Morgunblaðið - 16.07.1947, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 16. júlí 1947

WORGtJNBLAÐIÐ
íslensku fiskimiðin ern í hættu
ALLIR forustumenn í bresk-
um fiskveiðum, þar með taldir
vísindamenn í véiðirannsókn-
um eru riú sannfærðir um að
jNTorðursjórinn er að verða alveg
þurausinn af fiski. Hver sem
kynnir sjer þessi mál kemst að
raun um, að ef ekki verður
kraftaVerk á næstunni, þá verði
engin verslunarleg þýðing leng
ur að fiski, sem veiðist í Norð-
ursjónum þegar kemur fram
undir 1950.
iEf ekki verður komið á al-
þjóðasamþykkt um þessi mál nú
á næstunni milli mestu fisk-
veiðiþjóða Evrópu, hverfur
Norðursjávarfiskurinn og sjest
ekki á diskum í Evrópu næstu
tvö eða þrjú ár.
Fiskstofninn minkar.
Sem sönnun i>ess, að slík
ógnun sje raunveruleg, hefir
formaður breska togarasam-
bandsins gefið út yfirlýsingu,
þar sem hann segir, að fisk-
stofninum í Norðursjónum
fari hraðminnkandi. Ollum,
sem vit hafa á, ber saman um
að stofninn fari einnig versn-
andi, og að fiskurinn sje yfir-
leitt fniklu minni og verri en
áður. Aðalorsök þessa alls er
ofveiðar, auk harða vetursins
1946—’47, sem drap fiskinn
mjög og þó sjer í lagi átuna í
sjónum, sem hann lifir á.
Bretland er mesta fiskveiða-
ríki í heiminum (staðreynd,
sem margir gleyma) og þetta
ár munu Bretar veiða 1/10
hluta alls fiskjar, sem veiddur
verður. Þessvegna varðar það
þá miklu hvernig þessi mál
skipasf. Nýlega kölluðu Bretar
saman alþjóðlega fiskimálaráð-
stefnu, sem átti að ræða þessi
vandamál um Norðursjávar-
veiðarnar og þar voru bornar
fram margar mikilsverðar til-
lögur. Það er samt mjög ólíklegt
að nokkurt samkomulag náist.
Sjerfræðingar benda á, að nú
þegar fiskurinn er að hverfa
af Norðursjávarmiðunum verði
allar Evrópuþjóðir tilneyddar
til að senda togara sína lengra
ar teppi. Þar fiskn Spánverj-
arnir dag og nótt, fylla bátana
og.hafa svo fullkomið flutninga
kerfi til að færa fiskinn heim
til San Sebastian, Vigo og Sant
ander. Þeir fiska á djúpmiðum
og hafa sjerstaka aðferð,
þannig, að tvö skip draga oina
stóra vörpu á milli sín, sigla
hægt áfram samsíða og skafa
botninn. Skip, sem þar koma
seinna, hafa engar líkur til að
fá veiði þar.
Islandsleiðangur.
írar óttast þetta mjög og eru
þegar farnir að leita alþjóða-
verndar. En auk þess slær það
miklum ugg í fiskimenn í SV
Englandi. Þeir eru einnig farn
ir að leita sjer öryggis. Þeir
hafa þegar tekið það spor að
snúa sjer yfir á íslensku miðin.
Fyrsti togarinn frá Milford
Haven ,,Maretta“ var sendur í
ferð, sem var kölluð íslands-
leiðangurinn. Hann kom aftur
með ágæta veiði og allir, sem
að því stóðu, eru svo ánægðir,
að nú stendur til að senda fleiri
togara. Maretta er fyrsti tog-'
arinn frá Milford Haven, sem
sækir á Islandsmið. Mr. Rich-
ards, forstjóri Pair Fishing
Company, sem sendi togarann,
sagði, þegar hann kom til
baka „. .. . íslenski fiskurinn
fjekk mjög góðar viðtökur og
það er viðurkennt að hann var
fyllilega í því ástandi, sem bú-
ist var við...... Þrír fjórðu
hlutar fisksins voru seldir á
hámarksverði og ekkert var
dæmt óhæft til sölu. Vjer álít-
um að í matarskortinum, sem
nú er hjer, þurfi Suður Wales
á íslenska fiskinum að halda“.
