Morgunblaðið - 17.07.1947, Síða 6

6
moegi/wblabie
Fimmtudagur 17. júlí 1947
1
Útg.: H.f. Árvakur, Rrykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjóri: Valtýr Stef 'msson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands.
kr. 12,00 utanlands.
f lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.

Hafa þeir gleymt
verkföllun um ?
FYRIR nokkrum dögum lýsti Þjóðviljinn undrun sinni
og hneykslun yfir því, að ein af síldarverksmiðjum ríkis-
ins væri ekki tilbúin til þess að hefja starfrækslu. Þótti
blaðinu þetta vera hið mesta hneyksli og hafði mörg orð
um.
Þegar svo býður við að horfa, reynast kommúnistar
vera allra manna gleymnastir, sem kunnugt er. En í þessu
tilfelli virðist gleymska þeirra vera með allra rnesta móti.
Ekki alls fyrir löngu háðu kommúnistar verkfall hjer
á landi, einsog öðrum en þeim sjálfum mun vera í fersku
minni. Verkfall þetta náði til síldarverksmiðja ríkisins á
Siglufirði. Kommúnistar lögðu svo mikla áherslu á, að
vinna yrði einmitt stöðvuð þar, að þeir hjeldu áfram
verkfalli með ofbeldi, þvert ofan í atkvæðagreiðslu í
verkamannafjelaginu Þrótti. Málið fór fyrir Fjelagsdóm,
eins og kommúnistar e. t. v. rámar í, og endaði með því,
að kommúnistar báðust undan því, að fjelagsdómur
kvæði upp úrskurð sinn, af því þeir vissu alla tíð, að
þeir hefðu framið lögbrot, beinlínis til þess að koma í
veg fyrir að undirbúingurinn við síldarverksmiðjur
ríkisins á Siglufirði kæmist að öllu leyti í kring, áður en
síldveiðar byrjuðu.
Nokkrum dögum eftir að þetta er svo um garð gengið,
skrifa „ritsnillingar“ Þjóðviljans .grein, þar sem þeir
þykjast vera mjög hneykslaðir á því, að ekki skuli öllum
undirbúningi síldarverksmiðjanna vera lokið, alveg einsog
ekkert verkfall hefði verið, engin stöðvun á vinnu við
undirbúning verksmiðjanna, og þjóðin hefði alveg komist
hjá því tjóni, sem þeir sjálfir kommúnistarnir hafa bakað
henni, með verkföllum sínum á þessu vori.
En til verkfallanna var boðað, og þeim haldið uppi,
sem alþjóð er kunnugt til þess fyrst og fremst að reyna
að sýna þjóðinni í tvo heimana að ekki væri hægt að
reka síldveiðar hjer á landi, nema að kommúnistar væru
í stjórn ríkisins.
Þetta mistókst fyrir þeim. Ríkisstjórnin er fastari í
sessi en áður, eftir þetta tiltæki kommúnista. Og síldveið-
ar eru byrjaðar, ekki fyrir tilverknað kommúnista, held-
ur vegna þess, að þegar veiðitíminn nálgaðist, þá tóku
sjómenn sjálfir fram fyrir hendur komma, er vildu eyði-
leggja afkomu sjómanna og fjárhag þjóðarinnar.
Landbúnaðarsýning-
unni lokið
LANDBÚNAÐARSÝNINGUNNI er lokið og Ijúka allir
upp einum munni um að hún hafi tekist hið besta.
Á þessari sýningu gaf að líta bæði gamalt og nýtt.
Gömlu verkfærin, sem íslenskir bændur notuðu um alda-
raðir og nýtísku og hraðvirkar vinnuvjelar, sem auðvelda
bóndanum hans erfiða starf, húsfreyjunni heimilisverkin
og starfsfólkinu skyldustörfin utan húss og innan. Á
þessari sýningu mátti sjá sögu íslands í aldaraðir. Hin
frumstæðu og einföldu verkfæri sem þar voru gætu sagt
sögu erfiðis og langs vinnudags, ef þau mættu mæla.
Myndirnar af húsbyggingum í sveitum landsins sögðu
sina sögu og sýndu þær miklu framfarir, sem orðið hafa..
Blómin og sýnishorn af korni og grasi báru vitni um,
að hjer á landi er hægt að rækta, ef viljinn er fyrir hendi.
Landbúnaðarvjelarnar gáfu fyrirheit um stórtækari
ræktun og fullkomnari afköst. Það hresti hvern sannan
íslending að koma á þessa sýningu, því um leið og hún
sýndi hið gamla og úrelta gaf hún mikil og stór fyrirheit
Nú þarf að stuðla að því að fleiri atvinnuvega-sýningar ^
verði haldnar hjer á landi. Sýningar eins og landbúnaðar-!
sýningin örfa til nýrra dáða og sýna hvað hægt er að
gera í voru hrjóstruga landi: 1
Uíhverji ihrifar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Fágætt listaverk.
