra er ekki til. Leynilögreglan getur tekið hvern sem vera skal, og varpað honum í fangelsi, ef einhver grunur fellur á hann, að hann hafi tilhneigingu til þess, að mögla yfir þeim kjörum sem honum eru boðin, eða yfir ástandinu í landinu yfirleitt. í fangelsi geta menn svo fengið að dúsa mánuðum og ár- um saman, án þess að nokkuð sje gert, til þess að rann- saka mál þeirra. Þannig er ástandið, eftir því sem Svisslendingurinn segir, og margir aðrir hafa sagt, á undan honum, án þess að hægt hafi verið á móti að mæla. Nema hvað kommún- istar gala um, að verið sje að útbreiða róg og níð um Sovjetríkin. Því þeir vita sem er að hver sá maður, í Vestur-Evrópu, sem hefir ekki orðið altekinn af siðleysi kommúnismans, hann getur ekki fylgt þeim flokki, sem heldur því fram að það stjórnarfyrirkomulag, sem þarna er, sje til fyrirmyndar fyrir menningarþjóðir. Jucker segir svo frá í bók sinni: Plato Grigorjevitjs járnsmiður, við verkstæði tekniska skólans spyr á fundi: Farið er fram á það við okkur, að við leggjum fram af launum okkar í opinber lán. Þýðir það, að við getum ef við verðum veikir farið í bankann, og fengið peninga okkar greidda. Honum var ekki svarað. Þrem tímum seinna er hann tekinn fastur, setíur í fangelsi. Nokkrum mánuðum seinna fær hann dóm sinn, 5 ára hegningarvinnu. Hann er með- limur í fagfjelaginu, og hefir unnið 30 ár við verksmiðj- una. En eftir fyrirspurnina er hann orðinn „fjandmaður þjÓðfjelagsins“. Þetta er ekki nema lítið dæmi af því, hvernig það skipulag er og hvernig eru kjör verkalýðsins, í því landi sem núverandi stjórn Alþýðusambands íslands álítur að sje til fyrirmyndar, fyrir allar þjóðir og þá ekki síst fyrir Islendinga. \Jiluerji áhri^c ar: ÚR DAGLEGA LIFINU Það er von á gestum. í LOK VIKUNNAR er von! á mörgum góðum gestum hing j að til bæjarins. Að gömlum íslenskum sið munum við öll vilja taka sem best á móti au- fúsugestum og gera þeim dvöl ina hjer eins skemtilega og. góða og í okkar valdi stendur. En það er fleira en hlý hand tök og góður viðurgerningur, sem til greina kemur þegar tek I ið er á móti gestum. Við verð- um líka að hugsa um, að hafa' alt eins hreint og þokkalegt og hægt er. I skýrslu frá vinnumiðlun- arskrifstofunni hjer í bænum er sagt frá því, að stöðugt sje þeim mönnum að fjölga hjerj í bænum, sem hafa aðalatvinnu af því að gjöra hreint, þvo glugga og svo framvegis. Það ( er nokkur sýnilegur árangur, af þessari fjölgun í umræddri stjett, en fleiri mættu aug-1 sýnilega bætast við til að vel' væri. • Þörf upplýsinga- starfsemi. MJÓLKURSAMLALAN hef ir nýlega gefið út þarfan bækl ing. Nefnist hann 10 minnis- atriði mjólkurframleiðenda. — Bækling þenna hafa gert í sameiningu þeir Eðvarð Frið riksson mjólkurfræðingur og Halldór Pjetursson, sem hefir teiknað myndir til skýringar- téxtanum. Á pjesanum stendur: „Fræðslurit 1“ og gefur það fyrirheit um, að ákveðið sje að halda áfram á þessari braut, að gefa út smárit með þörfum upplýsingum fyrir al- menning. * Það er rjett að geta þess, Sem vel er gert og hjer er for- stjóri mjólkursamsölunnar á- byggilega á rjettri braut. • Þetta eru svik. í AFGREIÐSLUSAL Lands- símans er vigt, sem gestir er þangað'koma geta notað gegn 25 aura gjaldi. Vigtin er.þannig útbúin, að hún á að skila miða með áletraðri vigt viðkom- anda eftir að búið er að greiða gjaldið. Er þetta sjálfvirkt tæki. sem er útbúið eftir sjálf salafyrirkomulaginu. Þetta er hið þarfasta tæki, sem margir hafa gaman af að nota og fje það, sem kann að koma inn fyrir vigtina, gengur til símamannabústaðar. Alt er þetta gott og blessað, þangað til að því kemur að menn standa á vigtinni, eins og aul- ar, setja hvern 25-eyringinn í hana á fætur öðrum, en fá ekkert í staðinn. Þá er svo komið, að menn geta ekki annað, en kallað þenna vigtarskramba svik. • Kærulcysi. NÚ DETTUR víst engum í hug, sem þekkir starfsfólk sím- ans og fjelagsskap þess, að síma fólkið ætli sjer að svíkja nokk urn mann af ásettu ráði. En það er bara gamla kæruleysið, sem hjer kemur til greina. Það er ekki hugsað um að fylgjast með vigtinni og láta gera við hana þegar hún bilar, eða setja upp merki um, að hún sje í ó- lagi, þegar svo stendur á. Það er ekki aðalatriðið í þessu máli, að einstaka menn tapi nokkrum“25-eyringum til einskis, heldur er það ergilegt, að láta gabba sig svona, eins og sagt er. Þó það. „Víkverji