Morgunblaðið - 20.07.1947, Qupperneq 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 20. júlí 1947 _!
Útg.: H.f. Árvakur, Rpykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands.
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
REYKHOLT
STEFNT er mikilli för til Reykholts í dag er þar koma
saman forseti íslands og ríkiserfingi Norðmanna en frá
Noregi auk þess margt stórmenni, en íslendingar fjöl-
menna að sjálfsögðu þangað með forsetp sínum og ríkis-
stjórn.
Allir vita tilefni þessarar miklu heimsóknar að hinum
fornfræga stað, sem um aldir hefir verið hjartfólginn
íslendingum en staðið fyrir hugskotssjónum Norðmanna,
sem helgur reitur, þar sem sá maður átti einn af bústöð-
um sínum og starfaði þar í allmörg ár, reit. hetjusögu
Noregskonunga áður en aðrir höfðu tekið upp þann þráð.
Hjer verður ekki fjölyrt um það þakklæti, sem Norð-
menn bera í brjósti til Snorra Sturlusonar sagnritarans
ódauðlega. En eftir frásögnum sjálfra þeirra, um þakkir
þeirra fyrir konunga sögurnar, má geta sjer til um það,
hvernig mörgum þeirra mun vera innanbrjóst's, þegar
þeir í fyrsta sinn á ævinni heimsækja þann stað á Islandi,
sem fastast er tengdur minning Snorra, ævi hans og
starfi.
Líklegt er, að mörgum þeirra kunni að bregða nokkuð
í brún, er þeir koma þangað, og sjá, hversu litlar efnis-
legar minjar eru þar á staðnum, frá þeim tíma, er Snorri
Sturluson var uppi En ennþá furðulegra mun það vera,
þeim sem ókunnugir eru með öllu hjer á landi, að Snorri
Sturluson er að því leyti einstæður meðal samtíðarmanna
sinna að mannvirki sem stendur enn, þó lágreist sje skuli
vera við nafn hans tengt, og vera minjar um verklegar
framkvæmdir þessa andans mikilmennis.
★
Eitt er það sjerkenni fornrar íslenskrar menningar,
hve litlar minjar hún hefir látið eftir sig af handaverkum
manna, nema þeim sem til þurfa að rita bækur. Meðan
þjóðin var sem fátækust hafði hún ekki efni á því, að
byggja sjer mannsæmandi bústaði. En ekki var efnaleysi
til að dreifa til skjiringar þessu fyrirbrigði^á fyrstu öldum
Íslandsbygðar. Sagnfræðingar kunna vafalaust á því skýr-
ingu, hversvegna engin bygging að heita má, er til frá
dögum Snorra Sturlusonar, ekki svo mikið sem rúst af
reisulegu húsi eða hlaðinn veggur. Má heita að öll mann-
virki, sem þá voru í landinu, sjeu með öllu eydd og horfin.
En eftir standa enn á fornum blöðum og. í skinn-
bókum margt af því, sem andans menn þjóðarinnar hugs-
uðu og tóku saman, á þeim öldum.
Erlendir gestir sem hingað koma, og þekkja að nokkru
menning þjóðarinnar, veita þessu sjerkenni íslenskrar
menningar að sjálfsögðu athygli.
A
Vá
verjí
B
ókrihir.
UR DAGLEGA LIFINU
Mikiil áhugi fyrir ]
íslandi.
FYRIR nokkrum dögum kom
brjef til „Daglega lífsins“ frá
B. H. M., en hann er, eítir því
sem jeg best veit, íslending-
ur, sem dvalið hefur jafnlengi
í Noregi og á íslandi, eða í 17
ár í hvoru landinu fyrir sig.
Hann segir frá því að undan-
farið hafi hann verið á ferða-
lagi um Noreg, Danmörku og
Svíþjóð og alstaðar hafi komið
í ljós mikill áhugi fyrir ís-
landi og íslensku þjóðinni.
Hann hefir haft með sjer ýms
gögn, svo sem bækur og ritl-
inga til að kynna ísland og
ennfremur hefir hann meðferð
is minjagripi frá Heklu, sem
vakið hafa talsverða athygli og
myndir frá ýmsum sögustöð-
um hjer. Vekur þetta alt mikla
athygli, segir hann, og þó eink-
um til sveita.
«
Vilja heyra íslenskt
útvarp.
'HANN SEGIR að menn á
Norðurlöndum kvarti yfir því,
að ekki skuli heyrast útvarps-
sendingar -frá íslandi. „Kaup-
maður í Oslo sagði við mig“,
skrifar B. H. M., „fyrir stríð
gat jeg altaf öðru hvoru náð
í Reykjavíkurstöðina, en nú
heyri jeg aldrei til hennar.
Vonandi er ísland enn á sín-
um stað“, bætti hann við og
hló. Jeg fullvissaði hann um,
að landið væri á sínum stað“.
Þetta er eitt dæmi þess, hve
nauðsynlegt er að fara að byrja
á stuttbylgjuútvarpinu sem
allra fyrst. Það er mikill mis-
skilningur að gera það ekki.
