Morgunblaðið - 21.11.1947, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 21. nóv. 1947
jnwguttHðMb
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjfavík.
Framkv stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórl: Valtýr Stoíánsson (ábyrg8arm.l
Frjoítaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Arni Garðar Kristíiusson,
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kx, 10,00 á mánuði innanland*.
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Leabók.
Fátækleg rök
FYRIR nokkru var hjer bent á þá staðreynd í sambandi
við auglýsingu Búnaðarbankans um lán til bænda úr
byggingasjóði og ræktunarsjóði, að í étjórnartíð fyrrver-
andi ríkisstjórnar hefði ekki gleymst að leggja grundvöll
að fjölþættum umbótum á sviði íslensks landbúnaðar.
Lánstofnanir landbúnaðarins, svo sem byggingasjóður og
ræktunarsjóður hefðu verið efldar með stórfeldum fram-
lögum úr ríkissjóði. Hjer var aðeins bent á staðreyndir.
Þegar þessi stefna var upp tekin var Pjetur Magnússon
]andbúnaðarráðherra og fyrrgreindar ráðstafanir voru að
meira og minna leyti gerðar fyrir hans forystu og undir
hans umsjá. Það er áreiðanlega ekki of djúpt tekið í árinni
að í tíð einskis annars landbúnaðarráðherra hafi jafn
stórfelld spor verið stigin til eflingar íslenskum landbún-
aði og í stjórnartíð Pjeturs Magnússonar Að þeim munu
bændur og búalið búa um langan aldur. Á grundvelli
þeirrar löggjafar, sem samþykkt var á því tímabili munu
verða reist mörg myndarleg íbúðarhús og peningshús í
sveitum landsins og í skjóli þeirra mun túnræktin aukast
og hinn erfiði engjaheyskapur minka eða leggjast niður.
En Tímalioið í Reykjavík er ekki ánægt. Það kann
Pjetri Magnússyni enga þökk fyrir drengilegan stuðning
við málefni bændastjettarinnar. Það hefur þvert á móti
snúið öllu sínu ergelsi gegn honum og ber engum manni
verr söguna en einmitt honum.
Ástæðan er auðsjeð. Tímaliðið í Reykja.vík veit að
bændur sjá mismuninn á hinni víðsýnu landbúnaðar-
fctefnu Pjeturs Magnússonar og áhrifa hennar á íslenska
búskaparhætti og karakúlstefnu Framsóknarflokksins.
Það veit að bændur tóku rösklega og myndarlegan þátt
í þeirri nýskopun atvinnuvegar síns, sem Pjetur Magnús-
fcon hafði forystu um í fyrrverandi ríkisstjórn.
Þessu vill Tímaliðið að bændur gleymi.
En aðferðirnar til þess að láta þá gleyma því eru dálítið
broslegar.
Árið 1937 voru, segir Tíminn, framlög á fjárlögum til
bygginga og landnáms í sveitum 430 þúsund krónur eða
2,9 af hundraði af rekstrargjöldum fjárlaga. Árið 1946
námu framlög til svipaðra framkvæmda 1,8 milj. krónum
eða 1,4 af hundraði af rekstrargjöldum fjárlaga.
Þarna sjáið þið, bændur góðir, hvernig Pjetur Magnús-
son og Sjalfstæðisflokkurinn hafa fjeflett ykkur, segir
Tíminn.
Er þetta ekki ráðvandlega ályktað?
Árið 1937 voru rekstrarútgjöld fjárlaga tæpar 15 milj.
króna en árið 1946 127 miljónir króna.
Vegna þess að framlög til bygginga og ræktunarfram-
kvæmda í sveitum nema ekki sama hundraðshluta þegar
. íjárlagaútgjöld eru 127 miljónir króna og þegar þau eru
15 miljónir króna hafa bændur orðið út undan. Þetta eru
lök Tímans.
En þetta eru fátækleg rök. Öll hlutföll í uppbyggingu
fjárlaga hafa nefnilega gjörbreyst við verðbólguástand
styrjaldaráranna og stórfelldir nýjir útgjaldaliðir verið
teknir upp í þau. Má þar til nefna, sem dæmi, að á fjár-
lögum þessa árs eru veittar 35 miljónir króna til dýrtíð-
arráðstafana. Samanburður Tímans er því bæði tilraun
-til blekkingar og hlægileg vitleysa.
En það kynni að mega spyrja Tímaliðið einnar spurn-
ingar í þessu sambandi. Fulltrúar þess eiga sæti í ríkis-
stjórn, sem ber ábyrgð á fjárlögum þessa árs. Hvernig
fctendur á því að framlög til bygginga og Iandnáms í
sveitum eru samkvæmt þeim aðeins 2,8 af hundraði af
rekstrarúígjöldunum, sem nú eru áætluð tæpar 200 milj.