VEGFARENDUM um Ingólfs
stræti, framhjá sýningarglugga
verslunar Jóns Björnssonar &
Co., hefir verið starsýnt á fá-
gætt listaverk, sem þar hefir
verið til sýnis í sumar. Er þetta
manntafl, sem íslenskur ungl-
ingur gerði austur á Fjörðum
í tómstundum sínum. Taflið er
sjerstaklega vel gert og tafl-
mennirnir eru alt íslenskir
fornmenn í litklæðum.
Allir, sem sjeð hafa þenna
grip, ljúka upp einum* munni
um, að hann sje hin mesta völ-
undarsmíði. — Listamaðurinn,
sem gerði þetta tafl, dó ung-
ur og fátt annað er til eftir
hann, en taflið. Hann hjet Sóf-
ús Sveinsson, ættaður úr Við-
firði. •
Það hefir sagt mjer Ríkarð-
ur Jónson, að aldrei hafi hann
sjeð jafnvel gerða gripi eftir
nokkurn ungan hagleiksmann
og ólærðan sem tafl þetta.
•
Verður það selt úr
landi?
ÞAÐ, SEM kemur mjer til
að fjasa svona mikið um þetta
tafl. er það, að jeg hefi heyrt
að það geti komið til mála að
taflið verði selt úr landi. Am-
eríkumaður nokkur vilji kaupa
það fyrir 1000 dollara eða
meira. Og dollarinn hefir
lengi verið almáttugur. En það
má ekki ske, að þetta tafl fari
úr landi. Það á heima í Þjóð-
minjasafninu, eða bygðasafni
Austfjarða.
•
Má ekki ske.
ÞETTA ER MERKUR heim-
ilisiðnaður, sem ekki verður
metin til fjár, en er dæmi um
hvað íslenskir hagleiksmenn
hafa getað gert svo að segja
með sjálfskeiðingnum sínum.
Það er nóg komið af íslensk-
um gersemum til útlanda, bæði
á söfn og til einstaklinga. Nú
verðum við að stinga við fæti.
«
En hver getur
bjargað?
EN HVER getur nú bjargað?
Þjóðminjasafnið á ekki til
neina sjóði til að kaupa muni
eins og þetta tafl og það er
ekki til nein önnur opinber
stofnun, sem gæti keypt taflið
til að tryggja það, að það yrði
áfram í íslenskri eigu.
Það er helst, að til sje ein-
hver vel stæður maður. sem
vildi kaupa taflið til að gefa
það safni, eða eiga það sjálfur
á meðan hann lifir, en mæli svo
fyrir, að það fari ekki úr landi.
Það væri vel gert.
0
Ekki til grútartýra.
OG í SAMBANDI við þetta
tafl er ekki úr vegi að minna
íslensku þjóðina á hvernig
hún hefir sóað merkilegum
verðmætum með því að gefa
út úr landinu eða selja fyrir
peninga. Það er nú svo kornið,
að ekki er hægt að komast yfir
grútartýru á landi hjer. Þær
hafa allar vérið fluttar út með
ferðamönnum, sem hingað hafa
komið. Askar og spónar eru
ekki til nema í eftirlíkingum
og þannig mætti margt upp
telja.
Við höfum oft farið með verð-
mæta þjóðlega muni eins og
skran, því miður.
0
íslensk gestrisni í
afturför.
MÖNNUM VERÐUR tíðrætt
um beina þann, sem veittur er
í veitinga- og gistihúsum úti
á landi um þessar mundir. —
Sannleikurinn er sá, að íslensk
gestrisni er í afturför. Það er
ekki hægt annað en að skamm
ast sín fyrir hvernig mörg ís-
lensk gisti- og veitingahús eru
rekin, þótt vitanlega sjeu til
heiðarlegar undantekningar.
Margir hafa teldð að sjer
veitingar án þess að hafa nægj
anlega þekkingu í faginu og
án þess að hafa nokkra getu
til að selja beina, bæði hvað
húsnæði snertir og framleiðslu
á mat.
0
Okurverð.
VERÐIÐ ER hreint okur
víða. Það er sannarlega ekki
glæsilegt fyrir þreytta og
svanga ferðamenn að koma í
veitingastað og fá þar ljelegan
mat, illa framborin og illa til-
búin fyrir offjár og þurfa ofan
í kaupið að bíða eftir beina
langan tíma.
«
Eftirlit nauðsynlegt
ÞAÐ ER NÚ svo komið í
þessum efnum, að það opinbera
verður að taka í taumana og
fylgjast betur með veitingum
og gistihúsarekstri en gert hefir
verið. Það á víst að heita svo,
að til sje eftirlitsnefnd með
þessum málum, en árangur af
hennar starfi hefir ekki sjest
ennþá.