Hann sagði einnig, að hans
fjelag hefði ákveðið að halda
fáeinum skipum við Englands-
strendur á lýsuveiðum, en ætl-
aði að senda alla stærstu tog-
arana til íslands, Færeyja og
Rockall.
Gagnráðstafanir
nauðsynlegar.
Island verður þegar í stað
að gera ráðstafanir til að verja
88 íslenskir skátar fara á
Jamboree í Fra kklandi
Hafa gert rálstafanir til >
góðra Eandkynningar
sýningu, þar sem leitast verður hafa til að víkka sinn sjónhring,
ALHEIMSMÓT skáta verður
háð í sumar í Frakklandi og
hefst þaö 7 ágúst næstkomandi.
Þetta er fyrsta alheimsskáta-
mótið sem haldið er eftir styrj-
öldina og er það nefnt Friðar-
Jamboree —- en Jamboree heita
öll alheimsmót skáta sem haldin
eru fjórða hvert ár á friðartím-
um. Islendingar senda á þetta
mót mjög myndarlegan hóp eða
88 skáta alls og er það mesta
þátttaka, sem verið hefur frá ís-
i j- r-í i . , . , . ... * I leitað til í þvi augnamiði að fa
landi. Ef vel tekst þa ætti að, .
* ] lánað efni til syningarinnar, þvi
geta orðið goð landkynnmg að j J b ’ 1
,,, . , . , i við höfum ekki rað a að leggia
slikum hopi og skatunum er vel|. ... . ... .....
við að gefa nokkurt yfirlit yfir
sögu og menningu þjóðarinnar.
Við höfum notið mikillar velvild
ar hjá öllum, sem við höfum
út, allt út á íslensku miðin. Ef sig gegn þessum tveimur ógn-
slíkt yrði gert er þetta mál, j unum, sem eru stöðugt að nálg
sem skiptir hvern íslending og
ef fiskurinn hverfur í Norður-
sjónum verða allir íslendingar
að fylgjast með af mikilli at-
hygli. Ef að allar Evrópuþjóð-
irnar ætla að fara að veiða á
og við íslensk mið mun afleið-
ingin af því verða ógurleg fyrir
ísland. Hún myndi verða ógur-
leg vegna þess að landið gæti
alls ekki staðið gegn slíkri á-
sókn nema það sje varið með
alþjóðalögum.
Ný hætta.
En aflabrestur í Norðursjó
er ekki eina hættan, sem steðj-
ar að þessum atvinnuvegi Is-
lendinga. Nú er einnig að draga
aðra bliku á loft í annarri átt
og það er af völdum Spánverja.
Spánverjar nota (samkv. írsk
um skýrslum) 1000 skip til
veiða á hinum ríku miðum vest
ur og suður af Irlandi. Spán-
verjarnir nota nýja tegund af
botnvörpu, sem sópar boíninn
næstum eins og ryksuga hreins-
ast og vaxa. Island er eitt allra
landa í heiminum, sem byggir
allt atvinnulíf sitt á fiskveið-
um og sölu fiskafurða. Þetta er
bitur staðreynd, sem margir ís-
lendingar virðast gleyma. Þeg-
ar um er að ræða fiskveiðar
stendur ísland í mjög sjer-
stæðri stöðu. íslendingar ættu
að skilja það, að öll tilvera
þeirra, atvinnulíf, virðing og
sjálfstæði byggist á fiskveiðum
og engu öðru en fiskveiðum.
Af þeirri ástæðu, augljósustu á-
stæðu í heiminum, verður að
setja einhver alþjóðalög, ein-
hverja vörn til að verja Island.
Þ?ð er lítið gagn að því að
bíða þangað til Norðursjórinn
er þurausinn. Það er kominn
tími til að taka til starfa.
treystandi til að koma vel fram
og sýna að hjer búi einnig þrótt-
mikill æskulýður, og alþjóða-
starfsemi skátanna er vel skipu-
lögð og þarna verður margt um
manninn frá öllum heimsálfum.
Blaðamaður frá Morgunblað-
inu hefur átt tal við fararstjór-
ann Pál Gislason, læknanema og
stóran hpp skáta, sem var við
vinnu í skátaskálanum við
Hringbraut og æfingar undir
förina, og fer hjer á eítir stutt
viðtal við Pál:
— Hvað fara margir skátar
á alheimsmótið ?