.eða nokkru lægri en þau voru 1937? Er það ef til vill
, .vegna þess að ráðherrar Framsóknarflokksins í ríkis-
f.fctjórninni haíi svikið bændur?
Það er krossgáta, sem Tímamenn mega ápreyta sig við
dð leysa á jólaföstunni.
UR DAGLEGA LIFINU
Öngþveiíi í lækna-
og lyfjamálum.
ER BREYTINGA þörf á
læknamálum í þessum bæ? spyr
P. Jak. í brjefi og bendir á
ýmislegt í þessum málum, sem
betur mætti fara.
Það er nú svo, að hvað lækna
og lyfjamálin snertir í þessum
bæ og á þessu landi, er ýmsu
ábótavant. Nokkrum sinnum
hefir verið að því vikið í þess
um dálkum, og dæmi nefnd,
að óþolandi væri hve langt sum
ir bæjarbúar eiga að sækja í
lyfjabúð. En landlæknirinn og
þeir aðrir, sem kunna að fara
með heilbrigðismálin, skella
við skollaeyrum og þykjast víst
yfir það hafnir að hlusta á
kvartanir fólksins.
Landlæknir virðist ekki hafa
áhyggjur af því, að lög um
lyfjasölu eru sum frá sautján
hundruð og súrkál, eins og sagt
er. —
En nóg um það að sinni. Hjer
fer á eftir brjef P. Jak. um
læknana. Og þótt þær hugmynd
ir, sem fram í því koma þurfi
ekki að vera þær einu rjettu,
þá er þó tilraun gerð til að
vekja til umhugsunar og um-
ræðna um málið.
Brjefið er á þessa leið:
•
Einn hjeraðslæknir
á 50 þús. íbúa.
„HJER í REYKJAVÍK er að-
eins einn hjeraðslæknir. Þetta
er mannmargt hjeraðslæknis-
umdæmi. Yfir 50 þúsund íbúar.
Meira en einn þriðji hluti allr-
ar þjóðarinnar. Hjeraðslæknis-
umdæmi þetta er nokkuð stórt.
Nær það frá Grafarvog og suð
ur að Elliðavatni. Þaðan vest-
ur að Kópavogi og ræður sjór
á alla aðra vegu. Væri ærinn
starfi fyrir hjeraðslæknir að
sinna veiku fólki í sínu um-
dæmi og mætti hann eltki ein-
hamur vera, ef hann ætti að
rjetta öllum hjálparhönd, sem
þess þörfnuðust. Þetta er nú
heldur ekki svo. Eljer í Reykja
víkur-hjeraðslæknisumdæmi er
fjöldi starfandi lækna, hinir
svokölluðu praxiserandi lækn-
ar og er gott til þess að vita“.
c
Flestar lækninga-
stofur í miðbænum.
„HITT er svo annað mál hve
heppilegt fyrirkomulag er á
læknaskipun bæjarins. Hjer eru
fjölmargir praxiserandi lækn-
ar. Hafa þeir lækningastofur
sínar velflestir í miðbænum eða
sem næst miðbænum. Það er
því ekki smávægis ómak, að
bregða sjer á fund læknis síns
innan úr Kleppsholti eða sunn
an úr Kópavogi. Betra að sá
sje ekki langt til grafar geng-
inn. sem fara þarf slíka leið til
að leita sjer meina bót. Það er
heldur ekki smávægilegt ómak
fyrir heimilislæknirinn að þurfa
að leggja land undir fót inn í
Kleppsholt, vestur á Seltjarriar
nes eða suður í Kópavog til
þess að vitja sjúkra“.
•
Margir læknar í
sama húsi.
„REYNSLAN er líka á þá
leið, að hjer eru margir tugir
starfandi lækna, sem þeysa dag
langt á einkabílum sínum í
sjúkravitjunum og hafa hvergi
við eftirspurninni, enda ekki
von, því svo mikill tími fer í
ferðalögin. Enn er. eitt, sem
ekki bætir úr skák. í útjaðri
bæjarins eru tveir eða þrír veik
ir í sama húsi. Þeir hafa sinn
heimilislæknirinn hver. Verða
því jafnmargir læknar að ó-
rnaka sig í þetta afskekkta
heimili eins og hinir veiku
kunna að vera margir í hvert
skipti. Reynslan mun vera sú,
að oft getu.r tekið marga klukku
tíma að geta náð í læknir hjer
í bænum og það þó mikið liggi
við“.
Mörg læknis-
umdænii.