•
Ráðlegging Svíans.
OG AÐ lokum segir B. H. M.
skemtilega sögu í brjefi sínu,
en hún er á þessa leið:
„Það er annars merkilegt,
hve fólk er fáfrótt um ísland.
í járnbrautarlestinni frá Kaup-
manahöfn til Gautaborgar sát-
um við í klefa með sænskum
sölumanni. Er hann komst að
því að við værum frá íslandi,
gaf hann sig á tal við okkur.
Hann sagði meðal annars:
„Nú vilja Færeyingar verða
frjálsir og stjórna landi sínu
einir. Það er ekki nema gott
ei'tt um þao að segja. Mjer
fyndist rjett fyrir Islendinga,
að feta í fótspor Færeyinga“.
Eftir þetta hafði jeg orðið,
þangað til komið var til Gauta-
borgar. <
Aö lokum biður B. H. M. að
heilsa Islendingum með von
um að Snorrahátíðin í Reyk-
holíi verði sem ánægjulegust.
©
Umferðastrykin.
BERGSTiiINN Guojónsson,
bifreiðastjóri. skrifar á þessa
leið:
„Kæri Víkverji!
Þegar komio er niður í mið-
bæinn s. 1. fimtudagsmorgun,
varð maður var við að umferða
strik höfou verið máluð í göt-
urnar við gatnamót á aðaium-
ferðagötum miðbæjarins. En
sýnilega ætla þau að hafa þar
stutta viðdvöl, eins og cft áð-
ur, enda óhagstætt veður íyrir
þau nú. Gangbrautamerkingar
eru alveg. nauðsynlegar, því það
er greinilegt, að þeir sem öku-
tækjum stjórna, haga sjer mun
rjettara, þegar merkin eru, en
ella, þar sem hægt er að koma
því við að stöðva tækin á rjett-
um stað. Þess vegna tel jeg nauð
synlegt, að hafa gangbrautar-
merkingu altaf. Fn það er öllum
augljóst mál, að málningar-
merkin endast.skamt á svo fjöl
förnum götum, sem hjer eru,
því reynslan hefur sýnt að þau
hverfa fljótt.
©
Ný aðferð.
„EN ÚR ÞESSU er hægt að
bæta í eitt skifti fyrir öll og
langar mig til þess að biðja þig
að koma. eftirfarandi tillögu á
framfæri, en hún er sú að höggv
in verði rauf í göturnar af svip
aðri breidd og málningarstrik-
in eru og raufarnar síðan fylt-
ar með litaðri steinsteypu, þá
myndi málningin endast jafn-
lengi og göturnar sjálfar. Jafn-
framt þarf að færa merkingarn
ar fjær gatnamótum en nú er,
sökum þes að ekki er hægt að
komast hjá því að stöðva öku-
tæki á gangbrautum á þeim
stað sem þau eru nú, þar sem
undir flestum kringumstæðum
sjest ekki til umferðar úr hlið-
argötum fyr en ökutækið er
komið þvert á gangbrautina og
verður að stöðva að bíða eftir
umferðinni, en þá verður ekki
hjá því komist að loka gapg-
brauíinni.
©
Gremja vegfar-
enda.
„VID ÞAÐ orsakast oft
gremja hjá gangandi vegfarend
um, og eru þeir þá ekki lengi
að reikna út að hjer sje ,,öku-
níðingur“ á ferðinni, en það
þarf ekki að vera, því það er
aðstaðan á staðnum sem orsak-
ar þessar truflanir en ekki níð-
ingsskapur ckumannsins, og ef
vegfarandi athugar þetta muft
hann komast að rjettri niður-
stöðu.
Jæja. Víkverji minn! Jeg
vona að þú komir þessu áleiðis
fyrir mig og jafnframt vona
jeg að hlutáðeigendur taki
þessa hugmynd mína til vin-
samlegrar athugunar sem allra
fyrst og að þetta verði fram-
kvæmt ef mögulegt reynist“.
Það er bæjarverkfræðings að
athuga þetta. Hann hefur
mana best vit á því.
©
Smekklegir minja-
gripir.
í GÆR SÁ jeg í verslunum
nýja mmjagripi, heldur smekk-
lega. Þetta eru vasaklútar úr
silki (ekki snýtuklútar), með
íslensku og norsku fánunum
og áletrað „Snorrahátíðin —
1947“, önnur tegund klúta var
og þar sem á stóð „Kveðja frá
íslandi“ og svo íslenski fán-
inn. Þetta eru ekki miklir grip-
ir nje verðmætir, en þeir eru
snotrir og vandlega frá þeim
gengið. Hlutföllin í fánunum
eru rjett, en það er sjaldgæft
á slíkum gripum.
Á styrjaldarárunum var
framleitt hjer mesti sægur alls
konar klúta og erlendir her-
menn keyptu víst ókjör af þessu
drasli, sem oft var mjög ó-
i smekklegt.