•— Það munu verða 88 alls,
og skiptast þeir þannig á hina
ýmsu staði: Akranes 1, Akur-
eyri 8, Bolungarvík 1, Hafnar-
fjörður 7, ísafjörður 8, Kefla-
vík 16, Laugavatn 2, Patreks-
fjörður 1, Reykjavík 37. Sauð-
árkrókur 1, Selfoss 1, Stokks-
eyri 1, Siglufjörður 1, Vest-
mannaeyjar 4. Þátttakendur eru
allflestir ungir, og hafa mjög
fáir þeirra komið til útlanda
áður.
Tjaldborg
á stærð við Reykjavík.
— Hvað verða margir þátt-
takendur í mótinu?
— Það er gert ráð fyrir að
þeir verði 43 til 45 þúsund, frá
43 löndum, og er þetta eitt hið
stærsta alheims æskulýðsmót,
sem haldið hefur verið verið.
Tjaldborgin sem þátttakendur
búa í verður nokkuð svipuð á
stærð og Reykjavík, og mun hún
verða reyst á tveim dögum eða
frá 7. til 9. ágúst, að undan-
skildum samkomustöðum og
leikvanginum, sem Frakkar
hafa nú unnið að í langan tíma.
Mótstaðurinn er um 60 km. suð-
vestur frá París í hjeraði því
er Maison nefnist og er það
mjög rómað fyrir fegurð. Að
loknu mótinu, sem stendur yfir
í 10 daga, verður þrem dögum
varið til að skoða París undir
leiðsögn frönsku skátanna.
i mikinn kostnað við tilbúning
sýningarmuna. Jeg vildi nota
þetta tækifæri til að biðja þá
sem kynnu að hafa góðar hug-
myndir í sambandi við þessa
sýningu eða einhverja muni sem
þeir vildu lána okkur, að gefa
sig fram við sýningarstjóra okk-
ar, Helga S. í Keflavík. Þá höf-
um við einnig verslun þarna á
mótinu og verða seldir þar mun-
ir, sem skátarnir hafa búið til,
kort og skinn og alt það er við þessari ferð ?
og eins og málum er varið þá
geta þeir nú klofið það hvað við-
víkur innlendum gjaldeyrir, eng
in veit hvað síðar kann að verða.
Það er mikils virði fyrir okkur
að geta þarna á stuttum tíma
fengið okkur kynni af 43 þjóð-
um, sjeð sýningar þeirra, aflað
sjer vina og upplýsinga um alla
þeirra hagi og jafnframt kynt
sitt eigið lar.d. — Jeg vona að
enginn þurfi hvorki nú nje síð-
ar að bera kinnroða fyrir þessa
gjaldeyrisveitingu, því hún kem-
ur margföld aftur í þjóðarbúið
í aukinni þekkingu og víðsýni.
Boðið til London.
— Hvað verðið þið lengi í
teljum frambærilegt sem minja-
gripi um Island. Hekluhraun og
vikur verður mikill þáttur í vör-
um okkar. Við gerum okkur
miklar vonir um að verslunin
gangi vel, því hún er stór þáttur
í gjaldeyrisöflun okkar.
SJONVARP I
HÚSIÐ
WASHINGTON:
ið hefur verið að
móttökutæki fyrir
Hvíta húsinu.
Landkynning.
— ixvaö æciið þið að gera til
landkynningar á mótinu?
—Við erum að æfa glímu,
víkivaka og kórsöng, svo er ver-
ið að gera hliðið, en sá er hátt-
ur á slíkum mótum að hvert
land hefur hlið fyrir sínum
tjaldbúðum, sem sýna einhver
sjerkenni landsins, og ætlum við
að þessu sinni að hafa þar bæði
HVÍTA I Heklu og Geysir, ásamt mynd
! af landinu og skjöldum með
— Ákveð- helstu atburðum sögunnar á, svo
setja upp höfum við talsvert af kvikmynd
sjónvarp í um og sjerstaka sýningu úr ís-
lensku skátalífi, svo og íslands- allflestir
Gjaldeyrisöflun.