Það þarfa að vera strangt
eftirlit með því hverjir fá leyfi
til veitingahúsreksturs í land-
inu og hverskonar húsakynn-
um og kunnáttu þeir þúa yfir.
Það er hvorki meira nje
minan en þjóðarsómi sem er í
veði. Og það er síst of seint, að
byrja nú þegar á framkvæmd-
um í þessum efnum.
0
Mikil hátíðahöld.
í SAMBANDI við hátíðahöld
in, sem verða hjer um helgina,
ætti ekki að þurfa að taka það
fram, að ætlast er til, að all-
staðar þar sem flaggstengur
eru fyrir hendi, hvort sem það
er í bæjum, eða úti í sveitinni,
verði flaggað. Skip, sem liggja
í Reykjavíkurhöfn þessa daga,
laugardag og sunnudag, verða
vafalaust öll skreytt hátíðarfán-
um. —
MEÐAL ANNARA ORÐA ....
. , —— - - - ———— ■ - °0
Þegar nasistar og kommúnisfar voru vinir
• ÁTTA ÁR eru nú í sumar frá
þeim eftirminnilegu atburðum,
þegar nasistarnir og kommún-
istarnir voru í „hjónabands-
hugleiðingum“. Lítið hefur ver
ið látið uppi um orsakir þess,
að þeir fóru að draga sig sam-
an. En nú hafa fundist í Ber-
lín skjöl, sem raunar láta lítið
uppi um orsakir, en af þeim
má sjá hve undirferlislega
Rússar hafa hagað sjer í samn-
ingunum við Englendinga og
Frakka. Greinin er stytt úr
skýrslu frá Ian Colvin frjetta-
ritara í Berlín.
Rússar studdu
Þjóðverja.
Sannanir liggja nú fyrir um
það, að löngu áður en síðari
heimsstyrjöldin hófst, höfðu
Rússar ákveðið að styðja Þjóð
verja í landvinningastefnu
þeirra. Þetta má sjá í skjölum,
sem fundust í Þýskalandi og
nú eru geymd í Bandarísku
skjalasafni. Hefur verið ákveð
ið að gefa nokkuð af þeim út.
Það var ákveðið eftir fund,
sem bandarískir ritstjórar og
sagnfræðingar áttu með sjer,
undir stjórn John Wheeler
Bennets. — Þó verður sjálfur
þýsk-rússneski vináttusamn-
ingurinn, sem ekki var látinn
koma fram í rjettarhöldunum
í Núrnberg ekki birtur fyr en
árið 1950.
Einn af sagnfræðingunum,
sem fundinn sátu, hefur sagt
mjer eftirfarandi:
Heimsókn í Þýska
utanríkisráðu-
neytið.
I febrúar kom rússneski
sendifulltrúinn í Berlín til að-
stoðarutanríkisráðherra Þjóð-
verja von Weisæcker og stakk
upp á vináttusamningi milli
ríkjanna.
I viðræðu, sem þeir áttu sín
á milli, sagði rússneski sendi-
fulltrúinn: Rússland æskir
þessa ekki vegna neinna hug-
sjóna, heldur af hagsmunaástæð
um. Rússland og Þýskaland
eiga engin deiluefni.
Fyrstur Þjóðverjanna til að
samþykkja bandalag við Rússa
var Göring og farið var að
ræða um það við Ciano og
Mússolini í apríl og nokkru
seinna fóru að berast boð beint
á milli Stalins og Hitlers.
Hiíler fjekk þær
upplýsingar, sem
Iiann vildi.
Skjölin sýna, að áhugi Gör-
ings á málinu fór mjög skyndi
lega að vaxa einmitt sama dag
og ensk-franska samninga-
nefndin kom fyrst til Moskva
og á ýmsum öðrum stöðum í
skjölunum má sjá. að Rússar
gáfu Þjóðverjum allar upplýs-
ingar um störf ensk-frönsku
nefndarinnar.
Óvissa Rússa í maí, júní og
júlí varð til þess að Hitler fyr-
irskipaði að slíta öllum samn-
ingum við þá, en þá — i al-
eina skiftið, sem vitað er, ó-
hlýðnaðist- utanríkisráðherrann
honum, því að von Ribben-
trop sjálfur ákvað, að samning
unum skyldi haldið áfram. og
loks tókst samkomulag 23. ág.
1939. Skjölin sýna að ákvarð-
anir Þjóðverja voru að hefja
árásarstríð og að Rússar ætluðu
að styðja þá.
Hvað olli því eiginlega, að
Rússar vildu frekar semja við
Þjóðverja en Vesturveldin. —
Þyngst á þeim metaskálum
hefur ábyggilega orðið að RúsS
ar ( ágirntust austurhluta Pól-
lands og Þjóðverjar fjellust á
að fylgja þeim við það. Bretar
buðu þeim aftur á móti ekkert
nema vináttu sína.