„VÆRI NU ekki ráðlegt að
ráða bót á þessu fyrirkomu-
lagi. Skifta nú Reykjavíkur-
umdærninu í mörg hjeraðslækn
isumdæmi, t. d. tuttugu um-
dæmi, og skylda hvern læknir
þess til að sitja í því og hafa
þar lækningastofu. Mundi slík
breyting verða til stórra bóta
öllum aðilum. Mundi þá lækn-
irinn verða fljótur til aðkomu,
ef umbeðið væri og þurfa lít-
inn tíma til ferðar á staðinn.
Þetta skilst mjer að sje það,
sem koma sk-al, að Reykjavík
verði skift í fjölmörg hjeraðs-
læknisumdæmi“.
•
Útvarpskórinn.
Snúlli skrifar:
„EKKI er jeg neitt sjerlega
hrifinn af kórum, en þeir munu
líka vera í miklum meirihluta,
sem hrifnir eru af kórsöng.
Hinsvegar get jeg ekki gert
annað en að lýsa undrun minni
yfir því, að við hinn nýja Út-
varpskór, sem nú er verið að
koma á laggirnar, skuli hafa
verið valinn útlendingur til að
stjórna honum. Eflaust er mað
ur þesi vel fær í söng og tón-
list, enda hefur hann skrifað
um þau mál í Morgunblaðið.
En hvernig er það, var aldrei
leitað til hjerlendra söngstjóra
um að hafa stjórn þessa kórs
á höndum? Eflaust gæti Út-
varpsráð upplýst það mál“.
MEÐAL ANNARA ORÐA . . .
-------[ EflirG.J.Á. !------------—------------ ->
Eítf erfiðasfa verk veraldar
Philip Mountbatten hef
ur tekið að sjer erfitt hlut-
verk, eins og Albert. íyrir-
rennari hans, komst að
raun um.
ELIZABETH Englandsprins
essa, hertogafrú af Edinborg,
og Philip Mountbátten, her-
togi af Edinborg, jarl af Morio-
neth og greifi af Greenwich,
hafa verið gift í 24 klukkustund
ir. Þau eru komin frá London
og glysinu og glaumnum þar,
og þau eru byrjuð hveitibrauðs
dagana. — Og þessir dagar
verða sjálfsagt þeir friðeæl-
ustu, sem þau eiga eftir að lifa
um æfina.
• •
Erfitt verk.
Það er erfitt verk að vera
Englandsprinsessa og ríkiserf-
ingi, og það er erfitt starf og
vandasamt að vera „eiginmað-
ur drottningarinnar væntan-
legu“.
Philip fyrverandi Grikkja-
T>rins er annar maðurinn sem
tekst þennan vanda á hendur
1 Bretlandi. Albert prins, maður
Victoríu drottningar, var sá
fyrsti, og hann varð 42 ára
gamall, og sagt er að hann hafi
verið orðinn dauðleiður á líf—
inu, þegar hann ljest.
• •
Drottingin ræður.
„Eiginmaður drottningarinn
ar“ á sem sje ákaflega erfitt
með að verða nokkuð annað en
— eiginmaður drottningarinn-
ar. Það er hún, sem fer með
völdin. Það er hún, ásamt
bresku stjórninni, sem ákveð-
ur það, hvaða stöðu eiginmað-
ur hennar kemur til með að
skipa. Hún getur gert hann svo
til áhrifalausan með öllu, en
hún ffetur líka, ef hún kærir sig
Svona leit Elizabeth út. þegar
hún, samkvæmt ósk föður síns,
tók sæti í ríkisráði í fjarveru
hans.
um, komið hlutunum þannig
fyrir, að maður sinn fái nokkra
valdaafstöðu í þeim málum,
sem samkvæmt venju,- heyra
að nokkru leyti undir krúnuna.
• •
Victoría og Albert.
„Life“ bendir nýlega á það
í grein um Elizabeth og Mount
batten, að aðstaða hans verði
að líkindum ekki alveg eins
erfið og Alberts, eiginmanns
Victoríu. Fyrst er auðvitað það,
að Elizabeth prinsessa hefur
enn ekki tekið við stjórnartaum
unum og langur tími kann að
líða, þar til það verður. Svo ör
það einnig,_að veldi krúnunn-
ar er nú ekki jafn mikið og á
dögum Victoríu. — Það er því
færra, sem Philip þarf að gremj
ast yfir að fá ekki að gera. en
var með Albert fyrirrennara
hans.
• •
Vinsæll prins.
Albert hafðj annars náð tölu
verðum vinsældum í Bretlandi,
er hann fjell frá. Victoría var
úðustu árin farin að „slaka tölu
vert til“- við hann, og enginn
vafi er á því, segja sagnfræð-
ingarnir, að hún unni honum
mjög. En hversu eftirsóknar-
vert honum þótti það, að verða
eiginmaður Englandsdrottning-
ar., má marka af brjefi því, sem
hann ritaði bróður sínum í
( P'ramhald á blS. 12)