— Hafið þið fengið gjaldeyr-
ir til fararinnar?
— Já, við höfum fengið 500
krónurhver í fpönkum, og erum
þakklátir fyrir það, enda þótt
þetta sje svo lítið að ekkert
verður afgangs frá ferðakostn-
aði erlendis og uppihaldi á mót-
inu. Skipsferðir gátum við eng-
ar fengið, bæði vegna þess að öll
skipsrúm voru upptekin af öðr-
um, sem voru að fara til út-
landa og svo varð að greiða
heimferðina í erlendum gjald-
eyrir, en við höfum fengið far
bæði að heiman og heim, með
,,Heklu“, og erum við þakklátir
Loftleiðum fyrir lipurð þeirra
og vinsemd, en flugfarið gerir
okkur kleift að komast á mótið,
og kostar okkur í íslenskum pen
ingum eitthvað svipað og bíl-
og hótelferð til Norðurlandsins
mundi kosta, en allur kostnaður
við förina verður um 3000 krón-
ur og eru þá með talin föt og
annar útbúnaður, sem altaf er
í fullu gildi fyrir þá sem mikið
ferðast innanlands.
Það er ekki örgrant að við
höfum heyrt hnjóðað í þá ráð-
stöfun gjaldeyrisyfirvaldanna,
að veita okkur þessar 500 krón-
ur, en nú eru svo margir á
±e. öalögurn milli landa og jeg
held að enginn þeirra eigi þess
kost að ferðast eins ódýrt og við,
eða að enginn annar einstakling
ur gæti farið til hinnar allra
— Við verðum í Frakklandi
til 21. ágúst, en eftir það eigum
við tækifæri til þess að dvelja
8—10 daga með enskum skát-
um í London, en við getum það
ekki nema að okkur takist vel
með verslunina og að við getum
sparað saman til fargjaldsins frá
París til London, en það mun
kosta okkur um 6 sterlingspund
á mann. Við erum að vona að
okkur takist þetta og þá kom-
um við ekki fyrr en um mánaða-
mótin ágúst og september en
annars fyrr.
— Hvenær farið þið af stað?
— Við verðum að fara í tveim
hópum og fer sá fyrri þann 2.
ágúst, en hinn síðari 5. ágúst,
en allan farangur verðum við að
senda með skipum til Antwerp-
en og síðan áfram til París.
— Er ekki erfitt að stjórna
svona stórum hóp?
Nei, það er ekkert erfitt,
þetta eru alt samvaldir og dug-
andi drengirj og svo hef jeg
ágæta samstarfsmenn í farar-
stjórninni, þá Vilberg Júlíusson
frá Hafnarfirði og Hermann
Stefánsson úr Reykjavík, sveit-
ar- og flokksforingjar taka störf
sín með alvöru og kostgæfni svo
og allir aðrir starfsmenn farar-
innar, við erum allir samtaka í
því að láta þessa för verða ís-
landi og skátahreyfingunni til
sóma í hvívetna og þegar svona
stór hópur er samhentur að einu
marki, þá höfum við ástæðu til
að vona alt hið besta.
★
Nú var farið að koma nokkuð
oft í dyrnar, þeim þótti Páll
víst sitja nokkuð lengi á tali við
einn mann. Við urðum samferða
inn í hin rúmgóðu salarkynni
stytstu dvalar dvalar erlendis Reykjavíkurskátanna og, þar
fyrir jafn lítiS fje. Við munum
gera alt sem í okkar valdi stend-
ur til að hafa þarna með hönd-
um góða landkynningu og er
það altaf nokkurs virði, en jeg
álít að hitt sje engu minria virði
að gefa öllum þessum ungmenn-
um tækifæri til að sjá sig svo-
lítið um í heiminum, þetta er ef
til vill einasta tækifærið sem
þessara þátttakenda
var verið að æfa glímu í öðrum
endanum en fánaburð og horna-
blástur í hinum, og svo átti að
verða sameiginleg söng- og víki-
vakaæfing á eftir. — Það er ekki
hægt annað en að hafa trú á
þessum hraustlegu og glaðværu
drengjum, og vonandi tekst
þeim að verða landi og þjóð til
sóma í hinni væntanlegu för á
alheimsmót skáta.