Mjer er ekki kunnugt um
! hverjir standa að gerð þessara
! klúta, enda skiftir það ekki
j miklu máli. Aðalatriðið er að
] hjer er vísir að minjagripagerð.
: Litlum grip, en laglegum.
MEÐAI. ANNARA ORÐA . . . .
•|iBhriWak9áHliS(l«i
Á öðrum stað hjer í blaðinu í dag birtist ítarleg grein
eftir Matthías Þórðarson þjóðminjavörð, um sögu Reyk-
holtsstaðar, fyrir og um daga Snorra Sturlusonar. Þar er
og lýst þeim minjum, sem staðurinn geymir, frá því að
Snorri var þar, og segja sína sögu um daglegt líf Reyk:
hyltinga, og þann ófrið er þá var í landinu.
Jarðgöngin, sem þar hafa verið fólgin í jörð, og hulin
sjónum manna fram á síðustu ár, munu hafa legið til
kjallarans, þar sem Snorri Sturluson Ijet líf sitt. Þar
sem sá atburður gerðist, í sögu þjóðarinnar, er hver Is-
lendingur hefir harmað um aldir, og Norðmenn ekki síð-
ur. En þrátt fyrir þenna sorglega atburð sameinast nú
frændþjóðirnar í Reykholti í dag í hljóðri þökk fyrir
ódauðleg verk meistarans, sem hvílt hefir í Sturlungareit
Reykholtskirkjugarðs í 7 aldir.
★
Um ókomin ár mun mynd Vigelands af Snorra Sturlu-
syni prýða Reykholtsstað, til minningar um þá þakkar-
skuld, er Norðmenn telja. að þeir eigi að gjálda fyrir verk
sagnaritarans mikla.
Um leið verður minnismerki þetta talandi tákn þess, að
norska þjóðin hefir nú eftir að hún vann frelsisstríð sitt
rjett íslensku þjóðinni vinarhönd yfir hafið.
Belgía er algjör andstæða við
aðra hluta Evrópu. Sjer í lagi
er verslunarinálum hennar alt
öðruvísi' farið en annarra landa.
Belgískir kaupmenn, sem geta
flutt vörur inn eins og þeim
sýnist alveg haftalaust verða
undrandi þegar þeir vita um ail-
ar þær hömlur, sem á innflutn-
ingi eru hjá nágrannaþjóöu.m
þeirra, Bretum, Frökkum og
Holllendingum.
Opinberum afskiptu.m af iðn-
aði og verslun fer nú stöðugt
minkandi og verið er að skera
niður allar ríkisskipaðar nefnd-
ir og minka ríkisreksturinn. —
Hann heíur aldrei íest verulegar
rætur í landinu, og það hefur
ekki reynst mögulegt að neyða
hann upp á þjóðina, því að fólk-
ið hiýðir ekki þvingunarfyrir-
mælum.
Er dygð orðin ódygð?
Þýska hernámið kendi þeim
að óhlýðnast reglum. Það væri
ekki auðvelt að kenna þeim að
það sem þá var dygð sje nú ó-
dygö.
Ef undanskili.n eru póct-stofn-
unin og útvarpio, rern hafa verid
ríkisfyrirtæki frá byrjun, er eng
ir.n ríkisrekstur í Belgíu. Einu
sinni voru járnbrautirnar í rík-
iseign er þær voru seldar 1926
vegna þess að þcar borgucu sig
ekki. Auðvitað borgUou þær sig
stra < þegar þær komust aftur í
einkaeign þótt fargjöldin hækkr
uðu ekkert.
Nýlega var send nefnd frá
Belgíu til þess að kynna sjer
þjóðnýtingu Frakka á nárnum.
Hún sneri aítur og gaf skýrslu,
er sýnir að þeir voru algjörlega
mótfallnir að fylgt yrði fordæmi
Frakka. „Fylgið ekki stefnu
Frakka sögðu þeir í skýrslunni.
Engin höft.
Ef einhvern Belgíumann lang
ar til að hefja verslun getur
hann gert það án nokkurra
hafta. Hann þarf aðeins að láta
skrásetja fyrirtækið, og að öðr
leyti en því að námumenn og
verkamenn í stálsmiðjum geta
ekld flust yfir í aðrar atvinnu-
greinar nema með ieyfi er engin
opinber stjórn í þeim málum.
Belgía slapp raunar betur út
úr stríðinu en mörg önnur iönd
svo sem Bretland. Vera banda-
mannahersins í landinu jók
mjög gjaldeyrisinnstæður en
þeir höfðu samt sín vandamál
svo sem vöntun á kolum, stáii
og vihnuafli.
Eltkert svartamarkaðsverð.
Eina ráðstöfunin til ao hindra
dýrtíð var að mestu innistæður
í bönkunum voru kyrrsettar. Eft
ir það hefur reglan verið að
leyfa vörunum að flytjast til
markaðsins hvort sem þær eru
innlendar eða útlendar. Þeim
mun meiri vörur, sem hægt er
að fá þeim mun ódýrari verða
þær.
Tvenns konar aðferðir hafa
verið notaðar til að halda uppi
i Framh. á bls. 12