góður“, skrifar K. J. „Undanfarna daga hefur þú verið að birta greinar um hye pósturinn kæmi seint til við- takenda, hefði jafnvel verið 147 daga á leiðinni. Jeg vil segja þjer það, Víkverji góð- ur, að þar sem jeg bý við Haga j mel. þá er brjeíberinn altaf j þar tvisvar á dag, og sem dæmi I upp á það vil jeg nefna, að á föstudaginn fjekk jeg brjef, sem var stimplað kl. 8—9 um morguninn, og kl. 9.30 var brjefið komið í mínar hendur“. Þannig á það að vera, vin- ur minn. Er þetta tíska? FYRIR nokrum dögum gekk jeg með amerískum rithöfundi um bæinn. Rithöfundurinn í ætlar að skrifa bók um ísland | og spurði margra spurninga. Hann skoðaði bæinn með gests augum. Var hrifinn af mörgu sem hann sá, en setti út á ann að, eða bað um skýringar. Er við höfðum gengið víða, sagði hann alt í eiu: . „Segið mjer hvernig á því I stendur, að svona margir ung- i ir menn eru með sítt hár. Er það tíska hjer?“ | Hann átti við lubbana, sem einu sinni voru kallaðir. Jeg | reyndi að eyða þessu tali, en hugsaði með mjer. Það var gott, að hann kom ekki hingað fyrir tveimur árum. Þá hefði hann orðið hissa á lubbamensk unni. Því sannleikurinn er sá, að hún er alveg að fara úr tísku og það er hrein undan- tekning, að maður sjái unga menn með ,,passíuhár“ á göt- um bæjarins nú orðið. MEÐAL ANNARA ORÐA . . . . Slærsli sljörnukíklr I heimi Eitthvert kvöld einhverntíma á næsta ári mun maður skríða inn í hylki, sem mun hækka upp eftir hvelfingunni á Palomar stjörnuathugunarstöðinni í Kali forníu. Þetta hylki, sem hann fer inn í færist eftir teinum að stjörnukíkinum, sem er festur þar uppi í loftinu. Þar mun hann eyða nóttinni í að taka myndir af geimnum. Hann mun verða fyrsti vís- indamaðurinn, sem notar hinn sextíu feta langa stjörnukíki. Bygging hans byrjaði 1928 og nú er hann að nálgast það að verða fullgerður. Sterkasti kíkir heimsins. Þessi kíkir er langtum sterk- ari en nokkur annar stjörnukík- ir í heiminum og hann á að geta greint stjörnur, sem eru billjón- ir ljósára í burtu. Sumir vísinda- menn hafa nokkra trú á að með honum megi leysa spurninguna, sem er mest allra spurninga: Endar rúmið, og- hvað tekur við þar sem það endar. í afstæðislögmálinu heldur Einstein því fram, að rúmið og yfirleitt alt í rúminu sje sveig- myndað. Athuganir með veikari kíkjum haía stutt þessa skoðun. Ef til vill verður hægt, að á- kveða það fyrir fullt og allt með Palomar kíkinum, og ef til vill verður einnig hægt að sjá hvort1 rúmið endar eða hvort það held- ur áfram út í endalaust rúm. Hann er þungur. Enda þótt kíkirinn vegi sam- tals 500 tonn mun hann vera í svo nákvæmu jafnvægi að 2ja punda kraftur mun vera nóg til að hreyfa hann. Neðst í kíkin- um mun verða spegillinn, sem tekur geislana upp. Hann er 201 tomma í þvermál og 26 tommur að þykkt. Það var byrjað árið 1936 að slípa spegilinn. 1942 var því frestað vegna stríðsins en byrj- að aftur 1945 og nú er því eigin- lega alveg lokið, aðeins er eftir , að flytja hann á rjettan stað, og það verður í september. 1 janúar næsta ár verður alt tilbúið til notkunar. Ljósmyndavjel. Þótt þetta verkfæri sje kallað stjörnukíkir er það í rauninni aðeins ljósmyndavjel. í gegnum kíkir að þvermáli 200 tommur getur ekkert mannlegt auga greint neina geisla, hvað þá þeg- ar þeir eru búnir að fara fleiri billjón ljósár. Aðeins ljósmynda- platan, þegar geislarnir eru látn ir falla á hana alllangan tíma, geta tekið upp mynd af þessum , f jarlægu stjörnum. Fjöltefiið í fyrra- hvöld I FYRRAKVÖLD tefldi Bald ur Möller skákmeistari Islands fjöltefli við 26 menn. Varin hann 14, tapaði fyrir 6 og gerði jafntefli við 6. Þeir sem unnu hann voru þessir. Sveibjörn Einarson, Jón Guðnason, Þórð ur Þórðarson, Torfi Guðbrands son, Jóhannes Halldórson og Rafn Stefánsson. Um leið tefldi Ásmundur Ásgeirsson blindskák við fjóra mpnn. Vann hann þrjár en tap aði einni við Hjalta Eliason. Kolavinnsla f Evrópu fi! umræðu IJARRIMÁN, verslunarmála ráðherra Eandaríkjanna, sagði í viðtali við blaðamenn í Róma- borg í dag, að Bandaríkjastórn hefði mikinn hug á þvi að sjá á ný hafna starfrækslu lielstu kolasvæða Evrópu. Harriman gat þess og, að Bandaríkin mundu fús til að aðstoða Italíu við útvegun vjela til kolávinnslu, en sagði endan lega lausn þessa máls vera í höndom Parísarráðstefnunnar. — Reuter.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.